Xana U Ni Xivangelo Xo Va Ni Ntshembo Malunghana Ni Paradeyisi?
Xana U Ni Xivangelo Xo Va Ni Ntshembo Malunghana Ni Paradeyisi?
“Ndzi tiva munhu loyi a nga ni vun’we na Kreste, loyi . . . [a tekeriweke] eparadeyisini.”—2 VAKORINTO 12:2-4.
1. I switshembiso swihi swa le Bibeleni leswi tsakisaka vanhu vo tala?
PARADEYISI. Xana wa ha tsundzuka ndlela leyi u titweke ha yona loko u sungula ku twa hi ta xitshembiso xa Xikwembu xa misava leyi nga paradeyisi? Anakanya loko u twa leswaku ‘mahlo ya mabofu ma ta pfuriwa, tindleve ta lava nga twiki ti ta tlhela ti twa ni mananga ma ta’ va ndhawu yo saseka swinene. Kumbe ku vuriwa yini hi vuprofeta lebyi vulavulaka hi mhisi leyi nga ta tshama ni xinyimpfana ni ximbutana lexi nga ta tshama ni yingwe? Xana a wu nga tsakanga loko u hlaya hi ta ku pfuxiwa ka vafi lava nga ni ntshembo wo tshama eParadeyisini yoleyo?—Esaya 11:6; 35:5, 6; Yohane 5:28, 29.
2, 3. (a) Ha yini ku nga vuriwaka leswaku ntshembo wa wena lowu sekeriweke eBibeleni wu ni xisekelo? (b) Hi xihi xisekelo xin’wana xa ku va ni ntshembo lexi hi nga na xona?
2 Ntshembo wa wena wu ni xisekelo. U ni xivangelo xo tshemba switshembiso swa le Bibeleni swa Paradeyisi yoleyo. Hi xikombiso, wa ma tshemba marito ya Yesu lawa a ma byeleke mudyohi loyi a a beleriwe na yena: “U ta va na mina eParadeyisini.” (Luka 23:43) Wa xi tshemba xitshembiso lexi nge: “Ku ni matilo lamantshwa ni misava leyintshwa leswi hi swi rindzeleke hi ku ya hi xitshembiso xa yena, naswona ku ta va ni ku lulama eka swona.” Nakambe wa xi tshemba xitshembiso xa leswaku Xikwembu xi ta sula mihloti ya hina; rifu a ri nge he vi kona; ku kolola, xirilo ni xitlhavi swi ta hela. Leswi swi vula leswaku paradeyisi ya laha misaveni yi ta tlhela yi va kona!—2 Petro 3:13; Nhlavutelo 21:4.
3 Xisekelo xin’wana xa ku va ni ntshembo hi Paradeyisi leyi i nchumu lowu Vakreste emisaveni hinkwayo va nga xiphemu xa wona sweswi. I yini nchumu wa kona? Xikwembu xi lunghiselele paradeyisi ya moya naswona xi nghenise vanhu va xona eka yona. Marito lama nge “paradeyisi ya moya” ma nga ha twala tanihi nchumu lowu ngo anakanyiwa kunene, lowu swi tikaka ku wu twisisa, kambe paradeyisi yo tano ku vulavuriwe hi yona ka ha ri emahlweni, naswona yi kona hakunene namuntlha.
Xivono Xa Paradeyisi
4. Xana 2 Vakorinto 12:2-4 yi vulavula hi xivono xihi, naswona i mani loyi a nga ha vaka a xi vonile?
4 Malunghana ni mhaka leyi, xiya leswi muapostola Pawulo a swi tsaleke: “Ndzi tiva munhu loyi a nga ni vun’we na Kreste, loyi . . . a tekeriweke etilweni ra vunharhu a ri tano. Ina, ndza n’wi tiva munhu wo tano—leswaku a a ri hi miri kumbe a a nga ri hi miri, swi tiviwa hi Xikwembu—leswaku u tekeriwe eparadeyisini kutani a twa marito lama nga vuriwiki, lawa swi nga pfumeleriwiki leswaku munhu a ma vula.” (2 Vakorinto 12:2-4) Tindzimana leti ti landzela tindzimana leti Pawulo a a lwela vuapostola byakwe eka tona. Ku tlula kwalaho, Bibele a yi vulavuli hi munhu un’wana loyi a humeleriweke hi mhaka yo tano, naswona Pawulo hi yena a hi byelaka hi yona. Hikwalaho swi nga ha endleka ku ri Pawulo loyi a veke ni xivono lexi. Eka xivono lexi, xana u nghene eka “paradeyisi” yihi?—2 Vakorinto 11:5, 23-31.
5. I yini leswi Pawulo a nga vonangiki swona, hikwalaho “paradeyisi” leyi a yi ri ya muxaka muni?
5 Mongo a wu kombisi leswaku ‘tilo ra vunharhu’ i xibakabaka lexi rhendzeleke misava ya hina, kumbe mpfhuka lowu nga laha henhla ka hina, kumbe vuako byin’wana, hilaha vativi va tinyeleti ni sayense ya ntumbuluko va mbambelaka hakona. Hakanyingi Bibele yi tirhisa nhlayo ya nharhu ku fanekisela ku kandziyisa, ku dzika, kumbe matimba lama engetelekeke. (Eklesiasta 4:12; Esaya 6:3; Matewu 26:34, 75; Nhlavutelo 4:8) Hikwalaho, leswi Pawulo a swi voneke exivonweni a swi ri swa nkoka swinene kumbe a swi tlakukile. A swi ri swa moya.
6. I xiendlakalo xihi xa le matin’wini lexi hi pfunaka ku twisisa leswi Pawulo a swi voneke?
6 Vuprofeta bya khale bya le Bibeleni bya hi voningela. Loko vanhu va xona va khale va nga tshembekanga eka xona, Xikwembu xi pfumelele Vababilona leswaku va ta lwa na Yuda na Yerusalema. Hi ku ya hi ntlhandlamano wa minkarhi ya le Bibeleni, xiendlakalo xexo xi chapute hi ku lovisiwa ka tiko rero hi 607 B.C.E. Vuprofeta byi vule leswaku tiko leri a ri ta pfumala vaaki ku ringana malembe ya 70; kutani Xikwembu a xi ta pfumelela Vayuda lava hundzukeke leswaku va tlhelela ka rikwavo va ya vuyetela vugandzeri bya ntiyiso. Sweswo swi humelele ku sukela hi 537 B.C.E. ku ya emahlweni. (Deteronoma 28:15, 62-68; 2 Tihosi 21:10-15; 24:12-16; 25:1-4; Yeremiya 29:10-14) Kambe, ku vuriwa yini hi tiko hi roxe? Eka malembe wolawo ya 70, etikweni rero ku mile swimilana swa nhova, ku ve ni dyandza naswona a ku tshama timhungubye. (Yeremiya 4:26; 10:22) Nilokoswiritano, a ku ri ni xitshembiso lexi: “Yehovha u ta chavelela Siyoni hakunene. Kunene u ta chavelela tindhawu takwe hinkwato leti onhakeke, naswona u ta endla mananga yakwe ma fana na Edeni ni timbala takwe ta le kwandzasini ti fana ni ntanga [kumbe Paradeyisi, Septuagint] wa Yehovha.”—Esaya 51:3; nhlamuselo ya le hansi ya NW.
7. Xana a ku ta endleka yini endzhaku ka malembe ya 70 tiko ri siyiwe ri ri rhumbi?
7 Sweswo swi humelele endzhaku ka malembe ya 70. Swiyimo swi hundzukile swi va leswinene hikwalaho ko katekisiwa hi Xikwembu. Anakanya hi mhaka leyi: “Mananga ni ndhawu leyi nga riki na mati swi ta khana, ni timbala ta le kwandzasini ti ta tsaka, ti rhumbuka kukota safroni. Kunene ti ta rhumbuka, ti ta tsaka hi ntsako ni ku ba nkulungwana. . . . La khutaka u ta tlula kukota mhunti, ni ririmi ra la nga vulavuriki ri ta huwelela hi ku tsaka. Hikuva emananga ku ta pfelela mati, ni swinambyana etimbaleni ta le kwandzasini. Misava leyi hisiweke hi mumu yi ta fana ni tiva ra tinhlanga, ni misava leyi omeke yi ta fana ni swihlovo swa mati. Etindhawini leti ku tshamaka timhungubye, ndhawu leyi ti wisaka eka yona, ku ta va ni byanyi bya rihlaza ni tinhlanga ni swimila swa papirasi.”—Esaya 35:1-7.
Vanhu Lava Vuyisiweke Va Tlhela Va Hundzuriwa
8. Hi swi tivisa ku yini leswaku Esaya ndzima 35 yi vulavula hi vanhu?
8 Mawaku ku hundzuka ko tano! Ku suka eka xiyimo xa ku va rhumbi ku ya eka paradeyisi. Kambe, vuprofeta lebyi ni byin’wana lebyi tshembekaka byi kombise leswaku a ku ta tlhela ku va ni ku cinca evanhwini, ku fana ni tiko leri a ri ri rhumbi kutani ri hundzuka ri va leri humesaka mihandzu. Ha yini hi nga vulaka sweswo? Phela, Esaya a a vulavula hi “lava kutsuriweke hi Yehovha,” lava a va ta tlhelela etikweni ra rikwavo hi “ku huwelela ka ku tsaka” kutani va kuma “ku khana ni ku tsaka.” (Esaya 35:10) Marito wolawo a ma nga kombeteli eka tiko ra xiviri, kambe a ma kombetela evanhwini. Ku tlula kwalaho, kun’wana ebukwini ya yena Esaya u vulavule ka ha ri emahlweni hi vanhu lava tlheriseriweke eSiyoni: “Va fanele va vitaniwa mirhi leyikulu ya ku lulama, leyi byariweke hi Yehovha . . . Hikuva tanihi leswi misava yi humesaka leswi hlukaka . . . Yehovha . . . u ta endla leswaku ku lulama ni ku dzunisiwa ku hluka emahlweni ka matiko hinkwawo.” Esaya u tlhele a vula leswi malunghana ni vanhu va Xikwembu: “Yehovha u ta boheka ku ku rhangela nkarhi hinkwawo . . . , u ta tiyisa marhambu ya wena; wena u ta fana ni ntanga lowu kumaka mati.” (Esaya 58:11; 61:3, 11; Yeremiya 31:10-12) Hikwalaho, tanihi leswi tiko ra xiviri a ri ta hundzuka ri va rinene, a ku ta va ni ku hundzuka eka Vayuda lava vuyisiweke.
9. I “paradeyisi” yihi leyi Pawulo a yi voneke, naswona yi hetiseke rini?
9 Xikombiso xexo xa mhaka ya matimu xi hi pfuna ku twisisa leswi Pawulo a swi voneke exivonweni. A xi ta katsa vandlha ra Vukreste, leri a ri vuleke “nsimu ya Xikwembu leyi rimiwaka” leyi a yi fanele yi veka mihandzu. (1 Vakorinto 3:9) Xana xivono lexi a xi ta hetiseka rini? Pawulo u vitane leswi a swi voneke a ku i ‘nhlavutelo,’ nchumu lowu a wu ta endleka enkarhini lowu taka. A a swi tiva leswaku endzhaku ka ku fa ka yena a ku ta va ni vugwinehi lebyikulu. (2 Vakorinto 12:1; Mintirho 20:29, 30; 2 Vatesalonika 2:3, 7) Loko vugwinehi bya ha tinyike matimba naswona byi tikomba onge byi va funengetile, Vakreste va ntiyiso a va nga ta fanisiwa ni ntanga lowu nyukaka. Kambe, a wu ta fika nkarhi lowu vugandzeri bya ntiyiso a byi ta tlhela byi tlakusiwa. Vanhu va Xikwembu a va ta hlakarhela lerova “lava va lulameke va . . . voninga ngopfu kukota dyambu emfun’weni wa Tata wa vona.” (Matewu 13:24-30, 36-43) Sweswo kahle-kahle swi humelele endzhakunyana ka loko Mfumo wa Xikwembu wu simekiwile etilweni. Naswona loko malembe ma ri karhi ma hundza, swi tikomba kahle leswaku vanhu va Xikwembu va le paradeyisini ya moya, leyi Pawulo a yi voneke ka ha ri emahlweni exivonweni.
10, 11. Hambileswi hi nga hetisekangiki, ha yini hi nga vulaka leswaku hi le paradeyisini ya moya?
10 Ina, ha swi tiva leswaku a hi si hetiseka, hikwalaho a swi hi hlamarisi leswi minkarhi yin’wana hi vaka ni swiphiqo, hilaha a swi ri hakona exikarhi ka Vakreste va le nkarhini wa Pawulo. (1 Vakorinto 1:10-13; Vafilipiya 4:2, 3; 2 Vatesalonika 3:6-14) Hambiswiritano, anakanya hi paradeyisi ya moya leyi hi nga eka yona sweswi. Loko ku ringanisiwa xiyimo lexi nga tsakisiki lexi hi tshameke hi va eka xona, se hi tshunguriwile hi tlhelo ra moya. Naswona teka xiyimo xa hina xa khale xa ku dlawa hi ndlala ya moya, u xi ringanisa ni xiyimo xa sweswi laha hi wundliwaka kahle hi tlhelo ra moya. Ematshan’weni yo kayakaya ku fana ni le tikweni ra moya leri nga kwandzasi, vanhu va Xikwembu va amukeleka eka xona naswona xi va nyika mikateko yo tala. (Esaya 35:1, 7) Ematshan’weni yo pfariwa mahlo ekhotsweni ra munyama ra moya, hi vona ku vonakala ka ntshunxeko ni ka ku tsakeriwa hi Xikwembu. Vo tala lava a va nga byi twisisi vuprofeta bya Bibele va byi twile va tlhela va twisisa leswi Matsalwa ma swi vulaka. (Esaya 35:5) Hi xikombiso, Timbhoni ta Yehovha ta timiliyoni emisaveni hinkwayo ti dyondze vuprofeta bya Daniyele, ndzimana hi ndzimana. Endzhaku ti kambisise hi vuenti ndzima ha yin’we ya buku ya Bibele ya Esaya. Xana swakudya sweswo swa moya leswi phyuphyisaka a swi nyikeli vumbhoni bya leswaku hi le paradeyisini ya moya?
11 Nakambe, anakanya hi mahanyelo lamantshwa lawa vanhu va timbilu letinene va swiyimo hinkwaswo va veke na wona loko va ri karhi va tikarhatela ku twisisa Rito ra Xikwembu ni ku ri tirhisa. Kahle-kahle, va tirhe hi matimba leswaku va tshika mikhuva ya vuharhi leyi a va ri na yona. Kumbexana na wena u ringetile hi matimba ku yi tshika kutani u kuma vuyelo lebyinene ngopfu, ku fana ni vamakwenu va moya lava endleke tano. (Vakolosa 3:8-14) Hikwalaho, loko u ri karhi u hlanganyela ni vandlha ra Timbhoni ta Yehovha, u le xikarhi ka vanhu lava se va rhuleke swinene ni lava tsakeke. E-e, a va si hetiseka, kambe a va nge fanisiwi ni tinghala kumbe swivandzana leswi kakatlulaka. (Esaya 35:9) Xana vunakulobye lebyi byo rhula bya moya byi kombisa yini? Swi le rivaleni leswaku hi le xiyin’weni xa moya lexi hi nga na mfanelo ya ku xi vitana paradeyisi ya moya. Naswona paradeyisi ya hina ya moya yi fanekisela paradeyisi ya laha misaveni leyi hi nga ta tiphina hi yona loko hi tshama hi tshembekile eka Xikwembu.
12, 13. Hi fanele hi endla yini leswaku hi tshama eparadeyisini ya hina ya moya?
12 Kambe, ku ni nchumu wun’wana lowu hi nga fanelangiki hi wu honisa. Xikwembu xi byele Vaisrayele xi ku: “Mi fanele mi hlayisa nawu hinkwawo lowu ndzi mi lerisaka wona namuntlha, leswaku mi tiya, hakunene mi nghena mi teka tiko.” (Deteronoma 11:8) Eka Levhitika 20:22, 24, tiko rero ri tlhele ri boxiwa: “N’wina mi fanele mi hlayisa milawu ya mina hinkwayo ni swiboho swa mina swa vuavanyisi hinkwaswo mi swi endla, leswaku tiko leri ndzi mi tisaka eka rona mi ya tshama eka rona ri nga mi hlanti. Hikwalaho ndzi te eka n’wina: ‘N’wina, mi ta teka misava ya vona, loko ku ri mina ndzi ta mi nyika yona leswaku yi va ya n’wina, tiko leri khulukaka ntswamba ni vulombe.’” Ina, ku teka Tiko leri Tshembisiweke a swi titshege hi vuxaka lebyinene na Yehovha Xikwembu. Xikwembu xi pfumelele Vababilona leswaku va hlula Vaisrayele va tlhela va va susa etikweni ra vona, hileswi va tsandzekeke ku xi yingisa.
13 Swi nga ha endleka ku ri ni swilo swo tala leswi hi tsakisaka malunghana ni paradeyisi ya hina ya moya. Xiyimo xa kona xi tsakisa mahlo, xi tlhela xi rhurisa mianakanyo. Hi ni ku rhula ni Vakreste lava tirheke hi matimba leswaku va tshika mikhuva ya vona ya vuharhi. Va lwela ku va ni musa ni ku pfuna van’wana. Nilokoswiritano, leswaku hi tshama eparadeyisini ya hina ya moya a ku laveki leswaku hi va ni vuxaka lebyinene ni vanhu lava ntsena. Hi fanele hi va ni vuxaka lebyinene na Yehovha hi tlhela hi endla ku rhandza ka yena. (Mikiya 6:8) Hi nghene hi ku tirhandzela eparadeyisini leyi ya moya, kambe hi nga ha hungiwa hi mheho—kumbe hi hlongoriwa—loko hi nga tikarhateli ku hlayisa vuxaka bya hina na Xikwembu.
14. I yini lexi nga ta hi pfuna leswaku hi tshama eparadeyisini ya moya?
14 Nchumu wa nkoka lowu nga ta hi pfuna i ku hambeta hi tiyisiwa hi Rito ra Xikwembu. Xiya ririmi ro fanekisela leri nga eka Pisalema 1:1-3: “Wa tsaka munhu la nga fambangiki hi xitsundzuxo xa lavo homboloka . . . Kambe u tsakela nawu wa Yehovha, naswona nawu wakwe u wu hlaya hi rito ra le hansi vusiku ni nhlikanhi. Kunene u ta fana ni murhi lowu byariweke etlhelo ka swinambyana swa mati, lowu humesaka mbhandzu wa wona hi nguva ya kona, lowu switluka swa wona swi nga vuniki, hinkwaswo leswi a swi endlaka swi ta humelela.” Ku engetela kwalaho, tibuku leti sekeriweke eBibeleni ta hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha ti hi phamela swakudya swa moya eparadeyisini leyi ya moya.—Matewu 24:45-47.
Ku Antswisa Langutelo Ra Wena Hi Paradeyisi
15. Ha yini Muxe a tsandzekile ku rhangela Vaisrayele va ya nghena eTikweni leri Tshembisiweke, kambe u vone yini?
15 Xiya xikombiso xin’wana xa Paradeyisi. Endzhaku ka loko Vaisrayele va tsendzeleke emananga ku ringana malembe ya 40, Muxe u va yise eTimbaleni ta Mowabu, evuxeni bya Nambu wa Yordani. Leswi Muxe a endleke xihoxo enkarhini lowu hundzeke, Yehovha se a a gimete hileswaku Muxe a nge va rhangeli Vaisrayele va tsemakanya Yordani. (Tinhlayo 20:7-12; 27:12, 13) Muxe u kombele Xikwembu a ku: “Ndzi kombela u ndzi pfumelela ndzi hundza ndzi vona tiko lerinene leri nga entsungeni wa Yordani.” Hambileswi a a nga ta nghena eka rona, endzhaku ko tlhandlukela eNtshaveni ya Pisiga kutani a vona swiphemu swo hambana-hambana swa tiko rero, Muxe u fanele a swi xiyile leswaku a ri ri “tiko lerinene.” Xana u anakanya leswaku tiko rero a ri ri njhani?—Deteronoma 3:25-27.
16, 17. (a) Xana Tiko leri Tshembisiweke ra khale ri onhiwe njhani namuntlha? (b) Ha yini hi nga tshembaka leswaku Tiko leri Tshembisiweke ri tshame ri fana ni paradeyisi?
16 Loko langutelo ra wena hi tiko rero ri sekeriwe eka ndlela leyi ri langutekaka ha yona sweswi, u nga ha anakanya hi ndhawu leyi nga kwandzasi ya sava, mananga lama nga ni maribye ni ndhawu yo hisa swinene. Hambiswiritano, ku ni xivangelo xo pfumela leswaku ndhawu yoleyo hinkwayo a yi nga ri hi ndlela leyi eminkarhini ya Bibele. Eka magazini lowu nge Scientific American, Dok. Walter C. Lowdermilk, mutshila wa mati ni misava u hlamusele leswaku tiko leri ri “onhiwile eka magidi ya malembe.” Murimisi loyi u tsarile: “Tiko leri ri tshameke ri nyuka ri endliwe ‘kwandzasi’ hi munhu, ku nga ri hi ntumbuluko.” Entiyisweni, minkambisiso yakwe yi kombise leswaku “tiko leri ri tshame ri va paradeyisi leyi nga madyelo.” Swi le rivaleni leswaku vanhu va onhe ndhawu leyi nga tshama yi va “paradeyisi leyi nga madyelo.” *
17 Loko u anakanyisisa hi leswi u swi hlayeke eBibeleni, u nga ha swi vona leswaku mhaka yoleyo ya twala hakunene. Tsundzuka leswi Yehovha a swi tiyisekiseke vanhu hi ku tirhisa Muxe: “Tiko leri mi pelelaka eka rona leswaku mi ri teka i tiko ra tintshava ni timbala. Ri nwa mati ya mpfula ya matilo; i tiko leri Yehovha Xikwembu xa n’wina a ri langutelaka.”—Deteronoma 11:8-12.
18. Esaya 35:2 yi fanele yi voningele Vaisrayele lava a va ri evuhlongeni hi ndlela yihi malunghana ni leswi Tiko leri Tshembisiweke a ri ta va xiswona?
18 Tiko leri Tshembisiweke a ri ri ni rihlaza ro saseka ri tlhela ri tswala mihandzu yo tala lerova loko u boxa tindhawu to karhi ntsena a swi tsundzuxa munhu swiyimo leswi fanaka ni swa paradeyisi. Vuprofeta lebyi nga eka Esaya ndzima 35, lebyi hetisekeke ro sungula loko Vaisrayele va suka eBabilona byi swi veka erivaleni sweswo. Esaya u profetile: “Kunene ti ta rhumbuka, ti ta tsaka hi ntsako ni ku ba nkulungwana. Ku vangama ka Lebanoni ku ta nyikiwa wona, ku vangama ka Karimeli ni ka Saroni. Ku ta va ni lava nga ta vona ku vangama ka Yehovha, ku tlakuka ka Xikwembu xa hina.” (Esaya 35:2) Ku boxiwa ka Lebanoni, Karimeli na Saroni swi fanele swi vangele Vaisrayele ku anakanya hi xiyimo lexi enerisaka ni lexi rhandzekaka.
19, 20. (a) Hlamusela leswaku rivala ra Saroni ra khale a ri ri njhani. (b) Hi yihi ndlela yin’wana yo tiyisa ntshembo wa hina malunghana ni Paradeyisi?
19 Anakanya hi Saroni, rivala leri vambeke na lwandle exikarhi ka swintshabyana swa Samariya ni Lwandle Lerikulu, kumbe Mediteraniya. (Vona xifaniso eka tluka 10.) A ri tiveriwa ku xonga ka rona ni ku tswala ka rona mihandzu. Leswi a ri ma kuma kahle mati, a ri ri ndhawu leyinene ya madyelo, kambe a ri ri ni makhwati ya mirhi ya oki eswiphen’wini swa le n’walungwini. (1 Tikronika 27:29; Risimu Ra Solomoni 2:1, nhlamuselo ya le hansi ya NW; Esaya 65:10) Hikwalaho Esaya 35:2 yi profete hi ta ku vuyeteriwa ni hi tiko leri xongeke swinene, leri a ri fana na paradeyisi. Vuprofeta byolebyo a byi tlhela byi kombetela eka paradeyisi ya moya leyi tsakisaka, hi ku pfumelelana ni leswi Pawulo a swi voneke exivonweni endzhakunyana. Eku heteleleni, vuprofeta lebyi swin’we ni byin’wana byi tiyisa ntshembo wa hina wa paradeyisi ya laha misaveni leyi nga ta nyikiwa vanhu.
20 Loko hi ri eparadeyisini ya moya, hi nga antswisa ku yi tlangela ka hina ni ntshembo wa hina wa leswaku misava leyi yi ta tlhela yi va Paradeyisi. Njhani? Hi ku dzikisa ku twisisa ka hina leswi hi swi hlayaka eBibeleni. Tinhlamuselo ta le Bibeleni ni vuprofeta hakanyingi swi boxa tindhawu to karhi. Xana u nga tsakela ku twisisa kahle leswaku a ti kumeka kwihi ni leswaku a ti fambisana njhani ni tindhawu tin’wana? Exihlokweni lexi landzelaka hi ta kambisisa ndlela leyi u nga swi endlaka ha yona sweswo kutani u vuyeriwa.
[Nhlamuselo ya le hansi]
^ par. 16 Denis Baly eka The Geography of the Bible u ri: “Muxaka wa swimilana wu fanele wu cince swinene ku sukela eminkarhini ya Bibele.” Sweswo swi vangiwe hi yini? “Vanhu a va lava tihunyi leswaku va ta tshivela ndzilo va tlhela va aka hi tona, hikwalaho . . . va sungule ku tsemelela mirhi xisweswo va endla leswaku tiko leri ri hlaseriwa hi maxelo lama nga riki manene. Vuyelo bya ku onhiwa ka mbango hileswaku maxelo . . . hakatsongo-tsongo ma hundzuke nchumu lowu hoxeke xandla swinene eku onheni ka mbango.”
Wa Tsundzuka Xana?
• Muapostola Pawulo u vone “paradeyisi” yihi exivonweni?
• Esaya ndzima 35 yi hetiseke rini ro sungula, naswona yi fambisana njhani ni leswi Pawulo a swi voneke exivonweni?
• Xana hi nga ku antswisa njhani ku tlangela ka hina paradeyisi ya moya ni ntshembo wa hina hi misava leyi nga paradeyisi?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Xifaniso lexi nga eka tluka 10]
Rivala ra Saroni, ndhawu leyi tswalaka mihandzu eTikweni leri Tshembisiweke
[Xihlovo Xa Kona]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 12]
Muxe u swi xiyile leswaku a ri ri “tiko lerinene”