Ku Xiximeka—Swi Nga Koteka Eka Vanhu Hinkwavo

“Hi fanele hi aka misava leyintshwa—misava yo antswa swinene—laha vanhu hinkwavo va nga ta kombiwa xichavo hi masiku.”—MUUNGAMERI WA UNITED STATES, HARRY TRUMAN, SAN FRANCISCO, CALIFORNIA, U.S.A., APRIL 25, 1945.

KU FANA ni vo tala emalembeni ya le ndzhaku ka Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava, Muungameri Truman a a anakanya leswaku vanhu va nga dyondza ematin’wini ya vona kutani va fikelela “misava leyintshwa” laha vanhu hinkwavo va nga ta kombiwa xichavo. Lexi vavisaka, namuntlha xiyimo xi hi ndlela yin’wana. Ku va “vanhu hinkwavo va . . . kombiwa xichavo hi masiku” ka ha ri norho ntsena, hikuva rimitsu ra xiphiqo xa kona a ri le ka munhu hi byakwe, kambe ri le ka nala lonkulu wa vanhu.

Rimitsu Ra Xiphiqo

Bibele yi vula leswaku nala yoloye i Sathana Diyavulosi, xivumbiwa xa moya lexi hombolokeke, lexi ku sukela loko munhu a ve kona, xi lwisaneke ni mfanelo ya Xikwembu ya ku fuma. Ku sukela loko Sathana a vulavule na Evha entangeni wa Edeni, xikongomelo xa yena a ku ri ku tshikisa vanhu ku tirhela Muvumbi wa vona. (Genesa 3:1-5) Anakanya hi vuyelo byo chavisa lebyi Adamu na Evha va byi tshoveleke loko va pfumele ku yengiwa hi Diyavulosi! Hi ku hatlisa endzhaku ka ku tlula ka vona nawu wa Xikwembu malunghana ni mbhandzu lowu yirisiweke, vuyelo bya kona ku ve ku “ya tumbela . . . leswaku va nga voni xikandza xa Yehovha Xikwembu.” Ha yini? Adamu u tiphofurile a ku: “[A] ndzi chava hikuva a ndzi nga ambalanga nchumu, hikwalaho ndzi tifihlile.” (Genesa 3:8-10) Vuxaka bya  Adamu ni Tata wakwe wa le tilweni kun’we ni ndlela leyi Adamu a a tilanguta ha yona se a swi cincile. A a khomiwe hi tingana naswona a a nga ha ntshunxekanga ku va emahlweni ka Yehovha.

Ha yini Diyavulosi a a lava leswaku Adamu a lahlekeriwa hi xindzhuti xakwe? Hikuva munhu u endliwe hi xifaniso xa Xikwembu, kutani Sathana u rhandza ku n’wi vona a endla swilo leswi nga ta onha xiyimo xakwe xa ku kombisa ku vangama ka Xikwembu. (Genesa 1:27; Varhoma 3:23) Leswi swi hi pfuna ku twisisa xivangelo xa ku va vanhu vo tala swonghasi ematin’wini va susiwe xindzhuti. Tanihi “xikwembu xa mafambiselo lawa ya swilo,” Sathana a a ri karhi a kucetela moya lowu “enkarhini lowu munhu a fumaka munhu ku n’wi endla swo biha.” (2 Vakorinto 4:4; Eklesiasta 8:9; 1 Yohane 5:19) Xana sweswo swi vula leswaku vanhu a va nge he pfuki va ve ni xindzhuti xa ntiyiso?

Yehovha U Xixima Ntumbuluko Wakwe

Anakanya nakambe hi swiyimo swa le ntangeni wa Edeni loko Adamu na Evha va nga si dyoha. A va ri ni swakudya swo tala, ntirho lowu enerisaka ni ntshembo wa ku hanya hi masiku va tsakile va ri ni vana va vona. (Genesa 1:28) Ndlela leyi va vumbiweke ha yona a yi swi kombisa kahle leswaku Xikwembu xi ni xikongomelo xa rirhandzu xa ku fundzha vanhu.

Xana vonelo ra Yehovha ra ku xixima vanhu ri cincile loko Adamu na Evha va ve lava nga hetisekangiki? Doo! U va twele vusiwana hikwalaho ka tingana leti se a va ri na tona hileswi a va nga ambalanga nchumu. Xikwembu xi va kombise rirhandzu hi ku va nyika “tinguvu to leha ta dzovo” ematshan’weni ya matluka ya nkuwa lawa va tirhungeleke wona leswaku va tifunengeta masenge. (Genesa 3:7, 21) Ematshan’weni yo va tshika ni tingana ta vona, Xikwembu xi va xiximile.

Endzhakunyana, loko a tirhisana ni tiko ra Israyele, Yehovha u kombise ntwela-vusiwana eka swisiwana, tinoni, ni valuveri—ku nga vanhu va tiko lava talaka ku khomiwa hi ndlela ya tihanyi. (Pisalema 72:13) Hi xikombiso, loko va endla ntshovelo emasin’wini, eka mirhi ya mitlhwari ni ya vhinya, Vaisrayele a va byeriwe leswaku va nga vuyi va ta vunga hinkwaswo. Ematshan’weni ya sweswo, Xikwembu xi lerise leswaku leswi nga siyiwa swi fanele swi “salela muluveri, n’wana la nga riki na tatana ni noni.” (Deteronoma 24:19-21) Loko yi tirhisiwa, milawu leyi a yi sivela vanhu ku famba va kombela, naswona a yi va nyika mintirho leyi xiximekaka hambiloko va swerile swinene.

Yesu A A Fundzha Van’wana

Loko a ri laha misaveni, N’wana wa Xikwembu, Yesu Kreste, a a rhandza ku xixima van’wana. Hi xikombiso, loko a ri eGaleliya, u tshineleriwe hi wanuna loyi a teleke nhlokonho. Hi ku ya hi Nawu wa Muxe, munhu la nga ni nhlokonho a a fanele a papalata ku tluleta van’wana hi ku huwelela a ku: “A ndzi tenganga, a ndzi tenganga!” (Levhitika 13:45) Hambiswiritano, wanuna loyi u tshike ku huwelela loko a tshinela eka Yesu. Ematshan’weni ya sweswo, u we hi xikandza kutani a kombela eka Yesu, a ku: “Hosi, loko u swi lava, u nga ndzi basisa.” (Luka 5:12) Xana Yesu u angule njhani? Yesu a  nga n’wi holovelanga wanuna loyi hikwalaho ko tlula Nawu, naswona A nga n’wi honisanga kumbe ku n’wi papalata. Ematshan’weni ya sweswo, u xixime wanuna loyi wa nhlokonho hi ku n’wi khumba ivi a ku: “Ndza swi lava. Basisiwa.”—Luka 5:13.

Minkarhi yin’wana, Yesu u kombise vuswikoti byo horisa handle ko khumba munhu—minkarhi yin’wana a ri ekule. Kambe eka xiendlakalo lexi, u hlawule ku khumba wanuna loyi. (Matewu 15:21-28; Marka 10:51, 52; Luka 7:1-10) Tanihi leswi wanuna loyi a a ‘tele nhlokonho,’ a swi kanakanisi leswaku a ku hele malembe a nga si khumbana ni munhu un’wana. U fanele a titwe a chavelelekile hakunene loko a khumbiwa hi munhu un’wana! Lexi wanuna loyi a a xi navela hi mbilu yakwe hinkwayo a ku ri ku hanyisiwa eka nhlokonho yakwe. Kambe, a swi kanakanisi leswaku wanuna loyi u pfunekile eka swin’wana hi mukhuva lowu Yesu a wu tirhiseke loko a n’wi hanyisa—na yena u titwe a ri munhu. Xana swa twala ku pfumela leswaku ku khathala ko tano hi xindzhuti xa van’wana ku nga va kona evanhwini namuntlha? Loko swi ri tano, ku nga kombisiwa njhani?

Vulawuri Lebyi Fundzhaka Van’wana

Yesu u vule marito lawa vo tala va ma tekaka ma ri dyondzo leyi dumeke swinene eka hinkwato leti tshameke ti dyondzisiwa malunghana ni vuxaka bya vanhu: “Hikokwalaho, swilo hinkwaswo, leswi mi lavaka vanhu va swi endla eka n’wina, na n’wina mi fanele mi swi endla eka vona.” (Matewu 7:12) Nawu lowu wa mahanyelo, wu susumetela munhu ku xixima van’wana, tanihi leswi na yena a lavaka leswaku va n’wi xixima.

Hilaha matimu ma kombisaka hakona, ku tirhisa nawu lowu a swi tiendlekeli—hakanyingi ku endliwa leswi hambanaka ni leswi wu vulaka swona. Wanuna un’wana loyi hi nga ta n’wi vula Harold u ri: “Kahle-kahle a swi ndzi tsakisa ku tsongahata van’wana. A ndzi tirhisa marito ma nga ri mangani ku endla munhu a sala a nga ha titivi, a  khomiwe hi tingana kumbexana a khavaxela ni mihloti.” Kambe ku humelele swin’wana leswi endleke leswaku Harold a cinca ndlela leyi a a hanyisana ni van’wana ha yona. “Timbhoni ta Yehovha ti sungule ku ndzi endzela. Sweswi ndzi khomiwa hi tingana loko ndzi anakanya hi swilo leswi ndzi swi vuleke ni ndlela leyi ndzi ti khomeke ha yona minkarhi yin’wana. Kambe a ti lan’wanga, kutani hakatsongo-tsongo tidyondzo ta Bibele ti ndzi khumbe mbilu ivi ti ndzi susumetela ku hundzuka.” Namuntlha Harold i nkulu evandlheni ra Vukreste.

Ntokoto wa Harold wu swi kombisa kahle leswaku hakunene “rito ra Xikwembu ra hanya naswona ri ni matimba, ri kariha ku tlula banga rihi ni rihi leri tsemaka hi matlhelo mambirhi, ri tlhava hambi ku ri ku ya fika emaaveni ya moya-xiviri ni moya, ni ya mahlangano swin’we ni mongo wa wona, naswona ra swi kota ku twisisa miehleketo ni makungu ya mbilu.” (Vaheveru 4:12) Rito ra Xikwembu ri ni matimba yo fikelela mbilu ya munhu ni ku cinca mianakanyo ni mahanyelo yakwe. Xisekelo-nkulu xa ku xixima van’wana i ku navela ku va pfuna swi suka embilwini ematshan’weni ya ku navela ku va vavisa, nakambe i ku navela ku va fundzha ku ri ni ku va tsongahata.—Mintirho 20:35; Varhoma 12:10.

Ku Vuyisiwa Ka Xindzhuti Xa Vanhu

Ku navela koloko hi kona ku susumetelaka Timbhoni ta Yehovha ku vulavula ni van’wana hi ntshembo lowu tsakisaka wa le Bibeleni. (Mintirho 5:42) A ku na ndlela yin’wana yo antswa yo kombisa xichavo eka munhu-kulobye ku tlula ku n’wi byela “mahungu lamanene ya leswo antswa.” (Esaya 52:7) Swilo “leswo antswa” swi katsa ku ambala “vumunhu lebyintshwa,” lebyi nga ta dlaya ku “navela loku vavisaka” ka ku tsongahata van’wana. (Vakolosa 3:5-10) Nakambe ku nga ri khale sweswo swi ta katsa ku hetiseka ka xikongomelo xa Yehovha xa ku susa swiyimo ni malangutelo lama susaka munhu xindzhuti, kun’we ni ku susa muhlohloteri lonkulu wa moya wolowo, ku nga Sathana Diyavulosi. (Daniyele 2:44; Matewu 6:9, 10; Nhlavutelo 20:1, 2, 10) Kutani misava yi ta “tala hi ku tiva Yehovha,” ivi vanhu hinkwavo va va ni xindzhuti.—Esaya 11:9.

Ha ku khutaza leswaku u dyondza hi ntshembo lowu wo tsakisa. Loko u tihlanganisa ni Timbhoni ta Yehovha, u ta tivonela hi wexe leswaku ku tirhisa misinya ya milawu ya Bibele swi endla leswaku vanhu va va ni xindzhuti. Naswona u ta kota ku dyondza ndlela leyi Mfumo wa Xikwembu wu nga ta hatlisa wu yi tisa ha yona ‘misava leyintshwa yo antswa swinene,’ laha “vanhu hinkwavo va nga ta kombiwa xichavo hi masiku,” ku nga ha tlangiwi hi vona nakambe.

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 6]

Ku Tshama Va Tshembekile Swi Hlayise Xindzhuti Xa Vona

Hi nkarhi wa Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava, Timbhoni ta Yehovha to tlula 2 000 ti rhumeriwe etikampeni ta vakhotsiwa ta Manazi hikwalaho ka vupfumeri bya tona. Loko a xiye ndlela leyi ti tshameke ti tshembekile ha yona, khale ka mukhotsiwa wa le Ravensbrück, ku nga Gemma La Guardia Gluck u vule leswi landzelaka ebukwini yakwe leyi nge My Story: “Nkarhi wun’wana Magestapo ma endle xitiviso xa leswaku Xichudeni xin’wana ni xin’wana xa Bibele lexi landzulaka vupfumeri bya xona kutani xi swi tiyisekisa hi ku sayina ehansi, xi ta ntshunxiwa naswona a xi nge he xanisiwi.” Malunghana ni lava va aleke ku sayina, u tsarile: “Va vone swi antswa leswaku va ya emahlweni va xanisiwa, kutani va rindzela siku ra ku ntshunxiwa ka xiviri.” Ha yini va endle tano? Magdalena, loyi se a nga ni malembe ya va-80, loyi a boxiweke eku sunguleni ka xihloko lexi hundzeke, wa hlamusela: “Ku tshama hi tshembekile eka Yehovha a swi ri swa nkoka ngopfu ku tlula ku endla swo karhi leswaku hi ponisa vutomi bya hina. Leswaku hi tshama hi ri ni xindzhuti a hi fanele hi tshama hi tshembekile.” *

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 5]

Yesu a a fundzha vanhu lava a va hanyisaka

[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]

Timbhoni ta Yehovha ti fundzha van’wana hi ku va byela “mahungu lamanene ya leswo antswa”