Hlakulela Ku Titsongahata Ka Xiviri
Hlakulela Ku Titsongahata Ka Xiviri
“U ta ponisa vanhu lava va titsongahataka.”—2 SAMUWELE 22:28.
1, 2. Hi wihi nchumu lowu vafumi vo tala va misava a va fana eka wona?
SWIHONDZO swa le Egipta swi nyikela vumbhoni bya vavanuna lava tshameke va fuma tiko rero. Van’wana lava veke ni ndhuma ematin’wini a ku ri Senakeribi wa le Asiriya, Alekzanda Lonkulu wa le Greece na Julius Caesar wa le Rhoma. Vafumi volavo hinkwavo a va fana hi nchumu wun’we. A va siyanga rhekhodo ya leswaku a va titsongahata hakunene.—Matewu 20:25, 26.
2 Xana u anakanya leswaku un’wana wa vafumi lava boxiweke laha henhla a a tolovele ku lavisisa swisiwana leswi lavaka ku chaveleriwa etikweni ra yena? Nikatsongo! A va nga ta ya emakaya ya xiyimo xa le hansi ya vaaki lava xanisekaka leswaku va ya va khutaza. Langutelo leri va nga na rona hi swisiwana ri hambanile swinene eka ra Mufumi la Tlakukeke wa vuako, Yehovha Xikwembu!
Xikombiso Lexikulu Ngopfu Xa Ku Titsongahata
3. Mufumi la Tlakukeke u va khoma njhani vanhu lava a va fumaka?
3 Yehovha u nkulu a tlhela a tlakuka hi ndlela leyi nga lavisisekiki, kambe “mahlo yakwe ma famba-famba emisaveni hinkwayo leswaku a kombisa ntamu wakwe eka lava mbilu ya vona yi hetisekeke eka yena.” (2 Tikronika 16:9) Naswona Yehovha u endla yini loko a kuma vagandzeri vakwe lava titsongahataka lava karhatekaka hikwalaho ka miringo yo hambana-hambana? Hi ndlela yo karhi, u ‘tshama’ ni vanhu vo tano hi ku tirhisa moya wa yena lowo kwetsima “leswaku [a] hanyanyisa moya wa lava va titsongahataka ni ku hanyanyisa mbilu ya lava va pfotlosiwaka.” (Esaya 57:15) Hikwalaho, vagandzeri vakwe lava hanyanyisiweke va va va hlome swinene leswaku va tlhela va sungula ku n’wi tirhela va tsakile. Xikwembu xa titsongahata hakunene!
4, 5. (a) Mupisalema a a titwa njhani malunghana ni ndlela leyi Xikwembu a xi fuma ha yona? (b) Swi vula yini leswaku Xikwembu xa “korhama” leswaku xi pfuna “la nga le hansi”?
4 A ku na munhu un’wana evuakweni loyi a titsongahateke ku fana ni Hosi Leyi Lawulaka leswaku a pfuna vanhu lava nga ni xidyoho. Mupisalema u tsarile: “Yehovha u tlakukile ehenhla ka matiko hinkwawo; ku vangama kakwe ku le henhla ka matilo. I mani la fanaka na Yehovha Xikwembu xa hina, yena la tshamaka ehenhla? Wa korhama a languta etilweni ni le misaveni, a pfuxa la nga le hansi entshurini; u tlakusa xisiwana ekheleni ra nkuma.”—Pisalema 113:4-7.
5 Yehovha Xikwembu loyi u tengile a tlhela a kwetsima xisweswo a nga ‘titlakusi.’ (Marka 7:22, 23) Ku “korhama” ku nga vula ku tiveka exiyin’weni xa munhu la nga le hansi kumbe ku tisusa exikhundlheni xa wena loko u tirhisana ni vanhu va xiyimo xa le hansi. Pisalema 113:6 yi xi hlamusela kahle Xikwembu xa hina lexi titsongahataka lexi swi khathalelaka hi ndlela ya rirhandzu swilaveko swa vagandzeri va xona lava nga vanhu lava nga hetisekangiki!—2 Samuwele 22:36.
Lexi Endleke Yesu A Titsongahata
6. Yehovha u kombise ku titsongahata hi ndlela yihi leyikulu?
6 Xikwembu xi kombise ku titsongahata lokukulu ni rirhandzu hi ku rhumela N’wana wa xona wa mativula la rhandzekaka leswaku a ta tswariwa emisaveni kutani a kurisiwa tanihi munhu leswaku ku ta ponisiwa vanhu. (Yohane 3:16) Yesu u hi dyondzise ntiyiso malunghana ni Tata wa yena wa le tilweni kutani a nyikela hi vutomi bya yena lebyi hetisekeke tanihi munhu wa nyama leswaku a susa “xidyoho xa misava.” (Yohane 1:29; 18:37) Yesu a a tiyimiserile ku endla leswi Xikwembu xi n’wi kombeleke leswaku a swi endla, xisweswo a tekelela Tata wa yena hilaha ku hetisekeke, ku katsa ni ku titsongahata ka Yehovha. Xolexo a xi ri xikombiso lexikulu xa ku titsongahata ni rirhandzu leswi tshameke swi kombisiwa hi swin’wana swa swivumbiwa swa Xikwembu. A hi vanhu hinkwavo lava tlangeleke ku titsongahata ka Yesu, valala va yena a va n’wi teka a ri “xisiwana evanhwini.” (Daniyele 4:17) Nilokoswiritano, muapostola Pawulo u swi xiyile leswaku vapfumeri-kulobye va fanele va tekelela Yesu xisweswo va titsongahata loko va tirhisana.—1 Vakorinto 11:1; Vafilipiya 2:3, 4.
7, 8. (a) Yesu u ku dyondze njhani ku titsongahata? (b) I xikombelo xihi lexi Yesu a xi endlaka eka lava va nga ta va vadyondzisiwa va yena?
7 Pawulo u kandziyise xikombiso lexi hlamarisaka xa Yesu, a tsala a ku: “Hlayisani langutelo leri ra mianakanyo eka n’wina leri a ri ri kona ni le ka Kreste Yesu, loyi, hambileswi a a ri ni xivumbeko xa Xikwembu, a nga ehleketangiki hi ku lwa, ku nga ku lwela ku ringana ni Xikwembu. E-e, kambe u tichulurile kutani a teka xivumbeko xa hlonga, a fana ni vanhu. Ku tlula sweswo, loko a tikuma a ri eka xiyimo lexi fanaka ni xa munhu, u titsongahatile kutani a yingisa ku ya fika eku feni, ina, rifu emhandzini ya nxaniso.”—Vafilipiya 2:5-8.
8 Van’wana va nga ha tivutisa, ‘Yesu u ku dyondze njhani ku titsongahata?’ U ku dyondze hileswi a a tshama a ri kusuhi ni Tata wa yena malembe ya ntsandza vahlayi, laha a ri “mutirhi la nga ni vuswikoti” wa Xikwembu loko ku tumbuluxiwa swilo hinkwaswo. (Swivuriso 8:30) Endzhaku ka ku xandzuka ka le Edeni, Mativula ya Xikwembu u swi kotile ku vona ndlela leyi Tata wa yena a a tirhisana ha yona hi ku titsongahata ni vanhu lava nga vadyohi. Hikwalaho, loko a ri laha misaveni, Yesu u kombise ku titsongahata ka Tata wa yena kutani a endla xikombelo lexi: “Tlhandlekani joko ra mina ehenhla ka n’wina mi tlhela mi dyondza eka mina, hikuva ndzi ni moya wo rhula ni mbilu yo titsongahata, kutani mi ta kumela mimoya-xiviri ya n’wina ku phyuphya.”—Matewu 11:29; Yohane 14:9.
9. (a) I yini lexi Yesu a a xi tsakela eka vana? (b) Yesu u nyikele dyondzo yihi hi ku tirhisa n’wana lontsongo?
9 Leswi Yesu a titsongahata hakunene, vana a va nga n’wi chavi. Ku ri na sweswo, a va swi tsakela ku n’wi tshinelela. A a rhandza vana a tlhela a va nyika nyingiso. (Marka 10:13-16) I yini lexi Yesu a a xi tsakela ngopfu eka vana? Entiyisweni, a va ri ni timfanelo leti navelekaka leti van’wana va vadyondzisiwa va yena a va nga tikombisi minkarhi hinkwayo. Swa tiveka leswaku vana lavatsongo va teka vanhu lavakulu tanihi lava tlakukeke. Sweswo u nga swi vona eka swivutiso swo tala leswi va swi vutisaka. Ina, loko va ringanisiwa ni vanhu vo tala lavakulu, vana va dyondziseka naswona a va tali ku tikurisa. Hi nkarhi wun’wana, Yesu u hlawule n’wana lontsongo kutani a byela valandzeri va Yena a ku: “Loko mi nga hundzuluki mi kotisa vana lavatsongo, a mi nge ngheni nikatsongo emfun’weni wa matilo.” U ye emahlweni a ku: “Mani na mani la nga ta titsongahata kukotisa n’wana loyi lontsongo hi yena lonkulu eka hinkwavo emfun’weni wa matilo.” (Matewu 18:3, 4) Yesu u vule nawu lowu: “Un’wana ni un’wana loyi a titlakusaka u ta tsongahatiwa kasi loyi a titsongahataka u ta tlakusiwa.”—Luka 14:11; 18:14; Matewu 23:12.
10. I swivutiso swihi leswi hi nga ta swi kambisisa?
10 Ntiyiso wolowo wu tlakusa swivutiso swa nkoka. Ntshembo wa hina wo kuma vutomi lebyi nga heriki hi ndlela yo karhi wu titshege hileswaku hi hlakulela ku titsongahata ka xiviri, kambe ha yini Vakreste minkarhi yin’wana swi va tikela ku titsongahata? Ha yini swi tika ku tshika ku tikukumuxa, kutani hi langutana ni miringo hi ku titsongahata? Naswona i yini lexi nga ta hi pfuna leswaku hi swi kota ku hlakulela ku titsongahata ka xiviri?—Yakobo 4:6, 10.
Lexi Endlaka Swi Tika Ku Titsongahata
11. Ha yini swi nga hlamarisi leswi hi tikarhataka swinene leswaku hi titsongahata?
11 Loko swi ku tikela ku titsongahata, a wu wexe. Le ndzhaku hi 1920, magazini lowu wu tlhuvutse ndzayo ya le Bibeleni malunghana ni xilaveko xo titsongahata, wu ku: “Leswi hi swi vonaka leswaku Hosi yi teka ku titsongahata ku ri ka nkoka, sweswo swi fanele swi khutaza vadyondzisiwa hinkwavo va ntiyiso ku hlakulela mfanelo leyi siku ni siku.” Kutani magazini lowu wu pfumele mhaka leyi yi nga ntiyiso: “Ku nga khathariseki tindzayo leti hinkwato leti humaka eMatsalweni, ku nga hetiseki ka munhu ku tikomba ku ri kukulu lerova lava va vaka vanhu va Hosi ni lava va tshembisaka ku tsutsuma endleleni leyi swa va tikela swinene, va fanele va tikarhata swinene emhakeni leyi ku tlula hinkwato.” Sweswo swi kandziyisa xivangelo xin’wana lexi endlaka leswaku Vakreste va ntiyiso va tikarhatela ku titsongahata—vudyoho bya hina byi navela ku dzunisiwa hi ndlela leyi nga fanelangiki. Leswi swi vangiwa hi leswi hi nga vana va mpatswa lowu dyoheke, Adamu na Evha, lava weleke eku naveleni ka vutianakanyi.—Varhoma 5:12.
12, 13. (a) Misava yi sivela Vakreste ku titsongahata hi ndlela yihi? (b) I mani la endlaka leswaku swi hi tikela swinene ku tikarhatela ku hlakulela ku titsongahata?
12 Xivangelo xin’wana lexi nga endlaka leswaku swi tika ku titsongahata hileswi hi nga le misaveni leyi khutazaka vanhu leswaku va tikarhatela ku va lava tlakukeke eka van’wana. Yin’wana ya tipakani leti tolovelekeke ta misava leyi i ku lava ku enerisa “ku navela ka nyama [leyi nga ni vudyoho] ni ku navela ka mahlo ni ku bombisa rifuwo ra munhu ra vutomi.” (1 Yohane 2:16) Vadyondzisiwa va Yesu va fanele va hlayisa tihlo ra vona ri olova naswona va anakanyisisa hi ku endla ku rhandza ka Xikwembu, ematshan’weni yo lawuriwa hi ku navela ko tano ka misava.—Matewu 6:22-24, 31-33; 1 Yohane 2:17.
13 Xivangelo xa vunharhu lexi endlaka ku hlakulela ni ku kombisa ku titsongahata swi tika hileswi musunguri wa ku titlakusa, Sathana Diyavulosi, a fumaka misava leyi. (2 Vakorinto 4:4; 1 Timotiya 3:6) Sathana u hlohlotela mikhuva ya yena yo homboloka. Hi xikombiso, u lave ku gandzeriwa hi Yesu a vula leswaku u ta n’wi nyika “mimfumo hinkwayo ya misava ni ku vangama ka yona.” Leswi a a titsongahata minkarhi hinkwayo, Yesu u ale nyiko ya Diyavulosi hi ku kongoma. (Matewu 4:8, 10) Hilaha ku fanaka, Sathana u ringa Vakreste leswaku va tilavela ku dzunisiwa. Ku ri na sweswo, Vakreste lava titsongahataka va tikarhatela ku landzela xikombiso xa Yesu, va yisa ku dzuneka ni xichavo eka Xikwembu.—Marka 10:17, 18.
Ku Hlakulela Ni Ku Kombisa Ku Titsongahata Ka Xiviri
14. I yini “vutitsongahati bya vuxisi”?
14 Eka papila ra yena leri yaka eka Vakolosa, muapostola Pawulo u tsundzuxile malunghana ni ku tikomba onge wa titsongahata leswaku u tsakisa vanhu. Pawulo u hlamusele ku titsongahata loku tanihi “vutitsongahati bya vuxisi.” Lava va titsongahataka hi ndlela ya vuxisi a va wupfanga hi tlhelo ra moya. Ku ri na sweswo, va kombisa leswaku va tikukumuxa hakunene. (Vakolosa 2:18, 23) Yesu u vulavule hi swikombiso swa ku titsongahata ko tano ka vuxisi. U sole Vafarisi hikwalaho ka swikhongelo swa vona swa ku lava ku voniwa ni ndlela leyi a va titsona swakudya ha yona hi ku khwanyanisa mimombo va tlhela va ticinca swikandza leswaku va voniwa hi vanhu. Ku hambana ni sweswo, leswaku swikhongelo swa hina swa le xihundleni swi va swa nkoka eka Xikwembu, hi fanele hi swi vula hi ku titsongahata.—Matewu 6:5, 6, 16.
15. (a) I yini lexi hi nga xi endlaka leswaku hi tshama hi ri ni mianakanyo leyi titsongahataka? (b) Hi swihi swikombiso swin’wana swa vanhu lava titsongahateke?
15 Vakreste va pfuniwa leswaku va tshama va ri ni mianakanyo leyi titsongahataka hakunene hi ku anakanyisisa hi swikombiso leswinene swa vanhu lava titsongahataka, Yehovha Xikwembu na Yesu Kreste. Ku endla leswi swi katsa ku va ni dyondzo ya nkarhi na nkarhi ya Bibele ni ku hlaya tibuku leti sekeriweke eBibeleni leti humesiwaka hi “hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha.” (Matewu 24:45) Valanguteri lava nga Vakreste va fanele va va ni dyondzo yo tano, “leswaku mbilu [ya vona] yi nga titlakuseli ehenhla ka vamakwavo.” (Deteronoma 17:19, 20; 1 Petro 5:1-3) Anakanya hi swikombiso swo hlayanyana swa lava va katekisiweke hikwalaho ka ku titsongahata ka vona, vo tanihi Rhuti, Hana, Elizabeta ni van’wana vo tala. (Rhuti 1:16, 17; 1 Samuwele 1:11, 20; Luka 1:41-43) Nakambe, anakanya hi swikombiso swo tala leswinene swa vavanuna lava dumeke lava tirheleke Yehovha hi ku titsongahata, vo tanihi Davhida, Yosiya, Yohane lowo Khuvula na muapostola Pawulo. (2 Tikronika 34:1, 2, 19, 26-28; Pisalema 131:1; Yohane 1:26, 27; 3:26-30; Mintirho 21:20-26; 1 Vakorinto 15:9) Naswona ku vuriwa yini hi swikombiso swo tala swa manguva lawa swa vanhu lava va titsongahataka evandlheni ra Vukreste? Loko va anakanyisisa hi swikombiso leswi, Vakreste va ntiyiso va ta pfuneka leswaku va va ni “mianakanyo yo titsongahata un’wana eka un’wana.”—1 Petro 5:5.
16. Vutirheli bya Vukreste byi hi pfuna njhani leswaku hi titsongahata?
16 Ku hlanganyela nkarhi na nkarhi evutirhelini bya Vukreste swi nga tlhela swi hi pfuna leswaku hi titsongahata. Mianakanyo leyi titsongahataka yi nga hi endla hi humelela loko hi vulavula ni vanhu lava hi nga va tiviki loko hi famba hi yindlu ni yindlu ni le tindhawini tin’wana. Leswi swi nga pfuna ngopfu-ngopfu loko vini va miti va rhanga va nga ri tsakeli rungula ra Mfumo kumbe loko va hi hlamula hi ndlela ya ku delela. Tidyondzo ta hina hakanyingi ta kanakaniwa, kutani ku titsongahata ku nga pfuna Mukreste leswaku a hambeta a hlamula swivutiso “hi moya wo rhula ni xichavo lexi enteke.” (1 Petro 3:15) Malandza ya Xikwembu lama titsongahataka ma rhurhele etindhawini letintshwa naswona ma pfune vanhu va mindhavuko yo hambana-hambana ni va swiyimo swo hambana-hambana. Vatirheli vo tano va nga ha boheka ku langutana hi ku titsongahata ni ntirho wo dyondza ririmi lerintshwa leswaku va ta va pfuna swinene lava va va chumayelaka mahungu lamanene. Leswi swa tlangeriwa swinene!—Matewu 28:19, 20.
17. I vutihlamuleri byihi bya Vukreste lebyi lavaka leswaku hi titsongahata?
17 Vo tala va hetisise mintirho ya vona ya Vukreste hi ku titsongahata, va rhangisa swilaveko swa van’wana eka swa vona. Hi xikombiso, tatana la nga Mukreste u fanele a titsongahata leswaku a ta kota ku tinyika nkarhi wo lunghiselela ni ku fambisela vana va yena dyondzo ya Bibele leyi pfunaka. Ku titsongahata ku tlhela ku pfuna vana leswaku va xixima va tlhela va yingisa vatswari va vona, lava nga hetisekangiki. (Vaefesa 6:1-4) Vavasati lava nga ni vavanuna lava nga riki vapfumeri hakanyingi va langutana ni swiyimo leswi lavaka leswaku va titsongahata loko va ri karhi va ringeta ku koka vanuna va vona hi “ku tikhoma . . . loku tengeke swin’we ni xichavo lexi enteke.” (1 Petro 3:1, 2) Ku titsongahata ni rirhandzu leri pfumalaka vutianakanyi na swona swa pfuna loko hi swi khathalela hi rirhandzu swilaveko swa lava vabyaka ni swa vatswari lava dyuhaleke.—1 Timotiya 5:4.
Ku Titsongahata Ku Tlhantlha Swiphiqo
18. Ku titsongahata ku nga hi pfuna njhani leswaku hi tlhantlha swiphiqo?
18 Malandza hinkwawo ya Xikwembu a ma hetisekanga. (Yakobo 3:2) Minkarhi yin’wana, ku nga ha va ni timholovo exikarhi ka Vakreste vambirhi. Loyi un’wana a nga ha va ni xivangelo lexi twalaka xa ku vilela hi lowun’wana. Hi ntolovelo, swiyimo swo tano swi nga tlhantlhiwa hi ku tirhisa ndzayo leyi: “Hambetani mi lehiselana mbilu ni ku rivalelana hi ku ntshunxeka loko un’wana a ri ni xivangelo xa ku vilerisiwa hi un’wanyana. Tanihi leswi Yehovha a mi rivaleleke hi ku ntshunxeka, na n’wina endlani sweswo.” (Vakolosa 3:13) I ntiyiso, ku landzela ndzayo leyi a swi olovi, kambe ku titsongahata ku ta pfuna munhu leswaku a tirhisa ndzayo leyi.
19. Hi fanele hi tsundzuka yini loko hi vulavurisana ni munhu loyi a hi hlundzukiseke?
19 Minkarhi yin’wana Mukreste a nga ha vona onge mhaka leyi i yikulu lerova a yi nge tshikiwi ntsena. Kutani ku titsongahata ku ta n’wi pfuna leswaku a ya eka munhu loyi a nge u n’wi dyoherile leswaku a ya kondletela ku rhula. (Matewu 18:15) Xivangelo xin’wana lexi endlaka leswaku swiphiqo swi hambeta swi ri kona exikarhi ka Vakreste minkarhi yin’wana hileswi munhu un’we kumbe havambirhi va titlakusaka lerova a va lavi ku pfumela xihoxo. Kumbe loyi a yaka a ya vulavurisana ni lowun’wana a nga ha endla sweswo hi ku va a lava ku tiendla n’wavunene, a tlhela a xopaxopa. Ku hambana ni sweswo, ku va ni langutelo ra ku titsongahata hakunene ku ta pfuna swinene eku lulamiseni ka timholovo to tala.
20, 21. Hi wihi nchumu lowu nga hi pfunaka swinene leswaku hi titsongahata?
20 Goza ra nkoka eka ku titsongahata i ku khongelela mpfuno ni moya wa Xikwembu. Kambe tsundzuka, “Xikwembu . . . xi nyika lava titsongahataka musa lowu nga faneriwiki [ku katsa ni moya wa xona lowo kwetsima].” (Yakobo 4:6) Hikwalaho loko mi holovile ni mupfumeri-kuloni, khongela eka Yehovha leswaku a ku pfuna u pfumela xihoxo xihi na xihi lexi vangeleke xiphiqo lexi, ku nga khathariseki leswaku i xitsongo kumbe i xikulu. Loko u twisiwe ku vava ivi munhu loyi a ku twiseke ku vava a vula swi huma embilwini a ku, “Ndzi kombela ku rivaleriwa,” n’wi rivalele hi ku titsongahata. Loko swi ku tikela ku swi endla leswi, lava mpfuno wa Yehovha hi xikhongelo leswaku a susa ku tikurisa kwihi na kwihi loku nga ha vaka ku ri kona embilwini ya wena.
21 Ku twisisa vuyelo byo tala lebyi tisiwaka hi ku titsongahata swi fanele swi hi susumetela ku hlakulela ni ku hlayisa mfanelo leyi ya risima. Hakunene leswaku hi kota ku endla tano, hi ni xikombiso lexinene ngopfu xa Yehovha Xikwembu ni xa Yesu Kreste! U nga pfuki u xi rivarile xitiyisekiso lexi lexi humaka eka Xikwembu: “Ku titsongahata ni ku chava Yehovha swi tisa rifuwo, ku vangama ni vutomi.”—Swivuriso 22:4.
Tinhla To Anakanyisisa Ha Tona
• I vamani lava vekeke swikombiso leswinene swa ku titsongahata?
• Ha yini swi tika ku hlakulela ku titsongahata?
• I yini lexi nga hi pfunaka leswaku hi titsongahata?
• Ha yini swi ri swa nkoka swinene ku tshama hi ri karhi hi titsongahata?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]
Yesu a a titsongahata hakunene
[Xifaniso lexi nga eka tluka 28]
Misava yi khutaza vanhu leswaku va tikarhatela ku va lava tlakukeke eka van’wana
[Xihlovo Xa Kona]
WHO photo by L. Almasi/K. Hemzǒ
[Xifaniso lexi nga eka tluka 29]
Ku titsongahata ku hi pfuna leswaku hi vulavurisana ni vanhu lava hi nga va tiviki ensin’wini
[Swifaniso leswi nga eka tluka 30]
Timholovo hakanyingi ti nga tlhantlhiwa hi ku funengeta mhaka hi rirhandzu
[Swifaniso leswi nga eka tluka 31]
Ku ni tindlela to tala leti Vakreste va kombisaka ku titsongahata ha tona