“Ndzi Wu Rhandza Swinene Nawu Wa Wena!”
“Ndzi Wu Rhandza Swinene Nawu Wa Wena!”
“Ndzi wu rhandza swinene nawu wa wena! Ndzi anakanya ha wona siku hinkwaro.”—PISALEMA 119:97.
1, 2. (a) Hi xihi xiyimo lexi mutsari la huhuteriweke wa Pisalema 119 a a langutane na xona? (b) Xana u titwise ku yini ha xona naswona ha yini a titwe hi ndlela yoleyo?
MUTSARI wa Pisalema 119 a a langutane ni ndzingo wo tika swinene. Valala lava tikukumuxaka, lava a va wu tekela ehansi nawu wa Xikwembu a va n’wi endle xihlekiso va tlhela va n’wi lumbeta. Tihosi ti n’wi bohele xikungu ti tlhela ti n’wi xanisa. A a rhendzeriwe hi vanhu vo biha naswona vutomi byakwe a byi ri ekhombyeni. Swilo leswi hinkwaswo swi n’wi endle leswaku a va ni “nkelunkelu hikwalaho ka gome.” (Pisalema 119:9, 23, 28, 51, 61, 69, 85, 87, 161) Hambiloko a langutane ni ndzingo lowu, mupisalema u yimbelerile a ku: “Ndzi wu rhandza swinene nawu wa wena! Ndzi anakanya ha wona siku hinkwaro.”—Pisalema 119:97.
2 U nga ha tivutisa u ku, “Xana nawu wa Xikwembu wu ve nchavelelo eka mupisalema hi ndlela yihi?” Lexi n’wi tiyiseke hi leswi a a khorwiseka leswaku Yehovha wa n’wi rhandza. Mupisalema a a tsaka hi ku tiva vuyelo lebyinene lebyi vaka kona loko munhu a hanya hi nawu lowu, hambileswi vakaneti van’wana a va n’wi dyisa mbitsi. A a swi xiya leswaku Yehovha wa n’wi khathalela. Ku engetela kwalaho, ku tirhisa ka yena nkongomiso wa nawu wa Xikwembu, ku n’wi endle a tlhariha ku tlula valala vakwe naswona leswi swi n’wi endle a hambeta a hanya. Ku yingisa ka yena nawu swi n’wi endle a va ni ku rhula ni ripfalo lerinene.—Pisalema 119:1, 9, 65, 93, 98, 165.
3. Ha yini swi tika namuntlha leswaku Vakreste va hanya hi ku pfumelelana ni milawu ya Xikwembu?
3 Ninamuntlha, malandza man’wana ya Xikwembu ma langutane ni miringo yo tika, leyi ringaka ripfumelo ra wona. Swi nga ha endleka hi nga langutananga ni xiyimo lexi xungetaka vutomi bya hina hilaha a swi ri hakona hi mupisalema, kambe na hina hi hanya eka “minkarhi ya mangava leyi swi nonon’hwaka ku langutana na yona.” Vanhu vo tala lava hi hlanganaka na vona siku ni siku a va na mhaka ni milawu ya Xikwembu—tipakani ta vona ti fambisana ni vutianakanyi ni ku hlongorisa swilo leswi vonakaka, va sihalala va tlhela va delela. (2 Timotiya 3:1-5) Vakreste lava ha riki vatsongo va tshama va ri karhi va vhikana ni minxungeto ya ku tikhoma ko biha. Loko munhu a ri eka xiyimo lexi, swi nga ha tika leswaku a ya emahlweni a hanya hi milawu ya Yehovha ni ku rhandza leswi lulameke. Xana hi nga tisirhelela njhani?
4. Mupisalema u swi kombise njhani leswaku wa wu rhandza nawu wa Xikwembu naswona xana swi fanerile leswaku Vakreste na vona va wu rhandza?
4 Lexi pfuneke mupisalema leswaku a hlula miringo leyi a langutaneke na yona a ku ri ku tinyika nkarhi wa ku kambisisa swinene nawu wa Xikwembu. Leswi swi endle leswaku a wu rhandza. Ina, tindzimana to tala eka Pisalema ya 119 ti vulavula hi nawu wo karhi wa Yehovha. * Namuntlha Vakreste a va le hansi ka Nawu wa Muxe lowu Xikwembu xi wu nyikeke tiko ra khale ra Israyele. (Vakolosa 2:14) Kambe misinya ya milawu leyi nga eka Nawu wolowo ya ha ri ya nkoka swinene. Misinya leyi ya milawu yi chavelele mupisalema, naswona yi nga ma chavelela ni malandza ya Xikwembu lama langutanaka ni swiphiqo swa masiku lawa.
5. I swiyenge swihi swa Nawu wa Muxe leswi hi nga ta swi kambisisa?
5 A hi voneni leswaku hi xihi xikhutazo lexi hi nga xi kumaka eka swiyenge swinharhu ntsena swa Nawu wa Muxe: lunghiselelo ra Savata, lunghiselelo ro khwaja ni nawu lowu lwisanaka ni ku navela. Emhakeni yin’wana ni yin’wana, hi ta swi vona leswaku ku twisisa misinya ya milawu leyi milawu leyi yi sekeriweke eka yona, swi ta hi pfuna leswaku hi langutana ni mintlhontlho leyi nga kona namuntlha.
Ku Enerisa Swilaveko Swa Hina Swa Moya
6. I swilaveko swihi swa nkoka leswi vanhu hinkwavo va nga na swona?
6 Munhu u vumbiwe a ri ni swilaveko swo hlayanyana. Hi xikombiso, swakudya, swakunwa ni ndhawu yo tshama eka yona swa laveka leswaku munhu a ta tshama a ri ni rihanyo lerinene. Hambiswiritano, vanhu va fanele va enerisa ni “xilaveko xa vona xa moya.” A va nge wu kumi ntsako wa xiviri loko va nga swi endli leswi. (Matewu 5:3) Ku enerisiwa ka xilaveko lexi a ku ri ka nkoka eka Yehovha lerova u lerise vanhu va yena leswaku va vekela mintirho ya vona etlhelo kan’we hi vhiki leswaku va khathalela timhaka leti fambisanaka ni vugandzeri bya Xikwembu.
7, 8. (a) Xikwembu xi ri hambanise njhani siku ra Savata ni masiku laman’wana? (b) Xana Savata a yi hetisisa xikongomelo xihi?
7 Lunghiselelo ra Savata a ri kandziyisa nkoka wa ku rhangisa swilo swa moya. Laha rito “savata” ri humelelaka kona ro sungula eBibeleni, a ku vulavuriwa hi lunghiselelo ra manna emananga. Vaisrayele va byeriwe leswaku va fanele va hlengeleta xinkwa lexi xa singita ku ringana tsevu wa masiku. Hi siku ra vutsevu a va fanele va hlengeleta “xinkwa xa masiku mambirhi,” hikuva hi siku ra vunkombo, a xi nga ta va kona. Siku ra vunkombo a ri ta va “savata yo kwetsima eka Yehovha,” leri ha rona un’wana ni un’wana wa vona a a fanele a tshama endhawini yakwe. (Eksoda 16:13-30) Wun’wana wa Milawu ya Khume a wu vula leswaku ku nga tirhiwi nchumu hi Savata. Siku leri a a ri kwetsima. Loko munhu a nga ri hlayisi, a a dlayiwa kunene.—Eksoda 20:8-11; Tinhlayo 15:32-36.
8 Nawu wa Savata a wu kombisa leswaku Yehovha wa khathala hi vuhlayiseki bya vanhu vakwe hi tlhelo ra nyama ni ra moya. Yesu u te: “Savata yi ve kona hi mhaka ya munhu.” (Marka 2:27) A ri nyika Vaisrayele nkarhi wo wisa ni wa ku tshinela swinene eka Muvumbi wa vona, va kombisa leswaku va n’wi rhandza. (Deteronoma 5:12) A ku ri siku leri tirhiseriwaka swilo swa moya ntsena. Leswi a swi katsa ku gandzela, ku khongela ni ku anakanyisisa hi Nawu wa Xikwembu tanihi ndyangu. Lunghiselelo leri a ri sirhelela Vaisrayele leswaku va nga heti nkarhi wa vona hinkwawo va ri eku hlongoriseni ka swilo leswi vonakaka. Savata a yi va tsundzuxa leswaku nchumu wa nkoka swinene evuton’wini bya vona a ku ri vuxaka bya vona na Yehovha. Yesu u tlhele a phindha mhaka leyi, leyi nga cinciki a ku: “Ku tsariwile, ‘Munhu a nga fanelanga a hanya hi xinkwa ntsena, kambe u fanele ku hanya ni hi rito rin’wana ni rin’wana leri humaka enon’wini wa Yehovha.’”—Matewu 4:4.
9. Lunghiselelo ra Savata ri va dyondzisa yini Vakreste?
9 Vanhu va Xikwembu a va ha boheki ku hlayisa siku ra savata ra tiawara ta 24, kambe ku na leswi hi nga swi dyondzaka eka lunghiselelo ra Savata. (Vakolosa 2:16) Xana a yi hi tsundzuxi leswaku na hina hi fanele hi rhangisa mintirho ya moya emahlweni? Swilo swo kwetsima a swi fanelanga swi tekeriwa ndhawu hi swilo leswi vonakaka kumbe hi ku hlongorisa vuhungasi. (Vaheveru 4:9, 10) Kutani hi nga ha tivutisa: “Xana i yini lexi ndzi xi rhangisaka evuton’wini bya mina? Xana ndzi rhangisa ku hlaya, ku khongela, ku va kona eminhlanganweni ya Vukreste ni ku chumayela mahungu lamanene ya Mfumo? Kumbe ku ni mintirho yin’wana leyi endlaka leswaku ndzi nga swi endli leswi?” Loko hi rhangisa swilo swa moya evuton’wini bya hina, Yehovha wa hi tiyisekisa leswaku a hi nge swi pfumali swilaveko swa vutomi.—Matewu 6:24-33.
10. Hi nga vuyeriwa njhani hi ku tinyika nkarhi wa ku kambisisa timhaka ta moya?
10 Nkarhi lowu hi wu tirhiselaka ku dyondza Bibele ni tibuku leti fambisanaka na yona swin’we ni ku anakanyisisa swinene hi rungula ra kona, wu nga hi pfuna leswaku hi tshinela swinene eka Yehovha. (Yakobo 4:8) Susan, loyi eka malembe ya 40 lama hundzeke a sunguleke ku tinyika nkarhi wo hlaya Bibele nkarhi na nkarhi, u vula leswaku loko a ha sungula a swi tika. A ku ri ndzhwalo. Kambe loko a ya a hlaya, u ye a swi tsakela swinene. Sweswi wa karhateka loko o tshuka a nga wu kumi nkarhi wo endla dyondzo ya munhu hi yexe. U ri: “Ku dyondza swi ndzi endle leswaku ndzi teka Yehovha tanihi Tatana. Ndza n’wi tshemba swinene naswona ndzi vulavula na yena hi ku ntshunxeka hi xikhongelo. Ya hlamarisa swinene ndlela leyi Yehovha a ma rhandzaka ha yona malandza yakwe, ndlela leyi a ma khathalelaka ha yona ha un’we-un’we ni ndlela leyi mina a ndzi pfuneke ha yona.” Hakunene na hina hi nga kuma ntsako lowukulu loko hi khathalela swilaveko swa hina swa moya nkarhi na nkarhi!
Nawu Wa Xikwembu Malunghana Ni Ku Khwaja
11. Lunghiselelo ro khwaja a ri tirha njhani?
11 Xiphemu xa vumbirhi xa Nawu wa Muxe lexi kombisaka leswaku Xikwembu xa khathala hi vuhlayiseki bya vanhu va xona i lunghiselelo ra ku khwaja. Yehovha u vule leswaku loko murimi la nga Muisrayele a tshovela ensin’wini yakwe, u fanele a pfumelela la pfumalaka leswaku a khwaja leswi siyiweke hi vatshoveri. Varimi a va nga fanelanga va bubula ku nga sali nchumu emasin’wini ya vona, naswona a va nga fanelanga va hlengeleta madiriva kumbe mihandzu ya mutlhwari leyi saleke. Nyandza ya mavele leyi rivariweke emasin’wini a yi nga fanelanga yi landziwa. Leri a ku ri lunghiselelo lerinene ro pfuna lava sweleke, valuveri, lava nga riki na vatswari ni tinoni. Ina, ntirho wo khwaja a wu nga olovi, kambe loko va wu endla a va papalata ku famba va kombela.— Levhitika 19:9, 10; Deteronoma 24:19-22; Pisalema 37:25.
12. Lunghiselelo ro khwaja a ri nyika varimi nkarhi wo endla yini?
12 Nawu wa ku khwaja a wu nga vuli leswaku varimi va fanele va va siyela swo tanihi kwihi vanhu lava pfumalaka. Hi vona a va fanele va vona leswaku leswi va swi siyaka ematlhelo ka masimu ya vona swi tele kumbe i switsongo. Leswi a swi va dyondzisa ku hanana. A swi va nyika nkarhi wo kombisa leswaku va n’wi khensa Munyiki wa ntshovelo, hikuva “loyi a kombisaka tintswalo eka xisiwana [u] vangamisa [Muendli wa xona].” (Swivuriso 14:31) Bowasi u swi endlile sweswo. Hi musa u endle leswaku Rhuti, ku nga noni leyi a yi khwaja emasin’wini yakwe, a hlengeleta mavele yo tala swinene. Yehovha u katekise Bowasi swinene hikwalaho ka ku hanana ka yena.—Rhuti 2:15, 16; 4:21, 22; Swivuriso 19:17.
13. Nawu wa khale wo khwaja wu hi dyondzisa yini?
13 Nsinya wa nawu lowu khumbaka nawu wa ku khwaja a wu cincanga. Yehovha u rindzele leswaku malandza yakwe ma hanana, ngopfu-ngopfu ma nyika lava pfumalaka. Loko hi hanana swinene, ni mikateko ya hina ya andza. Yesu u te: “Hanyani hi ku nyika, kutani vanhu va ta mi nyika. Va ta chela eswifuveni swa n’wina mpimo lowunene, lowu gandliweke, lowu hlunguhliweke ni lowu khapakhapaka. Hikuva xipimo lexi mi pimaka ha xona, va ta mi pimela ha xona na n’wina.”—Luka 6:38.
14, 15. Hi nga swi kombisa njhani leswaku ha hanana, naswona hi nga vuyeriwa njhani hina swin’we ni lava hi va pfunaka?
14 Muapostola Pawulo u hi khutaze leswaku “hi endlel[a] hinkwavo leswi nga swinene, kambe ngopfu-ngopfu lava nga swin’we na hina eripfumelweni.” (Vagalatiya 6:10) Xisweswo, hi fanele hi tiyiseka leswaku Vakreste-kulorhi va kuma mpfuno wa moya loko va langutane ni miringo. Kambe minkarhi yin’wana va nga ha va va lava mpfuno lowu engetelekeke, hi xikombiso, va nga ha lava ku yisiwa eHolweni ya Mfumo kumbe eswitolo va ya xava swo karhi. Xana evandlheni ra ka n’wina ku ni lava dyuhaleke, lava vabyaka kumbe lava nga kotiki ku huma endlwini, lava va nga swi tsakelaka ku endzeriwa va ta khutaziwa kumbe ku pfuniwa? Loko ho endla matshalatshala yo endla leswi, Yehovha a nga ha hi tirhisa leswaku a hlamula swikhongelo swa munhu la pfumalaka. Hambileswi ku nga mfanelo leswaku Vakreste va khathalelana, ku khathalela van’wana swi tlhela swi vuyerisa la swi endlaka. Ku kombisa rirhandzu ra xiviri eka vagandzeri-kulorhi swa tsakisa ni ku enerisa swinene naswona swi hi endla hi amukeleka eka Yehovha.—Swivuriso 15:29.
15 Ndlela yin’wana ya nkoka leyi Vakreste va kombisaka rirhandzu ha yona i ku tirhisa nkarhi ni matimba ya vona leswaku va vulavula hi swikongomelo swa Xikwembu. (Matewu 28:19, 20) Munhu wihi na wihi la tshameke a pfuna munhu kukondza a nyiketela vutomi byakwe eka Yehovha, wa swi twisisa leswi vuriwaka hi marito lawa ya Yesu: “Ku nyika swi tisa ntsako lowukulu ku tlula ku amukela.”—Mintirho 20:35.
Ku Papalata Ku Navela
16, 17. Nawu wa vukhume a wu sivela yini, naswona ha yini?
16 Xiyenge xa vunharhu xa Nawu wa Xikwembu lowu nyikiweke Vaisrayele lexi hi nga ta xi kambisisa, i nawu wa vukhume lowu a wu sivela ku navela. Nawu lowu a wu ku: “U nga tshuki u navela yindlu ya munhu-kuloni. U nga tshuki u navela nsati wa munhu-kuloni, kumbe hlonga rakwe ra xinuna kumbe ra xisati kumbe nkunzi yakwe kumbe mbhongolo yakwe kumbe xin’wana ni xin’wana lexi nga xa munhu-kuloni.” (Eksoda 20:17) A nga kona munhu la nga vekaka nawu lowu, tanihi leswi a nga riki kona munhu la nga vonaka leswi nga embilwini ya un’wana. Kambe xileriso lexi xi endle leswaku Nawu wu va ehenhla swinene loko wu pimanisiwa ni leyi yi vekiwaka hi vanhu. Wu endle Muisrayele ha un’we a swi xiya leswaku u ta tihlamulela hi ku kongoma eka Yehovha, loyi a kotaka ku vona laha mbilu yi voyameleke kona. (1 Samuwele 16:7) Ku engetela kwalaho, nawu lowu a wu susa ndzhombo wa swiendlo swo tala swa ku tikhoma ko biha.—Yakobo 1:14.
17 Nawu lowu lwisanaka ni ku navela wu pfune vanhu va Xikwembu leswaku va papalata ku hlongorisa swilo leswi vonakaka, makwanga ni ku vilela hi swiyimo swa vona. Nakambe a wu va sirhelela endzingweni wa ku yiva kumbe wa ku tikhoma ko biha. Minkarhi hinkwayo ku ta tshama ku ri ni vanhu lava va nga ni swilo leswi vonakaka, leswi hi swi navelaka kumbe lava hi ndlela yo karhi swilo swi vonakaka swi va fambela kahle ku tlula hina. Loko ho tsandzeka ku lawula mianakanyo ya hina loko hi langutane ni swiyimo swo fana ni leswi, hi nga ha lahlekeriwa hi ntsako kutani hi va vondzoka. Bibele yi ri ku navela i xikombiso xa ‘xiyimo xa mianakanyo lexi nga amukelekiki.’ I swinene ngopfu leswaku hi papalata ku navela.—Varhoma 1:28-30.
18. Hi wihi moya lowu nga tala emisaveni, naswona wu nga vanga vuyelo byihi byo biha?
18 Moya lowu nga kona emisaveni namuntlha wu khutaza ku hlongorisa swilo leswi vonakaka ni ku phikizana ni van’wana. Hi ku tirhisa tindlela to navetisa, vanhu va mabindzu va hi endla hi navela swilo leswintshwa naswona minkarhi yo tala va hi endla hi vona onge a hi nge tsaki loko hi nga swi xavanga swilo swa kona. Lowu hi wona moya lowu Nawu wa Yehovha wu wu yirisaka. Nchumu wun’wana lowu yelanaka swinene ni leswi, i ku navela ku kuma xin’wana ni xin’wana ni ku hlengeleta rifuwo, ku nga khathariseki vuyelo bya kona. Muapostola Pawulo u tsundzuxile: “Lava tiyimiseleke ku fuwa va wela endzingweni ni le ntlhan’wini ni le ku naveleni ko tala ka vuhunguki ni loku vavisaka, loku nghenisaka vanhu endzovisweni ni le ku onhakeni. Hikuva ku rhandza mali i rimitsu ra mixaka hinkwayo ya swilo swo biha, naswona hi ku lwela ku fikelela rirhandzu leri, van’wana va lahlekisiwile eripfumelweni naswona va titlhave hinkwako-nkwako hi switlhavi swo tala.”—1 Timotiya 6:9, 10.
19, 20. (a) Eka munhu loyi a rhandzaka nawu wa Yehovha, hi swihi swilo leswi nga swa nkoka hakunene? (b) Exihlokweni lexi landzelaka ku ta buriwa hi yini?
19 Lava va rhandzaka nawu wa Xikwembu va swi tiva leswaku moya wa ku hlongorisa swilo leswi vonakaka wu ni khombo naswona va sirheleriwa eka wona. Hi xikombiso, mupisalema u khongele eka Yehovha a ku: “Voyamisela mbilu ya mina eswitsundzuxweni swa wena, hayi empindzulweni. Nawu wa nomu wa wena i wunene eka mina, ku tlula swiphemu swa magidi swa nsuku ni silivhere.” (Pisalema 119:36, 72) Loko marito lawa hi ma tshemba hi ta swi kota ku papalata mintlhamu ya ku hlongorisa swilo leswi vonakaka, makwanga ni ku tshamela ku vilela. ‘Ku chava Xikwembu’ hi kona ku nga ta hi vuyerisa swinene, ku nga ri ku hlengeleta rifuwo.—1 Timotiya 6:6.
20 Misinya ya milawu leyi endleke leswaku Yehovha a nyika tiko ra khale ra Israyele Nawu, ya ha ri ya nkoka swinene eminkarhini leyi ya hina ya mangava hilaha a yi ri hakona loko Yehovha a nyika Muxe Nawu wolowo. Loko hi tirhisa misinya leyi ya milawu evuton’wini bya hina, hi ta ya hi yi twisisa swinene, hi yi rhandza swinene naswona hi ta va vanhu lava tsakeke. Nawu lowu wu hi khomele tidyondzo to tala naswona ntikelo wa tona wu vonaka kahle loko hi kambisisa vutomi ni mintokoto ya vanhu lava ku vulavuriwaka ha vona eBibeleni. Swin’wana swa switsundzuxo leswi swi ta kambisisiwa eka xihloko lexi landzelaka.
[Nhlamuselo ya le hansi]
^ par. 4 Eka tindzimana ta 176 ta pisalema leyi, i mune wa tona ntsena leti nga vulavuliki hi swileriso, swiboho swa vuavanyisi, nawu, minkongomiso, switsundzuxo, tindlela kumbe rito ra Yehovha.
U Nga Hlamurisa Ku Yini?
• I yini lexi endleke mutsari wa Pisalema 119 a rhandza nawu wa Yehovha?
• Vakreste va nga dyondza yini eka lunghiselelo ra Savata?
• Ha yini nawu wa Xikwembu malunghana ni ku khwaja wu ri wa nkoka?
• Xana nawu lowu lwisanaka ni ku navela wu hi sirhelela njhani?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Xifaniso lexi nga eka tluka 21]
Xana nawu wa Savata a wu kandziyisa yini?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]
Xana nawu wa ku khwaja wu hi dyondzisa yini?