Nchumu Lowu Pfunaka Eku Hundzuluxeleni

MUTSARI wa Bibele, Yehovha Xikwembu, u navela leswaku mahungu lamanene ya Mfumo wa yena ma twarisiwa eka “matiko hinkwawo ni tinyimba hinkwato ni tindzimi hinkwato ni vanhu hinkwavo.” (Nhlavutelo 14:6) U lava leswaku vanhu hinkwavo va ri kuma hi ku olova Rito ra yena leri tsariweke. Leswaku ku fikeleriwa sweswo, Bibele yi hundzuluxeriwe hi tindzimi to tala ku tlula buku yihi na yihi emisaveni. Vahundzuluxeri va magidi-gidi va tirhe hi matimba va hundzisela mianakanyo ya Xikwembu hi ririmi rin’wana.

Kambe Bibele a hi buku ntsena leyi faneleke yi hundzuluxeriwa. Hakanyingi yi tirhisiwe tanihi buku leyi pfunaka eku hundzuluxeleni ka tibuku tin’wana. Vahundzuluxeri vo tala va ringanise ndlela leyi marito ya le Bibeleni ma hundzuluxeriweke ha yona hi tindzimi to hambana-hambana leswaku va ta kuma ndlela leyi faneleke yo hundzuluxela marito yo karhi. Tibibele tin’wana leti vahundzuluxeri va ti kambelaka loko va hundzuluxela ti nghenisiwe eka khompyuta.

A swi olovi leswaku khompyuta yi hundzuluxela. Vatshila van’wana va vona onge khompyuta a yi nge swi koti ku hundzuluxela. Ha yini? Ririmi a hi ntlawa wa marito ntsena. Ririmi rin’wana ni rin’wana ri ni malongoloxelo ya rona ya marito, milawu, nkarhi lowu milawu leyi yi tluriwaka ha yona, swivulavulelo ri tlhela ri vulavula hi swilo swo karhi. Matshalatshala yo dyondzisa khompyuta swilo leswi hinkwaswo a ma fikanga helo. Vuhundzuluxeri byo tala lebyi endliweke hi khompyuta a swi tika ku byi twisisa.

Hambiswiritano, sweswi vativi va sayense ya khompyuta va le ku lavisiseni ka tindlela letintshwa to hundzuluxela. Franz Josef Och, mulawuri la nga ni vutshila eka vuhundzuluxeri bya khompyuta u ri: “Eka maendlelo ya hina hi tirhisa tinhlayo leswaku hi ta kuma vuhundzuluxeri lebyi nga byinene.” A hi nge u lava ku hundzuluxela u susa eka Xitsonga u yisa eka Xinghezi. Xo sungula, teka rungula leri nga kona hi tindzimi hatimbirhi. Ri nghenise eka khompyuta. Khompyuta yi ringanisa marungula lawa hamambirhi. Hi xikombiso, loko khompyuta yi kuma rito leri fanaka ra Xitsonga leri nge “yindlu” etindhawini to hlayanyana naswona nkarhi wun’wana ni wun’wana yi kuma leswaku ri fambisana ni rito ra Xinghezi leri nge “house,” khompyuta yi ta gimeta hileswaku rito ra Xitsonga ku fanele ku ri leri ri fambisanaka na rito  “house.” Naswona swi nga ha endleka leswaku marito lama nga ekusuhi na rona i mahlawuri, yo tanihi “kulu,” “tsongo,” “khale,” kumbe “xintshwa.” Hikwalaho, khompyuta yi vumba nxaxamelo wa marito lama fambisanaka ni malongoloxelo ya marito. Endzhaku ka “ndzetelo” wolowo, lowu nga ha tekaka masiku ma nga ri mangani kumbe mavhiki ma nga ri mangani, khompyuta yi nga tirhisa leswi yi swi “dyondzeke” loko yi kuma rungula lerintshwa. Hambileswi ririmi ni xitayele xa vuhundzuluxeri byolebyo swi nga ha vaka swi ri swa xiyimo xa le hansi, hakanyingi bya hlayeka lerova bya twisiseka byi tlhela byi hundzisa vuxokoxoko bya nkoka.

Ntikelo wa vuhundzuluxeri wu titshege swinene hi ku tala ni ntikelo wa rungula leri nga hoxiwa ro sungula eka khompyuta. Kutani Bibele yi tikombe yi ri ya nkoka emhakeni leyi. Yi hundzuluxeriwe hi vukheta hi tindzimi to tala, yi kumeka hi ku olova naswona yi ni rungula ro tala swinene. Hikwalaho ku hoxiwe Bibele ku sungula loko ku leteriwa khompyuta hi ririmi lerintshwa.