Rito Ra Yehovha Ra Hanya

Tinhla-nkulu Ta Buku Ya Samuwele Wa Vumbirhi

XANA ku xixima vuhosi bya Yehovha swi lava leswaku hi n’wi yingisa hi ku hetiseka? Xana munhu la tshembekaka u endla leswinene emahlweni ka Xikwembu minkarhi hinkwayo? I munhu wa njhani loyi Xikwembu xa ntiyiso xi n’wi tekaka a ri “la amukelekaka embilwini ya [xona]”? (1 Samuwele 13:14) Buku ya Bibele ya Samuwele wa Vumbirhi yi nyikela tinhlamulo leti enerisaka ta swivutiso leswi.

Samuwele wa Vumbirhi yi tsariwe hi Gadi na Natani, ku nga vaprofeta vambirhi lava a va tolovelane swinene na Hosi Davhida wa le Israyele wa khale. * Buku leyi leyi hetiweke kwalomu ka 1040 B.C.E., eku heleni ka ku fuma ka Davhida ka malembe ya 40, yi vulavula swinene hi Davhida na hi vuxaka bya yena na Yehovha. Rungula leri leri tsakisaka ri hlamusela ndlela leyi tiko leri a ri ri ni mpfilumpfilu ri veke mfumo lowu nga ni vun’we ha yona, lowu swilo swa wona swi fambaka kahle ehansi ka hosi leyi nga ni vurhena. Drama leyi yi nyanyulaka yi kombisa mintlhaveko ya vanhu leyi enteke.

DAVHIDA “A YA EMAHLWENI A KULA”

(2 Samuwele 1:1–10:19)

Ndlela leyi Davhida a anguleke ha yona loko a twa ta ku dlayiwa ka Sawulo na Yonathani yi paluxa ndlela leyi a a titwa hi yona ha vona ni ndlela leyi a titwa ha yona hi Yehovha. Davhida u vekiwa ku va hosi ya rixaka ra Yuda eHebroni. Ixi-boxeti n’wana wa Sawulo u endliwa hosi ya tiko ra Israyele hinkwaro. Davhida u “ya emahlweni a kula,” naswona endzhaku ka malembe ya kwalomu ka nkombo ni hafu, u endliwa hosi ya tiko ra Israyele hinkwaro.—2 Samuwele 5:10.

Davhida u teka muti wa Yerusalema eka Vayebusi kutani a wu endla ntsindza wa mfumo wakwe. Matshalatshala ya yena yo sungula yo yisa areka ya ntwanano eYerusalema ma vange khombo. Hambiswiritano, matshalatshala ya vumbirhi ma humelerile, naswona Davhida u cinile hikwalaho ko tsaka. Yehovha u endla ntwanano wa mfumo na Davhida. Davhida u hlula valala va yena tanihi leswi Xikwembu xi hambetaka xi ri na yena.

Tinhlamulo Ta Swivutiso Swa Matsalwa:

2:18—Ha yini Yowabu ni vamakwavo vakwe vambirhi va vuriwa vana vanharhu va Seruya, mana wa vona? EMatsalweni ya Xiheveru, hakanyingi matimu ya xivongo a ma hlayiwa hi ku ya hi vatatana. Swi nga ha endleka nuna wa Seruya a fe a ha ri ntsongo, kumbe a nga ha va a tekiwe a nga faneleki leswaku a nga katsiwa eka Rhekhodo yo Kwetsima. Swi nga ha endleka leswaku Seruya u tsariwe hileswi a a ri makwavo wa xisati wa Davhida kumbe makwavo wa yena hi mutswari un’we. (1 Tikronika 2:15, 16) Tatana yoloye ku vulavuriwa hi yena ntsena loko ku boxiwa ndhawu  leyi a lahliweke eka yona eBetlehema.—2 Samuwele 2:32.

3:29—Xana ma vula yini marito lama nge “munhu la khomaka nhonga ya ku swula”? Hi ntolovelo vavasati hi vona a va luka malapi. Hikwalaho, xiga lexi xi nga ha va xi vula vavanuna lava a va nga yi fanelekeli mintirho yo tanihi nyimpi kutani va boheka ku endla ntirho lowu hi ntolovelo a wu endliwa hi vavasati.

5:1, 2—Xana Davhida u endliwe hosi etikweni ra Israyele hinkwaro endzhaku ka malembe mangani Ixi-boxete a dlayiwile? Swi vonaka swi twala ku gimeta hileswaku Ixi-boxete u sungule mfumo wakwe lowu heteke malembe mambirhi endzhakunyana ka ku fa ka Sawulo, nkarhinyana wun’we ni lowu Davhida a sunguleke ha wona ku fuma eHebroni. Davhida u fume eYuda a ri eHebroni ku ringana malembe ya nkombo ni hafu. Endzhakunyana ka ku vekiwa ku va hosi etikweni ra Israyele hinkwaro, u rhurhisele ntsindza wakwe eYerusalema. Hikwalaho, ku hundze malembe ya kwalomu ka ntlhanu endzhaku ka rifu ra Ixi-boxete, Davhida a nga si va hosi etikweni ra Israyele hinkwaro.—2 Samuwele 2:3, 4, 8-11; 5:4, 5.

8:2—Ku dlayiwe Vamowabu vangani endzhaku ka loko Vaisrayele va lwe na vona? Nhlayo ya vona yi nga ha va yi kumiwe hi ku pima ematshan’weni yo hlayela. Swi tikomba onge Davhida u etlerise Vamowabu ehansi va endla layini. Endzhaku u lerise leswaku layini yoleyo yi pimiwa hi ngoti kumbe hi ntambhu. Swi tikomba onge ku dlayiwe Vamowabu lava ringanaka tilayini timbirhi leti pimiweke kumbe mbirhi-xa-nharhu kutani ku tshikiwa layini yin’we leyi pimiweke kumbe n’we-xa-nharhu xa vona.

Leswi Hi Swi Dyondzaka:

2:1; 5:19, 23. Davhida u vutise Yehovha loko a nga si ya tshama eHebroni ni loko a nga si tlhandluka a ya lwa ni valala va yena. Na hina hi fanele hi lava nkongomiso wa Yehovha loko hi nga si endla swiboho leswi khumbaka vumoya bya hina.

3:26-30. Ku rihisela ku tisa vuyelo byo vava.—Varhoma 12:17-19.

3:31-34; 4:9-12. Davhida u veke xikombiso lexinene hileswi a a nga ri na moya wo rihisela ni wa rivengo.

5:12. A hi fanelanga hi rivala leswaku Yehovha u hi dyondzise tindlela ta yena kutani a endla leswaku hi swi kota ku va ni vuxaka lebyinene na yena.

6:1-7. Hambileswi Davhida a a ri ni xikongomelo lexinene, u tlule xileriso xa Xikwembu hi ku ringeta ku rhurhisa Areka hi golonyi kutani swi vanga khombo. (Eksoda 25:13, 14; Tinhlayo 4:15, 19; 7:7-9) Leswi Uzza a khomeke Areka swi tlhela swi kombisa leswaku makungu lamanene a ma nge hundzuli leswi Xikwembu xi swi languteleke.

6:8, 9. Loko xiyimo xi tikile, Davhida u rhange a hlundzuka, endzhaku ka sweswo a khomiwa hi rhumbyana—kumbexana a tlhela a sola Yehovha hikwalaho ka khombo leri. Hi fanele hi tivonela leswaku hi nga soli Yehovha hikwalaho ka swiphiqo leswi hi welaka hikwalaho ko honisa swileriso swa yena.

7:18, 22, 23, 26. Ku titsongahata ka Davhida, ku tinyiketela ka yena loku hlawulekeke eka Yehovha ni ku tsakela ka yena ku tlakusa vito ra Xikwembu i timfanelo leti hi faneleke hi ti tekelela.

8:2. Vuprofeta lebyi vuriweke ka ha sele malembe ya 400 bya hetiseka. (Tinhlayo 24:17) Minkarhi hinkwayo rito ra Yehovha ra hetiseka.

9:1, 6, 7. Davhida u hetisise xitshembiso xakwe. Na hina hi fanele hi tikarhatela ku hlayisa rito ra hina.

YEHOVHA A VANGELA MUTOTIWA WA YENA KHOMBO

(2 Samuwele 11:1–20:26)

Yehovha u byele Davhida a ku: “Waswivo, ndzi ku pfuxela khombo endlwini ya wena; ndzi ta teka vasati va wena ematihlweni ya wena ndzi va nyiketa munhu-kuloni, kunene yena u ta etlela ni vasati va wena ehansi ka mahlo ya dyambu leri.” (2 Samuwele 12:11) I yini lexi vangeleke leswaku a kala a vula marito lawa? Hikwalaho ka xidyoho xa Davhida na Bati-xeba. Hambileswi Davhida la hundzukeke a rivaleriweke, u kume vuyelo bya xidyoho xakwe.

Xo sungula n’wana loyi Bati-xeba a n’wi velekeke wa fa. Kutani Tamari n’wana wa Davhida loyi a a ha ri nhwana a pfinyiwa hi Aminoni makwavo wa yena hi tatana. Absalomu makwavo wa yena wa xiviri u tirihisela hi ku dlaya Aminoni. Absalomu u endla xikungu xo lwisana ni tata wakwe  kutani a tivula hosi ya le Hebroni. Davhida u boheka ku baleka eYerusalema. Absalomu u etlela ni tinhlantswa ta khume ta tata wa yena leti a ti siyeke leswaku ti khathalela yindlu. Davhida u tlhelela evuhosini byakwe endzhaku ka loko Absalomu a dlayiwile. Ku pfukela ka Xeba loyi a ri wa rixaka ra ka Benjamini ku hela hi ku dlayiwa ka Xeba.

Tinhlamulo Ta Swivutiso Swa Matsalwa:

14:7—I yini lexi fanekiseriwaka hi “ndzilo wa makala ya mina”? Ndzilo wa makala lawa a ma pfurha katsongo wu yimela vatukulu lava hanyaka.

19:29—Ha yini Davhida a angule hi ndlela leyi a anguleke ha yona eka nhlamuselo ya Mefiboxete? Endzhaku ko yingisela Mefiboxete, Davhida u fanele a swi xiyile leswaku u endle xihoxo hileswi a pfumeleke marito ya Ziba hileswi a ma tikomba ma khorwisa. (2 Samuwele 16:1-4; 19:24-28) Swi nga ha endleka leswaku leswi swi karhate Davhida, naswona a a nga ha lavi ku twa leswi engetelekeke malunghana ni mhaka leyi.

Leswi Hi Swi Dyondzaka:

11:2-15. Rungula leri tshembekaka malunghana ni swihoxo swa Davhida ri tiyisekisa mhaka ya leswaku Bibele i Rito ra Xikwembu leri huhuteriweke.

11:16-27. Loko hi endla xidyoho lexikulu, a hi fanelanga hi ringeta ku xi tumbeta hilaha Davhida a endleke hakona. Ku ri na sweswo, hi fanele hi phofula xidyoho xa hina eka Yehovha kutani hi lava mpfuno eka vakulu evandlheni.—Swivuriso 28:13; Yakobo 5:13-16.

12:1-14. Natani u vekela vakulu lava vekiweke evandlheni xikombiso lexinene. Va fanele va pfuna lava weleke exidyohweni leswaku va lulamisa ndlela ya vona. Vakulu va fanele va hetisisa vutihlamuleri lebyi hi vutshila.

12:15-23. Leswi Davhida a veke ni langutelo lerinene malunghana ni leswi n’wi weleke swi n’wi pfunile leswaku a angula hi ndlela leyinene emaxangwini.

15:12; 16:15, 21, 23. Loko swi tikomba leswaku Absalomu u ta tshama exiluvelweni, Ahitofele mutsundzuxi lowo tlhariha u susumeteriwe hi ku tikukumuxa ni ku lava ku tiendlela vito leswaku a va muxengi. Loko u tlharihile kambe u nga titsongahati naswona u nga tshembeki swi nga va ntlhamu.

19:24, 30. Mefiboxete a a wu tlangela swinene musa wa rirhandzu wa Davhida. U titsongahatele xiboho xa hosi malunghana na Ziba hi ku swi rhandza. Ku tlangela Yehovha swin’we ni nhlengeletano ya yena swi fanele swi hi susumetela ku titsongahata.

20:21, 22. Vutlhari bya munhu un’we byi nga sivela khombo leri a ri ta wela vanhu vo tala.—Eklesiasta 9:14, 15.

A HI WELENI “EVOKWENI RA YEHOVHA”

(2 Samuwele 21:1–24:25)

Ku ni ndlala leyikulu ya malembe manharhu hikwalaho ka nandzu wa ngati lowu vangiweke hi Sawulo hi ku dlaya Vagibiyoni. (Yoxuwa 9:15) Leswaku va rihisela  nandzu wolowo wa ngati, Vagibiyoni va kombela leswaku ku dlayiwa vana va nkombo va majaha va Sawulo. Davhida u va nyiketa emavokweni ya Vagibiyoni, kutani dyandza ri hela ivi ku na mpfula. Mune wa swihontlovila swa Vafilista swi “we hi voko ra Davhida ni hi voko ra malandza yakwe.”—2 Samuwele 21:22.

Davhida u endla xidyoho lexikulu hi ku lerisa leswaku vanhu va hlayiwa kasi a swi lwisana ni nawu. Wa hundzuka kutani a hlawula ku wela “evokweni ra Yehovha.” (2 Samuwele 24:14) Hikwalaho, vanhu va 70 000 va dlayiwe hi ntungu. Davhida u landzela xileriso xa Yehovha, kutani ntungu wu yima.

Tinhlamulo Ta Swivutiso Swa Matsalwa:

21:8—Xana ku nga vuriwa njhani leswaku Mikala n’wana wa xisati wa Sawulo a a ri ni vana va ntlhanu va majaha, kasi 2 Samuwele 6:23 yi vula leswaku u fe a nga ri na n’wana? Nhlamuselo leyi amukeriwaka swinene i ya leswaku vana lava a va ri vana va Meraba makwavo wa Mikala, loyi a a tekiwe hi Adriyele. Swi nga ha endleka leswaku Meraba u fe a ha ri ntsongo kutani Mikala loyi a a nga ri na vana a kurisa vafana lava.

21:9, 10—Xana Risipa u rindze vana vakwe vambirhi ni vatukulu va ntlhanu va majaha va Sawulo lava a va dlayiwile hi Vagibiyoni, ku ringana nkarhi wo tanihi kwihi? Vanhu lava va nkombo va hayekiwe “emasikwini yo sungula ya ntshovelo”—March kumbe April. Mintsumbu ya vona yi tshikiwe entshaveni. Risipa u rindze mintsumbu leyi nhlikanhi ni vusiku kukondza Yehovha a herisa dyandza xisweswo a kombisa leswaku ku hlundzuka ka yena ku vohlile. A ku nga ta va na mpfula ya maboboma loko nguva ya ku tshovela yi nga si hela hi October. Hikwalaho, swi nga ha endleka Risipa a rindze mintsumbu leyi ku ringana tin’hweti ta ntlhanu kumbe ta tsevu. Endzhaku ka sweswo, Davhida u lerise leswaku marhambu ya vavanuna lava ma ya lahliwa.

24:1—Ha yini ku hlayela vanhu swi vangele Davhida xidyoho lexikulu? Nawu a wu nga swi yirisanga ku hlayela vanhu. (Tinhlayo 1:1-3; 26:1-4) Bibele a yi hlamuseli leswaku Davhida u susumeteleke ku hlaya vanhu hi xikongomelo xihi. Hambiswiritano, 1 Tikronika 21:1 yi kombisa leswaku i Sathana la n’wi hlohloteleke ku endla tano. Yowabu ndhuna ya yena ya nyimpi a a swi tiva leswaku xiboho xa Davhida xo tsarisa vanhu a xi hoxile, kutani u ringete ku tshikisa Davhida.

Leswi Hi Swi Dyondzaka:

22:2-51. Risimu ra Davhida ri hlamusela Yehovha hi ndlela yo saseka tanihi Xikwembu xa ntiyiso, lexi faneriwaka hi ku tshembiwa hi ku helela!

23:15-17. Davhida a a wu xixima swinene nawu wa Xikwembu malunghana ni vutomi ni ngati, enkarhini lowu u arile ku endla leswi a swi fanekisela ku tlula nawu wolowo. Hi fanele hi hlakulela langutelo ro tano eka swileriso hinkwaswo swa Xikwembu.

24:10. Ripfalo ra Davhida ri n’wi susumetele ku hundzuka. Xana mapfalo ya hina na wona ma endla hi ndlela yoleyo?

24:14. Davhida a a swi tiva kahle leswaku Yehovha u ni tintswalo swinene ku tlula vanhu. Xana na hina hi khorwiseka hi ndlela yoleyo?

24:17. Davhida u tisorile hileswi xidyoho xakwe xi vangeleke tiko hinkwaro leswaku ri xaniseka. Mudyohi la hundzukeke u fanele a tisola hikwalaho ka xisandzu lexi tisiweke evandlheni hikwalaho ka xiendlo xakwe.

Hi Nga Swi Kota ‘Ku Amukeleka eMbilwini Ya Xikwembu’

Hosi ya vumbirhi ya le Israyele a yi ri ‘wanuna la amukelekaka embilwini ya Yehovha.’ (1 Samuwele 13:14) Davhida a nga kalanga a kanakana mimpimanyeto leyinene ya Yehovha, naswona a nga lavanga ku hanya handle ka ku lawuriwa hi Xikwembu. Nkarhi wun’wana ni wun’wana loko Davhida a dyoha, u pfumele xidyoho xakwe, a amukela ndzayo kutani a lulamisa tindlela takwe. Davhida a a ri wanuna la tshembekaka. Xana hi ta va hi nga tlharihanga loko hi endla ku fana na yena, ngopfu-ngopfu loko hi dyohile?

Mhaka ya vutomi ya Davhida yi swi kombisa kahle leswaku ku xixima vuhosi bya Yehovha swi vula ku amukela mimpimanyeto ya Yena ya leswinene ni leswo biha ni ku lwela ku yi namarhela tanihi vahlayisi va vutshembeki. Sweswo hi nga swi kota ku swi endla. Hi fanele hi ti tlangela swinene tidyondzo leti hi ti dyondzaka ebukwini ya Samuwele wa Vumbirhi! Rungula leri huhuteriweke leri kumekaka ebukwini leyi, hakunene ra hanya naswona ri ni matimba.—Vaheveru 4:12.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 16]

Ku tsundzuka leswaku i mani la n’wi tiyiseke tanihi hosi swi pfune Davhida leswaku a tshama a ri karhi a titsongahata

[Swifaniso leswi nga eka tluka 18]

“Waswivo, ndzi ku pfuxela khombo endlwini ya wena”

Bati-xeba

Tamari

Aminoni