Loko Ku Va Ni Timholovo Exikarhi Ka Vatekani

A NGA kona wanuna kumbe wansati la hanyeke kahle la tsakelaka timholovo, kambe ti tshama ti ri kona. Hakanyingi, munghana wa vukati u vula swo karhi leswi hlundzukisaka loyi un’wana. Kutani marito ma sungula ku tlakuka, naswona ku hlundzuka ka vona ku vanga mholovo leyikulu leyi fambisanaka ni marito lama pfatlanyaka mbilu. Endzhaku ka ku holova loku, havambirhi va miyela va ku whii, va nga ha lavi ku vulavurisana. Endzhaku ka nkarhi, ku hlundzuka ka vohla kutani va sungula ku phahlelana mariyeta. Ku rhula ku tlhela ku va kona—ku kondza ku ya pfuka mholovo yin’wana.

Ku holovisana ka vatekani i nchumu lowu nghenisiwaka eka mafenya ni le ka switori swa thelevhixini, kambe mholovo ya xiviri, a hi matshopetana. Xivuriso xa Bibele xi tiyisile loko xi ku: “Marito ya vuphukuphuku ma nga pfula mbanga yo enta ku ringana ni leyi nga pfuriwaka hi tlhari.” (Swivuriso 12:18, Today’s English Version) Ina, mholovo yi nga siya munhu a ri ni timbanga hambiloko yona se yi herile. Mholovo yi nga vanga nyimpi.—Eksoda 21:18.

Kambe, hikwalaho ka ku nga hetiseki ka vanhu, minkarhi yin’wana a swi koteki ku papalata swiphiqo leswi vaka kona exikarhi ka vatekani. (Genesa 3:16; 1 Vakorinto 7:28) Hambiswiritano, loko timholovo ku dyiwa tona ekaya, ku fanele ku endliwa swo karhi ha tona. Lava nga ni ntokoto va vula leswaku loko vatekani va tshama va ri karhi va holova, swa olova leswaku va hetelela va dlaye vukati. Hikwalaho, i swa nkoka leswaku wena ni munghana wa wena wa vukati mi dyondza ku tlhantlha swiphiqo hi moya wo rhula.

Ku Kambisisa Xiyimo

Loko wena ni munghana wa wena wa vukati mi hanya hi ku holova, ringeta ku kumisisa loko ku ri ni nchumu wo karhi lowu vangaka timholovo leti. Hi ntolovelo, i yini lexi humelelaka loko wena ni munghana wa wena wa vukati mi nga twanani emhakeni yo karhi? Xana ku vulavula ka n’wina ku hatla ku nga ha lawuleki naswona mi sungula ku rhuketelana ni ku hehlana? Loko swi ri tano, xana u nga endla yini?

Xo sungula, tikambisise kahle wena n’wini, u vona leswaku xana u nga va u hoxa xandla hi ndlela yihi eka xiphiqo lexi. Xana u hatla u hlundzuka? Xana hi ntumbuluko u munhu la rhandzaka ku vulavula ngopfu hi ndlela ya ku tiyimelela? Xana munghana wa wena a nga ku hlamusela u ri munhu wa njhani emhakeni leyi? Xivutiso lexi xo hetelela i xa nkoka swinene, hikuva wena ni munghana wa wena swi nga ha endleka mi nga swi twisisi hi ndlela leyi fanaka leswi ku rhandza timholovo swi vulaka swona.

Hi xikombiso, a hi nge munghana wa wena wa vukati a nga tali ku vulavula ngopfu, kasi wena u munhu wo rhandza ku tiphofula naswona wa kandziyisa loko u vulavula. U nga ha ku: “Leyi i ndlela leyi hinkwavo ekaya a va vulavula ha yona loko ndza ha kula. A ndzi holovi!” Ina, swi nga ha endleka wena u vona onge a wu holovi. Kambe, hi hala tlhelo, leswi wena u swi tekaka ku ri ku tiphofula u nga gegagegi, munghana wa wena a nga ha swi teka ku ri ku lwa na yena. Ku tiva leswaku wena ni munghana wa wena wa vukati mi vulavula hi ndlela leyi nga faniki, swi nga ku pfuna leswaku u papalata timholovo.

Nakambe, tsundzuka leswaku ku holova a swi katsi ku ba huwa minkarhi hinkwayo. Pawulo u tsalele Vakreste a ku: “Huwa ni mavulavulelo ya nhlambha a swi susiwe eka n’wina.” (Vaefesa 4:31) Ku ba “huwa” i ku tlakusa rito, kasi “mavulavulelo ya nhlambha” ma kombetela eka leswi vuriwaka. Hi ku ya hi nhlamuselo leyi, swi le rivaleni leswaku hambi ku ri marito lama vuriweke hi ku hlevetela kunene, ma nga pfuxa mholovo loko  ma hlundzukisa kumbe ma ri ni ku hlekula endzeni.

U ri karhi u anakanya hi leswi, tlhela u kambisisa ndlela leyi u angulaka ha yona loko ku ri ni lexi mi nga kumaniki eka xona wena ni munghana wa wena. Xana u munhu wo pfuxa timholovo? Hilaha hi voneke hakona, nhlamulo yi kumeka hi ku xiya ndlela leyi munghana wa wena a titwaka ha yona. Ku ri ni ku honisa ndlela leyi munghana wa wena a titwaka ha yona, u n’wi teka onge wa nyenyela, ringeta ku tivona hi ndlela leyi yena a ku vonaka ha yona, kutani u endla ndzulamiso lowu lavekaka. Pawulo u tsarile a ku: “Un’wana ni un’wana a a hambete a lava leswaku ku pfuneka un’wana, hayi yena n’wini.”—1 Vakorinto 10:24.

“Nyikelani Nyingiso Eka Ndlela Leyi Mi Yingisaka Ha Yona”

Ndlela yin’wana yo lulamisa timholovo yi kumeka eka marito ya Yesu lama nge: “Nyikelani nyingiso eka ndlela leyi mi yingisaka ha yona.” (Luka 8:18) I ntiyiso leswaku laha Yesu a a nga vulavuli hi ku vulavurisana ka vatekani. Kambe, nsinya lowu wa nawu wa tirha emhakeni leyi. Xana u n’wi yingisa kahle ku fikela kwihi munghana wa wena? Xana wa tikarhata u n’wi yingisa? Kumbe, xana wa nghenelela u n’wi hlamula u nga si xi twisisa hi ku helela xiphiqo xakwe? Bibele yi ri: “Loko munhu a angula malunghana ni mhaka yo karhi kambe a nga si yi twa, sweswo i vuphukuphuku eka yena ni ku tsongahatiwa.” (Swivuriso 18:13) Kutani ke, loko mi nga kumani emhakeni yo karhi, wena ni munghana wa wena mi fanele mi vulavula hi mhaka ya kona, un’wana ni un’wana a yingisa kahle.

Ematshan’weni yo swi tekela ehansi leswi munghana wa wena a swi vulaka, ringeta ku “kombisa ntlhaveko wa xinakulobye.” (1 Petro 3:8) Hi Xigriki xiga lexi xi vula ku xaniseka ni munhu loyi a xanisekaka. Loko munghana wa wena a karhatekile hi nchumu wo karhi, u fanele u twelana na yena. Ringeta ku vona mhaka hi ndlela leyi yena a yi vonaka ha yona.

Swi le rivaleni leswaku Isaka, wanuna wa ripfumelo, a a swi endla sweswo. Bibele yi hi byela leswaku nsati wakwe, Raveka, a a karhatekile swinene hi mhaka yo karhi leyi khumbaka n’wana wakwe Yakobe. U byele Isaka a ku: “Ndzi fike laha ndzi nyenyaka vutomi lebyi bya mina hikwalaho ka vana lava va Heti va vanhwanyana. Loko Yakobe o tshuka a teke nsati eka vana lava va Heti lava fanaka ni vana va vanhwanyana va tiko leri, xana vutomi byi ni mpfuno wihi eka mina?”—Genesa 27:46.

Ina, swi nga ha endleka leswaku Raveka a hundzeleta timhaka hikwalaho ka leswi a a karhatekile. Xana hakunene a a byi nyenya vutomi byakwe? Xana hakunene a ta hlawula ku fa loko n’wana wakwe o teka un’wana wa vanhwanyana va Heti? Kumbexana a swi tano. Hambiswiritano, Isaka a nga yi tekelanga ehansi mintlhaveko ya Raveka. Ku ri na sweswo, Isaka u vone leswaku xivilelo xa Raveka xa twala kutani a teka goza leri faneleke. (Genesa 28:1) Endla leswi fanaka loko munghana wa wena a vonaka a karhatiwe hi nchumu wo karhi, enkarhini lowu taka. Ku ri ni ku honisa mintlhaveko yakwe, yingisa munghana wa wena, xixima leswi a swi vulaka, kutani u angula hi ndlela leyi kombisaka ntwela-vusiwana.

Ku Yingisa Ni Ku Twisisa

Xivuriso xa Bibele xi ri: “Ku twisisa ka munhu ku vohlisa ku hlundzuka kakwe.” (Swivuriso 19:11) Loko munhu a hlundzukile, swa olova leswaku munghana wa yena a vula marito lama  pfatlanyaka mbilu, na yena a n’wi hoxa hi marito lama fanaka. Hakanyingi leswi swo nyanyisa xiyimo ntsena. Kutani ke, loko u yingisa munghana wa wena, tiyiseka leswaku a wu twi marito ntsena kambe u twa ni ndlela leyi a titwaka ha yona. Ku twisisa ka muxaka lowu ku ta ku pfuna leswaku u vona ndzhombo wa mhaka, u nga kavanyetiwi hi ndlela leyi u titwaka ha yona.

Hi xikombiso, a hi nge nsati wa wena u ri eka wena, “A wu na nkarhi na mina masiku lawa!” Hakanyingi u nga ha hlundzuka kutani u kaneta leswi a swi vulaka. U nga ha hlamula u ku: “Ndzi hete siku hinkwaro ndzi ri na wena n’hweti leyi nga hundza!” Kambe loko wo yingisa kahle, u nga ha swi xiya leswaku nsati wa wena a nga kombeli nkarhi lowu engetelekeke. Kambe, a nga va a lava ntsena ku tiyiseka leswaku wa ha n’wi rhandza, a ku byela leswaku u vona onge a wa ha ri na mhaka na yena naswona a wa ha n’wi rhandzi.

A hi nge u munhu wa xisati naswona nuna wa wena u vilela hi nchumu wo karhi lowu wa ha ku wu xavaka. Hi ku hlamala a nga ha vutisa a ku: “Ha yini u tirhise mali yo tarisa xileswi?” Hi ntolovelo u nga ha lava ku tisirhelela, u vula swo karhi malunghana ni timali ta ndyangu kumbe u pimanisa nchumu lowu u wu xaveke ni lowu yena a nga tshama a wu xava. Kambe, ku twisisa ku ta ku pfuna u vona leswaku nuna wa wena a nga karhatekanga hi mali yinene. Ku ri na sweswo, a nga ha va a karhatiwa hileswi u nga vulavulangiki na yena loko u endla makungu yo xava nchumu lowu wo durha.

Ina, mimpatswa ya hambana eka ndlela leyi yi tamelaka ha yona timhaka ta nkarhi lowu yi wu hetaka yi ri swin’we ni ndlela leyi swiboho swa leswi swi faneleke swi xaviwa swi endliwaka ha yona. Xa nkoka hi leswaku loko ku ri ni ku nga kumani ko karhi, ku twisisa ku ta hunguta vukarhi bya hina, ku hi endla hi vona laha xiphiqo xi nga kona. Ematshan’weni yo hlundzuka, landzela xitsundzuxo xa Yakobo, mutsari wa Bibele la nga te u “hatlisa emhakeni yo twa, [u] nonoka emhakeni yo vulavula, [u] nonoka emhakeni ya vukarhi.”—Yakobo 1:19.

Loko u vulavula ni munghana wa wena, tsundzuka leswaku mavulavulelo ya wena i ya nkoka. Bibele yi ri “ririmi ra lavo tlhariha ra horisa.” (Swivuriso 12:18) Loko wena ni munghana wa wena mi nga kumani hi nchumu wo karhi, xana marito ya wena ma pfatlanya kumbe ma horisa? Xana ma pfala ndlela yo vulavurisana, kumbe ma pfula ndlela yo phahlelana mariyeta? Hilaha hi swi voneke hakona, ku kariha swi vanga mholovo.—Swivuriso 29:22.

Loko xiphiqo xi hundzuka nyimpi ya marito, tikarhateleni ku lulamisa xiphiqo ntsena. Lulamisani  ndzhombo wa xona, ku nga hlaseriwi munhu. Lexi nga xa nkoka i ku endla leswi nga swona, ku nga ri ku kuma leswaku i mani la nga riki na xihoxo. Tivonele leswaku marito ya wena ma nga pfurheteli mholovo. Bibele yi ri: “Rito leri tlhavaka ri pfuxa ku hlundzuka.” (Swivuriso 15:1) Ina, leswi u swi vulaka ni ndlela leyi u swi vulaka ha yona, swi nga endla leswaku u kuma nseketelo wa munghana wa wena kumbe u nga wu kumi.

Tiyimisele Ku Lulamisa Mhaka, Ku Nga Ri Ku Hlula

Loko ku ri ni xiphiqo, pakani ya n’wina yi fanele yi va ku lulamisa xiphiqo, ku nga ri ku wina. Xana mi nga yi lulamisa njhani mhaka? Ndlela leyi tirhaka, i ku lava ndzayo ya Bibele kutani mi yi tirhisa, naswona vavanuna hi vona ngopfu-ngopfu va faneleke va rhanga emahlweni emhakeni leyi. Ematshan’weni yo hlundzuka, kutani u hatlisela ku phofula ndlela leyi u titwaka ha yona, ha yini u nga ringeti ku vona mhaka hi ndlela leyi Yehovha a yi vonaka ha yona? Khongela eka yena, u kombela ku rhula ka Xikwembu loku nga ta rindza timbilu ta n’wina ni matimba ya n’wina ya mianakanyo. (Vaefesa 6:18; Vafilipiya 4:6, 7) Ringeta swinene ku ka u nga languti swilo leswi nga ta vuyerisa wena ntsena kambe ni leswi nga ta vuyerisa munghana wa wena.—Vafilipiya 2:4.

Lexi endlaka xiyimo xi biha ngopfu i ku tshama u ri karhi u anakanya hi swilo swo vava leswi munghana wa wena a ku endleke swona ni ku kombisa ku hlundzuka ka wena hi swiendlo. Hi hala tlhelo, munhu u va ni ku rhula, ntwanano, a tlhela a kuma mikateko ya Yehovha, loko a pfumelela ndzayo ya Rito ra Xikwembu yi n’wi ololoxa. (2 Vakorinto 13:11) Hikwalaho, kongomisiwa hi “vutlhari lebyi humaka ehenhla,” u hlakulela timfanelo ta Xikwembu, kutani u vuyeriwa ku fana ni “lava endlaka ku rhula.”—Yakobo 3:17, 18.

Entiyisweni, hinkwerhu hi fanele hi dyondza ku lulamisa swiphiqo hi ku rhula, hambiloko leswi swi lava leswaku hi tshika ndlela leyi hi navelaka ku endla swilo ha yona. (1 Vakorinto 6:7) Ina, tirhisani xitsundzuxo xa Pawulo lexi nge, cukumetani “vukarhi, ku hlundzuka, vubihi, mavulavulelo ya nhlambha, ni mavulavulelo lama thyakeke. . . . Hluvulani vumunhu bya khale ni mikhuva ya byona, kutani mi tiambexa vumunhu lebyintshwa.”—Vakolosa 3:8-10.

I ntiyiso leswaku minkarhi yin’wana u ta tikuma u vule swilo leswi u tisolaka ha swona endzhaku ka nkarhi. (Yakobo 3:8) Loko leswi swi endleka, kombela ndzivalelo eka munghana wa wena. Yana emahlweni u tikarhatela ku antswisa. Hi ku famba ka nkarhi, wena ni munghana wa wena mi ta kuma leswaku se mi yi antswise ngopfu ndlela leyi swiphiqo mi swi tamelaka ha yona.

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 22]

Tindlela Tinharhu Ta Ku Papalata Mholovo

• Yingisa munghana wa wena.—Swivuriso 10:19

• Xixima ndlela leyi a vonaka swilo ha yona.—Vafilipiya 2:4

• Angula hi ndlela ya rirhandzu.—1 Vakorinto 13:4-7

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

Leswi U Nga Swi Endlaka Sweswi

Vutisa munghana wa wena swivutiso leswi landzelaka, kutani u yingisa tinhlamulo takwe handle ko n’wi kavanyeta. Endzhaku munghana wa wena na yena a nga endla leswi fanaka.

• Xana ndzi tala ku kariha?

• Xana ndza yingisela hakunene loko u vulavula kumbe ndzi tsutsumela ku hlamula u nga si heta ku vulavula?

• Xana ndzi twala ndzi ri munhu la nga khathaliki kumbe la hlundzukeke loko ndzi vulavula?

• I yini lexi hina havambirhi hi nga xi endlaka leswaku hi antswisa ndlela leyi hi vulavurisanaka ha yona—ngopfu-ngopfu loko hi nga twanani eka nchumu wo karhi?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 21]

Xana wa yingisa?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 22]

“Ndzi vona onge a wa ha ri na mhaka na mina naswona a wa ha ndzi rhandzi”

[Xifaniso lexi nga eka tluka 22]

“A wu na nkarhi na mina masiku lawa!”

[Xifaniso lexi nga eka tluka 22]

“Ndzi hete siku hinkwaro ndzi ri na wena n’hweti leyi nga hundza!”