Mhaka Ya Vutomi

Hambileswi Ndzi Tsaneke, Ndzi Ni Matimba

HI KU VULA KA LEOPOLD ENGLEITNER

Phorisa ra SS ri humese xibamu xa rona ri ndzi kombetela hi xona enhlokweni kutani ri ku: “Xana se u swi lunghekerile ku fa? Ndzi lava ku ku duvula hikuva u tiomisa nhloko.” Ndzi vulavule hi xivindzi ndzi ku: “Ndzi lunghekile.” Ndzi pfale mahlo ndzi rindzela ku duvuriwa, kambe a ku endlekanga nchumu. Ri suse xibamu enhlokweni ya mina ivi ri huwelela ri ku: “U xiphunta xa xiphunta, ni ku fa a swi vuli nchumu eka wena!” Xana swi tise ku yini leswaku ndzi tikuma ndzi ri exiyin’weni xexo lexi nga ni khombo?

NDZI velekiwe hi July 23, 1905, edorobeni ra Aigen-Voglhub, leri nga etintshaveni ta Alps le Austria. A ndzi ri n’wana wa mativula wa mutsemi wa mintsandza naswona mana wa mina a a ri n’wana wa n’wamapurasi. Vatswari va mina a va ri swisiwana kambe a va tirha hi matimba. Ndzi kulele eBad Ischl, ekusuhi ni le Salzburg, laha ku nga ni mativa ni tintshava to saseka.

Loko ndza ha ri ntsongo, hakanyingi a ndzi anakanya hi ku pfumaleka ka vululami evuton’wini, ku nga ri hileswi ndyangu wa ka hina a wu ri evuswetini ntsena, kambe ni hileswi ndzi xanisekeke hi ku velekiwa ndzi ri na lundza enhlaneni. Ku pandza ka nhlana loku a ku vangiwa hi xiphiqo lexi, a ku endla leswaku ndzi tsandzeka ku yima ndzi ololoka. Exikolweni, ndzi arisiwe ku hlanganyela emintlangwini, hikwalaho ndzi sungule ku hlekuriwa hi vadyondzi-kulorhi.

Loko Nyimpi yo Sungula ya Misava yi hela a ndzi nga si va ni malembe ya 14, kambe ndzi endle xiboho xo lava ntirho leswaku ndzi huma evuswetini. Mhisi a yi tshama yi tlakule tshuri ekaya, naswona ndzi tsanisiwe hi mukhuhlwana wa le Spaniya lowu funyiseke timiliyoni ta vanhu buwa. Loko ndzi ya eka van’wamapurasi  ndzi fika ndzi kombela ntirho, vo tala va vona a va ku: “Xana hi ta xi tirhisa yini xikangalafula xo fana na wena?” Hambiswiritano, n’wamapurasi un’wana wa musa u ndzi thorile.

Ku Tsakisiwa Hi Ku Dyondza Hi Rirhandzu Ra Xikwembu

Hambileswi Manana a a ri Mukhatoliki la hisekaka, a ndzi nga tali ku ya ekerekeni, ngopfu-ngopfu hileswi tata wa mina a a nga lavi ku sindzisa munhu etimhakeni ta vukhongeri. Kambe mina a ndzi siringiwa hi mukhuva wa ku gandzela swifaniso, lowu a wu tirhisiwa ngopfu eKerekeni ya Rhoma Khatoliki.

Siku rin’wana hi October 1931, munghana wa mina u ndzi kombele ku famba na yena enhlanganweni wa vukhongeri lowu a wu fambisiwa hi Swichudeni swa Bibele, hilaha Timbhoni ta Yehovha a ti tiviwa hakona enkarhini wolowo. Kwalaho, ndzi nyikiwe tinhlamulo leti humaka eBibeleni ta swivutiso swa nkoka, swo tanihi leswi nge: Xana ku gandzela swifaniso swa amukeleka eka Xikwembu? (Eksoda 20:4, 5) Xana ti kona tihele ta ndzilo? (Eklesiasta 9:5) Xana vafi va ta pfuxiwa?—Yohane 5:28, 29.

Nchumu lowu ndzi tsakiseke ngopfu hileswi Xikwembu xi nga ti amukeriki tinyimpi leti halataka ngati ya vanhu, hambiloko ku vuriwa leswaku ti lwiwa hi vito ra xona. Ndzi dyondze leswaku “Xikwembu i rirhandzu” nileswaku xi ni vito ro hlawuleka, ku nga Yehovha. (1 Yohane 4:8; Pisalema 83:18) Ndzi tsakile loko ndzi dyondza leswaku Mfumo wa Yehovha wu ta endla leswaku vanhu va kota ku hanya hilaha ku nga heriki va tsakile eparadeyisini ya misava hinkwayo. Nakambe ndzi dyondze hi ta ntshembo lowu tsakisaka lowu nyikiwaka vanhu van’wana lava nga hetisekangiki lava hlawuriweke hi Xikwembu leswaku va tirha swin’we na Yesu eMfun’weni wa Xikwembu wa le matilweni. Ndzi tilunghiselele ku endla hinkwaswo leswi ndzi nga swi kotaka hikwalaho ka Mfumo wolowo. Kutani hi May 1932, ndzi khuvuriwile kutani ndzi va Mbhoni ya Yehovha. Goza rero a ri lava munhu a va ni xivindzi, hikwalaho ka leswi xihlawuhlawu xa vukhongeri a xi tinyike matimba etikweni ra Austria leri enkarhini wolowo a ri lawuriwa hi Makhatoliki.

Ku Langutana Ni Ku Vengiwa Ni Nkaneto

Vatswari va mina va hlundzuke ngopfu loko ndzi tshika kereke, naswona mufundhisi u hatlise a chumayela hi mhaka leyi ekerekeni. Vaakelani a va tshwutela marha ehansi loko va ndzi vona, va komba leswaku va ndzi venga. Nilokoswiritano, a ndzi tiyimisele ku nghenela ntirho wa nkarhi hinkwawo, naswona ndzi sungule ku phayona hi January 1934.

Moya wa tipolitiki wu sungule ku tinyika matimba hikwalaho ka nkucetelo lowukulu lowu vandla ra Manazi a ri va na wona exifundzheni xa ka hina. Enkarhini lowu a ndzi phayona eNkoveni wa Enns le dorobeni ra Styria, maphorisa a ma tshama ma ndzi sale endzhaku, kutani a ndzi fanele ku va ‘ni vuxiyaxiya kukota nyoka.’ (Matewu 10:16) Ku sukela hi 1934 ku ya eka 1938, siku ni siku a ndzi dya mbitsi ndzi xeva hi nhlomulo hikwalaho ka ku xanisiwa. Hambileswi a ndzi nga tirhi, ndzi aleriwe ku hola mudende wa lava nga tirhiki, naswona ndzi kume swigwevo swo hlayanyana swa ku pfaleriwa nkarhi wo koma ekhotsweni ni swin’wana swa mune swa ku pfaleriwa nkarhi wo leha hikwalaho ka ntirho wa mina wo chumayela.

Masocha Ya Hitler Ma Nghena eAustria

Hi March 1938, masocha ya Hitler ma mache ma nghena eAustria. Endzhaku ka masiku ma nga ri mangani, vanhu va kwalomu ka 90 000—kwalomu ka tiphesente timbirhi ta lavakulu—va khomiwile kutani va yisiwa emakhotsweni ni le tikampeni ta vakhotsiwa, va hehliwa hi xihehlo xa ku lwisana ni hulumendhe ya Manazi. Timbhoni ta Yehovha a ti tilunghiselele swilo leswi a swi ta endleka endzhaku. Hi ximumu xa 1937, swirho swo hlayanyana swa vandlha ra ka hina swi fambe tikhilomitara ta 350 swi ya entsombanweni wa muganga ePrague hi swikanyakanya. Kwalaho swi twe hi ta nsele lowu endliweke vapfumeri-kulobye va le Jarimani. A swi lo dlaa, leswaku se a ku ta xanisiwa na hina.

Ku sukela hi siku leri masocha ya Hitler ma fikeke ha rona eAustria, minhlangano ni ntirho wo chumayela wa Timbhoni ta Yehovha swi boheke ku endliwa exihundleni. Hambileswi minkandziyiso ya Bibele a yi ngungumerisiwa yi nghena hi le ndzilakaneni wa Switzerland, a yi kayivela. Kutani Vakreste-kulorhi va le Vienna a va kandziyisa  tibuku exihundleni. Hakanyingi hi mina a ndzi ti yisa eka Timbhoni.

Ekampeni Ya Vakhotsiwa

Hi April 4, 1939, mina ni Vakreste-kulorhi vanharhu hi khomiwile hi Magestapo loko hi ri karhi hi tlangela Xitsundzuxo xa rifu ra Kreste eBad Ischl. Hinkwerhu hi rhwariwe hi movha hi yisiwa entsindza wa maphorisa ya Mfumo eLinz. A ku ri ro sungula ndzi famba hi movha evuton’wini bya mina, kambe a ndzi tiphinanga. Le Linz ndzi swi twile hi ku konanisiwa, kambe a ndzi ri landzulanga ripfumelo ra mina. Endzhaku ka tin’hweti ta ntlhanu, ndzi yisiwe eka muavanyisi wa le xifundzheni xa Upper Austria. Lexi hlamarisaka, nandzu lowu a ndzi hehliwa ha wona wu suriwile; kambe sweswo a ku nga ri makumu ya maxangu ya mina. Endzhaku, lavan’wana vanharhu va yisiwe etikampeni ta vakhotsiwa, laha va feleke kona va ha tshembekile.

Ndzi pfaleriwe ekhotsweni, naswona hi October 5, 1939, ndzi tivisiwe leswaku ndzi ta yisiwa ekampeni ya vakhotsiwa ya le Buchenwald eJarimani. Hina vabohiwa a hi rindziwe hi xitimela xo hlawuleka exitichini xa switimela eLinz. Ematorokisini a ku ri na switokisi swa vanhu vambirhi-mbirhi. Wanuna loyi a ndzi pfaleriwe na yena exitokisini a ku ri khale ka ndhuna-nkulu ya xifundzha xa Upper Austria, Dok. Heinrich Gleissner.

Mina na Dok. Gleissner hi sungule bulo leri tsakisaka swinene. A a lava ku tiva hi ta xiyimo xa mina lexi nga tsakisiki naswona u hlamarile hikuva hambi loko a ha ri ndhuna, Timbhoni ta Yehovha a ti tshamela ku mangaleriwa exifundzheni xakwe. U tisorile a ku: “Nkul. Engleitner, a ndzi nge swi koti ku lulamisa swilo swa nkarhi lowu hundzeke, kambe ndzi kombela ku rivaleriwa. Swi tikomba onge mfumo wa hina a wu tsandzeka ku hetisisa vululami. Loko mi ta tshuka mi lava mpfuno ndzi ta tsakela ku mi pfuna hi mbilu hinkwayo.” Hi tlhele hi hlangana endzhaku ka nyimpi. U ndzi pfune ku kuma mudende lowu hulumendhe a yi wu nyika vanhu lava xanisiweke hi Manazi.

“Ndzi Lava Ku Ku Dlaya”

Hi October 9, 1939, ndzi fike ekampeni ya vakhotsiwa ya le Buchenwald. Endzhakunyana ka sweswo, mulanguteri wa kampa leyi u tivisiwe leswaku exikarhi ka vanhu lava ha ku fikaka ku ni Mbhoni, kutani u nambe a swoswela ni swandla. U ndzi bukutele hi ndlela ya tihanyi. Kutani loko a xiya leswaku a ndzi nge ri landzuli ripfumelo ra mina, u te: “Ndzi lava ku ku dlaya, Engleitner. Kambe loko ndzi nga si endla tano, ndzi ta rhanga ndzi ku tshika u tsala xikhadana xo lela vatswari va wena.” Ndzi anakanye hi marito yo chavelela vatswari va mina, kambe nkarhi ni nkarhi loko ndzi ringeta ku tsala, a a ndzi ba xikokola a ndzi khidlanyisa ndzi nga tsali kahle. U ndzi hlekurile a ku: “Xiphukuphuku lexi! Leswi u swi tsalaka swi gombonyoke onge wo tsala hi swikunwana! Lexi u xi kotaka i ku mukisana na Bibele dyambu hinkwaro!”

Murindzi loyi u humese xibamu xakwe a xi kombetela enhlokweni ya mina kutani a ndzi khorwisa leswaku u ta ndzi duvula, hilaha ndzi hlamuseleke hakona eku sunguleni. Kutani u ndzi  dlidlimbetele exitokisini lexi nga lo mphaa, hi vanhu. Ndzi hete vusiku hinkwabyo ndzi yime hi milenge. Kambe a ndzi nga ta swi kota ni ku etlela hikwalaho ka leswi miri wa mina a wu vava hinkwawo. Marito yo “chavelela” lawa vabohiwa lava ndzi pfaleriweke na vona exitokisini a va vula wona ntsena hi lama nge: “Ku fela vukhongeri lebyi nga pfuniki nchumu i vuphukuphuku!” Dok. Gleissner a a ri exitokisini lexi vandzamaneke ni lexi a ndzi pfaleriwe eka xona. Loko a twe leswi humeleleke u te, “Ku xanisiwa ka Vakreste ku tlhele ku tinyika matimba hi ndlela ya tihanyi!”

Hi ximumu xa 1940, vabohiwa hinkwavo va lerisiwe ku ya emaribyeni hi Sonto, hambileswi a hi nga tirhi hi Tisonto. Leswi a swi endleriwa ku xupula vabohiwa van’wana “lava nga riki na milandzu leyikulu.” Hi sindzisiwe ku rhwala maribye lamakulu ku suka laha ma ceriweke kona hi ma yisa ekampeni. Vabohiwa vambirhi va ringete ku ndzi rhwexa ribye lerikulu enhlaneni, kutani ndzi lave ku wa hikwalaho ka leswi a ri tika. Hambiswiritano, Arthur Rödl, loyi a a ri Lagerführer (mulanguteri wa kampa) loyi a chaviwaka swinene, u ndzi lamulerile ndzi nga swi langutelanga. Loko a vona ndzi kayakaya ku rhwala ribye rero, u te: “A wu nge swi koti ku fika ekampeni u rhwale ribye rero! Hatlisa u ri veka ehansi!” Xexo i xileriso lexi ndzi xi yingiseke ndzi tsakile. Hiloko Rödl a kombetela xiribyana xin’wana a ku: “Rhwala lexiya u xi yisa ekampeni. Xa rhwaleka!” Endzhaku ka sweswo, u vulavule ni murhangeri wa hina a ku: “Tshika Swichudeni swa Bibele swi tlhelela ekampeni. Swi ringene leswi va swi tirheke namuntlha!”

Loko siku rin’wana ni rin’wana ri pela, a ndzi tsaka loko ndzi hlangana ni ndyangu wa mina wa moya. A hi ri ni malunghiselelo yo hangalasa swakudya swa moya. Makwerhu a a tsala ndzimana ya Bibele exiphephanini kutani a xi hundzisela eka van’wana. Nakambe a hi ngungumerise Bibele hi yi tisa ekampeni. A yi khavangeriwile yi aviwa hi tibuku ta yona. Mina a ndzi nyikiwe buku ya Yobo ku ringana tin’hweti tinharhu. A ndzi yi tumbeta emasokisini. Rungula ra Yobo ri ndzi pfunile leswaku ndzi tshama ndzi tiyile.

Eku heteleleni, hi March 7, 1941, ndzi hlanganisiwe ni ntlawa lowukulu hi rhumeriwa ekampeni ya vabohiwa eNiederhagen. Siku ni siku xiyimo a xi nyanya ku biha. Siku rin’wana mina ni vamakwerhu vambirhi hi lerisiwe ku hoxetela switirho emabokisini ya kona. Loko hi heta hi fambe ni ntlawa wun’wana wa vabohiwa hi tlhelela ekampeni. Phorisa rin’wana ra SS ri vone leswaku ndzi salela endzhaku. Hiloko ri hlundzuka lerova ri ndzi juma ri ndzi raha endzhaku, ndzi sala ndzi vavisekile swinene. Ndzi twe ku vava swinene, kambe ndzi ye entirhweni hi xa mundzuku.

Ku Ntshunxiwa Ndzi Nga Swi Langutelanga

Hi April 1943, kampa ya le Niederhagen yi pfariwile. Endzhaku ka sweswo, ndzi rhumeriwe ekampeni leyi ku dlayiweke vanhu vo tala ya le Ravensbrück. Kutani hi June 1943, ndzi pfulekeriwe hi ndlela yo huma ekampeni ndzi nga swi  langutelanga. Kambe a ndzi nga ta ntshunxiwa hi ku landzula ripfumelo ra mina. A ndzi fanele ndzi pfumela ku tirha hi ku sindzisiwa epurasini vutomi bya mina hinkwabyo. Ndzi tiyimisele ku endla ntirho wo tano leswaku ndzi hambana ni maxangu ya le kampeni. Ndzi ye eka dokodela wa kampa ndzi ya kamberiwa ro hetelela. Dokodela u hlamale ngopfu loko a ndzi vona. U te: “Kasi wa ha ri Mbhoni ya Yehovha!” Ndzi hlamule ndzi ku: “Swi tano, Dokodela.” U te: “Loko swi ri tano, a ndzi voni swi ta koteka ku ku ntshunxa. Hi hala tlhelo a hi ta sala hi koka moya loko ho ntshunxa sirha ro fana na wena.”

Marito wolawo a ma nga ri yo hundzeleta. Rihanyo ra mina a ri bihile swinene. Nhlonge ya mina a yi dyiwe hi tinhwala, ku bukuteriwa ku ndzi siye ndzi fe ndleve yin’we, naswona miri wa mina hinkwawo a wu tele mafidzula. Endzhaku ko heta tin’hweti ta 46 ndzi pfumala, ndzi sika ni ku sindzisiwa ku tirha, se a ndzi tika tikhilogiramu ta 28. Ndzi ri exiyin’weni xexo, ndzi ntshunxiwile eRavensbrück hi July 15, 1943.

Ndzi rhumeriwe ekaya hi xitimela ndzi nga heleketiwi hi munhu, naswona ndzi fikele entsindza wa Magestapo eLinz. Phorisa ra Gestapo ri ndzi nyike mapapila yo ndzi ntshunxa kutani ri ndzi lemukisa ri ku: “Loko u ehleketa leswaku hi ku ntshunxela ku ya emahlweni u endla ntirho wa wena wa le xihundleni, wa tixisa! U ta hi tiva kahle loko hi ku kuma u ri eku chumayeleni.”

Eku heteleleni ndzi tikume ndzi ri ekaya! Manana a a nga cincanga nchumu ekamareni ra mina ku sukela loko ndzi khomiwa hi April 4, 1939. Hambi ku ri Bibele ya mina a ya ha pfuriwile exitafulanini lexi nga etlhelo ka mubedo wa mina! Ndzi nkhinsamile kutani ndzi khongela hi mbilu hinkwayo.

Endzhakunyana ndzi averiwe ku ya tirha epurasini ra le ntshaveni. N’wamapurasi wa kona loyi a hi ri vanghana loko ha ha ri vatsongo, a a ndzi holela swimalana, hambileswi a a nga boheki ku endla tano. Emahlweni ka nyimpi munghana loyi wa mina u ndzi nyike mpfumelelo wo tumbeta tibuku ta Bibele epurasini rakwe. A ndzi tsake ngopfu leswi ndzi byi tirhiseke kahle vuhlayiselo lebyi bya tibuku leswaku ndzi ta tiya emoyeni. Swilaveko swa mina hinkwaswo swi enerisekile, naswona a ndzi tiyimiserile ku tiyisela kukondza nyimpi yi hela ndzi ri epurasini.

Ku Tumbela eTintshaveni

Hambiswiritano, masiku wolawo manene ya ntshunxeko a ma tlhaveriwanga hi dyambu. Exikarhi ka n’hweti ya August 1943, ndzi lerisiwe ku ya eka dokodela wa masocha leswaku ndzi ya kamberiwa. Xo sungula u vule leswaku a ndzi faneleki evusocheni hikwalaho ka nhlana wa mina. Hambiswiritano, endzhaku ka vhiki dokodela yoloye u cince marito yakwe ivi a tsala a ku: “Wa faneleka ku lwa laha nyimpi yi hisaka kona.” Masocha ma hete nkarhinyana ma nga ndzi kumi, kambe hi April 17, 1945, loko nyimpi yi ri kusuhi ni ku hela, ma ndzi kumile. Ndzi lerisiwe ku ya lwa laha nyimpi yi hisaka kona.

Ndzi ri ni swiambalo ni swakudya switsongo kun’we ni Bibele, ndzi balekele etintshaveni ta le kusuhi. Eku sunguleni, a ndzi etlela ehandle, kambe maxelo ma sungule ku biha swinene kutani ku wa gamboko yo enta ku fikela eka hafu ya mitara. Yi ndzi tsakamise miri hinkwawo. Ndzi kote ku fika exiyindlwanini xin’wana entshaveni lexi nga kwalomu ka 1 200 wa timitara ku suka evuandlalweni bya lwandle. Ndzi ri karhi ndzi rhurhumela, ndzi tshivele ndzilo endhawini yo tshivelela eka yona kutani ndzi kota ku kufumeta miri wa mina ni ku omisa swiambalo. Leswi a ndzi karhele, ndzi etlele ebenceni ekusuhi ni ndzilo. Swi nga si ya kwihi ndzi pfuxiwe hi ku twa ku vava. Ndzi kume leswaku swiambalo swa mina a swi khome ndzilo! Ndzi vumbuluke ehansi ndzi timela malangavi. Nhlana wa mina a wu tshwile hinkwawo.

 Loko vurhonga byi nga si tsuvuka ndzi kanye mbilu ndzi ngwingwa ndzi tlhelela epurasini ra le ntshaveni kambe nsati wa n’wamapurasi u ndzi hlongorile hi ku chava, a ndzi byela leswaku ndzi le ku hlotiweni. Kutani ndzi ye eka vatswari va mina. Eku sunguleni, hambi ku ri vatswari va mina a va kanakana ku ndzi amukela, kambe eku heteleleni va pfumele leswaku ndzi etlela eka xikamarana xa furhu naswona Manana u khathalele timbanga ta mina. Hambiswiritano, endzhaku ka masiku mambirhi vatswari va mina a va nga ha ntshunxeki lerova ndzi vone swi antswa ku ya tumbela etintshaveni nakambe.

Hi May 5, 1945, ndzi pfuxiwe hi pongo lerikulu. Ndzi vone swihaha-mpfhuka swa Matiko lama Hlengelaka swin’we swi hahela ehansi. Enkarhini wolowo, ndzi swi tivile leswaku mfumo wa Hitler wu hluriwile! Moya wa Yehovha wu ndzi tiyisile leswaku ndzi tiyisela maxangu lamakulu. Ndzi vone ntiyiso wa marito lama tsariweke eka Pisalema 55:22, lama ndzi chaveleleke swinene ku sukela loko ndzi langutana ni miringo. Ndzi lahlele ‘ndzhwalo wa mina eka Yehovha,’ naswona, hambileswi a ndzi tsanile emirini, u ndzi tiyisile loko ndzi ri karhi ndzi famba “enkoveni wa ndzhuti lowukulu.”—Pisalema 23:4.

Matimba Ya Yehovha “Ma Endliwa Lama Hetisekeke Eku Tsaneni”

Endzhaku ka nyimpi, ndzi sungule ku hlakarhela evuton’wini. Eku sunguleni, a ndzi tirha epurasini ra khale ka munghana wa mina leri nga entshaveni. Ndzi rhuriwe mpingu wa ku tirhisiwa emasin’wini vutomi hinkwabyo endzhaku ka loko vuthu ra United States ri nghenelerile hi April 1946.

Loko nyimpi yi hela, Vakreste lava a va ri eBad Ischl ni le kusuhi na kona va sungule ku khoma minhlangano nkarhi ni nkarhi. Va sungule ku chumayela hi ku chivirika. Ndzi kume ntirho wa ku va murindzi wa nivusiku efemeni kutani ndzi kote ku hambeta ndzi phayona. Eku heteleleni, ndzi ye ndzi ya tshama ekusuhi ni le St. Wolfgang, kutani hi 1949, ndzi tekane na Theresia Kurz, loyi a a ri ni n’wana loyi a n’wi kumeke eka vukati byakwe byo sungula. Hi ve swin’we ni nkatanga ku ringana 32 wa malembe, ku fikela loko a fa hi 1981. Ndzi n’wi khathalele malembe yo tlula nkombo.

Endzhaku ko fa ka Theresia, ndzi tlhele ndzi teka vuphayona, lebyi ndzi pfuneke leswaku ndzi hlakarhela eka gome leri a ndzi ri na rona. Sweswi ndzi phayona naswona ndzi nkulu evandlheni ra le Bad Ischl. Hambileswi ndzi fambaka hi xitulu xa lava lamaleke, ndzi fambisa tibuku ta Bibele ni ku vulavula ni vanhu malunghana ni ntshembo wa Mfumo ephakeni ya le Bad Ischl, kumbe emahlweni ka muti wa mina. Timhaka letinene ta Bibele leti ndzi bulaka na vona ha tona i xihlovo xa ntsako lowukulu eka mina.

Loko ndzi languta endzhaku, ndzi nga tiyisekisa leswaku maxangu lawa ndzi kombiweke wona evuton’wini a ma ndzi vangelanga moya wa rivengo. Entiyisweni, minkarhi yin’wana a ndzi hela matimba hikwalaho ka miringo. Hambiswiritano, vuxaka bya mina lebyikulu na Yehovha Xikwembu byi endle leswaku ndzi hlula xiyimo xexo lexi nga tsakisiki. Xitsundzuxo lexi Hosi yi xi byeleke Pawulo lexi nge, “Matimba ya mina ma endliwa lama hetisekeke eku tsaneni,” xi ve ntiyiso ni le vuton’wini bya mina. Hambileswi se ndzi lavaka ku hlanganisa 100 wa malembe, ndzi nga vula swin’we na muapostola Pawulo ndzi ku: “Ndza tsaka eku tsaneni, eku rhukaniweni, eswiyin’weni swa ku pfumala, eku xanisiweni ni le ku nonon’hweriweni, hikwalaho ka Kreste. Hikuva loko ndzi tsanile, hi kona ndzi vaka ni matimba.”—2 Vakorinto 12:9, 10.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 25]

Ndzi khomiwa hi Magestapo, hi April 1939

Papila ra Magestapo leri tameleke swihehlo, hi May 1939

[Xihlovo Xa Kona]

Both images: Privatarchiv; B. Rammerstorfer

[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]

Tintshava ta le kusuhi ti ve vutumbelo

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 23]

Foto Hofer, Bad Ischi, Austria