“Rifu Ri Miteriwa Makumu”

ANAKANYA u ri karhi u hlaya phepha-hungu leri nga ni nhloko-mhaka leyi nga laha henhla ematshan’weni yo hlaya hi ta xinhwanyatana lexi tisungeke. Ina, a ku na phepha-hungu leri nga tshama ri vula marito wolawo. Kambe marito lama nga laha henhla ma kumeka ebukwini leyi nga ni magidi ya malembe hi vukhale—ku nga Bibele.

Rifu ri hlamuseriwa kahle eMatsalweni. Ku tlula kwalaho, Bibele a yi hlamuseli ntsena leswaku ha yini hi fa kambe yi tlhela yi hlamusela xiyimo xa vafi yi tlhela yi nyika varhandziwa va hina lava feke ntshembo. Xo hetelela, yi vulavula hi nkarhi lowu tsakisaka laha swi nga ta koteka ku vula leswaku: “Rifu ri miteriwa makumu.”—1 Vakorinto 15:54.

Bibele yi hlamusela rifu hi marito yo olova lama nga rharhanganangiki. Hi xikombiso, hi ku phindha-phindha yi fanisa ku fa ni ‘ku etlela,’ naswona yi hlamusela vanhu lava feke tanihi lava “etleleke eku feni.” (Pisalema 13:3; 1 Vatesalonika 4:13; Yohane 11:11-14) Rifu ri tlhela ri hlamuseriwa tanihi “nala.” (1 Vakorinto 15:26) Xa nkoka swinene, Bibele yi endla hi kota ku twisisa leswaku ha yini ku fa ku fana ni ku etlela, ha yini rifu ri xanisa vanhu, ni leswaku nala loyi u ta hetelela a hluriwe hi ndlela yihi.

Ha Yini Hi Fa?

Buku yo sungula ya Bibele yi hlamusela ndlela leyi Xikwembu xi n’wi vumbeke ha yona munhu wo sungula, Adamu, kutani xi n’wi veka ekaya ra paradeyisi. (Genesa 2:7, 15) Loko Adamu se a vumbiwile u nyikiwe mintirho a tlhela a siveriwa ku endla nchumu wun’we. Xikwembu xi n’wi byele leswi landzelaka malunghana ni murhi wo karhi lowu a wu ri entangeni wa Edeni: “U nga tshuki u  wu dya hikuva siku u nga ta wu dya, u ta fa hakunene.” * (Genesa 2:17) Hikwalaho, Adamu u swi twisisile leswaku a swi koteka ku papalata rifu. A ri ta va vuyelo bya ku tlula nawu wa Xikwembu.

Khombo ra kona, Adamu ni nsati wa yena Evha a va yingisanga. Va hlawule ku honisa ku rhandza ka Muvumbi wa vona, kutani va kume vuyelo bya kona. Xikwembu xi va byele marito lama landzelaka loko xi vula vuyelo bya xidyoho xa vona: “U ntshuri u ta tlhelela entshurini.” (Genesa 3:19) Va hundzuke lava nga ha hetisekangiki. Ku nga hetiseki ka vona, kumbe vudyoho bya vona a byi ta vangela leswaku va fa.

Ku nga hetiseki loku—xidyoho—ku hundziseriwe ni le ka vana va Adamu na Evha, evanhwini hinkwavo. A ku fana ni vuvabyi lebyi kumiweke tanihi ndzhaka. Adamu a nga lahlekeriwanga hi lunghelo ra ku hanya vutomi lebyi nga riki na khombo ra rifu ntsena kambe u tlhele a hundzisela ku nga hetiseki eka vana va yena. Vanhu hinkwavo va ve mahlonga ya xidyoho. Bibele yi ri: “Hi yona mhaka leyi, tanihi leswi xidyoho xi ngheneke emisaveni hi munhu un’we, ni rifu hikwalaho ka xidyoho, xisweswo rifu ri tlulele vanhu hinkwavo hikuva hinkwavo va dyohile.”—Varhoma 5:12.

“Xidyoho Xi Nghen[e] eMisaveni”

Ku nga hetiseki kumbe xidyoho lexi hi xi kumeke tanihi ndzhaka, a hi nchumu lowu vonakaka. “Xidyoho” i ku tsana ka mahanyelo ni ka moya loku hundziseriweke eka hina hi vatswari va hina vo sungula, naswona xi humelerisa vuyelo bya xona enyameni. Hambiswiritano, Bibele yi paluxa leswaku Xikwembu xi lunghiselele murhi wo xi herisa. Muapostola Pawulo wa hlamusela: “Hakelo leyi tisiwaka hi xidyoho i rifu, kambe nyiko leyi nyikiwaka hi Xikwembu i vutomi lebyi nga heriki ha Kreste Yesu Hosi ya hina.” (Varhoma 6:23) Eka papila ra yena ro sungula leri yaka eka Vakorinto, Pawulo u engetele xitiyisekiso lexi a xi twala swinene eka yena: “Tanihi leswi hinkwavo va faka eka Adamu, kutani hinkwavo va ta hanyisiwa eka Kreste.”—1 Vakorinto 15:22.

Swi le rivaleni leswaku Yesu Kreste u hetisisa xiphemu xa nkoka eku heriseni ka xidyoho ni rifu. U vule leswaku u te emisaveni leswaku a ta “nyikela moya-xiviri wakwe wu va nkutsulo wa lavo tala.” (Matewu 20:28) Xiyimo lexi xi fana ni xa ku tlhakisiwa ka munhu, laha ku faneleke ku humesiwa mali yo karhi leswaku munhu loyi a ntshunxiwa. Emhakeni leyi, nkutsulo lowu nga hi ntshunxaka exidyohweni ni le ka rifu i vutomi lebyi hetisekeke bya Yesu. *—Mintirho 10:39-43.

Leswaku xi nyikela nkutsulo, Xikwembu xi rhumele Yesu emisaveni leswaku a ta nyikela hi vutomi bya yena byi va gandzelo. “Xikwembu xi rhandze misava swinene xi kala xi nyikela hi N’wana wa xona la tswariweke a ri swakwe, leswaku un’wana ni un’wana loyi a kombisaka ripfumelo eka yena . . . a va ni vutomi lebyi nga heriki.” (Yohane 3:16) Loko a nga si fa rifu leri a ri ri gandzelo, Kreste ‘u nyikele vumbhoni malunghana ni ntiyiso.’ (Yohane 18:37) Naswona loko a endla vutirheli bya yena bya le rivaleni, u tirhise swiendlakalo swin’wana leswaku a paluxa ntiyiso malunghana ni rifu.

“Nhwanyana Loyi Lontsongo . . . U Etlele”

Yesu a a ri toloverile rifu loko a ha ri laha emisaveni. U ve ni gome ro lahlekeriwa hi vanhu lava  a a va toloverile, naswona a a swi tiva kahle leswaku na yena a a ta fa a ha ri ntsongo. (Matewu 17:22, 23) Swi le rivaleni leswaku, loko ka ha sele tin’hwetinyana leswaku Yesu a dlayiwa, munghana wa yena lonkulu Lazaro u file. Xiendlakalo xolexo xi hi endla hi twisisa langutelo ra Yesu hi rifu.

Endzhakunyana ka ku twa leswaku Lazaro u file, Yesu u te: “Lazaro nakulorhi u ye eku wiseni, kambe ndzi ya kona leswaku ndzi n’wi pfuxa evurhongweni.” Vadyondzisiwa a va ehleketa leswaku loko Lazaro a lo tiwisela, a a ta antswa. Hikwalaho Yesu u vule hi ku kongoma a ku: “Lazaro u file.” (Yohane 11:11-14) Swi le rivaleni leswaku Yesu a a twisisa leswaku ku fa ku fana ni ku etlela. Hambileswi swi nga ha hi tikelaka ku twisisa rifu, ha swi kota ku twisisa vurhongo. Loko hi etlele kahle, a hi wu voni nkarhi loko wu ri karhi wu famba ni leswaku ku endleka yini ekusuhi na hina hikuva swi fana ni loko hi titivarile swa xinkarhana. Yoleyo i ndlela leyi Bibele yi hlamuselaka xiyimo xa vafi ha yona. Eklesiasta 9:5 yi ri: “Loko ku ri lava feke, a va tivi nchumu nikatsongo.”

Yesu u tlhele a fanisa rifu ni vurhongo hikuva vanhu va nga pfuxiwa eku feni, hikwalaho ka matimba ya Xikwembu. Siku rin’wana, Yesu u endzele ndyangu lowu a wu ri ni gome lowu n’wana wa wona wa xinhwanyatana a ha ku fa. Yesu u te: “Nhwanyana loyi lontsongo a nga fanga, kambe u etlele.” Hiloko a tshinelela xinhwanyatana lexi feke kutani a xi khoma voko, hiloko xi “pfuka.” Hi marito man’wana, xi pfuke eku feni.—Matewu 9:24, 25.

Hilaha ku fanaka Yesu u pfuxe munghana wa yena Lazaro eku feni. Kambe loko a nga si endla singita rolero, u chavelele Marta, makwavo wa Lazaro, a ku: “Makwenu u ta pfuka.” U hlamule hi ku tiyiseka a ku: “Ndza swi tiva leswaku u ta pfuka eku pfuxiweni ka lava feke hi siku ro hetelela.” (Yohane 11:23, 24) Swi le rivaleni leswaku a a langutele leswaku malandza ya Xikwembu hinkwawo a ma ta pfuxiwa enkarhini lowu taka.

Xana ku pfuxiwa eku feni kahle-kahle swi vula yini? Rito ra Xigriki ra ‘ku pfuxiwa ka lava feke’ (a·naʹsta·sis) hi ku kongoma ri vula “ku yima.” Ri vula ku pfuka eka lava feke. Mhaka leyi yi nga ha twala yi nga khorwisi eka van’wana, kambe endzhaku ko vula leswaku vafi va ta twa rito ra yena, Yesu u te: “Mi nga hlamaleni ha swona.” (Yohane 5:28) Vanhu lava Yesu a va pfuxeke loko a ha ri emisaveni va hi endla hi tshemba xitshembiso xa le Bibeleni xa leswaku vafi lava nga le mianakanyweni ya Xikwembu va ta pfuka “evurhongweni” bya vona byo leha. Nhlavutelo 20:13 ya profeta: “Lwandle ri humesa vafi lava nga eka rona, rifu ni Hayidesi [sirha ra vanhu leri tolovelekeke] swi humesa vafi lava nga eka swona.”

Xana vanhu lava va pfuxiweke eku feni va ta pfuxiwa leswaku va ta dyuhala va tlhela va fa, ku fana na Lazaro? Xexo a hi xikongomelo xa Xikwembu. Bibele ya hi tiyisekisa leswaku wa ta nkarhi lowu ‘rifu ri nga ta va ri nga ha vi kona,’ hikwalaho a nga kona loyi a nga ta dyuhala kutani a fa.—Nhlavutelo 21:4.

Rifu i nala. Vanhu va ni valala van’wana vo tala lava tolovelekeke, vo tanihi vuvabyi ni ku dyuhala, leswi na swona swi vangelaka ku xaniseka lokukulu. Xikwembu xi tshembisa ku va heta hinkwavo valala volavo, eku heteleleni xi gweva nala lonkulu wa vanhu. “Rifu i nala wo hetelela la nga ta herisiwa.”—1 Vakorinto 15:26.

Leswi xitshembiso xolexo xi nga ta va xi hetisisiwile, vanhu va ta tiphina hi vutomi lebyi nga heriki, lebyi nga ha riki na xidyoho ni rifu. Hi  nkarhi lowu fanaka, hi nga chaveleriwa hi ku tiva leswaku varhandziwa va hina lava feke va wisile, naswona loko va ri emianakanyweni ya Xikwembu, va ta pfuxiwa hi nkarhi wa xona lowu faneleke.

Ku Twisisa Rifu Swi Endla Vutomi Byi Va Ni Xikongomelo

Ku ri twisisa kahle rifu ni ntshembo wa vanhu lava feke swi nga cinca ndlela leyi hi langutaka vutomi ha yona. Ian, la boxiweke exihlokweni lexi hundzeke, u twe ndlela leyi Bibele yi hlamuselaka rifu ha yona loko a ri ni malembe ya va-20. U ri: “Minkarhi hinkwayo a ndzi ri ni ntshembo lowu nga twisisekiki wa leswaku tatana a a ri kun’wana. Hikwalaho loko ndzi ta twa leswaku a a lo etlela vurhongo bya rifu, ndzi rhange ndzi va ni gome.” Nilokoswiritano, loko Ian a hlaye hi ta xitshembiso xa Xikwembu xa ku pfuxa vafi, u tsake ku tlula mpimo loko a twa leswaku a nga tlhela a n’wi vona tata wa yena. U ri: “A ndzo sungula evuton’wini bya mina ku va ni ku rhula.” Ku twisisa rifu kahle swi n’wi tisele ku rhula ka mianakanyo loku verhamiseke moya wa yena.

Clive na Brenda na vona va feriwe hi n’wana wa vona wa mufana wa malembe ya 21, la vuriwaka Steven, eka khombo ro chavisa leri boxiweke exihlokweni lexi hundzeke. Hambileswi a va swi tiva leswi Bibele yi swi vulaka hi rifu, ku lahlekeriwa ka vona ka xitshuketa ku va tshove mbilu. Phela, rifu i nala, naswona ndzhombo wa rona wa vava. Vutivi bya vona bya Matsalwa malunghana ni xiyimo xa vafi byi antswise gome ra vona hakatsongo-tsongo. Brenda u ri: “Ku twisisa ka hina rifu swi endle leswaku hi tlhela hi hlakarhela hi ya emahlweni ni vutomi bya hina. Phela, a ri peli hi nga anakanyanga hi nkarhi lowu Steven a nga ta pfuxiwa ha wona eka vurhongo bya yena lebyikulu.”

“Rifu, Ndzhombo Wa Wena Wu Kwihi Ke?”

Swi le rivaleni leswaku ku twisisa xiyimo xa vafi swi nga hi pfuna leswaku hi va ni langutelo leri faneleke hi vutomi. Rifu a ri fanelanga ri va nchumu lowu swi tikaka ku wu twisisa. Hi nga tiphina hi vutomi hi nga n’wi chavi nala loyi a hi xungetaka. Naswona ku tiva leswaku rifu a ri herisi vutomi bya hina hilaha ku nga heriki swi herisa nsusumeto wihi na wihi wa ku hanya vutomi byo titsakisa, hi ntshembo wa leswaku “vutomi byi kome ngopfu.” Ku tiva leswaku varhandziwa va hina lava feke lava nga le mianakanyweni ya Xikwembu va etlele vurhongo bya rifu naswona va rindzele ku pfuxiwa, swi nga hi chavelela swi tlhela swi kurisa ku navela ka hina hi ya emahlweni hi hanya.

Ina, hi nga languta enkarhini lowu taka hi ku tiyiseka loko Yehovha Xikwembu, Munyiki wa vutomi, a ta ri herisela makumu rifu. Ku ta va nkateko hakunene ku vutisa hi ku: “Rifu, ku hlula ka wena ku kwihi ke? Rifu, ndzhombo wa wena wu kwihi ke?”—1 Vakorinto 15:55.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 5]

Ku nga yingisi ka Adamu na Evha ku vangele rifu

[Xifaniso lexi nga eka tluka 6]

Yesu u khome voko ra xinhwanyatana lexi feke, hiloko xi pfuka

[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]

Vo tala va rindzele nkarhi lowu varhandziwa va vona lava feke va nga ta pfuka evurhongweni, hilaha Lazaro a endleke hakona