Yehovha A Nga Ka A Nga Ku Tshiki

VAKRESTE va le Yudiya a va langutane ni nkaneto wa tihanyi naswona a va fanele ku lwisana ni nkucetelo wo biha wa vaakelani va vona lava a va rhandza swilo leswi vonakaka. Muapostola Pawulo u va khutaze hi ku tshaha marito lawa Yehovha a khutazeke Vaisrayele ha wona loko va nghena eTikweni leri Tshembisiweke. Pawulo u tsarile: “Ndzi nga ka ndzi nga ku tshiki naswona ndzi nga ka ndzi nga ku fularheli.” (Vaheveru 13:5; Deteronoma 31:6) A swi kanakanisi leswaku marito lawa ma va khutazile Vaheveru va lembe-xidzana ro sungula lava a va ri Vakreste.

Marito wolawo ma fanele ma hi chavelela leswaku hi kota ku tiyisela maxangu lama vangiwaka hi ku hanya ‘eminkarhini ya mangava leyi swi nonon’hwaka ku langutana na yona.’ (2 Timotiya 3:1) Yehovha u ta hi khathalela hambiloko hi ri ehansi ka swiyimo swo tika loko hi n’wi tshemba hi tlhela hi swi kombisa hi swiendlo leswaku ha n’wi tshemba. Ku vona leswaku hakunene Yehovha wa tshembeka, a hi voneni xikombiso xa loko munhu a lahlekeriwa hi ntirho a nga swi langutelanga.

Ku Langutana Ni Xiyimo Lexi Nga Languteriwangiki

Nhlayo ya vanhu lava nga thoriwangiki yi ya yi kula emisaveni hinkwayo. Hi ku ya hi magazini wun’wana wa le Poland, ku kala ka mintirho ku tekiwa ku ri “xin’wana xa swiphiqo leswi karhataka vanhu ngopfu ni lexi hohlotaka ikhonomi.” Xiphiqo lexi xi kona ni le matikweni lama hluvukeke. Hi xikombiso, hambi ku ri eka swirho swa vandlha ra Nhlangano wa Ntirhisano ni Nhluvuko wa Ikhonomi, hi 2004 a ku ri ni vanhu “lava tlulaka 32 wa timiliyoni lava a va nga thoriwanga, ku nga nhlayo leyi tlakukeke ku tlula enkarhini wa ku Hohloka Lokukulu ka Ikhonomi hi va-1930.” EPoland, Central Statistical Office yi vike leswaku eku heleni ka December 2003, a ku ri ni vanhu lava ringanaka timiliyoni tinharhu lava a va nga tirhi leswi “endlaka leswaku ku va ni vanhu va 18 wa tiphesente lava nga tirhiki kasi malembe ya vona ma pfumela leswaku va nga tirha.” Buku yin’wana yi vike leswaku hi 2002, a ku ri ni tiphesente ta 47,8 ta Vantima eAfrika Dzonga lava a va kala mintirho!

Ku lahlekeriwa hi ntirho hi xitshuketa i nxungeto eka vo tala ku katsa ni malandza ya Yehovha. Hinkwerhu hi weriwa hi “nkarhi ni xiendlakalo lexi nga languteriwangiki.” (Eklesiasta 9:11) Hi nga tikuma hi ri karhi hi vula marito ya mupisalema Davhida loko a ku: “Maxangu ya mbilu ya mina ma andzile.” (Pisalema 25:17) Xana u nga swi kota ku tiyisela swiyimo leswi swo tika? Swi  nga ku twisa mbilu ku vava, swi ku tsanisa hi tlhelo ra moya ni ku ku siya evusiwaneni. Loko u nga ri na ntirho wa ku tihanyisa, xana u nga swi kota ku hanya?

Ku Langutana Ni Maxangu

Janusz Wietrzyński, mutivi wa mianakanyo u ri: “Hi xitalo vavanuna hi vona va khomiwaka hi gome hikwalaho ka ku lahlekeriwa hi ntirho,” hikuva hi ntolovelo hi vona vawundli va mindyangu. U vule leswaku ku lahlekeriwa hi ntirho swi nga endla leswaku wanuna a “tshama a ri eku tshandzeni” a tlhela a tilan’wa. Tatana la heleriweke hi ntirho a nga ha titeka a ri xikangalafula kutani a sungula ku “holova ni vandyangu wakwe.”

Loko Adam, tatana la nga Mukreste loyi a nga ni vana vambirhi, a hlamusela leswi a titwiseke xiswona loko a lahlekeriwa hi ntirho, u ri: “A ndzi ri ni ximbilwana; xin’wana ni xin’wana a xi ndzi nyangatsa. Nivusiku a ndzi lorha hi ntirho ntsena ni hi ku hlayisa vana va mina ni nsati wa mina, loyi na yena a a lahlekeriwe hi ntirho hi xitshuketa.” Loko Ryszard na Mariola, mpatswa lowu tekaneke lowu nga ni n’wana un’we, va lahlekeriwa hi ntirho, a va lombe mali yo tala ebanki. Mariola u ri: “A ndzi tshama ndzi ri eku vileleni, ndzi titwa nandzu hileswi hi lombeke mali ebanki. A ndzi tshamela ku tisola.” Loko hi langutane ni swiyimo swo fana ni leswi hi nga hatla hi hlundzuka, hi karhateka kumbe hi kariha naswona hi nga koti ku tilawula. Kutani, hi nga swi kotisa ku yini ku tikhoma loko hi langutane ni swiyimo swo tano?

Bibele yi hi byela ndlela leyi hi nga humelelaka ha yona loko hi langutane ni xiyimo xo tano. Muapostola Pawulo u khutaze a ku: “Mi nga vileli ha nchumu, kambe eka hinkwaswo tivisani Xikwembu swikombelo swa n’wina hi xikhongelo ni xikombelo swin’we ni ku nkhensa swikombelo swa n’wina; kutani ku rhula ka Xikwembu loku tlulaka miehleketo hinkwayo ku ta rindza timbilu ta n’wina ni matimba ya n’wina ya mianakanyo ha Kreste Yesu.” (Vafilipiya 4:6, 7) Ku vulavula na Yehovha hi xikhongelo swi ta hi endla leswaku hi va ni “ku rhula ka Xikwembu” ni ku rhula ka miehleketo loku sekeriweke eripfumelweni. Irena, nkata Adam, u ri: “Loko hi khongela, hi byele Yehovha xiyimo xa hina ni ku tiyimisela ka hina ku olovisa vutomi bya hina. Nuna wa mina loyi a talaka ku hatla a karhateka, u sungule ku xiya leswaku xiphiqo lexi a xi ta tlhantlheka.”

Loko wo tshuka u lahlekeriwa hi ntirho u nga swi langutelanga, u nga dyondza ku tirhisa ndzayo ya Yesu Kreste leyi kumekaka eDyondzweni ya le Ntshaveni, leyi nge: “Tshikani ku vilela hi mimoya-xiviri ya n’wina malunghana ni leswi mi nga ta swi dya kumbe leswi mi nga ta swi nwa, kumbe ku vilela hi mimiri ya n’wina hi leswi mi nga ta swi ambala. . . . Kutani, hambetani mi lava mfumo ni ku lulama ka yena ku sungula, xisweswo swilo leswin’wana hinkwaswo mi ta engeteleriwa swona.” (Matewu 6:25, 33) Ryszard na Mariola va tirhise ndzayo leyi leswaku va langutana ni xiyimo xa vona. Mariola u ri: “Nuna wa mina a a tshama a ri karhi a ndzi chavelela ni ku ndzi tiyisekisa leswaku Yehovha a nge hi fularheli.” Nuna wa yena u ri: “Hi ku hambeta hi khongela swin’we, hi kote ku tshinela eka Xikwembu ni ku va ni vun’we, sweswo swi hi chavelerile.”

Moya lowo kwetsima wa Xikwembu na wona wu ta hi pfuna leswaku hi langutana ni xiyimo lexi. Moya lowu wu nga endla leswaku hi hlakulela ku tikhoma nileswaku hi titwa hi rhurile. (Vagalatiya 5:22, 23) Swi nga endleka swi nga hi oloveli kambe swa koteka hikuva Yesu u tshembise  leswaku “Tatana la nge tilweni u ta nyika moya lowo kwetsima hilaha ku tlurisaka swinene eka lava n’wi kombelaka.”—Luka 11:13; 1 Yohane 5:14, 15.

Tshama U Ri Karhi U Tiwundla Hi Tlhelo Ra Moya

Ku lahlekeriwa hi ntirho swi nga languteriwanga swi nga tsanisa Mukreste hambi loko a tiyile emoyeni, kambe a hi fanelanga ku honisa swilaveko swa hina swa moya. Hi xikombiso, Muxe loyi a a ri ni malembe ya 40 hi vukhale, loyi vutomi byakwe byi cinceke loko a nga ha ri xirho xa ndyangu wa le vuhosini, u tikume a ri murisi wa tinyimpfu, ku nga ntirho lowu a wu nyenyiwa hi Vaegipta. (Genesa 46:34) Muxe a a fanele ku tolovela ntirho wakwe lowuntshwa. U hete malembe man’wana ya 40 Yehovha a ri karhi a n’wi kongomisa ni ku n’wi lunghisela ntirho lowu a wa ha n’wi yimerile. (Eksoda 2:11-22; Mintirho 7:29, 30; Vaheveru 11:24-26) Hambileswi a a langutane ni swiyimo swo tika, Muxe u tshame a xalamukile hi tlhelo ra moya, a lunghekele ku kongomisiwa hi Yehovha. Hi nga tshuki hi pfumelela swiyimo leswi nga tsakisiki swi hi tsanisa hi tlhelo ra moya!

Hambileswi ku lahlekeriwa hi ntirho hi xitshuketa swi tshikilelaka, lowu wu nga va nkarhi lowunene wo tiyisa vuxaka bya hina na Yehovha Xikwembu swin’we ni vanhu va yena. Adam loyi ku buriweke hi yena eku sunguleni u titwe hi ndlela yoleyo. U ri: “Loko mina ni nkatanga hi lahlekeriwe hi ntirho, a swi kalanga swi ta emianakanyweni ya hina leswaku hi xwa eminhlanganweni ya Vukreste kumbe entirhweni wo chumayela. Vonelo ro tano ri hi pfunile leswaku hi nga vileli hi swa mundzuku.” Ryszard na yena u titwe hi ndlela yoleyo, u ri: “Minhlangano ni ntirho wo chumayela swi hi pfunile leswaku hi kota ku tiyisela; swi le rivaleni leswaku a hi ta tshama hi ri eku vileleni. Ku dya mabulo ya swa moya swin’we ni van’wana  swa pfuna hikuva ma endla leswaku hi anakanya hi ndlela leyi hi nga va pfunaka ha yona, hi rivala maxangu ya hina.”—Vafilipiya 2:4.

Ina, ematshan’weni yo vilela hi ntirho, ringeta ku tirhisa nkarhi wa wena wun’wana etimhakeni ta swa moya, u va ni dyondzo ya wena n’wini, u hlanganyela emintirhweni ya vandlha kumbe u ndlandlamuxa ntirho wa wena wo chumayela. Ematshan’weni yo tshama hi mavoko, ku ni ‘swo tala leswi u nga swi endlaka entirhweni wa Hosi,’ leswi nga ta ku tisela ntsako swi tlhela swi tsakisa hinkwavo va timbilu letinene lava yingisaka rungula ra Mfumo leri u va chumayelaka rona.—1 Vakorinto 15:58.

Ku Khathalela Vandyangu Hi Swilo Leswi Vonakaka

Hambiswiritano, swakudya swa moya a swi nge n’wi xurhisi munhu loko a ri ni ndlala. I swinene leswaku hi ehleketisisa hi nsinya wa nawu lowu nge: “Hakunene, loko munhu a nga va wundli lava nga va ka vona, ngopfu-ngopfu lava nga swirho swa ndyangu wakwe, u landzule ripfumelo naswona u bihe ngopfu ku tlula munhu la nga riki na ripfumelo.” (1 Timotiya 5:8) Adam u ri: “Hambileswi vamakwerhu evandlheni va hatlaka va hi pfuna hi swilo leswi hi swi pfumalaka, kambe na hina tanihi Vakreste hi ni vutihlamuleri byo endla matshalatshala yo kuma ntirho.” Hi nga tshembela eka Yehovha ni le ka vanhu va yena kambe hi nga tshuki hi rivala leswaku hi hina hi faneleke ku endla matshalatshala yo kuma ntirho.

Xana hi wahi matshalatshala ya kona? Adam u ri: “U nga khondli mavoko u yimela singita ro huma eka Xikwembu. Loko u ri karhi u lava ntirho u nga kanakani ku vula leswaku u Mbhoni ya Yehovha. Vathori van’wana va swi rhandza ku thola vanhu vo tano.” Ryszard u nyikela xitsundzuxo lexi: “Byela un’wana ni un’wana loyi u n’wi tivaka leswaku u le ku laveni ka ntirho, hambeta u vutisa eka ndzawulo ya ku thola vanhu, hlaya swinavetiso swa ntirho swo fana ni leswi: ‘Ku laveka munhu wa xisati la nga ta khathalela munhu la lamaleke’; kumbe ‘Ntirho wa xinkarhana wo kha mihandzu.’ Hambeta u lavisisa! U nga hlawuli, hambiloko ntirho wa kona wu nga nyawuli kumbe u nga wu rhandzi.”

Ina, “Yehovha i mupfuni wa [wena].” A nga ka a ‘nga ku tshiki naswona a nge ku fularheli.’ (Vaheveru 13:5, 6) U nga karhateki ngopfu. Mupisalema Davhida u te: “Andlala ndlela ya wena eka Yehovha, u n’wi tshemba, yena u ta teka goza.” (Pisalema 37:5) ‘Ku andlala ndlela ya hina eka Yehovha’ swi vula leswaku hi n’wi tshemba eka hinkwaswo leswi hi swi endlaka, hambiloko swiyimo swi nga tsakisi.

Adam na Irena va kote ku tihanyisa hi ku basisa mafasitere ni ku kukula switepisi ni hi ku hlayisa mali loko va xava swo karhi. Naswona a va tshamela ku ya vutisa ntirho eka ndzawulo ya ku thola vanhu. Irena u ri: “Minkarhi hinkwayo a hi kuma mpfuno hi nkarhi lowu hi wu lavaka.” Nuna wakwe u ri: “Hi ku famba ka nkarhi hi swi vonile leswaku leswi a hi swi khongelela a swi nga fambisani ni ku rhandza ka Xikwembu. Leswi swi hi dyondzise ku titshega hi vutlhari bya xona ku nga ri matwisiselo ya hina. I swinene ku lehisa mbilu loko ha ha rindzele leswaku Xikwembu xi hi hlamula.”—Yakobo 1:4.

Ryszard na Mariola va tirhe mintirho yo hambana-hambana naswona hi nkarhi lowu fanaka a va chumayela laha ku nga ni xilaveko lexikulu. Ryszard u ri: “A hi kuma ntirho hi nkarhi lowu a hi nga ha ri ni swakudya. Hi ale mintirho leyi hakelaka kahle hikwalaho ka leswi a yi ta hi kavanyeta emintirhweni ya hina ya swa moya. Hi vone swi antswa leswaku hi rindzela Yehovha.” Va tshemba leswaku Yehovha u va pfunile hikuva eku heteleleni va kote ku hirha yindlu leyi a yi nga durhi ngopfu kasi Ryszard u hetelele a kume ntirho.

Ku lahlekeriwa hi ntirho u nga swi langutelanga swa vava, kambe hikwalaho ka yini nkarhi wolowo u nga wu tirhisi tanihi ndlela yo vona leswaku hakunene Yehovha a nge ku fularheli? Yehovha wa ku khathalela. (1 Petro 5:6, 7) U tshembisile hi ku tirhisa muprofeta Esaya, a ku: “U nga languti ematlhelweni, hikuva mina ndzi Xikwembu xa wena. Ndzi ta ku nyika matimba. Kunene ndzi ta ku pfuna.” (Esaya 41:10) U nga pfumeli ku tsanisiwa hi xiyimo lexi nga languteriwangiki ku katsa ni ku lahlekeriwa hi ntirho. Endla hinkwaswo leswi u nga swi kotaka leswin’wana u swi tshika emavokweni ya Yehovha. Rindzela Yehovha ‘u miyerile.’ (Swirilo 3:26) U ta kuma mikateko yo tala.—Yeremiya 17:7.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 9]

Tirhisa nkarhi wa wena ku endla mintirho ya swa moya

[Swifaniso leswi nga eka tluka 10]

Tidyondzise ku nga tlangi hi mali naswona u nga hlawula-hlawuli mintirho