Xana Wa Xi Lemuka Xikombiso Xa Vukona Bya Yesu?

A NGA kona munhu loyi a lavaka ku khomiwa hi vuvabyi byo chavisa kumbe ku weriwa hi khombo. Leswaku a papalata makhombo wolawo, munhu wo tlhariha u xalamukela swikombiso swa khombo kutani a teka goza leri faneleke. Yesu Kreste u hlamusele xikombiso xo karhi lexi hi faneleke hi xi lemuka. Xikombiso xexo lexi a a vulavula ha xona a xi ta khumba vanhu emisaveni hinkwayo. Sweswo swi katsa wena swin’we ni ndyangu wa wena.

Yesu u vulavule hi ta Mfumo wa Xikwembu lowu nga ta herisa vuhomboloki ni ku hundzula misava yi va paradeyisi. Vadyondzisiwa vakwe a va hisiwa hi mhaka leyi, kutani va lave ku tiva nkarhi lowu Mfumo wolowo wu nga ta ta ha wona. Va vutisile va ku: “Xi ta va xihi xikombiso xa vukona bya wena ni xa makumu ya mafambiselo ya swilo?”—Matewu 24:3.

Yesu a a swi tiva leswaku endzhaku ko dlayiwa ni ku pfuxiwa kakwe, a ku ta hundza malembe yo tala a nga si vekiwa exiluvelweni etilweni tanihi Hosi leyi nga Mesiya leswaku a fuma vanhu. Leswi ku vekiwa ka yena exiluvelweni a ku ta va loku nga vonakiki eka vanhu, Yesu u nyike valandzeri vakwe xikombiso lexi a xi ta va pfuna ku lemuka “vukona” byakwe swin’we ni “makumu ya mafambiselo ya swilo.” Xikombiso lexi xi vumbiwa hi swiendlakalo swo hlayanyana leswi loko swi hlanganile swi vaka mfungho wa xikombiso xa vukona bya Yesu.

Vatsari va Tievhangeli, Matewu, Marka na Luka va yi tsale hi vukheta nhlamulo ya Yesu. (Matewu, ndzima 24 na 25; Marka, ndzima 13; Luka, ndzima 21) Vatsari lavan’wana va Bibele va tlhandlekele vuxokoxoko byin’wana eka xikombiso lexi. (2 Timotiya 3:1-5; 2 Petro 3:3, 4; Nhlavutelo 6:1-8; 11:18) Hi nga ka hi nga swi koti ku hlamusela vuxokoxoko hinkwabyo eka xihloko lexi, kambe hi ta kambisisa swilo swa ntlhanu swa nkoka leswi vumbaka mfungho lowu vuriweke hi Yesu. U ta kuma leswaku ku kambisisa mfungho lowu swi fanerile naswona i swa nkoka eka wena n’wini.—Vona bokisi eka tluka 6.

“Ku Cinca Loku Tiseke Nguva Leyintshwa”

“Tiko ri ta pfukela tiko rin’wana ni mfumo wu ta pfukela mfumo wun’wana.” (Matewu 24:7) Phepha-hungu ra le Jarimani leri nge Der Spiegel ri vika leswaku emahlweni ka lembe ra 1914,  vanhu a va “langutele ku va ni vumundzuku lebyinene lebyi nga ni ntshunxeko lowu engetelekeke, nhluvuko ni ku humelela.” Kutani hinkwaswo swi cincile. Magazini lowu nge GEO wu ri: “Nyimpi leyi sunguleke hi August 1914 naswona yi hela hi November 1918 yi ve xiendlakalo lexi tsemaka nhlana. Yi vange ku cinca lokukulu ematin’wini ya vanhu, yi hambanisa matimu ya khale eka lamantshwa.” Masocha lama tlulaka 60 wa timiliyoni lama humaka eka matiko-nkulu ya ntlhanu ma nghenele nyimpi yoleyo ya vuharhi. Hi xiringaniso, masocha ya kwalomu ka 6 000 a ma dlayiwa siku ni siku. Ku sukela enkarhini wolowo, van’wamatimu va xitukulwana xin’wana ni xin’wana ni vanhu hinkwavo lava pfumelaka eka swa tipolitiki va xiye “malembe ya 1914 ku ya eka 1918 ma ri ku cinca loku tiseke nguva leyintshwa.”

Nyimpi yo Sungula ya Misava yi tise ku cinca lokukulu eka vanhu, yi va nghenisa eka masiku ya makumu ya mafambiselo lawa ya swilo. Exiphen’wini lexin’wana xa lembe-xidzana rero ku ve ni tinyimpi leti engetelekeke, madzolonga ni vutherorisi. Swilo a swi cincanga eka malembe lama hundzeke ya lembe-xidzana leri. Handle ka nyimpi, ku ni swin’wana leswi vonakaka eka xikombiso lexi.

Ndlala, Ntungu Ni Ku Tsekatseka Ka Misava

“Ku ta va ni ku kayivela ka swakudya.” (Matewu 24:7) Tiko ra Yuropa ri weriwe hi ndlala hi nkarhi wa nyimpi yo sungula ya misava naswona ku sukela enkarhini wolowo vanhu va sungule ku hanya hi rikoko ra xilondza. N’wamatimu Alan Bullock u tsale leswaku eRhaxiya ni le Ukraine hi 1933 “mintshungu ya vanhu lava sikaka a yi tsendzeleka etikweni hinkwaro . . . Mintsumbu a yi veketeriwe etlhelo ka magondzo.” Hi 1943 mutsari wa phepha-hungu T. H. White u vone vanhu va sika eChayina, exifundzheni xa Henan. U tsarile: “Loko ku ri na ndlala a ka ha hlawuriwi, xin’wana ni xin’wana xi ya enon’wini naswona miri wu kota ku xi gayela. Kambe loko swi bihile ku dyiwa ni leswi nga dyiwiki.” Lexi vavisaka, eAfrika ndlala yo tlanga hi vanhu ku sukela eka malembe-xidzana lama hundzeke. Hambileswi misava yi kotaka ku humesa swakudya swo tala leswi ringanaka vanhu hinkwavo, Nhlangano wa Swakudya ni Vurimi wa UN wu pimanyeta leswaku vanhu va 840 wa timiliyoni emisaveni hinkwayo va hanya hi rikoko ra xilondza.

“Ku ta va ni mintungu.” (Luka 21:11) Buku leyi nge Süddeutsche Zeitung yi vikile: “Ku pimanyetiwa leswaku chachalaza ya le Spain yi dlaye vanhu va le xikarhi ka 20 ku ya eka 50 wa timiliyoni hi 1918, ku nga nhlayo leyikulu ku tlula ya lava dlayiweke eka ntungu wa le Asia ni le Yuropa hi lembe-xidzana ra vu-14 kumbe lava dlayiweke eka nyimpi yo sungula ya misava.” Ku sukela enkarhini wolowo, vanhu vo tala va karhatiwe hi mavabyi yo tanihi dari, mpondzo, rifuva, ku khwanyana swirho ni kholera. Naswona vanhu va sala va tikhome swilebvu hileswi vuvabyi bya AIDS byi hangalakaka hi matimba. Swa hlamarisa hakunene leswi vuvabyi byi phikelelaka  kasi ku endliwe nhluvuko lowukulu eka swa vutshunguri. Xiphiqo xexo lexi xa ha pfilunganyaka vanhu, xi kombisa leswaku hi hanya eminkarhini leyi nga tolovelekangiki.

“Ku tsekatseka ka misava.” (Matewu 24:7) Eka malembe ya 100 lama hundzeke, ku tsekatseka ka misava ku dlaye madzana ya magidi ya vanhu. Buku yin’wana yi vike leswaku ku sukela hi 1914, hi xiringaniso misava a yi tsekatseka ka 18 hi lembe, yi onha miako ni ku pfula makhele ehansi. Ku tsekatseka ka misava loku nga ni khombo ni matimba yo hirimuxa miako ku humelele kan’we hi lembe. Ku nga khathariseki nhluvuko eka thekinoloji, nhlayo ya lava faka yi tshama yi tlakukile hikuva madoroba yo tala lama tshamaka ma lo mphaa, hi vanhu ma akiwe etindhawini leti ku nga ni ku tsekatseka ka misava.

Mahungu Lama Tsakisaka!

Swiphemu swo tala swa xikombiso xa masiku ya makumu swi heta matimba. Kambe Yesu u tlhele a vulavula hi mahungu lama tsakisaka.

“Mahungu lamanene lawa ya mfumo ma ta chumayeriwa emisaveni hinkwayo leyi akiweke leswaku byi va vumbhoni ematikweni hinkwawo.” (Matewu 24:14) Ntirho lowu Yesu a wu sunguleke hi byakwe—ku nga ku chumayela mahungu lamanene ya Mfumo—a wu ta chaputa emasikwini ya makumu. Hakunene sweswo swi le ku endlekeni. Timbhoni ta Yehovha ti chumayela rungula ra Bibele naswona ti dyondzisa vanhu lava tsakelaka leswaku va tirhisa leswi va swi dyondzaka evuton’wini bya vona bya siku ni siku. Sweswi, Timbhoni leti tlulaka timiliyoni ta tsevu ti chumayela ematikweni ya 235 hi tindzimi leti tlulaka 400.

Xiya leswaku Yesu a nga vulanga leswaku swilo swa vutomi a swi ta yima hinkwaswo hikwalaho ka swiyimo swa misava leswi dyisaka mbitsi. Nakambe a nga vulanga leswaku misava hinkwayo a yi ta va ni mfungho wun’we ntsena wa xikombiso. Kambe u profete hi ta swiendlakalo swo tala leswi loko swi hlanganile a swi ta vumba xikombiso lexi a xi ta xiyeka kun’wana ni kun’wana emisaveni.

Ematshan’weni yo anakanya hi swiendlakalo swo karhi ntsena, xana u vona mfungho wa swiendlakalo swa nkoka leswi fanaka emisaveni hinkwayo?  Leswi endlekaka swi khumba wena swin’we ni ndyangu wa wena. Hi nga ha vutisa, Kambe ha yini ku ri vanhu vatsongo lava swi tekelaka enhlokweni?

Vanhu Va Ni Vutianakanyi

“A Ku Hlamberiwi,” “Gezi Ra Matimba,” “Hunguta Rivilo.” Leyi i yin’wana ya mimfungho ni switsundzuxo leswi hi swi vonaka, kambe hakanyingi swi biwa hi makatla. Ha yini? Hi kuceteriwa hi ku olova hi swilo leswi hi anakanyaka leswaku i swinene eka hina. Hi xikombiso, hi nga ha lava ku chayela hi rivilo lerikulu leri nga pfumeleriwiki hi nawu, kumbe hi nga ha tsakela ku hlambela etindhawini leti swi yirisiwaka ku hlambela eka tona. Kambe i vuphukuphuku ku honisa mimfungho.

Hi xikombiso, mawa ya gamboko ya le tintshaveni ta Alpine eAustria, Furwa, Italy ni le Switzerland minkarhi yin’wana ma koxa vutomi bya vavalangi lava honisaka switsundzuxo swa leswaku va fanele va endla ntlangu wo tshwiririka etindhawini leti hlayisekeke ntsena. Hi ku ya hi buku leyi nge Süddeutsche Zeitung, vavalangi vo tala lava honisaka switsundzuxo leswi va tibyela ku, Loko u ri toya u ta kayela swo tala. Lexi vavisaka, ku honisa switsundzuxo swi nga hoxa munhu ekhombyeni.

Hi swihi swivangelo swa ku va vanhu va honisa xikombiso lexi hlamuseriweke hi Yesu? Va nga va va pfariwe mahlo hi rifuwo, va nga va va tlanyatiwe hi ku nga khathali ka vona, va nga va va nga xi tivi lexi va faneleke ku xi endla, va nga va va khathala hi timhaka ta vona ta siku na siku, kumbe va nga va va chava ku lahlekeriwa hi xikhundlha. Xana xin’wana xa swivangelo leswi xi nga ku endla u honisa xikombiso xa vukona bya Yesu? Xana a ku nge vi vutlhari ku lemuka xikombiso kutani u teka goza leri faneleke?

Vutomi eMisaveni Ya Paradeyisi

Nhlayo leyi tlakukaka ya vanhu yi yingisa xikombiso xa vukona bya Yesu. Kristian, jaha leri tekeke ra le Jarimani ra tsala: “Leyi i minkarhi ya mangava. A hi kanakani leswaku hi hanya ‘emasikwini ya makumu.’” Yena ni nsati wakwe va heta nkarhi wo tala va ri karhi va vulavula ni van’wana hi ta Mfumo wa Mesiya. Frank na yena u tshama etikweni rero. Yena ni nsati wakwe va khutaza van’wana hi mahungu lamanene ya Bibele. Frank u ri: “Hikwalaho ka xiyimo xa misava, vanhu vo tala namuntlha va karhateka hi vumundzuku. Hi ringeta ku va khutaza hi vuprofeta bya Bibele bya misava ya paradeyisi.” Xisweswo, Kristian na Frank va pfuna ku hetisisa xiphemu xin’wana xa xikombiso xa Yesu—ku chumayeriwa ka mahungu lamanene ya Mfumo.—Matewu 24:14.

Loko masiku ya makumu ma fika eku chaputeni ka wona, Yesu u ta kukula mafambiselo lawa ya khale ya swilo ni vanhu lava ma seketelaka. Kutani Mfumo wa Mesiya wu ta kongomisa timhaka emisaveni leyi nga ta hundzuriwa Paradeyisi, hilaha ku profetiweke hakona. Vanhu va ta ntshunxiwa eka vuvabyi ni rifu, naswona lava feke va ta pfuxeriwa evuton’wini emisaveni. Leyi i mikateko leyi tsakisaka, leyi nga ta kumiwa hi lava lemukaka xikombiso xa minkarhi. Xana a hi vutlhari ku dyondza leswi engetelekeke malunghana ni xikombiso ni leswi munhu a faneleke a swi endla leswaku a pona makumu ya mafambiselo lawa ya swilo? Hakunene, leyi ku fanele ku va mhaka ya xihatla eka un’wana ni un’wana.—Yohane 17:3.

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 4]

Yesu u profete hi ta swiendlakalo swo tala leswi loko swi hlanganile a swi ta vumba xikombiso lexi a xi ta xiyeka kun’wana ni kun’wana emisaveni

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 6]

Xana u vona mfungho wa swiendlakalo swa nkoka leswi fanaka emisaveni hinkwayo?

[Bokisi/Swifaniso leswi nga eka tluka 6]

KU VONA SWIKOMBISO LESWI FUNGHAKA MASIKU YA MAKUMU

Tinyimpi letikulu ku tlurisa.—Matewu 24:7; Nhlavutelo 6:4

Ndlala.—Matewu 24:7; Nhlavutelo 6:5, 6, 8

Mintungu.—Luka 21:11; Nhlavutelo 6:8

Ku engeteleka ka ku kala nawu.—Matewu 24:12

Ku tsekatseka ka misava.—Matewu 24:7

Minkarhi ya mangava leyi swi nonon’hwaka ku langutana na yona.—2 Timotiya 3:1

Ku rhandza mali ku tlula mpimo.—2 Timotiya 3:2

Lava nga yingisiki vatswari.—2 Timotiya 3:2

Ku kayivela ka xinakulobye xa ntumbuluko.—2 Timotiya 3:3

Ku rhandza mintsako ku ri ni ku rhandza Xikwembu.—2 Timotiya 3:4

Ku tsandzeka ku tikhoma.—2 Timotiya 3:3

Lava nga rhandziki vunene.—2 Timotiya 3:3

Lava nga lemukiki khombo leri tshinelaka.—Matewu 24:39

Vahlekuri lava alaka xitiyisekiso xa masiku ya makumu.—2 Petro 3:3, 4

Ku chumayeriwa ka Mfumo wa Xikwembu emisaveni hinkwayo.—Matewu 24:14

[Laha Swifaniso Swi Humaka Kona eka tluka 5]

WWI soldiers: From the book The World War—A Pictorial History, 1919; poor family: AP Photo/Aijaz Rahi; polio victim: © WHO/P. Virot