Xana Yesu Kreste U Fanele A Tsundzukiwa Njhani?

Yesu Kreste “hakunene a a ri un’wana wa vanhu lava nga ni nkucetelo swinene, lava nga tshama va hanya.”—“The World Book Encyclopedia.”

VACHAVISEKI hakanyingi va tsundzukiwa hi swilo leswi va swi endleke. Kutani, hikwalaho ka yini vanhu vo tala va tsundzuka ku tswariwa ka Yesu ematshan’weni ya swilo leswi a swi endleke? Eka Vujagana, vanhu vo tala va nga hlamusela hi ta leswi endlekeke loko a tswariwa. Xana i vangani lava tsundzukaka ni ku lwela ku tirhisa swilo swa nkoka swinene leswi a swi dyondziseke eka Dyondzo ya le Ntshaveni?

Ina, ku velekiwa ka Yesu a ku ri ka nkoka, kambe vadyondzisiwa vakwe vo sungula va vulavule ngopfu hi nkoka wa leswi a swi endleke ni leswi a swi dyondziseke. Hakunene Xikwembu  a xi nga lavi leswaku ku tswariwa ka Kreste ku va ka nkoka swinene ku tlula vutomi bya yena loko se a ri wanuna la wupfeke. Hambiswiritano, Khisimusi yi swi kotile ku pfala vumunhu bya Kreste hi mintsheketo ya ta ku velekiwa ka yena.

Ku pfuka xivutiso xin’wana lexi karhataka malunghana ni ndlela leyi Khisimusi yi tlangeriwaka ha yona. Loko Yesu o vuya emisaveni namuntlha, xana a a ta ehleketa yini malunghana ni ndlela leyi ku endliwaka bindzu ha yona hi Khisimusi? Yesu u endzele tempele eYerusalema eka malembe ya magidi mambirhi lama hundzeke. U hlundzukisiwe hi vacincisi va mali ni vaxavisi lava a va tirhisa nkhuvo wa vukhongeri wa Xiyuda leswaku va tikumela mali. U te: “Susani swilo leswi laha! Tshikani ku endla yindlu ya Tatana yi va yindlu ya bindzu!” (Yohane 2:13-16) Swi lo dlaa leswaku Yesu a nga ku amukelanga ku hlanganisiwa ka bindzu ni vukhongeri.

Makhatoliki yo tala ya le Spain lama tinyiketeleke ma karhateka hileswi Khisimusi yi hundzukeke bindzu leri kulaka. Kambe, mboyamelo wolowo wa bindzu kumbexana a wu papalateki hikwalaho ka masungulo ya mikhuva yo tala ya Khisimusi. Mutsari wa phepha-hungu Juan Arias u ri: “Vakreste lava solaka ndlela leyi Khisimusi yi nga endliwa ya ‘vuhedeni’ ha yona yi tlhela yi voyamela emintsakweni ni le mabindzwini ku ri ni ku dzika etimhakeni ta vukhongeri, hakanyingi a va swi xiyi leswaku masungulo ya ta ku tswariwa ka Yesu . . . ana se a ma olele mikhuva yo tala ya nkhuvo [wa dyambu] wa vuhedeni wa Varhoma.”—El País, December 24, 2001.

Emalembeni ya sweswinyana, vatsari vo tala va maphepha-hungu ya le Spain ni minsonga-vutivi va vulavule hi masungulo ya vuhedeni ya ndhavuko wa minkhuvo ya Khisimusi ku katsa ni ku hlanganisiwa ka yona ni mabindzu. Malunghana ni siku ra nkhuvo wa Khisimusi, Enciclopedia de la Religión Católica yi vula hi ku kongoma yi ku: “Swi tikomba onge xivangelo lexi endleke leswaku Kereke ya Rhoma yi langa siku leri ri va ra nkhuvo hileswi yi nga ni mboyamelo wo siva minkhuvo ya vuhedeni hi ya Vukreste. . . . Ha swi tiva leswaku eRhoma hi nkarhi wolowo, vahedeni va kwetsimise siku ra December 25 tanihi nkhuvo wa natalis invicti, ku nga ku velekiwa ka ‘dyambu leri nga hluriwiki.’”

Hilaha ku fanaka Enciclopedia Hispánica yi ri: “Siku ra December 25 ra ku tlangeriwa ka Khisimusi a ri sekeriwanga eka siku leri Yesu a velekiweke ha rona, kambe ematshan’weni ya sweswo, ri ve siku ro hundzula minkhuvo ya ku tsema nguva ya vuxika ya le Rhoma yi endliwa ya Vukreste.” Xana Varhoma va ku tlangele njhani ku huma ka dyambu exibakabakeni xa xixika? Hi ku endla minkhuvo ya huwa ni ku nyikana tinyiko. Leswi varhangeri va kereke a va kanakana ku herisa nkhuvo wo tano lowu dumeke, va wu hundzurile wu va wa “Vukreste” hi ku wu vula ku velekiwa ka Yesu, ematshan’weni yo wu vula ku velekiwa ka dyambu.

Eku sunguleni, hi lembe-xidzana ra vumune ni ra vuntlhanu, ku gandzela dyambu ni mikhuva ya kona a swi fanga hi ku olova. “Mukwetsimi” wa Mukhatoliki, Augustine (354-430 C.E.) u twe a boheka ku khutaza vapfumeri-kulobye leswaku va nga ri tlangeli siku ra December 25 hikwalaho ka leswi vahedeni a va ri tlangela leswaku va xixima dyambu. Hambi ku ri namuntlha, minkhuvo ya khale ya Varhoma yi vonaka yi tinyike matimba.

Nkhuvo Wa Xiviri Wo Tsaka Ni Wo Xava

Eka malembe-xidzana lama hundzeke, swilo swo tala swi endle leswaku Khisimusi yi va  nkhuvo lowu nga ni ndhuma swinene emisaveni hinkwayo wo tsaka ni wo xava. Nakambe mikhuva ya minkhuvo yin’wana ya xixika, ngopfu-ngopfu leyi tlangeriwaka en’walungwini wa Yuropa yi sungule ku tlangeriwa hakatsongo-ntsongo ni le Rhoma. * Naswona hi lembe-xidzana ra vu-20, vaxavisi ni vaendli va swinavetiso hi ku hiseka va hlohlotele mukhuva wihi na wihi lowu nga ta va vuyerisa swinene.

Xana vuyelo byi ve byihi? Ku tlangela ku velekiwa ka Kreste ematshan’weni ya nkoka wa kona ku hundzuke nchumu lowukulu swinene. Hakanyingi, Kreste a ka ha vulavuriwi hi yena hi siku ra Khisimusi. Phepha-hungu ra le Spain ra El País ri ri: “[Khisimusi] i nkhuvo wa misava, i nkhuvo wa ndyangu naswona un’wana ni un’wana u wu tlangela hi ndlela leyi a lavaka yona.”

Nhlamuselo leyi yi kombisa mboyamelo lowu kulaka eSpain ni le matikweni man’wana yo tala emisaveni hinkwayo. Khisimusi yi tlangeriwa hi ndlela yo hlawuleka swinene, kambe vutivi malunghana na Kreste bya nyamalala. Entiyisweni, minkhuvo ya Khisimusi se yi tlangeriwa hi ndlela leyi a yi tlangeriwa ha yona eRhoma—hi minkhuvo ya huwa, swakudya swo tala ni ku nyikana tinyiko.

Hi Velekeriwe N’wana

Loko Khisimusi yi nga fambisani na Kreste, xana Vakreste va ntiyiso va fanele va ku tsundzuka njhani ku velekiwa ni vutomi bya Kreste? Kwalomu ka malembe-xidzana ya nkombo Yesu a nga si velekiwa, Esaya u profetile hi ta yena a ku: “Hi velekeriwe n’wana, hi nyikiwe n’wana wa jaha; naswona ku fuma ka vuhosana ku ta va ekatleni ra yena.” (Esaya 9:6) Ha yini Esaya a vule leswaku ku velekiwa ka Yesu ni ntirho lowu a a ta wu endla a swi ta va swa nkoka? Hikuva Yesu a a ta va mufumi wa matimba. A a ta vuriwa Hosana ya Ku Rhula, naswona ku rhula ni vulawuri byakwe a swi ta tshama hilaha ku nga heriki. Ku tlula kwalaho, vulawuri bya Yesu byi ta tiyisiwa “hi vululami ni hi ku tshembeka.”—Esaya 9:7.

 Ntsumi Gabriyele yi phindhe vuprofeta bya Esaya loko yi tivisa Mariya hi ta ku velekiwa ka Yesu loku a ku ta endleka. Yi profete yi ku: “Yena u ta va lonkulu naswona u ta vuriwa N’wana wa La nge Henhla-henhla; Yehovha Xikwembu u ta n’wi nyika xiluvelo xa Davhida tata wakwe, naswona u ta va hosi ehenhla ka yindlu ya Yakobe hi masiku, mfumo wakwe a wu nge vi na makumu.” (Luka 1:32, 33) Swi le rivaleni leswaku nkoka lowukulu wa ku velekiwa ka Yesu a wu fambisana ni ntirho lowu Kreste a a ta wu hetisisa tanihi Hosi leyi totiweke ya Mfumo wa Xikwembu. Vulawuri bya Kreste byi nga pfuna vanhu hinkwavo, ku katsa na wena swin’we ni vanhu lava u va rhandzaka. Entiyisweni, tintsumi ti kombise leswaku ku velekiwa ka yena ku ta tisa ‘ku rhula emisaveni eka vanhu lava Xikwembu xi va tsakelaka.’—Luka 2:14, Bibele—Mahungu Lamanene.

I mani la nga swi laviki ku hanya emisaveni leyi nga ni ku rhula ni vululami? Kambe leswaku hi tsakela ku rhula loku mfumo wa Kreste wu nga ta ku tisa, hi fanele ku tsakisa Xikwembu naswona hi va ni vuxaka lebyinene na xona. Yesu u vule leswaku goza ro sungula ro va ni vuxaka byo tano i ku dyondza hi ta Xikwembu na Kreste. Yesu u te: “Leswi swi vula vutomi lebyi nga heriki, ku nghenisa ka vona vutivi ha wena, Xikwembu xi ri xin’we xa ntiyiso, ni loyi u n’wi rhumeke, Yesu Kreste.”—Yohane 17:3.

Loko hi kala hi va ni vutivi lebyi kongomeke malunghana na Yesu, a ha ha boheki ku lava ku tiva ndlela leyi a lavaka leswaku hi n’wi tsundzuka ha yona. Xana u lava leswaku hi n’wi tsundzuka hi ku dya, ku nwa ni ku nyikana tinyiko hi siku leri fanaka ni leri minkhuvo ya khale ya vuhedeni a yi tlangeriwa ha rona? Sweswo swi vonaka swi nga ri ntiyiso. Eka vusiku bya le mahlweni ka siku leri a feke ha rona, Yesu u byele vadyondzisiwa va yena leswi a a lava swi endliwa. “Loyi a nga ni swileriso swa mina a tlhela a swi hlayisa, hi yena loyi a ndzi rhandzaka. Hi ku fanana loyi a ndzi rhandzaka u ta rhandziwa hi Tatana, naswona ndzi ta n’wi rhandza.”—Yohane 14:21.

Timbhoni ta Yehovha ti dyondze Matsalwa yo Kwetsima hi vuenti naswona ma ti pfunile leswaku ti twisisa leswi swileriso swa Xikwembu na Yesu swi nga swona. Ti nga tsakela ku ku pfuna leswaku u twisisa swileriso leswi swa nkoka leswaku u ta tsundzuka Yesu hi ndlela leyi a faneleke a tsundzukiwa ha yona.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Bokisi/Swifaniso leswi nga eka tluka 6, 7]

Xana Bibele Yi Sola Minkhuvo Ni Ku Nyikana Tinyiko?

Ku Nyikana Tinyiko

Bibele ya ku amukela ku nyikana tinyiko, Yehovha hi byakwe u vuriwa Munyiki wa “nyiko yin’wana ni yin’wana leyinene ni nyiko yin’wana ni yin’wana leyi hetisekeke.” (Yakobo 1:17) Yesu u kombise leswaku vatswari lavanene va fanele va nyika vana va vona tinyiko. (Luka 11:11-13) Vanghana va Yobo ni swirho swin’wana swa ndyangu swi nyike Yobo tinyiko loko a horile emavabyini yakwe. (Yobo 42:11) Hambiswiritano, a yi kona nyiko leyi laveke leswaku ku hlawuriwa masiku yo karhi yo tlangela ha wona. Tinyiko teto a ti nyikiwa swi huma embilwini.—2 Vakorinto 9:7.

Minkhuvo Ya Ndyangu

Minkhuvo ya ndyangu yi nga khutaza swinene eku hlanganiseni ka swirho swa ndyangu, ngopfu-ngopfu loko swi nga ha tshami emutini wun’we. Yesu ni vadyondzisiwa vakwe va ye enkhubyeni wun’wana wa vukati eKana, naswona a swi kanakanisi leswaku a ku ri nkhuvo lowukulu wa ndyangu swin’we ni vanghana. (Yohane 2:1-10) Naswona exifanisweni xa Yesu xa n’wana wa vusopfa, tatana u tlangele ku vuya ka n’wana wakwe hi ku endla nkhuvo wa ndyangu, laha a ku ri ni vuyimbeleri ku tlhela ku ciniwa.—Luka 15:21-25.

Ku Tsakela Swakudya Leswo Nandziha

Hakanyingi Bibele yi vulavula hi malandza ya Xikwembu ma ri karhi ma tsakela swakudya swo nandziha ni ndyangu, vanghana kumbe vagandzeri-kulobye. Loko tintsumi tinharhu ti endzele Abrahama, u ti endlele nkhuvo laha a ku dyiwa nyama ya homu, ntswamba, phehlwa ni swinkwa swa swirhendzevutana. (Genesa 18:6-8) Solomoni u hlamusele ‘ku dya, ku nwa ni ku tsaka’ tanihi nyiko leyi humaka eka Xikwembu.—Eklesiasta 3:13; 8:15.

Swi lo dla leswaku Xikwembu xi lava hi tsakela swakudya leswinene ni vanghana ni vandyangu naswona xa swi amukela ku nyikana tinyiko. Tindlela to nyikana tinyiko ti hi pfulekela hi xitalo nkarhi wihi ni wihi elembeni.