Vatswari—Hi Byihi Vumundzuku Lebyi Mi Byi Navelelaka Vana Va N’wina?

“N’wina majaha na n’wina vanhwana . . . A va dzunise vito ra Yehovha.”—PISALEMA 148:12, 13.

1. I yini leswi vatswari va karhatekaka ha swona malunghana ni vana va vona?

XANA u kona mutswari loyi a nga khathaliki hi vumundzuku bya n’wana wakwe? Vatswari va sungula ku karhateka hi n’wana wa vona ku sukela loko a velekiwa, kumbe ni ku velekiwa a nga si velekiwa. Xana u ta va ni rihanyo lerinene? Xana u ta kula kahle? Loko n’wana a ya a kula, na vona va ya va karhateka. Hi ntolovelo, vatswari va navelela vana vona leswinene ntsena.—1 Samuwele 1:11, 27, 28; Pisalema 127:3-5.

2. Ha yini vatswari vo tala namuntlha va tikarhatela leswaku vana va vona va hanya emafurheni loko va kurile?

² Hambiswiritano, namuntlha vatswari swa va tikela ku endlela vana va vona leswinene. Vatswari vo tala va dye mbitsi va xeva hi nhlomulo evuton’wini hikwalaho ka tinyimpi, hasahasa ya tipolitiki, swiphiqo swa timali, mavabyi ni swin’wana. Hi ntolovelo, a va swi lavi leswaku vana va vona va cangayirisiwa hi swilo sweswo. Ematikweni lama dyaka ma xurha, vatswari va nga xiya vana va vanghana ni maxaka ya vona va tirha kahle naswona va hanya emafurheni. Kutani va wa va pfuka leswaku ni vana va vona va ta hanya emafurheni loko va kurile.—Eklesiasta 3:13.

Ku Hlawula Vutomi Lebyinene

3. Hi xihi xiboho lexi Vakreste va xi endleke?

³ Leswi va nga valandzeri va Yesu Kreste, Vakreste va hlawule ku nyiketela vutomi bya vona eka Yehovha. Va yingise marito ya Yesu lama nge: “Loko munhu a lava ku ndzi landzela, a a titshike kutani a rhwala mhandzi yakwe ya nxaniso siku ni siku a ndzi landzela nkarhi hinkwawo.” (Luka 9:23; 14:27) Kunene, ku hanya hi ndlela ya Vukreste swi lava ku titsona swo karhi. Kambe a hi vutomi bya ku tidlayisa ndlala ni ku tixanisa. Ku hambana ni sweswo, i vutomi lebyi tsakisaka ni lebyi enerisaka—i vutomi lebyinene—hikuva byi katsa ku nyika, naswona hilaha Yesu a vuleke hakona, “ku nyika swi tisa ntsako lowukulu ku tlula ku amukela.”—Mintirho 20:35.

4. Yesu u khutaze valandzeri vakwe leswaku va endla yini?

 ⁴ Vanhu va le nkarhini wa Yesu a va hanya ehansi ka swiyimo swo tika swinene. Hambileswi a va tirha swi vava leswaku va kota ku hanya, a va boheka ku tiyisela vulawuri lebyi tshikilelaka bya Varhoma ni bya varhangeri va vukhongeri va le nkarhini wa vona. (Matewu 23:2-4) Hambiswiritano, vo tala lava tweke hi ta Yesu va tsakele ku rivala hi swilo swa vona—hambi ku ri mintirho ya ku tihanyisa—kutani va va valandzeri vakwe. (Matewu 4:18-22; 9:9; Vakolosa 4:14) Xana vadyondzisiwa volavo va ve ni magugu, xisweswo va peta vumundzuku bya vona ekhombyeni? Xiya marito ya Yesu: “Un’wana ni un’wana la siyeke tindlu kumbe vamakwavo va xinuna kumbe vamakwavo va xisati kumbe tatana kumbe manana kumbe vana kumbe masimu hikwalaho ka vito ra mina u ta nyikiwa swo tala swinene ku tlula sweswo, naswona u ta dya ndzhaka ya vutomi lebyi nga heriki.” (Matewu 19:29) Yesu u tiyisekise valandzeri vakwe leswaku Tata wa vona wa le tilweni a a tiva swilaveko swa vona. Hikwalaho u va khutazile a ku: “Kutani, hambetani mi lava mfumo ni ku lulama ka yena ku sungula, xisweswo swilo leswin’wana hinkwaswo mi ta engeteleriwa swona.”—Matewu 6:31-33.

5. Vatswari van’wana va titwa njhani hi xitiyisekiso xa Yesu xa leswaku Xikwembu xi ta khathalela malandza ya xona?

⁵ Xiyimo xa ha ri tano ni namuntlha. Yehovha u tiva swilaveko swa hina, naswona lava va rhangisaka timhaka ta Mfumo evuton’wini bya vona, ngopfu-ngopfu lava nga evutirhelini bya nkarhi hinkwawo, na vona wa va tiyisekisa leswaku u ta va khathalela. (Malakiya 3:6, 16; 1 Petro 5:7) Kambe vatswari van’wana a va xi tivi ni lexi va nga xi endlaka emhakeni leyi. Va swi rhandza ku vona vana va vona va endla nhluvuko entirhweni wa Yehovha, kumbexana hi ku famba ka nkarhi va nghenela vutirheli bya nkarhi hinkwawo. Kambe tanihi leswi namuntlha ku nga ni xiphiqo xa timali ni ku pfumaleka ka mintirho, va vona swi ri swa nkoka leswaku vana va kuma dyondzo leyinene ku sungula leswaku va kuma vutshila bya ntirho lowu va wu lavaka kumbe va kuma nchumu lowu nga va pfunaka loko ku tshuka ku va ni xilaveko. Eka vatswari vo tano, dyondzo leyinene hakanyingi yi vula dyondzo ya le henhla.

Ku Lunghiselela Vumundzuku

6. Xana xiga lexi nge “dyondzo ya le henhla” xi vula yini eka xihloko lexi?

⁶ Fambiselo ra dyondzo ri hambana hi ku ya hi matiko. Hi xikombiso, le United States munhu u heta malembe ya 12 a kuma dyondzo ya xisekelo eswikolweni swa tiko. Endzhaku ka sweswo, swichudeni swi nga tihlawulela ku ya eyunivhesiti kumbe ekholichi malembe ya mune ni ku tlula, kutani swi kuma digri yo sungula kumbe swi ya emahlweni ni tidyondzo ta swona leswaku swi kuma tidigri ta vutshunguri, nawu, vunjhiniyara ni swin’wana. Eka xihloko lexi dyondzo yoleyo ya le yunivhesiti hi yona leyi vuriwaka “dyondzo ya le henhla.” Hi hala tlhelo, ku ni swikolo swa thekinoloji ni swa mintirho, leswi nga ni tikhoso to koma leti loko u pase tona u kumaka xitifiketi kumbe diploma ya ntirho wo karhi.

7. Hi yihi minkucetelo leyi swichudeni swi langutanaka na yona eswikolweni swa le henhla?

⁷ Namuntlha eswikolweni swa tisekondari kumbe eswikolweni swa le henhla swichudeni swi pfuniwa ku lunghekela dyondzo ya le henhla. Hikwalaho, swikolo swo tala swa le henhla swi lunghiselela tidyondzo leti dzikeke leti pfunaka swichudeni ku pasela ehenhla eswikambelweni swo nghena eyunivhesiti, ematshan’weni yo dzika ngopfu etikhosweni to pfuna swichudeni ku kuma ntirho. Namuntlha swichudeni leswi nga eswikolweni swa le henhla swi tshama swi ri karhi swi kuceteriwa hi vadyondzisi, vatsundzuxi ni swichudeni-kulobye leswaku swi lwela ku ya etiyunivhesiti leti dumeke, laha loko swi fambe kahle swi nga ta kuma tidigri leti nga ta swi pfuna ku kuma mintirho leyi holelaka mali yo tala.

8. Hi swihi swiboho leswi Vakreste lava nga ni vana va langutaneke na swona?

⁸ Kutani, xana Vakreste lava nga ni vana va fanele va endla yini? Kunene, va swi lava leswaku vana va vona va humelela exikolweni nileswaku va dyondza swilo swa xisekelo leswi nga ta va pfuna ku tiwundla enkarhini lowu taka. (Swivuriso 22:29) Kambe, xana va fanele va tshika vana va vona va kuceteriwa hi moya wo phikizanela ku va ni rifuwo ni ku humelela evuton’wini? Hi tihi tipakani leti va khutazaka vana va vona ku ti fikelela, hi leswi va swi vulaka kumbe hi xikombiso xa vona? Vatswari van’wana va kulula va n’watseka leswaku va vekela vana va vona mali ya ku ya eswikolweni  swo hlawuleka loko nkarhi wu fika. Van’wana va kala va tipeta eswikweletini hikwalaho ka swona. Hambiswiritano, loko ku endliwa xiboho xa dyondzo ya le henhla, a ku fanelanga ku anakanyiwa hi mali leyi koxiwaka ntsena. Xana ku hlongorisa dyondzo ya le henhla swi koxa yini namuntlha?—Luka 14:28-33.

Leswi Ku Hlongorisa Dyondzo Ya Le Henhla Ku Koxaka Swona

9. Ku nga vuriwa yini hi swikoxo swa dyondzo ya le henhla namuntlha?

⁹ Loko hi anakanya hi swikoxo, hakanyingi hi anakanya hi mali leyi hakeriwaka. Ematikweni man’wana, dyondzo ya le henhla yi hakeleriwa hi hulumendhe, kutani swichudeni leswi paseke kahle a swi hakeli nchumu. Kambe etindhawini to tala ku kuma dyondzo ya le henhla swa durha, naswona mali ya kona yi ya emahlweni yi khandziya. Xihloko xin’wana eka New York Times xi te: “Dyondzo ya le henhla a yi tekiwa yi pfulela vanhu tindlela to tala. Namuntlha yi nyanya ku pfula mukhandlu lowu nga kona exikarhi ka van’wankumi ni swisiwana.” Hi marito man’wana, dyondzo ya le henhla i tlhari ra matimba eka van’wankumi ni vanhu va ndhuma, tanihi leswi va yisaka vana va vona eswikolweni swa mavito leswaku na vona va va van’wankumi kumbe va va ni ndhuma emisaveni. Xana Vakreste va fanele va hlawulela vana va vona pakani yo tano?—Vafilipiya 3:7, 8; Yakobo 4:4.

10. Dyondzo ya le henhla yi fambisana njhani ni ku hluvukisa mafambiselo lawa ya swilo?

¹⁰ Hambi ku ri laha dyondzo ya le henhla yi kumiwaka mahala, ku nga va ni swikoxo swin’wana leswi tumbeleke. Hi xikombiso, The Wall Street Journal yi vika leswaku etikweni rin’wana ra le Asia Dzonga-vuxa, hulumendhe yi “ni fambiselo ro tlakusela swichudeni swo tlhariha emaninginingini.” Kahle-kahle “emaninginingini” hi le swikolweni leswi tlakukeke swa misava—yunivhesiti ya Oxford ni ya Cambridge le Nghilandhi, swikolo swo hlawuleka swa Ivy League le United States ni swikolo swin’wana. Ha yini hulumendhe leyi yi ri ni fambiselo ro tano? Xiviko xi ri: “Yi lava ku pfuna ikhonomi ya tiko.” Dyondzo yi nga va yi kumeka mahala, kambe swichudeni swi hakela hi ku tirha swi vava leswaku swi hluvukisa mafambiselo lawa ya swilo. Hambileswi vutomi byo tano byi bumabumeriwaka swinene emisaveni, xana hi byona lebyi Vakreste va byi navelelaka vana va vona?—Yohane 15:19; 1 Yohane 2:15-17.

11. Swiviko swi kombisa yini malunghana ni vudakwa ni ku tikhoma ko biha exikarhi ka swichudeni swa le yunivhesiti?

¹¹ Nakambe ku ni mhaka yin’wana leyi faneleke yi lemukiwa. Vutshamo bya swichudeni etiyunivhesiti ni le tikholichi i puwa ra mahanyelo yo biha—swichudeni swi tirhisa swidzidzirisi swi tlhela swi nwa ku tlula mpimo, swi tikhoma hi ndlela yo biha, swa kanganyisa, swa xanisana ni ku endla mihlolo leyi hinkwayo. Anakanya hi mhaka ya vudakwa. Loko wu vika hi ta vundzendzele, leswi vulaka ku nwela ku dakwa, magazini wa New Scientist wu ri: “Kwalomu ka 44 wa tiphesente ta [swichudeni swa le yunivhesiti le United States] swi byi kukutlela kan’we eka vhiki rin’wana ni rin’wana ra vumbirhi.” Ku ni xiphiqo lexi fanaka eka vantshwa va le Australia, Britain, Rhaxiya ni kun’wana. Loko swi ta emhakeni ya ku tikhoma hi ndlela yo biha, swichudeni swi tshamela ku vulavula hi “ku hungasana,” leswi hi ku ya hi xiviko xa Newsweek “ku nga xiendlo xa nkarhi wun’we—xo tanihi ku tswontswana kumbe ku va ni vuxaka bya rimbewu exikarhi ka vanhu lava tolovelaneke lava nga ehleketiki hi ku tekana.” Minkambisiso yi kombisa leswaku swichudeni leswi endlaka 60 ku ya eka 80 wa tiphesente swi endla vudlakuta lebyi. Mukambisisi un’wana u te: “Loko  u ri xichudeni lexi vuriwaka lexi hanyeke kahle, u boheka ku endla tano.”—1 Vakorinto 5:11; 6:9, 10.

12. Hi yihi mintshikilelo leyi swichudeni swi langutanaka na yona eswikolweni?

¹² Handle ka xiyimo xexo xo biha, ku ni ntshikilelo wa ntirho wa xikolo ni swikambelo. Kunene, swichudeni swi fanele swi hlaya ni ku endla mintirho ya xikolo leswaku swi pasa swikambelo. Swin’wana swi nga boheka ku dyondza xikolo swi ri karhi swi khoma-khoma xikoropo. Sweswo hinkwaswo swi koxa nkarhi ni matimba ya swona. Kutani ke, xana swi ta swi kota ku khathalela timhaka ta moya? Loko mintshikilelo yi tinyika matimba, xana swi ta tshika kwihi swi khoma kwihi? Xana timhaka ta Mfumo ta ha ta rhanga emahlweni, kumbe, xana ti ta tlhenguseriwa etlhelo? (Matewu 6:33) Bibele yi khutaza Vakreste yi ku: “Tshamani mi ri karhi mi languta leswaku ndlela leyi mi fambaka ha yona a yi fani ni ya lava nga tlharihangiki kambe yi fana ni ya vanhu vo tlhariha, mi tixavela nkarhi lowunene, hikuva masiku ma hombolokile.” (Vaefesa 5:15, 16) Swa vavisa swonghasi leswi van’wana va tshikeke ntiyiso hileswi va pfumeleleke swilo swin’wana swi va tswongela nkarhi ni matimba ya vona, kumbe hileswi va tipeteke emahanyelweni yo biha ekholichi!

13. Hi swihi swivutiso leswi Vakreste lava nga ni vana va faneleke va anakanya ha swona?

¹³ Kunene, vudlakuta, mahanyelo yo biha ni mintshikilelo a swi le ka vutshamo bya swichudeni  etikholichi kumbe etiyunivhesiti ntsena. Hambiswiritano, vantshwa vo tala va misava va teka swilo sweswo hinkwaswo ku ri xiphemu xa dyondzo, kutani a swi va tovi helo. Xana Vakreste va fanele va tshika vana va vona va ya etindhawini to tano ku ringana malembe ya mune kumbe ku tlula? (Swivuriso 22:3; 2 Timotiya 2:22) Xana makhombo lama nga va welaka a ma na mhaka, ntsendze loko eku heteleleni va ta vuyeriwa? Naswona xa nkoka ngopfu, xana vana va dyondzisiwa yini malunghana ni swilo leswi faneleke swi ta ku sungula evuton’wini bya vona? * (Vafilipiya 1:10; 1 Vatesalonika 5:21) Vatswari va fanele va khongela ivi va anakanya kahle hi swivutiso leswi ni hi khombo ra ku yisa vana va vona eswikolweni swa le dorobeni kumbe etikweni rin’wana.

Hi Yihi Dyondzo Yin’wana Ya Le Henhla?

14, 15. (a) Ku nga khathariseki mianakanyo ya vunyingi, hi xihi xitsundzuxo xa Bibele lexi tirhaka namuntlha? (b) Hi swihi swivutiso leswi vantshwa va nga tivutisaka swona?

¹⁴ Namuntlha vanhu vo tala va anakanya leswaku vana va ta humelela evuton’wini ntsena loko va kume dyondzo ya le yunivhesiti. Kambe ematshan’weni yo landzela mianakanyo ya vunyingi, Vakreste va yingisa xitsundzuxo xa Bibele lexi nge: “Tshikani ku titwananisa ni mafambiselo lawa ya swilo, kambe mi hundzuka hi ku hundzula mianakanyo ya n’wina, leswaku mi ta tiyiseka hi ku rhandza ka Xikwembu loku nga kunene ni loku amukelekaka ni loku hetisekeke.” (Varhoma 12:2) Xana Xikwembu xi lava leswaku vanhu va xona lavatsongo ni lavakulu va endla yini exiphen’wini lexi xo hetelela xa nkarhi wa makumu? Pawulo u khutaze Timotiya a ku: “Hlayisa mianakanyo ya wena leyi hlutekeke eka hinkwaswo, tiyiselela nhlomulo, endla ntirho wa muevhangeli, hetisisa vutirheli bya wena hi xitalo.” Marito wolawo ma tirha hakunene eka hina hinkwerhu namuntlha.—2 Timotiya 4:5.

¹⁵ Ematshan’weni yo dzaha moya wa misava leyi wa ku hlongorisa rifuwo, hinkwerhu ka hina hi fanele hi ‘hlayisa mianakanyo ya hina yi ri leyi hlutekeke’—tanihi leswi yi nga ta hi kongomisa etimhakeni ta moya. Loko wa ha ri muntshwa, tivutise: ‘Xana ndzi endla hinkwaswo leswi ndzi nga swi kotaka leswaku ndzi “hetisisa vutirheli bya mina,” xisweswo ndzi va muchumayeri la fanelekaka wa Rito ra Xikwembu? Hi wahi makungu lawa ndzi ma endleke leswaku ndzi hetisisa vutirheli bya mina “hi xitalo”? Xana ndzi tshame ndzi anakanya hi ku nghenela ntirho wa nkarhi hinkwawo?’ Sweswo i swivutiso swo tika, ngopfu-ngopfu loko u vona vantshwa van’wana va ngheniwa hi moya wa vutianakanyi, va “lava swilo leswikulu” leswi va anakanyaka leswaku swi ta va pfuna ku va ni vumundzuku lebyinene. (Yeremiya 45:5) Hikwalaho, Vakreste va fanele va tlhariha, va lunghiselela vana va vona ku sukela evuhlangini leswaku va tshama va hlayisekile emoyeni va tlhela va kuma vuleteri lebyi faneleke.—Swivuriso 22:6; Eklesiasta 12:1; 2 Timotiya 3:14, 15.

16. Xana Vakreste va nga endla yini hi vutlhari leswaku vana va vona va tshama va sirhelelekile emoyeni?

¹⁶ “Manana a a xiyisisa vanhu lava hi dzumbaka na vona,” ku tsundzuka mufana lonkulu eka vafana vanharhu va ndyangu wun’wana, laha mana wa vona a nga ni malembe a ri mutirheli wa nkarhi hinkwawo. “A hi nga dzumbi ni swichudeni-kulorhi, kambe a hi dzumba ni vamakwerhu va le vandlheni lava rhandzaka swilo swa moya. Nakambe Manana a a tala ku rhamba vamakwerhu lava nga evutirhelini bya nkarhi hinkwawo—varhumiwa, valanguteri lava famba-fambaka, vamakwerhu va le Bethele ni maphayona. Ku yingisela mintokoto ya vona ni ku vona ntsako wa vona swi endle leswaku hi rhandza ntirho wa nkarhi hinkwawo.” Swa tsakisa swinene ku vona majaha lawa manharhu ma ri evutirhelini bya nkarhi hinkwawo—un’wana u le Bethele, un’wana u thwasile eXikolweni xa Ndzetelo wa Vutirheli kasi un’wana i phayona!

17. I vukongomisi byihi lebyi vatswari va nga byi nyikaka vana va vona loko va hlawula tidyondzo ta le xikolweni ni ntirho lowu va lavaka ku wu endla loko va hetile? (Vona bokisi eka tluka 29.)

¹⁷ Ku engetela eku sirheleleni ka vana va vona emoyeni, vatswari va fanele va hatla va nyika vana va vona vukongomisi lebyinene byo va pfuna ku hlawula tidyondzo ta le xikolweni ni ntirho lowu va lavaka ku wu endla loko va hetile. Jaha rin’wana  leri sweswi ri tirhaka eBethele ri ri: “Vatswari va hina va tekane va ri maphayona naswona va hambete va va maphayona endzhaku ko tekana, kutani va endle hinkwaswo leswi va nga swi kotaka va byala moya wa vuphayona eka ndyangu hinkwawo. Loko hi hlawula tidyondzo exikolweni kumbe hi endla swiboho leswi a swi ta khumba vumundzuku bya hina, minkarhi hinkwayo a va hi khutaza ku hlawula tidyondzo leti nga ta hi pfumelela ku khoma-khoma xikoropo hi ri karhi hi phayona.” Ematshan’weni yo hlawula tidyondzo to hundzela eyunivhesiti, vatswari ni vana va fanele va anakanyisisa hi tikhoso leti nga ta va pfuna ku rhangisa ntirho wa Xikwembu. *

18. Hi yihi mintirho leyi vantshwa va nga anakanyaka ha yona?

¹⁸ Minkambisiso yi kombisa leswaku ematikweni yo tala, ku ni xilaveko xa xihatla xa vanhu lava dyondzeleke mintirho, hayi xa lava thwaseleke tidyondzo ta le yunivhesiti. USA Today yi vika leswaku “vatirhi lava endlaka 70% eka makume ya malembe lama taka a va nge lavi digri ya malembe ya mune ya le kholichi ya dyondzo ya le henhla, kambe va ta kuma digri ya malembe mambirhi ekholichi ya mfumo, kumbe va kuma xitifiketi xa ntirho wo karhi.” Vunyingi bya tikholichi to tano ti ni tikhoso to koma ta ntirho wa le hofisini, wa ku lunghisa mimovha ni tikhompyuta, ku nghenisa tiphayiphi ta mati, ku lunghisa misisi ni mintirho yin’wana yo tala. Xana mintirho leyi ya xiximeka? Ina, ya xiximeka! Kumbexana van’wana va yi tekela ehansi, kambe eka lava va tiyimiseleke ku tirhela Yehovha hakunene, yi endla swi va olovela ku kuma nkarhi wa ku endla timhaka ta moya.—2 Vatesalonika 3:8.

19. Hi yihi ndlela ya ntiyiso yo kuma vutomi lebyi tsakisaka ni lebyi enerisaka?

¹⁹ Bibele ya khutaza yi ku: “N’wina majaha na n’wina vanhwana, . . . a va dzunise vito ra Yehovha, hikuva vito rakwe ri ri roxe ri le henhla laha ku nga fikeleriwiki. Xindzhuti xakwe xi le henhla ka misava ni tilo.” (Pisalema 148:12, 13) Loko swi ringanisiwa ni swikhundlha ni tihakelo leti misava yi ti nyikaka, a swi kanakanisi leswaku ku tirhela Yehovha nkarhi hinkwawo i ndlela ya ntiyiso yo kuma vutomi lebyi tsakisaka ni lebyi enerisaka. Yingisa xitiyisekiso xa Bibele lexi nge: “Nkateko wa Yehovha—hi wona lowu fuwisaka, naswona a nga engeteli ku vaviseka eka wona.”—Swivuriso 10:22.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

U Nga Hlamusela Xana?

• Vakreste va titshega hi yini leswaku va va ni vumundzuku lebyinene?

• Hi swihi swiphiqo leswi Vakreste va langutanaka na swona malunghana ni vumundzuku bya vana va vona?

• I yini leswi faneleke swi kambisisiwa loko ku kariwa swikoxo swa ku hlongorisa dyondzo ya le henhla?

• Vatswari va nga va pfuna njhani vana va vona leswaku va rhandza ku tirhela Yehovha?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Bokisi leri nga eka tluka 29]

Dyondzo Ya Le Henhla Yi Pfuna Yini?

Vo tala lava yaka eyunivhesiti va langutela ku kuma digri leyi nga ta va pfuna ku kuma mintirho leyi holelaka mali swi nyawula, leyi nga lahlekiki hi ku olova. Kambe swiviko swa hulumendhe swi kombisa leswaku i swichudeni leswi endlaka kwalomu ka kotara yin’we ntsena leswi yaka ekholichi ivi swi vuya ni digri hi malembe ya tsevu—ku nga mhaka leyi kombaka leswaku swichudeni swo tala swa feyila. Hambiswiritano, xana digri yoleyo i xitiyisekiso xo kuma ntirho lowu hakelaka? Xiya leswi minkambisiso ya sweswinyana yi swi vulaka.

“Ku ya [eyunivhesiti ya] Harvard kumbe ya Duke a swi vuli leswaku u ta namba u kuma ntirho wo antswa lowu mali yi ngo chemburiwa kunene. . . . Tikhampani a ti rhandzi ku thola vanhu lava ha ku thwasaka exikolweni. Mendlele ya xiyimo xa le henhla (digri ya le Ivy League) yi nga vonaka yi xiximeka. Kambe muthori u endla xiboho hi ku ya hi leswi munhu a swi kotaka kumbe a nga swi kotiki.”—Newsweek, November 1, 1999.

“Hambileswi mintirho ya namuntlha yi lavaka vutivi lebyikulu ku tlula enkarhini lowu hundzeke . . . , vutivi lebyi lavekaka emintirhweni yo tano byi kumiwa eswikolweni swa le henhla—tinhlayo, ku kota ku hlaya ni ku tsala loko u ri ni malembe ya kaye u sungule ku nghena xikolo . . . , a swi kali swi lava vutivi bya le kholichi. . . . A swi bohi leswaku swichudeni swi ya ekholichi leswaku swi kuma ntirho wa kahle, kambe swi fanele swi kuma vutivi bya le xikolweni xa le henhla.”—American Educator, Spring 2004.

“Tikholichi to tala a ti fambisani ni swiyimo swa misava malunghana ni ku endla leswaku swichudeni swi lunghekela ku ya tirha loko swi thwasile eka tona. Swikolo swa mintirho . . . hi swona swi humelelaka swinene. Nhlayo ya swichudeni leswi tsariseke eswikolweni swo tano yi andze hi 48% ku sukela hi 1996 ku ya eka 2000. . . . Hi nkarhi lowu fanaka, tidiploma ta le tikholichi leti durhaka ni leti dyaka nkarhi wo tala se a ta ha pfuni nchumu.”—Time, January 24, 2005.

“Mindzinganyeto ya 2005 ya Ndzawulo ya Mintirho ya le United States yi kombisa mhaka leyi tsemaka nhlana ya leswaku kwalomu ka n’we-xa-nharhu xa swichudeni hinkwaswo leswi thwaseleke tidyondzo ta mune wa malembe ekholichi a swi nge kumi mintirho leyi fambisanaka ni tidigri leti swi ti kumeke.”—The Futurist, July/August 2000.

Hikwalaho ka leswi hinkwaswo, vadyondzisi vo tala va sungula ku tivutisa hi mpfuno wa dyondzo ya le henhla namuntlha. Xiviko xa Futurist xi te: “Hi dyondzisa vanhu leswaku va fikelela tipakani leti hoxeke.” Ku hambana ni sweswo, xiya leswi Bibele yi swi vulaka hi Xikwembu: “Mina Yehovha, ndzi Xikwembu xa wena, Loyi a ku dyondziselaka ku ku pfuna, Loyi a ku fambisaka endleleni leyi u faneleke u famba hi yona. Kunene loko a wu yingise swileriso swa mina! Kutani ku rhula ka wena a ku ta fana ni nambu, ni ku lulama ka wena a ku ta fana ni magandlati ya lwandle.”—Esaya 48:17, 18.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]

Va tshike swilo swa vona va landzela Yesu

[Xifaniso lexi nga eka tluka 31]

Vakreste va kombisa vutlhari hi ku pfuna vana va vona ku sukela evuhlangini leswaku va tshama va hlayisekile hi tlhelo ra moya