Mhaka Ya Vutomi

Hi Tirhise Ku Cinca Ka Swiyimo Swa Hina Hi Chumayela eTindhawini Ta Le Kule

HI KU VULA KA RICARDO MALICSI

Loko ndzi lahlekeriwe hi ntirho hikwalaho ka vukala-tlhelo bya mina bya Vukreste, mina ni ndyangu wa mina hi kombele Yehovha leswaku a hi pfuna ku kunguhata vumundzuku bya hina. Exikhongelweni xa hina hi boxe ku navela ka hina ku ndlandlamuxa ntirho wa hina wa nsimu. Endzhakunyana ka sweswo, hi sungule ku hanya vutomi bya vatsendzeleki tanihi leswi hi yeke ematikweni ya nhungu eka matiko-nkulu mambirhi. Hikwalaho ka sweswo hi kote ku chumayela etindhawini ta le kule.

NDZI velekiwe ePhilippines hi 1933 endyangwini lowu a wu nghena Kereke leyi Tilawulaka ya Philippines. Swirho swa ndyangu wa ka hina swa 14 a swi nghena kereke yoleyo. Loko ndzi ri ni malembe ya kwalomu ka 12, ndzi kombele Xikwembu hi xikhongelo leswaku xi ndzi kongomisa eka vupfumeri bya ntiyiso. Un’wana wa vadyondzisi va hina u ndzi tsarise etlilasini ya vukhongeri, kutani ndzi ve Mukhatoliki la tinyiketeleke. A ndzi nga xwi ku ya eka xikhongelo xa Mugqivela kumbe eka Masa ya hi Sonto. Hambiswiritano, ndzi sungule ku kanakana ni ku nga eneriseki. Swivutiso swa malunghana ni leswi humelelaka eka vanhu loko va fa ni swa malunghana ni ndzilo wa tihele ni Vunharhu-un’we a swi ndzi karhata. Tinhlamulo leti a ti nyikeriwa hi varhangeri va vukhongeri a ti phyama naswona a ti nga enerisi.

Ku Kuma Tinhlamulo Leti Enerisaka

Loko ndzi ri ekholichi, ndzi joyine ntlawa wun’wana lowu ndzi peteke etinyimpini, ku  gembula, ku dzaha ni le ka swiendlo swin’wana swo biha. Siku rin’wana nimadyambu ndzi hlangane ni mana wa jaha rin’wana leri a ndzi dyondza na rona xikolo. A a ri un’wana wa Timbhoni ta Yehovha. Ndzi n’wi vutise swivutiso leswi a ndzi swi vutise vadyondzisi va mina va ta vukhongeri. U hlamule swivutiso swa mina hinkwaswo a tirhisa Bibele, naswona ndzi tiyisekile leswaku leswi a swi vuleke a ku ri ntiyiso.

Ndzi xave Bibele kutani ndzi sungula ku yi dyondza ni Timbhoni. Ku nga ri kungani ndzi sungule ku hlanganyela minhlangano hinkwayo ya Timbhoni ta Yehovha. Hi ku landzela ndzayo ya vutlhari ya le Bibeleni leyi nge “vunakulobye byo biha byi onha mikhuva leyi pfunaka,” ndzi hambane ni vanghana va mina vo biha. (1 Vakorinto 15:33) Leswi swi ndzi pfunile leswaku ndzi endla nhluvuko eka dyondzo ya mina ya Bibele naswona hi ku famba ka nkarhi ndzi tinyiketele eka Yehovha. Endzhaku ko khuvuriwa hi 1951, ndzi ve mutirheli wa nkarhi hinkwawo (phayona) ku ringana nkarhi wo karhi. Kutani hi December 1953, ndzi tekane na Aurea Mendoza Cruz, loyi a veke munghana wa mina wa vutomi hinkwabyo tlhelo mutirhi-kulorhi la tshembekaka ensin’wini.

Nhlamulo Ya Swikhongelo Swa Hina

A hi swi lava hi mbilu hinkwayo ku va maphayona. Kambe ku navela ka hina ku tirhela Yehovha hilaha ku engetelekeke a swi hetisekanga hi ku hatlisa. Hambiswiritano, a hi tshikanga ku kombela Yehovha leswaku a hi pfulela tindlela tin’wana to nghenela ntirho wa yena. Kambe a hi khome ku tika. Ntsena a hi tshama hi ri karhi hi tsundzuka tipakani ta hina ta moya, naswona loko ndzi ri ni malembe ya 25 ndzi hlawuriwe ku va nandza wa vandlha, mulanguteri la ungamelaka evandlheni ra Timbhoni ta Yehovha.

Loko ndzi ya ndzi kuma vutivi bya Bibele, ni loko ndzi sungula ku yi twisisa swinene misinya ya milawu ya Yehovha, ndzi xiye leswaku ntirho wa mina wu lwisana ni ripfalo ra mina tanihi Mukreste la nga ni vukala-tlhelo. (Esaya 2:2-4) Ndzi endle xiboho xo wu tshika. Leswi swi ve ndzingo eka ripfumelo ra hina. Xana a ndzi ta wu wundla njhani ndyangu wa mina? Nakambe hi ye eka Yehovha Xikwembu hi xikhongelo. (Pisalema 65:2) Hi n’wi byele mivilelo ya hina ni leswi hi swi chavaka, hi tlhela hi n’wi byela ku navela ka hina ku n’wi tirhela laha ku nga ni xilaveko lexikulu xa vahuweleri va Mfumo. (Vafilipiya 4:6, 7) A hi nga ehleketi leswaku hi nga va ni malunghelo lawa hi veke na wona!

Ku Sungula Pfhumba Ra Hina

Hi April 1965, ndzi kume ntirho wo timela ndzilo ni wa ku phalala eRivaleni ra Swihaha-mpfhuka ra Vientiane, le Laos, kutani hi rhurhele kwalaho. Edorobeni ra Vientiane a ku ri ni Timbhoni ta 24 naswona hi tsakele ntirho wo chumayela ni varhumiwa ni ntlawanyana wa vamakwerhu va kwalaho. Hi ku famba ka nkarhi ndzi cinceriwe eRivaleni ra Swihaha-mpfhuka ra Udon Thani, le Thailand. A ku nga ri na Timbhoni eUdon Thani. Tanihi ndyangu, a hi fambisa minhlangano hinkwayo ya vhiki na vhiki hi ri hexe. A hi chumayela hi yindlu ni yindlu, hi endla maendzo yo vuyela ni ku sungula tidyondzo ta Bibele.

Hi tsundzuke xikhutazo lexi Yesu a xi nyikeke vadyondzisiwa va yena leswaku va fanele va ‘hambeta va tswala mihandzu yo tala.’ (Yohane 15:8) Kutani hi tiyimisele ku landzelela xikombiso xa vona, hi hambeta hi chumayela mahungu lamanene. Ku nga ri khale hi tsakele mihandzu ya kona. Wanhwana wa Muthai u amukele ntiyiso kutani a va makwerhu wa hina wa moya. Vavanuna vambirhi va le Amerika N’walungu va amukele ntiyiso naswona hi ku famba ka nkarhi va ve vakulu va Vakreste. Hi hambete hi chumayela mahungu lamanene ku tlula malembe ya khume en’walungwini wa Thailand. Ha tsaka swinene ku tiva leswaku se ku ni vandlha eUdon Thani! Timbewu tin’wana ta ntiyiso leti hi ti byaleke ta ha tlhavela ni sweswi.

Hambiswiritano, lexi vavisaka hi boheke ku rhurha nakambe, kutani hi khongele leswaku “N’wini wa ntshovelo” a hi pfuna ku hambeta hi va ni xandla entirhweni wo chumayela. (Matewu 9:38) Hi cinceriwe eTehran, ku nga ntsindza wa Iran. A ku ri hi nkarhi wa ku fuma ka Shah.

Ku Chumayela eMasin’wini Lama Nga Ni Mintlhontlho

Hi te loko hi fika eTehran, ho namba hi kuma vamakwerhu hi ku hatlisa. A hi hlanganyela ni ntlawanyana wa Timbhoni lowu vumbiweke hi  vanhu va 13 vo huma ematikweni yo hambana-hambana. Hi boheke ku endla mindzulamiso leswaku hi ta kota ku chumayela mahungu lamanene eIran. Hambileswi a hi nga langutani ni nkaneto, a hi fanele hi va ni vuxiyaxiya.

Hikwalaho ka xiyimiso xa ntirho wa vanhu lava a va tsakela, minkarhi yin’wana a hi boheka ku fambisa tidyondzo ta Bibele exikarhi ka vusiku ku fikela hi matakuxa. Kambe hi tsakile swinene ku vona mihandzu ya ku tikarhata ka hina! Mindyangu yo hlayanyana leyi davukeke ePhilippines ni le Korea yi amukele ntiyiso wa Vukreste kutani yi tinyiketela eka Yehovha.

Endzhaku ndzi cinceriwe eDhaka, le Bangladesh. Hi fike kona hi December 1977. Leri i tiko rin’wana leri ntirho wa hina wo chumayela a wu nga olovi ku wu endla eka rona. Hambiswiritano, a swi tshama swi ri emiehleketweni ya hina leswaku hi fanele hi gingiriteka entirhweni lowu. Hi ku kongomisiwa hi moya wa Yehovha hi swi kotile ku kuma mindyangu yo tala leyi tivulaka Vakreste. Van’wana eka mindyangu leyi a va ri ni torha ra mati lama phyuphyisaka ya ntiyiso lama kumekaka eka Matsalwa yo Kwetsima. (Esaya 55:1) Hikwalaho ka sweswo hi sungule tidyondzo to tala ta Bibele.

A hi tshama hi tsundzuka leswaku ku rhandza ka Xikwembu hi leswaku “vanhu va mixaka hinkwayo va ponisiwa.” (1 Timotiya 2:4) Lexi tsakisaka hi leswaku a nga kona loyi a ringeteke ku hi karhata. Leswaku hi papalata ku tivitanela rivengo, a hi tiyiseka leswaku hi tirhisa swingheniso swa xinghana. Ku fana na muapostola Pawulo hi ringete ku va “swilo hinkwaswo eka vanhu va mixaka hinkwayo.” (1 Vakorinto 9:22) Loko hi vutisiwa xivangelo xa ku endza ka hina, a hi hlamusela hi musa naswona a hi kuma leswaku vanhu vo tala va ni xinghana.

Le Dhaka hi kume Mbhoni ya kwalaho kutani hi yi khutaza leswaku yi va na hina eminhlanganweni ya Vukreste ni le ntirhweni wo chumayela. Kutani nsati wa mina u dyondze Bibele ni ndyangu wa kona ivi a wu rhambela eminhlanganweni ya hina. Hi musa lowu nga hi faneriki wa Yehovha ndyangu hinkwawo wu amukele ntiyiso. Hi ku famba ka nkarhi, vana va kona vambirhi va xisati va pfunetile hi ku hundzuluxela tibuku ta Bibele hi Xibengali, naswona maxaka ya vona yo tala ma ve ni vutivi hi Yehovha. Swichudeni swin’wana swo tala swa Bibele swi amukele ntiyiso. Vunyingi bya swona sweswi i vakulu kumbe maphayona.

Tanihi leswi doroba ra Dhaka ri nga ni vaaki vo tala, hi rhambe van’wana va swirho swa ndyangu wa hina leswaku va ta hi pfuna entirhweni wo chumayela. Vo hlaya va amukele xirhambo xa hina kutani va ta tirha na hina eBangladesh. Mayana ntsako lowu hi veke na wona naswona hi nkhensa Yehovha hi lunghelo leri hi veke na rona ro hlanganyela eku chumayeleni ka mahungu lamanene etikweni rero! Hambileswi eku sunguleni a ku ri ni munhu un’we ntsena, sweswi ku ni mavandlha mambirhi eBangladesh.

Hi July 1982, hi boheke ku rhurha eBangladesh. Hi siye vamakwerhu hi ri karhi hi khavaxela mihloti. Endzhakunyana ka sweswo ndzi kume ntirho eRivaleni ra Swihaha-mpfhuka ra Entebbe, le Uganda, laha a hi ta tshama malembe ya mune ni tin’hweti ta nkombo. Xana i yini leswi a hi ta kota ku swi endla leswaku hi yisa ku dzuneka evitweni lerikulu ra Yehovha etikweni leri?

Ku Tirhela Yehovha Le Afrika Vuxa

Loko hi fika eRivaleni ra Swihaha-mpfhuka ra Entebbe muchayeri wa movha u teke mina ni nsati wa mina a hi yisa laha hi nga ta tshama kona. Loko hi suka erivaleni ra swihaha-mpfhuka, ndzi sungule ku chumayela muchayeri loyi hi Mfumo wa Xikwembu. U ndzi vutisile: “Xana u wun’wana wa Timbhoni ta Yehovha?” Loko ndzi pfumela, muchayeri u te: “Un’wana wa vamakwenu u tirha eka xihondzo xo lawula swihaha-mpfhuka.”  Ndzi nambe ndzi n’wi kombela leswaku a ndzi yisa kona. Hi hlangane ni makwerhu yoloye a tsakile swinene ku hi vona naswona ku endliwe malunghiselelo ya minhlangano ni vutirheli bya nsimu.

A ku ri ni vahuweleri va Mfumo va 228 eUganda hi nkarhi wolowo. Kun’we ni vamakwerhu vambirhi va le Entebbe hi hete lembe ra hina ro sungula hi byala mbewu ya ntiyiso. Tanihi leswi vanhu va kwalaho va rhandzaka ku hlaya, hi kote ku fambisa tibuku to tala, ku katsa ni madzana ya timagazini. Hi rhambe vamakwerhu lava tshamaka eKampala, lowu nga ntsindza wa tiko, leswaku va ta hi pfuna ku chumayela ensin’wini ya le Entebbe hi mahelo-vhiki. Eka nkulumo ya mina yo sungula ya le rivaleni, a ku ri ni vanhu va ntlhanu—ku katsa na mina.

Emalembeni manharhu lama landzeleke, hi tsakile swinene ku vona lava hi va dyondzeleke va amukela ntiyiso, va endla nhluvuko hi xihatla. (3 Yohane 4) Eka nhlengeletano yin’wana ya xifundzha, ku khuvuriwe vanhu va tsevu lava a hi dyondza na vona Bibele. Vo tala va vona va vule leswaku va khutaziwe ku nghenela ntirho wa nkarhi hinkwawo hileswi va hi voneke hi tirha tanihi maphayona, hambileswi a hi tirha ntirho wo tihanyisa.

Hi kume leswaku ndhawu leyi hi tirhaka eka yona na yona yi nga va nsimu leyi tswalaka mihandzu. Siku rin’wana ndzi bule ni mutimeli wa ndzilo erivaleni ra swihaha-mpfhuka malunghana ni ntshembo lowu sekeriweke eBibeleni wa ku hanya eparadeyisini emisaveni. Ndzi n’wi kombe eBibeleni ya yena leswaku vanhu lava yingisaka va ta hanya hi ku rhula ni vun’we, va ta rivala hi vusweti, ku pfumala tiyindlu, nyimpi, mavabyi ni rifu. (Pisalema 46:9; Esaya 33:24; 65:21, 22; Nhlavutelo 21:3, 4) Ku hlaya sweswo eBibeleni ya yena swi endle leswaku a sungula ku tsakela. Dyondzo ya Bibele yi sunguriwe hi nkarhi wolowo. U ve kona eminhlanganweni hinkwayo. Endzhakunyana u tinyiketele eka Yehovha kutani a khuvuriwa. Hi ku famba ka nkarhi u hi joyinile evutirhelini bya nkarhi hinkwawo.

Ku tangunuke hasahasa kambirhi eUganda loko ha ha ri kwalaho, kambe ntirho wa hina wa timhaka ta moya a wu yimanga. Mindyangu ya vatirhi va le matikweni ya le handle yi rhurhiseriwe eNairobi, le Kenya, ku ringana tin’hweti ta tsevu. Hina lava saleke eUganda hi ye emahlweni ni minhlangano ya hina ya Vukreste kun’we ni ntirho wo chumayela, hambileswi a hi fanele hi tirhisa vutlhari ni ku tshama hi xalamukile.

Hi April 1988 nkarhi wo tirha etikweni leri wu herile kutani hi rhurhile nakambe. Hi siye Vandlha ra Entebbe hi enerisekile swinene hi ku kula ka rona hi tlhelo ra moya. Hi July 1997 hi kume nkarhi wo endzela le Entebbe nakambe. Hi nkarhi wolowo van’wana va khale ka swichudeni swa hina swa Bibele se a va ri vakulu. A hi tsakile ku vona ku ri ni vanhu va 106 eka Nhlangano wa le Rivaleni!

Ku Rhurhela eMasin’wini Lama Nga Si Tshamaka Ma Tirhiwa

Xana a hi ta swi kota ku pfulekeriwa hi ntirho wun’wana? Ina, ndzi rhumeriwe ku ya tirha eRivaleni ra Swihaha-mpfhuka ra Mogadishu, le Somalia. A hi tiyimiserile ku tirha laha ku nga si tshamaka ku tirhiwa.

Ntirho wa hina wo chumayela a hi wu endla ngopfu eka vayimeri va matiko, vatirhi va le Philippines ni le ka vanhu van’wana va matiko mambe. Hakanyingi a hi va kuma endhawini ya vuxaviselo. A hi tlhela hi endla maendzo ya vunghana emakaya ya vona. Hi ku tirhisa vuxiyaxiya, vutshila, vutlharhi ni ku tshemba Yehovha hi ku helela, hi swi kotile ku chumayela van’wana  hi ntiyiso wa Bibele, naswona sweswo swi tswale mihandzu eka vanhu va tinxaka to hambana-hambana. Endzhaku ka malembe mambirhi hi sukile eMogadishu—emahlweninyana ka ku sungula ka nyimpi.

Nhlangano wa Swihaha-mpfhuka swo Rhwala Vanhu wu ndzi rhumele ku ya tirha eYangon, le Myanmar. Nakambe hi pfulekeriwe hi tindlela tin’wana to pfuna vanhu lava nga ni timbilu letinene leswaku va dyondza hi swikongomelo swa Xikwembu. Loko hi suka eMyanmar, hi averiwe ku ya tirha eDar es Salaam, le Tanzania. Ku chumayela mahungu lamanene hi yindlu ni yindlu a swi olova swinene eDar es Salaam hikuva a ku ri ni vanhu lava vulavulaka Xinghezi.

Eka matiko hinkwawo lawa hi tirheke eka wona a hi vanga na swiphiqo swo tala malunghana ni ku endla ntirho wa hina wo chumayela, hambileswi ntirho wa Timbhoni ta Yehovha a wu yirisiwile etindhawini tin’wana. Tanihi leswi hi ntolovelo a ndzi tirhela mfumo kumbe khampani ya tiko ra le handle, vanhu a va nga tivutisi nchumu hi ntirho wa hina.

Ntirho wa mina wa ku tihanyisa wu lave leswaku mina ni nsati wa mina hi hanya bya vatsendzeleki malembe ya 30. Hambiswiritano, hi teke ntirho wa mina tanihi ndlela yo fikelela pakani ya hina leyikulu. Pakani ya hina yo sungula a ku ri ku yisa timhaka ta Mfumo wa Xikwembu emahlweni. Hi nkhensa Yehovha hileswi a hi pfuneke ku swi tirhisa hi ndlela leyi vuyerisaka swiyimo swa hina leswi a swi tshamela ku cinca, naswona hi tsakele lunghelo lerinene ro hangalasa mahungu lamanene eswiphen’wini swa le kule swa misava.

Ku Tlhelela Laha Hi Sunguleke Kona

Loko ndzi ri ni malembe ya 58 ndzi endle xiboho xo tshika ntirho kutani ndzi tlhelela ePhilippines. Loko hi vuyile hi khongerile eka Yehovha leswaku a hi kongomisa. Hi sungule ku hlanganyela evandlheni leri nga le Dorobeni ra Trece Martires, exifundzheni xa Cavite. Loko hi fika a ku ri ni vahuweleri va Mfumo wa Xikwembu va 19 ntsena. Ntirho wo chumayela wa siku ni siku wu hleriwile naswona ku sunguriwe tidyondzo to tala ta Bibele. Vandlha ri sungule ku kula. Ku ni nkarhi lowu nsati wa mina a ri ni tidyondzo ta Bibele ta 19, mina ndzi ri na 14.

Hi ku hatlisa Holo ya Mfumo yi sungule ku tala ku tlula mpimo. Hi khongele eka Yehovha hi mhaka leyi. Makwerhu un’wana wa moya ni nsati wakwe va endle xiboho xo nyikela hi ndhawu yo aka eka yona, kutani hofisi ya rhavi yi amukela xikombelo xa hina xo lomba mali yo aka Holo ya Mfumo leyintshwa. Muako lowuntshwa wu hoxe xandla entirhweni wo chumayela, kutani nhlayo ya lava va taka a yi andza vhiki na vhiki. Sweswi hi famba nkarhi lowu tlulaka awara hi ya pfuna vandlha rin’wana leri nga ni vahuweleri va 17.

Mina ni nsati wa mina hi tsakela lunghelo leri hi veke na rona ro tirha ematikweni yo hambana-hambana. Loko hi languta endzhaku eka vutomi bya hina bya ku tsendzeleka, ha eneriseka hi ku tiva leswaku hi byi tirhise hi ndlela leyinene—ku pfuna van’wana va dyondza hi Yehovha!

[Mepe lowu nga eka tluka 24, 25]

(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)

TANZANIA

UGANDA

SOMALIA

IRAN

BANGLADESH

MYANMAR

LAOS

THAILAND

PHILIPPINES

[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

Ndzi ri na nsati wa mina Aurea