Armagedoni—Masungulo Lama Tsakisaka

RITO leri nge “Armagedoni” ri huma eritweni ra Xiheveru “Har–Magedoni,” kumbe “Ntshava ya Megido.” Ri kumeka eka Nhlavutelo 16:16, leyi nge: “Ma ti hlengeletela endhawini leyi vuriwaka Har–Magedoni hi Xiheveru.” I vamani lava hlengeletaneke eArmagedoni, naswona ha yini? Eka Nhlavutelo 16:14, ha hlaya: “[Tihosi] ta misava hinkwayo leyi akiweke,” ti hlengeletanela “nyimpi ya siku lerikulu ra Xikwembu xa Matimba Hinkwawo.” Hi ntolovelo, marito wolawo ma pfuxa swivutiso swin’wana leswi tlhontlhaka mianakanyo. Xana ‘tihosi’ leti ti lwela kwihi? Ti lwela yini, naswona ti lwa na vamani? Xana ti ta tirhisa matlhari yo mbumburhela vunyingi bya vanhu, hilaha vo tala va anakanyaka hakona? Xana va kona lava nga ta pona Armagedoni? A hi tweni ndlela leyi Bibele yi hlamulaka swivutiso sweswo ha yona.

Xana leswi ku vulavuriwaka hi “Ntshava ya Megido” swi vula leswaku Armagedoni yi ta lweriwa entshaveni yo karhi le Vuxa Xikarhi? Doo! Phela ntshava yo tano ni ku va kona a yi kona—laha khale a ku ri na Megido ko va ni xintshabyana lexi tlakukeke hi timitara ta kwalomu ka 20 ku suka erivaleni ra kwalaho leri nga ni minkova. Ku tlula kwalaho, ndhawu ya le Megido i yitsongo ngopfu lerova “tihosi ta misava ni mavuthu ya tona” a ti nga ta helela eka yona. (Nhlavutelo 19:19) Kambe Megido i ndhawu leyi ku tshameke ku lwiwa tinyimpi ta vuharhi ni ta ku susana nkani le Vuxa Xikarhi. Hikwalaho vito leri nge Armagedoni ri yimela nyimpi ya ku susana nkani, laha ku nga ta va ni muhluri un’we ntsena.—Vona bokisi leri nge “Megido—Xikombiso Lexi Faneleke” eka tluka 5.

Armagedoni a hi nyimpi ya ku lwa ka matiko ya misava hi xiwona, tanihi leswi Nhlavutelo 16:14 yi vulaka leswaku “tihosi ta misava hinkwayo leyi akiweke” ti vumba ntlawa lowu hlanganeke eka “nyimpi ya siku lerikulu ra Xikwembu xa Matimba Hinkwawo.” Eka vuprofeta bya yena lebyi huhuteriweke, Yeremiya u vule leswaku “lava dlayiweke hi Yehovha” va ta va va hangalake ku “suka emakun’wini ya misava ku ya fika emakun’wini man’wana ya misava.” (Yeremiya 25:33) Kutani, Armagedoni a hi nyimpi ya vanhu leyi nga ta lwiwa endhawini yo karhi ya le Vuxa Xikarhi. I nyimpi ya Yehovha, naswona i ya misava hinkwayo.

Hambiswiritano, xiya leswaku eka Nhlavutelo 16:16 Armagedoni yi vuriwa ‘ndhawu.’ EBibeleni rito leri nge ‘ndhawu’ ri nga ha vula xiyimo—kutani emhakeni leyi xiyimo xa kona hileswaku misava hinkwayo yi ta hlangana yi kanetana na Yehovha. (Nhlavutelo 12:6, 14) EArmagedoni matiko hinkwawo ya misava ma hlangana ma lwa ni “mavuthu lawa a ma ri etilweni” ma kongomisiwa hi “Hosi ya tihosi ni Mufumi wa vafumi,” Yesu Kreste.—Nhlavutelo 19:14, 16.

Ku vuriwa yini hi leswi swi vuriwaka leswaku Armagedoni yi ta va nyimpi yo yayarhela vanhu leyi katsaka matlhari lama mbumburhelaka vunyingi kumbe ku himana ka misava ni swilo swa le mpfhukeni? Xana Xikwembu lexi nga ni rirhandzu xi nga pfumelela ku herisiwa ka vanhu ni misava leyi va tshamaka eka yona hi ndlela yo tano ya nsele? Doo! Hi ku kongoma xi vula leswaku misava a xi yi tumbuluxelanga “swa hava” kambe xi yi ‘vumbile leswaku ku akiwa eka yona.’ (Esaya 45:18; Pisalema 96:10) EArmagedoni, Yehovha a nge lovisi misava hinkwayo hi ku yi lumeka hi ndzilo. Ematshan’weni ya sweswo, u ta “lovisa lava onhaka misava.”—Nhlavutelo 11:18.

Xana Armagedoni Yi Ta Fika Rini?

Eka malembe-xidzana lama hundzeke, ku pfuke xivutiso lexi endleke vanhu va mbambela swi nga heli va ku, Xana Armagedoni yi ta fika rini? Ku kambisisa buku ya Nhlavutelo swin’we  ni leswi tibuku tin’wana ta Bibele ti swi vulaka swi nga hi pfuna ku tiva nkarhi wa nyimpi leyi ya nkoka. Nhlavutelo 16:15 yi hlanganisa Armagedoni ni ku ta ka Yesu tanihi khamba. Xifaniso xexo xi tlhele xi tirhisiwa hi Yesu loko a hlamusela ku ta ka yena a ta avanyisa mafambiselo lawa ya swilo.—Matewu 24:43, 44; 1 Vatesalonika 5:2.

Hilaha swi kombisiweke hakona hi ku hetiseka ka vuprofeta bya Bibele, ku sukela hi 1914 a hi hanya emasikwini ya makumu ya mafambiselo lawa ya swilo. * Nchumu lowu nga ta fungha xiphemu xo hetelela xa masiku ya makumu ku ta va nkarhi lowu Yesu a wu vitaneke “nhlomulo lowukulu.” Bibele a yi vuli leswaku nkarhi wolowo wu ta va wu lehe ku fikela kwihi, kambe maxangu ya nkarhi wolowo ma ta chavisa swinene ku tlula lama tshameke ma va kona emisaveni. Nhlomulo wolowo lowukulu wu ta chaputa eArmagedoni.—Matewu 24:21, 29.

Leswi Armagedoni ku nga “nyimpi ya siku lerikulu ra Xikwembu xa Matimba Hinkwawo” a wu kona nchumu lowu vanhu va nga wu endlaka leswaku va yi hlwerisa. Yehovha u veke “nkarhi” lowu nyimpi yoleyo yi nga ta sungula ha wona. ‘A yi nge hlweli.’—Habakuku 2:3.

Xikwembu Xa Vululami Xi Lwa Nyimpi Yo Lulama

Kambe, ha yini Xikwembu xi ta tisa nyimpi emisaveni hinkwayo? Armagedoni yi fambisana  swinene ni yin’wana ya timfanelo-nkulu ta xona, vululami. Bibele yi ri: “Yehovha u rhandza vululami.” (Pisalema 37:28) U vone vuhomboloki hinkwabyo lebyi vanhu va byi endleke ku sukela eku sunguleni. Swi le rivaleni leswaku sweswo swa n’wi siringa. Xisweswo u lerise N’wana wa yena leswaku a tisa nyimpi yo lulama, a herisa mafambiselo lawa yo biha hinkwawo.

I Yehovha ntsena loyi a nga ni vuswikoti byo tisa nyimpi yo lulama yo lovisa vanhu vo biha ntsena, ivi ku pona vanhu va timbilu letinene, kwihi ni kwihi laha va nga ta va va ri kona emisaveni. (Matewu 24:40, 41; Nhlavutelo 7:9, 10, 13, 14) Naswona hi yena ntsena loyi a nga ni mfanelo yo simeka vuhosi byakwe emisaveni hinkwayo, hikuva yi tumbuluxiwe hi yena.—Nhlavutelo 4:11.

Yehovha u ta tirhisa yini loko a lwa ni valala va yena? A hi swi tivi. Leswi hi swi tivaka hileswaku u ni tindlela to lovisa matiko yo biha hi ku helela. (Yobo 38:22, 23; Sofaniya 1:15-18) Hambiswiritano, vagandzeri va Xikwembu va laha misaveni a va nge hlanganyeli enyimpini yoleyo. Xivono lexi nga eka Nhlavutelo ndzima 19 xi kombisa leswaku i mavuthu ya le tilweni ntsena lama nga ta hlanganyela na Yesu Kreste enyimpini yoleyo. Vakreste lava nga malandza ya Yehovha va le misaveni a va nge hlanganyeli.—2 Tikronika 20:15, 17.

Xikwembu Xa Vutlhari Xi Nyika Xitsundzuxo Ka Ha Ri Ni Nkarhi

Ku vuriwa yini hi lava nga ta pona? Hinkwerhu hi nga pona eArmagedoni. Muapostola Petro u te: “Yehovha . . . a nga naveli leswaku ku lova ni un’we kambe u navela leswaku [hinkwerhu hi] hundzuka.” (2 Petro 3:9) Naswona muapostola Pawulo u vule leswaku “[ku rhandza ka Xikwembu hi] leswaku vanhu va mixaka hinkwayo va ponisiwa naswona va fikelela vutivi lebyi kongomeke bya ntiyiso.”—1 Timotiya 2:4.

Hikwalaho, Yehovha u endle hi vutlhari leswaku “mahungu lamanene . . . ya mfumo” ma chumayeriwa hinkwako-nkwako hi tindzimi ta madzana. Vanhu emisaveni hinkwayo va pfulekeriwe hi ndlela ya ku pona. (Matewu 24:14; Pisalema 37:34; Vafilipiya 2:12) Lava va amukelaka mahungu lamanene va nga pona Armagedoni, kutani va hanya hi masiku va hetisekile emisaveni ya paradeyisi. (Ezekiyele 18:23, 32; Sofaniya 2:3; Varhoma 10:13) Xana a hi leswi hi swi languteleke eka Xikwembu lexi nga rirhandzu?—1 Yohane 4:8.

Xana Xikwembu Xa Rirhandzu Xi Nga Tisa Nyimpi?

Hambiswiritano, vanhu vo tala va tivutisa leswaku ha yini Xikwembu lexi nga rirhandzu xi ta dlaya ni ku lovisa vanhu vo tala swonghasi. Xiyimo lexi xi nga fanisiwa ni yindlu leyi nga tala tinsikiti. Xana a wu pfumeli leswaku n’wini wa muti la nga ni rirhandzu u fanele ku khathalela rihanyo ni vuhlayiseki bya ndyangu wakwe hi ku herisa tinsikiti ta kona?

Hilaha ku fanaka, nyimpi ya Armagedoni yi fanele yi lwiwa hikwalaho ka leswi Yehovha a va rhandzaka swinene vanhu vakwe. Xikongomelo xa Xikwembu i ku hundzula misava yi va paradeyisi ni ku endla leswaku vanhu va va lava hetisekeke ni ku hanya hi ku rhula, “ku [nga] vi na munhu loyi a va chavisaka.” (Mikiya 4:3, 4; Nhlavutelo 21:4) Kutani, xana ku ta endliwa yini hi lava xungetaka ku rhula ni nsirhelelo wa vanhu-kulobye? Xikwembu xi fanele ku herisa “tinsikiti” teto—vanhu lavo homboloka—hikwalaho ka vanhu va xona lavo lulama.—2 Vatesalonika 1:8, 9; Nhlavutelo 21:8.

Madzolonga yo tala ni ku halatiwa ka ngati namuntlha swi vangiwa hileswi ku fumaka vanhu lava nga hetisekangiki ni lava lwelaka swa tiko ra ka vona. (Eklesiasta 8:9) Tihosi ta misava ti wu honisa hi ku helela Mfumo wa Xikwembu lowu simekiweke tanihi leswi ti lwelaka ku ndlandlamuxa matimba ya tona. A ku na nchumu lexi kombisaka leswaku ti ta kala ti khondla ncila ti nyikela vuhosi bya tona eka Xikwembu na Kreste. (Pisalema 2:1-9) Hikwalaho vuhosi bya tona byi fanele byi susiwa leswaku Mfumo lowu lulameke wa Yehovha wu sungula ku fuma ehansi ka Kreste. (Daniyele 2:44) Nyimpi ya Armagedoni yi fanele yi lwiwa leswaku mphikamakaneta ya leswaku i mani loyi a nga ni mfanelo ya ku fuma misava ni vanhu yi tlhantlheriwa makumu.

Yehovha u ta tisa Armagedoni hileswi a navelelaka vanhu leswinene. Vulawuri bya Xikwembu lebyi hetisekeke hi byona ntsena lebyi nga ta swi  enerisa kahle swilaveko swa vanhu lava hanyaka eswiyin’weni swa misava leswi nyanyaka ku biha. Mfumo wa xona hi wona ntsena lowu nga ta tisa ku rhula ka ntiyiso ni ku humelela. Xana swiyimo swa misava swi nga va njhani loko Xikwembu xo tshika swilo swi ya emahlweni, xi nga endli nchumu hi swona? Xana rivengo, madzolonga ni tinyimpi a swi nge yi emahlweni swi xanisa vanhu hilaha swi endlekeke hakona eka malembe-xidzana lawa a ku fuma vanhu? Nyimpi ya Armagedoni entiyisweni yi ta hi vuyerisa swinene!—Luka 18:7, 8; 2 Petro 3:13.

Nyimpi Leyi Nga Ta Herisa Tinyimpi Hinkwato

Armagedoni yi ta hetisisa nchumu lowu ku nga riki na nyimpi leyi nga tshama yi wu hetisisa—ku nga ku herisa tinyimpi hinkwato. I mani loyi a nga ri naveliki siku leri tinyimpi ti nga ta va nchumu wa nkarhi lowu hundzeke? Hambiswiritano, matshalatshala hinkwawo ya vanhu ma tsandzekile ku herisa tinyimpi. Ku tsandzeka koloko loku phindha-phindhiweke ka matshalatshala ya vanhu yo herisa nyimpi ku kandziyisa ntiyiso wa marito ya Yeremiya lama nge: “Oho Yehovha, ndzi swi tiva kahle leswaku ndlela ya munhu wa la misaveni a yi le ka yena. Munhu loyi a fambaka a nga ka a nga wu kongomisi nkondzo wa yena.” (Yeremiya 10:23) Malunghana ni leswi Yehovha a nga ta swi hetisisa, Bibele ya tshembisa: “U herisa tinyimpi ku ya fika emakumu ya misava. Vurha u byi tshova hi le xikarhi naswona u tshovelela fumu; tigolonyi u ti hisa endzilweni.”—Pisalema 46:8, 9.

Loko matiko ma lwa hi xiwona hi ku tirhisa matlhari lama nga ni khombo naswona ma xungeta ku herisa mbango, Mutumbuluxi wa misava u ta teka goza—eArmagedoni leyi boxiweke eBibeleni! (Nhlavutelo 11:18) Hikwalaho, nyimpi leyi yi ta hetisisa leswi vanhu lava chavaka Xikwembu ku nga khale va swi langutele hi mahlo-ngati. Yi ta lwela vulawuri lebyinene bya N’wini wa misava, Yehovha Xikwembu, ehenhla ka ntumbuluko wakwe hinkwawo.

Xisweswo, nyimpi ya Armagedoni a yi fanelanga yi chaviwa hi vanhu lava rhandzaka vululami. Ematshan’weni ya sweswo, yi nyika xisekelo xa ntshembo. Nyimpi ya Armagedoni yi ta susa vukanganyisi hinkwabyo ni vuhomboloki emisaveni, kutani yi pfula ndlela ya mafambiselo lamantshwa ya swilo yo lulama ehansi ka vulawuri bya Mfumo wa Xikwembu lowu nga ehansi ka Mesiya. (Esaya 11:4, 5) Ematshan’weni yo va makumu lama chavisaka, Armagedoni yi ta fungha masungulo lama tsakisaka eka vanhu lava lulameke lava nga ta hanya hilaha ku nga heriki emisaveni ya paradeyisi.—Pisalema 37:29.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 5]

MEGIDO—XIKOMBISO LEXI FANELEKE

Megido ya khale a yi ri endhawini leyinene evupela-dyambu bya Nkova lowu noneke wa Yizriyele, en’walungwini wa Israyele. Endhawini leyi a ku lawuriwa mabindzu ya matiko ni magondzo ya masocha lawa a ma hlangana kwalaho. Xisweswo, Megido yi ve puwa ra tinyimpi to susana ntshiva. Profesa Graham Davies u tsarile ebukwini ya yena leyi nge, Cities of the Biblical World—Megiddo a ku: “Vaxavisi ni vahlapfa lava humaka etindhawini hinkwato a swi va olovela ku nghena . . . emutini wa Megido; kambe hi nkarhi lowu fanaka loko wu swi kota a wu lawula lava nghenaka eka wona hi ku tirhisa magondzo lawa kutani wu kongomisa timhaka ta mabindzu ni ta nyimpi. Kutani a swi hlamarisi leswi hakanyingi . . . matiko a ma tshamela ku wu lwela, naswona tiko leri hlulaka a ri wu sirhelela swinene.”

Matimu yo leha ya Megido ma sungule eka malembe yo tlula 3 500 lama hundzeke loko hosi ya le Egipta Thutmose wa Vunharhu a hlula tihosi ta le Kanana kwalaho. Swi ve tano ku fikela hi 1918 loko Edmund Allenby, Ndhuna ya masocha ya le Britain, a hlula vuthu ra le Turkey ri sala ri we mapa. Kona le Megido Xikwembu xi pfune Muavanyisi Baraka leswaku a hlula Hosi Yabini wa le Kanana hi ndlela yo nyumisa. (Vaavanyisi 4:12-24; 5:19, 20) Endhawini yoleyo Muavanyisi Gidiyoni u hlule Vamidiyani. (Vaavanyisi 7:1-22) Nakambe Hosi Ahaziya na Hosi Yosiya va dlayeriwe kwalaho.—2 Tihosi 9:27; 23:29, 30.

Hikwalaho, ku hlanganisa Armagedoni ni ndhawu yoleyo swi fanerile, tanihi leswi tinyimpi ta nkoka ti lweriweke kona. Yi yi fanekisela kahle nyimpi ya Xikwembu ya ku ma hlula hi ku helela mavandla hinkwawo lama lwisanaka na xona.

[Xihlovo Xa Kona]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 7]

Vanhu emisaveni hinkwayo va pfulekeriwe hi ndlela ya ku pona Armagedoni

[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]

Armagedoni yi ta fungha masungulo lama tsakisaka