Famba Ni Xikwembu, Kutani U Tshovela Leswinene
Famba Ni Xikwembu, Kutani U Tshovela Leswinene
“Va tshamela ku byala mheho, kutani va ta tshovela xidzedze.”—HOSIYA 8:7.
1. Hi nga famba njhani na Yehovha?
LOKO u famba endhawini leyi nga ni khombo swi nga pfuna ku rhangeriwa hi mukongomisi la nga ni ntokoto. Swi nga va vutlhari ku famba ni mukongomisi yoloye ematshan’weni ya ku tifambela hi ri hexe. Hi tindlela to karhi, leswi swi kombisa xiyimo lexi hi nga eka xona. Yehovha, hi ndlela yo fanekisela u tiyimisele ku hi kongomisa emananga lamakulu ya misava leyo homboloka ya sweswi. Hi ta va hi tlharihile loko hi famba na yena ematshan’weni ya ku ringeta ku tikongomisa. Hi nga fambisa ku yini na Xikwembu? Hi ku landzela nkongomiso lowu xi wu nyikelaka eRitweni ra xona.
2. Ku ta buriwa hi yini exihlokweni lexi?
2 Xihloko lexi hundzeke xi bule hi ntlangu wo fanekisela lowu kumekaka eka Hosiya tindzima 1 ku ya ka 5. Hilaha hi swi voneke hakona, ntlangu wolowo wu ni tidyondzo leti nga hi pfunaka ku famba ni Xikwembu. Sweswi a hi buleni hi tinhla-nkulu tin’wana ta tindzima 6 ku ya ka 9. Swi nga pfuna ku rhanga hi nkatsakanyo wa tindzima leti ta mune.
Nkatsakanyo Wo Koma
3. Hi ku komisa hlamusela leswi kumekaka eka Hosiya tindzima 6 ku ya ka 9.
3 Yehovha u rhumele Hosiya ku ya profeta ngopfu-ngopfu emfun’weni wa le n’walungwini wa tinyimba ta khume wa Israyele. Tiko rero, leri a ri tiviwa nakambe tanihi Efrayimi hikwalaho ka leswi a ku tele rixaka rero, a ri fularhele Xikwembu. Hosiya tindzima 6 ku ya ka 9 yi kombisa leswaku vanhu va kombise ku nga tshembeki hi ku tlula ntwanano wa Yehovha na hi ku endla swilo swo homboloka. (Hosiya 6:7) Va endle ntwanano ni misava ematshan’weni ya ku tlhelela eka Yehovha. Leswi a va hambeta va byala leswo biha, a va ta tshovela leswo biha. Hi marito man’wana, a va ta weriwa hi ku avanyisa ko vava. Kambe vuprofeta bya Hosiya byi tlhela byi va ni rungula leri tsakisaka. Vanhu a va tiyisekisiwile leswaku va nga tlhelela eka Yehovha naswona a va ta kombiwa tintswalo loko a vo nyikela vumbhoni bya leswaku va hundzukile swi suka embilwini.
4. I tidyondzo tihi leti pfunaka ta vuprofeta bya Hosiya leti hi nga ta tikambisisa?
4 Eka tindzima leti ta mune ta vuprofeta bya Hosiya, hi nga kuma nkongomiso lowu engetelekeke lowu nga ta hi pfuna ku famba ni Xikwembu. A hi kambisiseni tidyondzo ta mune leti tirhaka: (1) Ku hundzuka ka xiviri ku kombisiwa hi swiendlo ku nga ri hi marito ntsena; (2) Xikwembu a xi tsakisiwi hi switlhavelo ntsena; (3) Yehovha u twa ku vava loko vagandzeri va yena va n’wi fularhela; na (4) leswaku hi tshovela leswinene, hi fanele hi byala leswinene.
Ndlela Leyi Ku Hundzuka Ka Xiviri Ku Kombisiwaka Ha Yona
5. Hlamusela mongo wa leswi vuriwaka eka Hosiya 6:1-3.
5 Vuprofeta bya Hosiya byi hi dyondzisa swo tala malunghana ni ku hundzuka ni tintswalo. Eka Hosiya 6:1-3, ha hlaya: “Tanani, a hi tlheleleni eka Yehovha, hikuva u hi handzulerile, kambe u ta hi tshungula. U tshamela ku hi ba, kambe u ta hi bohelela. U ta hi hanyisa endzhaku ka masiku mambirhi. Hi siku ra vunharhu u ta hi pfuxa, hi ta hanya emahlweni ka yena. Kutani hi ta tiva, hi ta lava ku tiva Yehovha. Ku huma ka yena ku tiyile kukota vurhonga. U ta ta eka hina ku fana ni mpfula leyi naka hi matimba; ku fana ni mpfula ya ximun’wana leyi yi tsakamisaka misava.”
6-8. A ku hoxe yini hi ku hundzuka ka Vaisrayele?
6 I mani la vuleke marito ya tindzimana leti? Van’wana va vula leswaku ma vuriwe hi Vaisrayele lava nga tshembekangiki kutani va vula leswaku vanhu lava nga yingisiki a va tiendla onge va hundzukile kutani va tlanga hi tintswalo ta Xikwembu. Hambiswiritano, van’wana va vula leswaku ma vule hi muprofeta Hosiya a kombela vanhu leswaku va tlhelela eka Yehovha. Ku nga khathariseki leswaku marito lawa ma vuriwe hi mani, xivutiso xa nkoka hi lexi nge, Xana vanhu va mfumo wa tinyimba ta khume wa Israyele va vuyele eka Yehovha hinkwavo ka vona, va kombisa ku hundzuka swi huma embilwini? Nhlamulo i e-e. Yehovha u vule leswi hi ku tirhisa Hosiya: “Xana ndzi fanele ndzi ku endla yini, Wena Efrayimi? Xana ndzi fanele ndzi ku endla yini, Wena Yuda, loko musa wa n’wina wa rirhandzu wu fana ni mapapa ya nimixo, wu fana ni mberha leyi sukaka ka ha ri mpundzu?” (Hosiya 6:4) Byolebyo a byi ri vumbhoni bya xiyimo xa moya lexi solekaka xa vanhu va Xikwembu! Musa wa rirhandzu, kumbe rirhandzu ra xiviri, a ri nga ha ri kona—ku fana ni hunguva ya nimixo leyi hatlaka yi nyamalala loko dyambu ri xa. Hambileswi vanhu lava a va tiendla onge va hundzukile, Yehovha a nga kumanga xisekelo xo va kombisa tintswalo. Xiphiqo a xi ri kwihi?
7 Vaisrayele a va nga hundzuki swi huma embilwini. Hosiya 7:14 yi vula leswi malunghana ni ku nga tsakisiwi ka Yehovha hi vanhu va yena: “A va wu kombelanga mpfuno eka mina hi mbilu ya vona, hambileswi a va tshamela ku rila emasangwini ya vona.” Ndzimana 16 ya engetela: “Va tlhelerile, kambe ku nga ri eka leswi tlakukeke”—hileswaku “ku nga ri exiyin’weni lexi tlakukeke xa vugandzeri.” (Nhlamuselo ya le hansi ya NW) Vanhu a va nga tiyimiselanga ku tlhelela evugandzerini bya Yehovha lebyi tlakukeke hi ku endla mindzulamiso leyi a yi laveka leswaku va vuyetela vuxaka bya vona na yena. Hakunene, a va nga swi lavi ku famba na Xikwembu.
8 A ku ri ni xiphiqo xin’wana hi ku hundzuka ka Vaisrayele. Vanhu a va hambeta va endla xidyoho—entiyisweni, swidyoho swo hambana-hambana, leswi katsaka vukanganyisi, ku dlaya, ku yiva, ku gandzela swikwembu swa hava ni ku endla mintwanano ya vuphukuphuku ni matiko man’wana. Eka Hosiya 7:4, vanhu lava va fanisiwa ni “khele ra ndzilo,” kumbe xitiko xa mubaki, handle ko kanakana hikwalaho ka ku navela ko homboloka loku a va ri na kona. Hikwalaho ka xiyimo xo tano lexi solekaka xa moya, xana vanhu lava a va fanele va kombisiwa tintswalo? Nikatsongo! Hosiya u byele vanhu lava xandzukeke leswaku Yehovha u ta “tsundzuka xihoxo xa vona” kutani a “nyikela nyingiso eswidyohweni swa vona.” (Hosiya 9:9) A va nga ta kombiwa tintswalo!
9. Marito ya Hosiya ma hi dyondzisa yini malunghana ni ku hundzuka ni tintswalo?
9 Loko hi ri karhi hi hlaya marito ya Hosiya, xana hi dyondza yini hi ku hundzuka ni tintswalo? Xikombiso lexi nga xitsundzuxo xa Vaisrayele lava nga riki na ripfumelo xi hi dyondzisa leswaku loko hi ta vuyeriwa eka tintswalo ta Yehovha, hi fanele hi hundzuka swi huma embilwini. Xana ku hundzuka ko tano ku kombisiwa njhani? Yehovha a nga xisiwi hi mihloti kumbe marito ntsena. Ku hundzuka loku humaka embilwini ku kombisiwa hi swiendlo. Leswaku a kombisiwa tintswalo, mudyohi u fanele a tshika ndlela ya yena ya vudyoho hi ku helela kutani a hanya hi ku pfumelelana ni mimpimanyeto leyi tlakukeke ya vugandzeri lebyi tlakukeke bya Yehovha.
Yehovha A Nga Tsakisiwi Hi Switlhavelo Ntsena
10, 11. Hilaha swi kombisiweke hakona emhakeni ya Israyele, ha yini Yehovha a nga tsakisiwanga hi switlhavelo ntsena?
10 Sweswi a hi buleni hi dyondzo ya vumbirhi leyi nga hi pfunaka ku famba na Yehovha. Dyondzo ya kona hi leyi: Xikwembu a xi tsakisiwi hi switlhavelo ntsena. Hosiya 6:6 yi ri: “[Mina Yehovha] ndzi tsakele musa wa rirhandzu, ku nga ri xitlhavelo; ni ku tiva Xikwembu ku nga ri magandzelo yo hisiwa lama heleleke.” Xiya leswaku Yehovha u tsakela musa wa rirhandzu, kumbe rirhandzu ra xiviri—ku nga mfanelo leyi humaka embilwini—ni ku n’wi tiva. Kambe u nga ha va u tivutisa: ‘Ha yini ndzimana leyi yi vula leswaku Yehovha a nga tsakisiwi hi “xitlhavelo” ni hi “magandzelo yo hisiwa lama heleleke”? Xana swilo leswi a swi nga bohi ehansi ka Nawu wa Muxe?’
11 Switlhavelo ni magandzelo a swi laveka ehansi ka Nawu, kambe vanhu va le nkarhini wa Hosiya a va ri ni xiphiqo lexikulu. Entiyisweni, a ku ri ni Vaisrayele van’wana lava a va endla magandzelo wolawo hi ku hiseka va lava ku kombisa vanhu leswaku vona va tinyiketerile. Hi nkarhi lowu fanaka, a va ri ku dyoheni. Hi ku endla ka vona xidyoho a va kombisa leswaku timbilu ta vona a ti nga ri na rirhandzu ra xiviri. Va tlhele va kombisa leswaku a va fularhele vutivi bya Xikwembu, hikuva a va nga hanyi hi ku pfumelelana na byona. Leswi vanhu a va nga ri na xiyimo lexi faneleke xa mbilu naswona va nga ri na mahanyelo lamanene, switlhavelo swa vona a swi nga pfuni nchumu. Switlhavelo swa vona a swi n’wi nyenyetsa Yehovha Xikwembu.
12. Hosiya 6:6 yi ni marito wahi lama nga xitsundzuxo eka vanhu lava hanyaka namuntlha?
12 Marito ya Hosiya i xilemukiso eka vanhu vo tala lava nghenaka kereke namuntlha. Va endlela Xikwembu magandzelo hi ku endla mikhuva ya vukhongeri. Kambe vugandzeri bya vona a byi byi khumbi nikatsongo vutomi bya vona bya siku ni siku. Xana vanhu vo tano va xi tsakisa Xikwembu loko timbilu ta vona ti nga va susumeteli ku nghenisa vutivi lebyi kongomeke bya xona ni ku tirhisa vutivi byebyo hi ku fularhela mikhuva leyi nga vudyoho? Ku nga tshuki ku va ni munhu na un’we la anakanyaka leswaku mintirho ya vukhongeri yi ri yoxe yi tsakisa Xikwembu. Yehovha a nga va tsakeli vanhu lava ringetaka ku tsakeriwa hi yena va n’wi gandzelela ku hetisa nawu ematshan’weni ya ku hanya hi Rito ra yena hakunene.—2 Timotiya 3:5.
13. Hi nyikela switlhavelo swa njhani, kambe i yini leswi faneleke swi tsundzukiwa malunghana ni nkoka wa swona?
13 Tanihi Vakreste va ntiyiso, ha swi tiva leswaku switlhavelo swi ri swoxe a swi xi tsakisi Xikwembu. I ntiyiso leswaku a hi endleli Yehovha switlhavelo swa swiharhi. Nilokoswiritano, hi “nyikel[a] eka Xikwembu xitlhavelo xa ku dzunisa nkarhi hinkwawo, ku nga mbhandzu wa milomu leyi endlaka xitiviso xa le rivaleni eka vito ra xona.” (Vaheveru 13:15) I swa nkoka leswaku hi nga fani ni Vaisrayele va le sikwini ra Hosiya lava a va dyoha, hi anakanya leswaku hi nga endla leswo biha ivi hi endla switlhavelo sweswo swa moya eka Xikwembu. Anakanya hi xikombiso xa muntshwa un’wana loyi a veke ni vuxaka bya rimbewu exihundleni. Endzhakunyana u pfumerile: “A ndzi tirha swinene nsimu, ndzi anakanya leswaku leswi swi ta pfala xidyoho xa mina.” Leswi a swi yelana ni leswi Vaisrayele lava hambukeke va ringeteke ku swi endla. Hambiswiritano, switlhavelo swa hina swa ku dzunisa swi ta amukeleka eka Yehovha loko ntsena swi fambisana ni nsusumeto lowu faneleke wa mbilu ni ku tikhoma loku amukelekaka eka Xikwembu.
Yehovha U Twa Ku Vava Loko Vagandzeri Va Yena Va N’wi Fularhela
14. I yini leswi vuprofeta bya Hosiya byi swi paluxaka malunghana ni ndlela leyi Xikwembu xi titwaka ha yona?
14 Dyondzo ya vunharhu leyi hi yi dyondzaka eka Hosiya tindzima 6 ku ya ka 9 yi malunghana ni ndlela leyi Yehovha a titwaka ha yona loko vagandzeri va yena va n’wi fularhela. Xikwembu xa ku twa ku vava xi tlhela xi va ni rirhandzu. Xa tsaka xi tlhela xi va ni ntwela-vusiwana eka lava va hundzukaka eswidyohweni swa vona. Kambe, loko vanhu va xona va nga hundzuki, xi teka goza lerikulu. Leswi Xikwembu xi khathalaka swinene hi vuhlayiseki bya hina, xa tsaka loko hi famba na xona hi ku tshembeka. Pisalema 149:4 yi ri: “Yehovha u tsakela vanhu vakwe.” Kambe, Xikwembu xi titwa njhani loko malandza ya xona ma nga tshembeki?
15. Hi ku ya hi Hosiya 6:7, xana Vaisrayele van’wana a va endla yini?
15 Loko a vulavula hi Vaisrayele lava nga tshembekangiki, Yehovha u ri: “Vona, ku fana ni munhu wa la misaveni, va tlule ntwanano. Hi kona laha va ndzi xengeke kona.” (Hosiya 6:7) Rito ra Xiheveru leri hundzuluxeriwaka ri va ‘ku xenga’ nakambe ri vula “ku xisa, ku nga tshembeki.” Eka Malakiya 2:10-16, ku tirhisiwe rito leri fanaka ra Xiheveru ku hlamusela ku nga tshembeki ka Vaisrayele lava a va nga tshembeki eka vanghana va vona va vukati. Malunghana ni ku tirhisiwa ka rito leri eka Hosiya 6:7, buku yin’wana ya tinhlamuselo yi vula leswaku i “ririmi ro fanekisela malunghana ni vukati leri hlamuselaka timfanelo leti munhu a nga na tona loko a ri ni vuxaka ni un’wana . . . I xiyimo lexi kombisaka ku tlanga hi rirhandzu ra vukati.”
16, 17. (a) Israyele u endle njhani malunghana ni ntwanano lowu Xikwembu xi wu endleke ni tiko rero? (b) Hi fanele hi tsundzuka yini malunghana ni swiendlo swa hina?
16 Yehovha a a teka Vaisrayele va ri nsati wa yena wo fanekisela hikwalaho ka ntwanano lowu a wu endlile ni tiko leri. Hikwalaho loko vanhu va tlula ntwanano wolowo, a swi fana ni loko va endla vuoswi. Xikwembu a xi fana ni wanuna wo tshembeka, kambe vanhu va xona va xi fularherile!
17 Ku vuriwa yini hi hina? Xikwembu xa khathala loko hi famba na xona niloko hi nga fambi na xona. Hi fanele hi tsundzuka leswaku “Xikwembu i rirhandzu” nileswaku swiendlo swa hina swa xi khumba. (1 Yohane 4:16) Loko hi phikelela ku endla leswo biha, hi nga ha twisa Yehovha ku vava naswona handle ko kanakana hi ta n’wi hlundzukisa. Loko ho tshama hi ri karhi hi tsundzuka mhaka leyi yi nga hi pfuna swinene leswaku hi nga ngheni endzingweni.
Ndlela Leyi Hi Nga Tshovelaka Leswinene Ha Yona
18, 19. Hi wihi nsinya wa nawu lowu hi wu kumaka eka Hosiya 8:7, naswona nsinya wolowo wa nawu wu hetiseke njhani eka Vaisrayele?
18 A hi kambisiseni dyondzo ya vumune leyi kumekaka eka vuprofeta bya Hosiya—ndlela leyi hi nga tshovelaka leswinene ha yona. Malunghana ni Vaisrayele ni vuphukuphuku ni vuhava bya ku nga tshembeki ka vona, Hosiya wa tsala: “Va tshamela ku byala mheho, kutani va ta tshovela xidzedze.” (Hosiya 8:7) Laha hi kuma nsinya wa nawu lowu hi faneleke hi wu tsundzuka: Leswi hi swi endlaka sweswi ni leswi nga ta hi humelela enkarhini lowu taka swa fambisana swinene. Xana nsinya lowu wa nawu wu tikombe wu ri ntiyiso njhani emhakeni ya Vaisrayele lava nga tshembekangiki?
19 Loko va endla xidyoho, Vaisrayele volavo a va byala leswo biha. Xana a va ta hambeta va endla tano va nga kumi vuyelo lebyo biha? Handle ko kanakana, a va nga ta byi balekela vuavanyisi byo vava. Hosiya 8:13 yi ri: “[Yehovha] u ta tsundzuka xihoxo xa vona, a endla leswaku va tihlamulela hikwalaho ka swidyoho swa vona.” Naswona eka Hosiya 9:17, ha hlaya: “Xikwembu xanga xi ta va bakanya, hikuva a va xi yingisanga, kutani va ta va vabaleki exikarhi ka matiko.” Yehovha a a ta endla leswaku Vaisrayele va tihlamulela hikwalaho ka swidyoho swa vona. Leswi va byaleke leswo biha, a va ta tshovela leswo biha. Vuavanyisi bya Xikwembu eka vona byi hetiseke hi 740 B.C.E., loko Vaasiriya va hlula mfumo wa tinyimba ta khume wa Israyele kutani va yisa vaaki va wona evuhlongeni.
20. Leswi humeleleke Vaisrayele swi hi dyondzisa yini?
20 Leswi humeleleke Vaisrayele volavo swi hi dyondzisa ntiyiso wa xisekelo: Hi tshovela leswi hi swi byaleke. Rito ra Xikwembu ra hi tsundzuxa: “Mi nga tshuki mi hambukisiwa: Xikwembu a hi xa ku vungunyiwa. Hikuva xin’wana ni xin’wana lexi munhu a xi byalaka, u ta tlhela a tshovela xona.” (Vagalatiya 6:7) Loko hi byala leswo biha, hi ta tshovela leswo biha. Hi xikombiso, lava va phikelelaka ku tikhoma hi ndlela yo biha va ta kuma vuyelo byo vava. Vadyohi lava nga hundzukiki va ta kuma vuyelo lebyi nga tsakisiki.
21. Hi nga swi tshovela njhani leswinene?
21 Kutani, hi nga swi tshovela njhani leswinene? Xivutiso xexo xi nga hlamuriwa hi xifaniso xo olova. Loko murimi a lava ku tshovela koroni, xana a a ta byala maxalana? Nikatsongo! U fanele a byala leswi a lavaka ku tshovela swona. Hilaha ku fanaka, loko hi lava ku tshovela leswinene, hi fanele hi byala leswinene. Xana u lava ku hambeta u tshovela leswinene—vutomi lebyi enerisaka sweswi u ri ni ntshembo wa vutomi lebyi nga heriki emisaveni leyintshwa ya Xikwembu? Loko swi ri tano, u fanele u hambeta u byala leswinene hi ku famba ni Xikwembu ni hi ku hanya hi ku pfumelelana ni mimpimanyeto ya xona leyinene.
22. Hi dyondze yini eka Hosiya tindzima 6 ku ya ka 9?
22 Eka Hosiya tindzima 6 ku ya ka 9, hi dyondze tidyondzo ta mune leti nga hi pfunaka ku famba ni Xikwembu: (1) Ku hundzuka ka ntiyiso ku kombisiwa hi swiendlo; (2) Xikwembu a xi tsakisiwi hi switlhavelo ntsena; (3) Yehovha u twa ku vava loko vagandzeri va yena va n’wi fularhela; na (4) leswaku hi tshovela leswinene, hi fanele hi byala leswinene. Xana tindzima ta ntlhanu to hetelela ta buku leyi ya Bibele ti nga hi pfuna njhani leswaku hi famba ni Xikwembu?
A Wu Ta Hlamurisa Ku Yini?
• Ku hundzuka ka xiviri ku kombisiwa njhani?
• Ha yini Tata wa hina wa le tilweni a nga tsakisiwi hi switlhavelo ntsena?
• Xikwembu xi titwa njhani loko vagandzeri va xona va xi fularhela?
• Hi fanele hi byala yini loko hi ta tshovela leswinene?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]
Ku fana ni mapapa ya nimixo, rirhandzu ra ntiyiso ra Vaisrayele ri nyamalarile
[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]
Ku navela ko biha ka Vaisrayele a ku hisa ku fana ni khele ra ndzilo
[Xifaniso lexi nga eka tluka 24]
Ha yini Yehovha a nga swi amukelanga switlhavelo swa vanhu va yena?
[Swifaniso leswi nga eka tluka 25]
Leswaku hi tshovela leswinene, hi fanele hi byala leswinene