Mhaka Ya Vutomi

Yehovha U Ndzi Pfunile Leswaku Ndzi N’wi Kuma

HI KU VULA KA FLORENCE CLARK

Ndzi khome voko ra nuna wa mina loyi a a vabya swinene. Tanihi Mu-anglican, ndzi khongele eka Xikwembu leswaku xi pfuna nuna wa mina a hlakarhela, naswona ndzi tshembise leswaku loko a nga fi, ndzi ta lava Xikwembu ku kondza ndzi xi kuma. Kutani a ndzi ta gandzela xona ntsena.

HI MINA Florence n’wana wa ka Chulung, naswona ndzi velekiwe hi September 18, 1937, eMugangeni wa Ma-aborigine lowu vuriwaka Oombulgurri, naswona wu le Timbaleni ta Kimberley le Australia Vupela-dyambu.

Ndza ha ma tsundzuka kahle masiku wolawo ya ntsako loko ndza ha ri ntsongo. Ekerekeni, ndzi dyondze tidyondzo ta xisekelo hi Xikwembu na hi Bibele, kambe Manana hi yena loyi a ndzi dyondziseke misinya ya milawu ya Vukreste. A a hamba a ndzi hlayela Bibele, naswona ku sukela evuntshweni bya mina ndzi sungule ku rhandza swilo swa moya. Nakambe a ndzi lava ku fana ni makwavo wa xisati wa mana wa mina loyi a a ri murhumiwa ekerekeni ya ka vona. Embilwini ya mina a ndzi swi tiva leswaku ndzi lava ku n’wi tekelela.

Emugangeni wa ka hina lowu eku sunguleni a wu vitaniwa Forrest River Mission, a ku ri ni lunghiselelo ro dyondza ku sukela eka gredi yo sungula ku ya eka ya vuntlhanu. A ndzi nghena xikolo tiawara timbirhi ntsena mixo wun’wana ni wun’wana. Sweswo a swi vula leswaku dyondzo ya mina a yi nga ta ya ekule, ku nga nchumu lowu a wu karhata Tatana. A a lava leswaku vana va yena va kuma dyondzo yo antswa, kutani u kunguhate ku rhurha ni ndyangu eOombulgurri hi ya edorobeni ra Wyndham. Siku leri hi sukeke ha rona a ndzi karhatekile, kambe le Wyndham ndzi kote ku nghena xikolo kahle malembe ya  mune lama landzeleke, ku sukela hi 1949 ku ya eka 1952. Ndza nkhensa swinene leswi Tatana a endleke leswaku ndzi kota ku kuma dyondzo yoleyo.

Manana a a tirha eka dokodela wa laha a hi tshama kona, naswona loko ndzi heta xikolo ndzi ri ni malembe ya 15, dokodela loyi u ndzi thorile ndzi va muongori exibedlhele xa Wyndham. Ndzi swi amukele hi mandla mambirhi hikuva hi nkarhi wolowo a swi tika ku kuma ntirho.

Hi ku famba ka malembe ndzi hlangane na Alec, loyi a ri n’wamapurasi wa mulungu. Hi tekanile hi 1964 edorobeni ra Derby, laha a ndzi nghena kona Kereke ya Anglican. Siku rin’wana Timbhoni ta Yehovha ti nghene emutini wa mina. Ndzi ti byele leswaku a ndzi tsakeli nikatsongo kutani ndzi ti kombela leswaku ti nga ha ti. Hambiswiritano, ti vule mhaka leyi ndzi tsakiseke ngopfu—leswaku Xikwembu xi ni vito, ku nga Yehovha.

“Xana Wena U Tsandziwa Hi Yini Ku Tikhongelela?”

Hi 1965 vutomi byi sungule ku tika. Nuna wa mina u humeleriwe hi timhangu tinharhu leti tsemaka nhlana—timbirhi hi hanci yakwe kasi leyin’wana hi movha wakwe. Nkateko wa kona, u hlakarherile eka timhangu leti kutani a tlhelela entirhweni. Kambe endzhakunyana ka sweswo u kume mhangu yin’wana ya hanci. Eka mhangu leyi a a vaviseke ngopfu enhlokweni. Loko ndzi fika exibedlhele, dokodela u ndzi byele leswaku nuna wa mina u ta fa. A ndzi karhatekile. Muongori u kombele mufundhisi wa kwalaho leswaku a ndzi endzela, kambe u te: “A ndzi nge swi koti sweswi. Ndzi ta ta mundzuku!”

A ndzi lava leswaku mufundhisi a khongela na mina naswona mhaka leyi ndzi yi byele nani. Nani leyi yi te: “Swi lo yini hi wena? Xana wena u tsandziwa hi yini ku tikhongelela?” Kutani ndzi sungule ku khongela eka swifaniso swa le kerekeni ndzi kombela mpfuno—kambe a swi pfunanga nchumu. Humba a yi ri ekusuhi ni ku olela nkuma eka nuna wa mina. Ndzi te, ‘Xana ndzi ta langutana njhani ni xiyimo loko nuna wa mina o fa?’ Nakambe, a ndzi karhateke hi vana va mina vanharhu—Christine, Nanette na Geoffrey. Xana vutomi a byi ta va njhani handle ka tatana? Lexi tsakisaka, endzhaku ka masiku manharhu nuna wa mina u sisimukile naswona u humesiwile exibedlhele hi December 6, 1966.

Hambileswi a hlakarheleke hi ndlela yo karhi, nuna wa mina a a vaviseke ebyongweni. A a pfa a lahlekeriwa hi mianakanyo naswona se a tala ku kariha ni ku hundzuka mavala. A a ri ni xiphiqo xo hanyisana ni vana naswona a a kariha ngopfu loko va nga anguli ku fana ni vanhu lavakulu. Ku n’wi khathalela a swi tika. A ndzi fanele ku n’wi endlela xin’wana ni xin’wana. Ndzi tlhele ndzi n’wi dyondzisa ku hlaya ni ku tsala. Ntshikilelo wa ku n’wi khathalela hi hala tlhelo ndzi ri karhi ndzi endla mintirho yin’wana ya le kaya wu ve wukulu, kutani ndzi ve ni ntshikilelo lowukulu wa mianakanyo. Loko se ku hundze malembe ya nkombo nuna wa mina a humeleriwe hi mhangu, hi pfumelelane leswaku hi hambana swa xinkarhana leswaku ndzi ta hlakarhela.

Ndzi teke vana ivi hi rhurhela edzongeni edorobeni ra Perth. Emahlweninyana ka ku rhurha koloko ndzisana ya mina ya xisati yi sungule ku dyondza Bibele ni Timbhoni ta Yehovha le Kununurra, ku nga xidorobana xa le Australia Vupela-dyambu. U ndzi kombe xifaniso ebukwini leyi nge Ntiyiso Lowu Yisaka eVuton’wini Lebyi Nga Heriki,  * lexi kombisaka xitshembiso xa Bibele xa misava ya paradeyisi. Eka buku yoleyo, u tlhele a ndzi komba leswaku Xikwembu xi ni vito, ku nga Yehovha naswona sweswo swi ndzi tsakisile. Tanihi leswi a ndzi nga si tshama ndzi byeriwa swilo leswi ekerekeni ya ka hina, ndzi endle xiboho xo bela Timbhoni ta Yehovha riqingho loko se ndzi tshamisekile ePerth.

Hambiswiritano, a ndzi kanakana ku ti bela riqingho. Kutani siku rin’wana nimadyambu, ku gongondze vanhu ekaya. N’wana wa mina wa jaha u ye enyangweni kutani a vuya hi ku tsutsuma a ku, “Manana, vanhu lava a wu lava ku va bela riqingho se va kwala.” Swi ndzi hlamarisile kutani ndzi ku, “Va byele leswaku a ndzi kona!” Hiloko a ku, “Wa swi tiva leswaku a ndzi fanelanga ndzi hemba, Manana.” Endzhaku ko kuma xitsundzuxo, ndzi pfule nyangwa. Loko ndzi ri  karhi ndzi pfuxela vaendzi lava, ndzi xiye leswaku a va languteka va hlamarile. A va te ku ta kamba munhu loyi a a tshama laha se hi tshamaka kona. Ndzi va nghenise endlwini kutani ndzi va tlhava hi swivutiso ivi ndzi kuma tinhlamulo leti enerisaka leti humaka eBibeleni.

Vhiki leri landzeleke, ndzi sungule ku dyondza Bibele nkarhi ni nkarhi ni Timbhoni, hi tirhisa buku leyi nge Ntiyiso Lowu Yisaka eVuton’wini Lebyi Nga Heriki. Dyondzo leyi yi pfuxete rirhandzu ra mina ra swilo swa moya. Endzhaku ka mavhiki mambirhi ndzi ye eXitsundzuxweni xa rifu ra Kreste Yesu. Ndzi sungule ku ya eminhlanganweni Sonto yin’wana ni yin’wana naswona endzhakunyana se a ndzi hlanganyela ni minhlangano ya le xikarhi ka vhiki. Ndzi tlhele ndzi sungula ku byela van’wana hi leswi a ndzi swi dyondza. Ndzi xiye leswaku ku pfuna van’wana va dyondza ntiyiso wa Bibele swi antswisa rihanyo ra mina ra mianakanyo ni mintlhaveko. Endzhaku ka tin’hweti ta tsevu ndzi khuvuriwile entsombanweni wa muganga le Perth.

Loko ndzi ri karhi ndzi endla nhluvuko hi tlhelo ra moya, ndzi sungule ku twisisa langutelo ra Yehovha hi ku kwetsima ka vukati, xikan’we ni nsinya wa nawu wa le Bibeleni lowu kumekaka eka 1 Vakorinto 7:13, lowu nge: “Wansati loyi a nga ni nuna loyi a nga pfumelangiki, kambe nuna loyi a tiyimisele ku tshama na yena, a nga n’wi tshiki nuna wa yena.” Tsalwa leri ri ndzi susumetele ku tlhelela eka Alec.

Ku Tlhelela eDerby

Ndzi tlhelele eDerby hi June 21, 1979 endzhaku ko va ndzi hambane ni nuna wa mina malembe yo tlula ntlhanu. A ndzi nga tiyiseki leswaku u ta titwa njhani hi ku tlhelela ka mina. Lexi xi ndzi hlamariseke a a tsakile hileswi ndzi vuyeke eka yena, hambileswi a a nga swi rhandzi leswi se a ndzi ri Mbhoni ya Yehovha. Hi ku hatlisa u ringanyete leswaku ndzi ya ekerekeni ya yena leyi a ndzi nghena yona ndzi nga si ya ePerth. Ndzi n’wi hlamuserile leswaku a ndzi nge swi endli sweswo. Ndzi ringete hi matimba ku xixima vunhloko bya yena naswona ndzi endle leswi ndzi nga swi kotaka tanihi wansati la nga Mukreste. Ndzi ringete ku vulavula na yena hi Yehovha na hi switshembiso swa Yena leswi hlamarisaka hi vumundzuku, kambe a nga tsakelanga.

Kambe hi ku famba ka nkarhi, Alec u amukele mahanyelo ya mina lamantshwa a tlhela a ndzi pfuna hi tlhelo ra timali leswaku ndzi kota ku ya emintsombanweni ni le tinhlengeletanweni xikan’we ni le minhlanganweni ya le xikarhi ka vhiki. A ndzi tsake ngopfu loko a ndzi xavela movha leswaku ndzi ta famba hi wona ensin’wini—ku nga nchumu wa nkoka eka ndhawu leyi yi nga yoxe eAustralia. Vamakwerhu ku katsa ni mulanguteri wa xifundzha hakanyingi a va tshama masiku yo hlaya emutini wa hina. Leswi swi pfune Alec leswaku a tiva Timbhoni to hambana-hambana, naswona a swi vonaka a tsakela ku hungasa na tona.

Ndzi Titwa Ku Fana Na Ezekiyele

A ndzi ma tsakela maendzo ya vamakwerhu, kambe a ndzi langutane ni ndzingo. A ko va mina ntsena Mbhoni edorobeni ra Derby. Vandlha leri a ri ri ekusuhi na mina a ri ri eBroome, ku nga tikhilomitara ta 220 ku ya kona. Hambiswiritano ndzi endle matshalatshala leswaku ndzi chumayela mahungu lamanene. Hi mpfuno wa Yehovha ndzi hlele swiyimo swa mina kutani ndzi sungula ku chumayela hi yindlu ni yindlu. Ndzi kume ntirho lowu wu nonon’hwa, kambe a ndzi titsundzuxa marito ya muapostola Pawulo lama nge: “Eka swilo hinkwaswo ndzi ni ntamu hikwalaho ka loyi a ndzi nyikaka matimba.”—Vafilipiya 4:13.

Vafundhisi va laha a hi tshama kona a va nga tsaki hi ntirho wa mina, ngopfu-ngopfu ku chumayela ka mina eka Ma-aborigine-kulorhi. Va ringete ku ndzi chavisa ni ku ndzi tshikisa ku chumayela. Nkaneto wa vona wu ndzi endle ndzi tiyimisela ku ya emahlweni naswona a ndzi khongela nkarhi ni nkarhi eka Yehovha leswaku a ndzi pfuna. Hakanyingi a ndzi tsundzuka marito  ya xikhutazo lama nyikiweke Ezekiyele: “Waswivo! Xikandza xa wena ndzi xi nonon’hwise ku fana ni swikandza swa vona ni mombo wa wena ndzi wu nonon’hwise ku fana ni mimombo ya vona. Mombo wa wena ndzi wu endle wu fana ni dayimani, leyi nonon’hwaka ku tlula ribye ro tiya. U nga tshuki u va chava, naswona u nga chavisiwi hi swikandza swa vona.”—Ezekiyele 3:8, 9.

Minkarhi yo hlayanyana vavanuna vambirhi va kereke va te eka mina loko ndzi ri endhawini ya mavhengele. Va ndzi hlekurile va ri karhi va hokoloka leswaku va ndzi vitanela mahlo ya vaxavi lavan’wana. A ndzi va honisa. Siku rin’wana, loko ndzi ri karhi ndzi tlhelela eka munhu loyi a a tsakela, mufundhisi wa kereke ya kwalaho u tile ivi a ndzi hehla hi leswaku a ndzi pfumeli eka Yesu. U wutle Bibele ya mina, a ndzi kombetela hi yona, a tlhela a ndzi tikirheta ha yona. Ndzi n’wi langute ematihlweni, ndzi n’wi tshahela Yohane 3:16 hi moya wa le hansi, kutani ndzi n’wi tiyisekisa leswaku ndzi ni ripfumelo eka Yesu. Vurhena bya mina byi n’wi hlamarisile swinene, hiloko a famba a nga ha vuli nchumu.

A ndzi swi tsakela ku chumayela Ma-aborigine endhawini ya le Derby. Mufundhisi un’wana u ringete ku ndzi sivela leswaku ndzi nga yi eka vanhu lava a va tshama emugangeni wo karhi, kambe u cinciwile. Kutani ndzi kote ku va yisela rungula ra Bibele. A ku ri khale ndzi lava ku va murhumiwa ku fana ni makwavo wa xisati wa mana wa mina kutani sweswi se a ndzi endla ntirho wa vurhumiwa, ndzi pfuna van’wana ku dyondza Rito ra Xikwembu. Ma-aborigine yo tala ma amukele rungula ra mina kutani ndzi sungule tidyondzo to tala ta Bibele.

Ku Karhateka Hi Xiyimo Xa Mina Xa Moya

Ku ringana malembe ya ntlhanu a ko va mina ntsena Mbhoni ya Yehovha eDerby. A swi ndzi nonon’hwela ku tshama ndzi tiyile emoyeni loko ndzi nga kumi xikhutazo hi ku hlangana nkarhi ni nkarhi ni vagandzeri-kulorhi. Siku rin’wana a ndzi hele matimba swinene, hiloko ndzi  huma hi movha ndzi ya beriwa hi moya. Loko ndzi tlhelela ekaya ndzhenga wolowo, ndzi kume makwerhu un’wana wa xisati ni vana va yena va nkombo va ndzi rindzile. A va ndzi tisele minkandziyiso yo huma evandlheni ra le Broome leri a ri ri ekule swinene. Ku sukela kwalaho makwerhu loyi, Betty Butterfield, u hlele ku hamba a ta eDerby kan’we hi n’hweti a ta tshama na mina hi mahelo-vhiki. A hi famba swin’we eku chumayeleni ivi endzhaku hi dyondza Xihondzo xo Rindza swin’we emutini wa mina. Na mina a ndzi ya eBroome kan’we hi n’hweti.

Vamakwerhu va le Broome a va pfuna swinene naswona nkarhi ni nkarhi a va ndzi endzela eDerby leswaku va ndzi pfuna entirhweni wa nsimu. A va khutaza ni vamakwerhu va le madorobeni man’wana leswaku loko va tshuka va hundza hi le Derby va ndzi endzela naswona va hlanganyela na mina entirhweni wa nsimu. Nakambe vaendzi lava a va ndzi tela ni tikhasete ta tinkulumo ta le rivaleni. Van’wana a va ndzi joyina loko ndzi dyondza Xihondzo xo Rindza. Maendzo lawa yo koma a ma khutaza swinene.

Mpfuno Lowu Engetelekeke A Wu Ri Endleleni

Ku ringana malembe yo hlayanyana ndzi kume mpfuno lowu engetelekeke loko Arthur na Mary va ka Willis, mpatswa lowu humeke penxeni wa le xiphen’wini xa le dzongeni wa Australia Vupela-dyambu, va ta ndzi pfuna eka tin’hweti tinharhu ta ximun’wana. Makwerhu Willis a a fambisa vunyingi bya minhlangano a tlhela a rhangela entirhweni wo chumayela. A hi ya etindhawini ta le kule eTimbaleni ta Kimberley, emapurasini ya tihomu. Nkarhi na nkarhi loko va ka Willis va famba a ndzi sala ni xivundza lexikulu.

Eku heteleleni, loko lembe ra 1983 ri ya eku heleni, ndzi twe mahungu yo tsakisa ya leswaku ku ni ndyangu lowu taka eDerby wu ta tshama kona—ku nga Danny na Denise va ka Sturgeon swin’we ni vana va vona va mune. Loko se va fikile, hi kote ku khoma minhlangano ya vhiki ni vhiki ni ku hlanganyela swin’we entirhweni wa nsimu. Hi 2001 ku simekiwe vandlha. Namuntlha, eDerby ku ni vandlha ro tiya ra vahuweleri va Mfumo va 24, leri nga ni vakulu vambirhi ni nandza wa vutirheli un’we lava hi khathalelaka swinene hi tlhelo ra moya. Minkarhi yin’wana hi va ni vanhu va 30 eminhlanganweni ya hina.

Loko ndzi languta emalembeni lama hundzeke, mbilu ya mina yi khapakhapa hi ntsako loko ndzi vona ndlela leyi Yehovha a ndzi pfuneke ha yona leswaku ndzi n’wi tirhela. Hambileswi nuna wa mina a nga si ndzi joyinaka evupfumerini bya mina, u hambeta a ndzi pfuna hi tindlela tin’wana. Swirho swa ntlhanu swa ndyangu wa mina swi ve Timbhoni—vana va mina vambirhi va xisati, vatukulu va mina vambirhi va xisati ni n’wana wa ndzisana ya mina ya xisati. Ku engetela kwalaho, maxaka ya mina yo talanyana ma dyondza Bibele ni vanhu va Yehovha.

Ndza tsaka swinene leswi Yehovha a ndzi pfuneke leswaku ndzi n’wi kuma. Ndzi tiyimisele ku va mugandzeri wa yena hilaha ku nga heriki.—Pisalema 65:2.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Mepe/Swifaniso leswi nga eka tluka 15]

(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)

AUSTRALIA

Wyndham

Timbala ta Kimberley

Derby

Broome

Perth

[Xihlovo Xa Kona]

Kangaroo and lyrebird: Lydekker; koala: Meyers

[Xifaniso lexi nga eka tluka 14]

Ndzi ri muongori exibedlhele xa le Wyndham hi 1953

[Xifaniso lexi nga eka tluka 15]

Vandlha ra Derby hi 2005