Yehovha I ‘Muhakeri Wa Lava Va N’wi Lavaka Hi Mbilu Hinkwayo’
Yehovha I ‘Muhakeri Wa Lava Va N’wi Lavaka Hi Mbilu Hinkwayo’
“La tshinelelaka Xikwembu u fanele a kholwa leswaku xi kona ni leswaku hi xona muhakeri wa lava va xi lavaka hi mbilu hinkwayo.”—VAHEVERU 11:6.
1, 2. Ha yini malandza man’wana ya Yehovha ma tshwimbirisana ni mintlhaveko leyi hetaka matimba?
“NDZI ni malembe ya kwalomu ka 30 ndzi ri Mbhoni ya Yehovha, kambe ndzi titwa ndzi nga faneleki ku vitaniwa hi ndlela yoleyo,” ku vula Barbara. * “Hambileswi ndzi phayoneke ni ku va ni malunghelo man’wana yo tala, sweswo hinkwaswo a swi endli ndzi titwa ndzi faneleka.” Keith u vula leswi fanaka. U ri: “Minkarhi yin’wana a ndzi titwa ndzi nga faneleki hileswi malandza ya Yehovha ma nga ni swivangelo swo tala swa ku tsaka, kambe mina a ndzi tshama ndzi nga tsakanga. Sweswo swi endle leswaku ndzi tivona nandzu, kasi swi to nyanyisa timhaka.”
2 Malandza yo tala ya Yehovha lama tshembekaka ya le nkarhini wa khale ni wa sweswi ma tshwimbirisane ni mintlhaveko leyi fanaka. Xana swi ve tano hi wena minkarhi yin’wana? U nga ha tikeriwa hi swiphiqo leswi taka hi ku landzelelana, kasi vapfumeri-kuloni va vonaka va tiphina hi vutomi, va nga toviwi hi nchumu naswona va tshama va tsakile. Hikwalaho, u nga ha titwa onge Yehovha a nga ku tsakeli naswona a wo va nchumu leswaku a tikarhata hi wena. U nga hatli u gimeta hi ndlela yoleyo. Bibele ya hi tiyisekisa: “[Yehovha] a nga n’wi langutelanga ehansi hambi ku ri ku nyenya ku xaniseka ka la xanisekaka; naswona a nga n’wi tumbetelanga xikandza xakwe, u n’wi twile loko a kombela ku pfuniwa.” (Pisalema 22:24) Marito wolawo ya vuprofeta malunghana na Mesiya ma kombisa leswaku Yehovha u twa vanhu vakwe lava tshembekaka naswona wa va katekisa.
3. Ha yini na hina hi khumbiwa hi mintshikilelo ya mafambiselo lawa ya swilo?
3 A nga kona loyi a nga khumbiwiki hi mintshikilelo ya mafambiselo lawa ya swilo—hambi ku ri vanhu va Yehovha va khumbeka. Hi hanya emisaveni leyi fumiwaka hi Sathana Diyavulosi, nala lonkulu wa Yehovha. (2 Vakorinto 4:4; 1 Yohane 5:19) Ematshan’weni yo sirheleriwa hi singita, kahle-kahle malandza ya Yehovha hi wona lawa Sathana a ma hlaselaka ngopfu. (Yobo 1:7-12; Nhlavutelo 2:10) Hikwalaho, loko nkarhi lowu vekiweke hi Xikwembu wu nga si fika, hi fanele hi “tiyisela nhlomulo” hi tlhela hi “phikelela exikhongelweni,” hi tiyiseka leswaku Yehovha wa khathala hi hina. (Varhoma 12:12) A hi fanelanga hi pfumelelana ni miehleketo ya leswaku Yehovha Xikwembu a nga hi rhandzi!
Swikombiso Swa Vanhu Va Khale Lava Tiyiseleke
4. Nyika swikombiso swin’wana swa malandza yo tshembeka ya Yehovha lama langutaneke ni swiyimo leswi tshikilelaka.
4 Malandza yo tala ya khale ya Yehovha a ma boheka ku tiyisela swiyimo leswi tshikilelaka. Hi xikombiso, Hana a a ‘vaviseke ngopfu emoyeni’ hileswi a a nga ri na n’wana—leswi nga endla a anakanya leswaku Xikwembu xi n’wi rivarile. (1 Samuwele 1:9-11) Loko Eliya a sala-sariwe endzhaku hi Nkosikazi Yezabele loyi a a ri ni torha ra ku dlaya, u khomiwe hi ku chava kutani a khongela eka Yehovha a ku: “Swi ringene! Sweswi Wena Yehovha, susa moya-xiviri wa mina, hikuva a ndzi antswi ku tlula vatatana.” (1 Tihosi 19:4) Naswona muapostola Pawulo swi tikomba onge a a karhateke ngopfu hi ku nga hetiseki kakwe loko a ku: “Loko ndzi navela ku endla leswi lulameke, leswo biha swi kona eka mina.” U ye emahlweni a ku: “Mina munhu wa maxangu!”—Varhoma 7:21-24.
5. (a) Xana Hana, Eliya na Pawulo va katekisiwe njhani? (b) I nchavelelo wihi lowu hi nga wu kumaka eRitweni ra Xikwembu loko hi tshwimbirisana ni mintlhaveko leyi hetaka matimba?
5 Kunene, ha swi tiva leswaku Hana, Eliya na Pawulo hinkwavo ka vona va tiyiserile entirhweni wa Yehovha, kutani Yena u va katekisile swinene. (1 Samuwele 1:20; 2:21; 1 Tihosi 19:5-18; 2 Timotiya 4:8) Hambiswiritano, va tshwimbirisane ni mintlhaveko yo hambana-hambana, yo tanihi gome ni ku chava. Kutani a swi fanelanga swi hi hlamarisa loko hi pfa hi va ni mintlhaveko leyi hetaka matimba. Kambe, xana u nga endla yini loko maxangu ya misava ma ku vangela ku tivutisa loko Yehovha a ku rhandza hakunene? Rito ra Xikwembu ri nga ku chavelela. Hi xikombiso, eka xihloko lexi hundzeke, hi vulavule hi marito ya Yesu ya leswaku Yehovha u hlaye “misisi ya tinhloko ta n’wina.” (Matewu 10:30) Marito wolawo lama khutazaka ma kombisa leswaku Yehovha wa khumbeka swinene hi nandza wa yena un’wana ni un’wana. Nakambe tsundzuka xifaniso xa Yesu xa swindzingiri. Loko ku ri hava ni xin’we xa swinyenyana sweswo leswitsongo lexi welaka ehansi Yehovha a nga swi xiyi, swi nga endlekisa ku yini leswaku a honisa maxangu ya wena?
6. Bibele yi nga va chavelela njhani lava tshwimbirisanaka ni mintlhaveko leyi hetaka matimba?
6 Xana swi nga koteka hakunene leswaku hina vanhu lava nga hetisekangiki hi va va risima emahlweni ka Yehovha Xikwembu, Muvumbi loyi a nga ni matimba hinkwawo? Ina! Kahle-kahle ku ni tindzimana to tala ta le Bibeleni leti hi tiyisekisaka hi mhaka leyi. Loko hi anakanyisisa hi tindzimana ta kona, na hina hi nga vula leswi vuriweke hi mupisalema loko a ku: “Loko miehleketo ya mina leyi ndzi karhataka yi tele endzeni ka mina, nchavelelo wa wena wu sungule ku vukarha moya-xiviri wa mina.” (Pisalema 94:19) A hi kambisiseni tin’wana ta tinhlamuselo teto leti chavelelaka leti humaka eRitweni ra Xikwembu leti nga ta hi pfuna ku swi twisisa hi xitalo leswaku hi va risima eka Xikwembu naswona xi ta hi katekisa loko hi hambeta hi endla ku rhandza ka xona.
“Ndzhaka Yo Hlawuleka” Ya Yehovha
7. Hi byihi vuprofeta lebyi khutazaka lebyi Yehovha a byi hundziseleke hi nomu wa Malakiya eka tiko leri onhakeke?
7 Vayuda va le ka lembe-xidzana ra vuntlhanu B.C.E. a va hanya exiyin’weni lexi hlomulaka mbilu. Vaprista a va amukela swifuwo leswi nga fanelekiki, va endla magandzelo ha swona ealitarini ya Yehovha. Vaavanyisi a va ri ni xihlawuhlawu. Vungoma, ku hemba, vukanganyisi ni vuoswi a swi tinyike matimba. (Malakiya 1:8; 2:9; 3:5) Malakiya u hundzisele vuprofeta lebyi tsemaka nhlana eka tiko rero leri a ri hlambela exidziveni xa manyala. Hi ku famba ka nkarhi, Yehovha a a ta tlherisela vanhu vakwe exiyin’weni lexi amukelekaka. Ha hlaya: “‘Kunene va ta va va mina,’ Yehovha wa mavuthu u vurile, ‘esikwini leri ndzi humesaka ha rona ndzhaka yo hlawuleka. Ndzi ta va komba ntsetselelo, ku fana ni loko munhu a komba ntsetselelo eka n’wana wakwe loyi a n’wi tirhelaka.’”—Malakiya 3:17.
8. Ha yini Malakiya 3:17 yi nga tirhisiwaka ngopfu eka ntshungu lowukulu?
8 Enkarhini wa hina, vuprofeta bya Malakiya byi hetisekile eka Vakreste lava totiweke hi moya, lava vumbaka tiko ra moya ra vanhu va 144 000. Kunene, tiko rero i “ndzhaka yo hlawuleka” kumbe “tiko leri nga nhundzu yo hlawuleka” eka Yehovha. (1 Petro 2:9) Vuprofeta bya Malakiya byi nga tlhela byi khutaza “ntshungu lowukulu,” lowu “[yimeke] emahlweni ka xiluvelo ni le mahlweni ka Xinyimpfana, wu ambale tinguvu to leha to basa.” (Nhlavutelo 7:4, 9) Ntshungu lowu wu va ntlhambi wun’we ni lava totiweke, ehansi ka Murisi un’we, Yesu Kreste.—Yohane 10:16.
9. Ha yini vanhu va Yehovha va ri “ndzhaka yo hlawuleka” eka yena?
9 Yehovha u va languta njhani lava hlawulaka ku n’wi tirhela? Hilaha ku vuriweke hakona eka Malakiya 3:17, u va languta hi ndlela leyi tatana wa rirhandzu a langutaka n’wana wa yena ha yona. Nakambe xiya marito yo bumabumela lawa a hlamuselaka vanhu vakwe ha wona—“ndzhaka yo hlawuleka.” Vuhundzuluxeri byin’wana byi tirhisa marito lama nge “vanhu va mina hi xiviri,” “nhundzu ya mina ya risima swinene,” kumbe “tindzalama ta mina.” Ha yini Yehovha a a ta languta lava n’wi tirhelaka va ri vo hlawuleka hi ndlela yoleyo? Xivangelo xin’wana hileswi a nga Xikwembu lexi tlangelaka. (Vaheveru 6:10) U tshinela eka vanhu lava n’wi tirhelaka swi suka embilwini naswona u va teka va ri vo hlawuleka.
10. Yehovha u va sirhelela njhani vanhu vakwe?
10 Xana u ni nhundzu ya risima leyi u yi tekaka yi ri ndzhaka yo hlawuleka? Loko swi ri tano, xana a wu endli matshalatshala ya ku yi sirhelela? Yehovha u endla tano hi “ndzhaka [ya yena] yo hlawuleka.” Kunene a nga sirheleli vanhu vakwe eka miringo ni timhangu hinkwato evuton’wini. (Eklesiasta 9:11) Kambe Yehovha u sirhelela vumoya bya malandza ya yena yo tshembeka, naswona u ta ma sirhelela ni le nkarhini lowu taka. U nyika malandza yakwe matimba ya ku tiyisela ndzingo wihi ni wihi. (1 Vakorinto 10:13) Hikwalaho, Muxe u byele tiko ra Xikwembu ra khale, ku nga Vaisrayele, a ku: “Vanani ni xivindzi, mi va ni matimba. . . . Yehovha Xikwembu xa n’wina hi yena la fambaka na n’wina. A nge mi tshiki kumbe a mi siya hilaha ku heleleke.” (Deteronoma 31:6) Yehovha u katekisa vanhu vakwe. Eka yena i “ndzhaka yo hlawuleka.”
Yehovha I “Muhakeri”
11, 12. Ku tlangela Yehovha tanihi Muhakeri wa hina swi nga hi pfuna njhani eku lwisaneni ka hina ni mintlhaveko ya ku kanakana?
11 Vumbhoni byin’wana bya leswaku Yehovha u teka malandza yakwe ya ri ya nkoka hileswi a ma katekisaka. U byele Vaisrayele a ku: “‘Ndzi kombela mi ndzi ringa, emhakeni leyi,’ Yehovha wa mavuthu u vurile, ‘mi vona loko ndzi ta ka ndzi nga mi pfuleli tinyangwa ta ndhambhi ya matilo kutani ndzi mi chululela nkateko, kukondza ku nga ha pfumaleki nchumu.’” (Malakiya 3:10) Kunene, eku heteleleni Yehovha u ta nyika malandza yakwe vutomi lebyi nga heriki. (Yohane 5:24; Nhlavutelo 21:4) Hakelo yoleyo ya risima yi paluxa leswaku Yehovha u ni rirhandzu lerikulu naswona wa hanana swinene. Nakambe yi kombisa leswaku lava hlawulaka ku n’wi gandzela u va teka va ri va nkoka swinene. Ku dyondza ku languta Yehovha tanihi Muhakeri la hananaka swi nga hi pfuna ku lwisana ni ku kanakana kwihi ni kwihi loku hi nga vaka na kona malunghana ni vuxaka bya hina ni Xikwembu. Entiyisweni, Yehovha u hi khutaza leswaku hi n’wi teka a ri Muhakeri! Pawulo u tsale a ku: “La tshinelelaka Xikwembu u fanele a kholwa leswaku xi kona ni leswaku hi xona muhakeri wa lava va xi lavaka hi mbilu hinkwayo.”—Vaheveru 11:6.
12 Kunene, hi tirhela Yehovha hileswi hi n’wi rhandzaka—ku nga ri hileswi a hi tshembisaka leswaku u ta hi hakela. Hambiswiritano, ku tshama hi ri karhi hi anakanya hi ntshembo wa ku hakeriwa a swi hoxanga naswona a hi vutianakanyi. (Vakolosa 3:23, 24) Tanihi leswi Yehovha a rhandzaka lava n’wi lavaka hi mbilu hinkwayo nileswi a va tekaka va ri va nkoka swinene, u teka goza a va katekisa.
13. Ha yini lunghiselelo ra nkutsulo ri ri vumbhoni lebyikulu bya leswaku Yehovha wa hi rhandza?
13 Xikombiso lexikulu eka hinkwaswo xa leswaku vanhu i va nkoka emahlweni ka Yehovha i lunghiselelo ra nkutsulo. Muapostola Yohane u tsale a ku: “Xikwembu xi rhandze misava swinene xi kala xi nyikela hi N’wana wa xona la tswariweke a ri swakwe, leswaku un’wana ni un’wana loyi a kombisaka ripfumelo eka yena a nga lovisiwi kambe a va ni vutomi lebyi nga heriki.” (Yohane 3:16) Lunghiselelo ra gandzelo ra nkutsulo ra Yesu Kreste ri kanetana hi ku helela ni mianakanyo ya leswaku hi swikangalafula emahlweni ka Yehovha kumbe a nga hi rhandzi. Loko Yehovha a hi humesele ntsengo lowukulu swonghasi—a nyikela hi N’wana wakwe la nga yexe—swi vula leswaku wa hi rhandza swinene.
14. I yini leswi kombisaka ndlela leyi Pawulo a a languta nkutsulo ha yona?
14 Hikwalaho, loko endzeni ka wena ku akela mianakanyo ya ku titwa u nga ri nchumu, anakanyisisa kahle hi nkutsulo. Ina, teka nyiko yoleyo yi ri lunghiselelo leri Yehovha a ri endleleke wena. Sweswo hi leswi muapostola Pawulo a endleke swona. Tsundzuka leswaku u te: “Mina munhu wa maxangu!” Kambe Pawulo u ye emahlweni a ku: “Ndzi nkhensa Xikwembu ha Yesu Kreste Hosi ya hina,” loyi “a ndzi rhandzeke kutani a tinyiketa hikwalaho ka mina.” (Varhoma 7:24, 25; Vagalatiya 2:20) Loko Pawulo a vula sweswo a a nga tibumi. Mhaka hileswaku a a tiyiseka leswaku Yehovha u n’wi teka a ri wa nkoka. Ku fana na Pawulo, na wena u fanele u teka nkutsulo ku ri nyiko leyi Xikwembu xi yi nyikeke wena hi ku kongoma. Yehovha i Muponisi wa matimba ni Muhakeri la nga ni rirhandzu.
Xalamukela ‘Marhengu’ Ya Sathana
15-17. (a) Diyavulosi u yi tirhisa njhani mintlhaveko leyi hetaka matimba? (b) Hi xihi xikhutazo lexi hi nga xi kumaka eka ntokoto wa Yobo?
15 Hambiswiritano, swi nga ku tikela ku pfumela leswaku marito yo chavelela lama kumekaka eRitweni ra Xikwembu ma tirha ni le ka wena hakunene. U nga vona onge hakelo ya ku hanya hilaha ku nga heriki emisaveni leyintshwa ya Xikwembu yi nga kumiwa hi van’wana ntsena, hayi wena. U nga endla yini loko u titwa hi ndlela yoleyo?
16 A swi kanakanisi leswaku u tolovelane na xona xitsundzuxo lexi Pawulo a xi nyikeke Vaefesa: “Ambalani mahavelo hinkwawo lama humaka eka Xikwembu leswaku mi kota ku yima mi tiyile, mi lwisana ni marhengu ya Diyavulosi.” (Vaefesa 6:11) Loko swi ta eka marhengu ya Sathana, kumbexana hi nga hatla hi anakanya hi ku hlongorisa rifuwo kun’we ni ku tikhoma ko biha, naswona hi ta va hi tiyisile. Miringo yoleyo yi phase vanhu vo tala va Xikwembu eminkarhini leyi hundzeke ni le nkarhini wa hina. Kambe ku ni rhengu rin’wana ra Sathana leri hi nga fanelangiki hi ri tekela ehansi—matshalatshala yakwe ya ku khorwisa vanhu leswaku Yehovha Xikwembu a nga va rhandzi.
17 Diyavulosi u ni vutshila bya ku tirhisa mintlhaveko yo tano eka matshalatshala yakwe ya ku hambukisa vanhu eka Xikwembu. Tsundzuka marito lawa Bilidada a ma byeleke Yobo: “Xana munhu wa nyama a nga va la lulameke hi ndlela yihi emahlweni ka Xikwembu, kumbe, xana munhu la velekiweke hi wansati a nga basa hi ndlela yihi? Waswivo! Hambi wu ri n’weti wu kona, kambe a wu vangami; ni tinyeleti hi toxe a ti basanga ematihlweni ya xona. Munhu wa nyama a nga va yini, la nga xivungu, ni n’wana wa munhu, la nga xivungwana!” (Yobo 25:4-6; Yohane 8:44) Xana wa yi vona ndlela leyi marito wolawo a ma heta mongo ha yona? Kutani u nga pfumeleli Sathana a ku heta matimba. Hi hala tlhelo, xalamukela marhengu ya Sathana leswaku u kuma vurhena ni matimba yo lwela ku endla leswinene. (2 Vakorinto 2:11) Loko a ri Yobo, hambiloko a boheke ku lulamisiwa, Yehovha u hakele ku tiyisela ka yena hi ku n’wi vuyisela hi mpimo lowu andzisiweke kambirhi swilo hinkwaswo leswi a swi n’wi lahlekerile.—Yobo 42:10.
Yehovha U ‘Nkulu Eka Timbilu Ta Hina’
18, 19. Xikwembu i “xikulu eka timbilu ta hina” hi ndlela yihi, naswona xi “tiva swilo hinkwaswo” hi ndlela yihi?
18 Kunene, swi nga tika ku simula mintlhaveko ya ku hela matimba loko yi dzime timitsu. Kambe moya wa Yehovha wu nga ku pfuna ku swi wisetela ha xin’we-xin’we “swilo leswi simekiweke swi tiya . . . leswi lwisanaka ni vutivi bya Xikwembu.” (2 Vakorinto 10:4, 5) Loko u hetiwa matimba hi mianakanyo leyi nga riki yinene, anakanyisisa hi marito ya muapostola Yohane: “Hi ku endla leswi hi ta swi tiva leswaku hi huma entiyisweni, naswona hi ta tiyisekisa timbilu ta hina emahlweni ka yena malunghana ni xin’wana ni xin’wana lexi timbilu ta hina ti nga hi solaka ha xona, hikuva Xikwembu i xikulu eka timbilu ta hina naswona xi tiva swilo hinkwaswo.”—1 Yohane 3:19, 20.
19 Xana xi vula yini xiga lexi nge “Xikwembu i xikulu eka timbilu ta hina”? Minkarhi yin’wana timbilu ta hina ti nga hi avanyisa, ngopfu-ngopfu loko hi xiya ku nga hetiseki ka hina. Kumbe, hikwalaho ka ndlela leyi hi kurisiweke ha yona, hi nga ha va ni mboyamelo wa matimba wa ku tilangutela ehansi, onge hiloko hinkwaswo leswi hi swi endlaka swi nga amukeleki eka Yehovha. Marito ya muapostola Yohane ma hi tiyisekisa leswaku Yehovha u nkulu eka mintlhaveko yoleyo! A nga dzikisi mianakanyo yakwe eka swihoxo swa hina kambe u vona leswi hi nga kotaka ku swi endla hakunene. Nakambe u tiva minsusumeto ni mimboyamelo ya hina. Davhida u tsarile: “Hikuva yena u ku tiva kahle ku vumbeka ka hina, wa tsundzuka leswaku hi ntshuri.” (Pisalema 103:14) Ina, Yehovha u hi tiva ku tlula leswi hina hi titivisaka swona!
“Harhi Ya Ku Saseka” Ni “Xifunengeto Xa Nhloko Xa Vuhosi”
20. Vuprofeta bya Esaya bya ku tlhelerisela vanhu etikweni ra rikwavo byi paluxa yini malunghana ni ndlela leyi Yehovha a langutaka malandza yakwe ha yona?
20 Hi ku tirhisa muprofeta Esaya, Yehovha u nyike vanhu vakwe va khale ntshembo wa ku tlheleriseriwa eka rikwavo. Loko va ri evukhumbini le Babilona, nchavelelo ni xitiyisekiso lexi hi swona leswi vanhu volavo lava heleke mongo a va lava swona! Loko a languta enkarhini lowu a va ta tlhelela ha wona etikweni ra rikwavo, Yehovha u te: “U fanele u va harhi ya ku saseka evokweni ra Yehovha, ni xifunengeto xa nhloko xa vuhosi exandleni xa Xikwembu xa wena.” (Esaya 62:3) Hi marito wolawo, Yehovha u endle leswaku vanhu vakwe va va ni xindzhuti va tlhela va dzuneka. U endle tano ni le ka tiko rakwe ra Israyele wa moya namuntlha. Swi fana ni loko a va tlakusele ehenhla leswaku va hlaleriwa hi vanhu hinkwavo.
21. U nga tiyiseka njhani leswaku Yehovha u ta hakela moya wa wena wa ku tiyisela hi ku tshembeka?
21 Hambileswi vuprofeta lebyi byi hetisekaka ngopfu eka vatotiwa, byi kombisa xindzhuti lexi Yehovha a xi nyikaka hinkwavo lava n’wi tirhelaka. Hikwalaho, loko u kavanyetiwa hi mintlhaveko ya ku kanakana, tsundzuka leswaku hambiloko u nga hetisekanga, u nga va wa risima ku fana ni “harhi ya ku saseka” ni “xifunengeto xa nhloko xa vuhosi” emahlweni ka Yehovha. Kutani hambeta u tsakisa mbilu yakwe hi ku hisekela ku endla ku rhandza ka yena. (Swivuriso 27:11) Loko u endla tano, u nga tiyiseka leswaku Yehovha u ta hakela moya wa wena wa ku tiyisela hi ku tshembeka!
[Nhlamuselo ya le hansi]
^ par. 1 Mavito man’wana ma cinciwile.
Wa Tsundzuka Xana?
• Xana hi “ndzhaka yo hlawuleka” hi ndlela yihi eka Yehovha?
• Ha yini swi ri swa nkoka ku teka Yehovha a ri Muhakeri?
• Hi wahi ‘marhengu’ ya Sathana lawa hi faneleke hi tivonela eka wona?
• Xikwembu i “xikulu eka timbilu ta hina” hi ndlela yihi?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]
Pawulo
[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]
Eliya
[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]
Hana
[Xifaniso lexi nga eka tluka 28]
Rito ra Xikwembu ri ni timhaka to tala leti chavelelaka