Mhaka Ya Vutomi

Ndyangu Wa Hina Wu Va Ni Vun’we Eku Heteleleni!

HI KU VULA KA SUMIKO HIRANO

Ndzi kume ndlela leyinene ya vutomi, naswona a ndzi navela leswaku nuna wa mina a fambisana na mina eka yona. Ku hundze malembe ya 42 sweswo swi nga si endleka.

MINA ni nuna wa mina hi tekane hi 1951, loko ndzi ri na malembe ya 21. Loko ku nga si hela malembe ya mune hi ve ni vana vambirhi va vafana, naswona a ndzi titwa ndzi katekile hi tindlela hinkwato evuton’wini.

Siku rin’wana hi 1957, sesi wa mina u ndzi byele leswaku murhumiwa un’wana la nga Mbhoni ya Yehovha wa n’wi endzela. Hambileswi a a ri Mubudha, u sungule ku dyondza Bibele ni murhumiwa loyi, kutani u ndzi khutazile leswaku na mina ndzi dyondza Bibele. Ndzi pfumerile. A ndzi nghena Kereke ya Protestente, kutani a ndzi ehleketa leswaku ndzi ta kota ku paluxa swihoxo swa Timbhoni ta Yehovha.

Swi nga si ya kwihi, ndzi swi vonile leswaku a ndzi yi tivi Bibele. Ndzi boheke ku vutisa murhumiwa loyi ndzi ku, “Yehovha i mani?” A ndzi nga si tshama ndzi twa vito leri ri tirhisiwa ekerekeni ya hina. Murhumiwa yoloye, loyi ku nga Daphne Cooke (loyi endzhakunyana a veke wa ka Pettitt), u ndzi kombe buku ya Esaya 42:8, leyi kombisaka hi ku kongoma leswaku Yehovha i vito ra Xikwembu xa Matimba Hinkwawo. Daphne u hlamule swivutiso swa mina hinkwaswo hi ku tirhisa Bibele.

Ndzi vutise mufundhisi wa hina swivutiso leswi fanaka. U ndzi byele a ku: “Ku vutisa swivutiso i xidyoho. Tshemba leswi hi ku byelaka swona.” Hambileswi a ndzi nga kholwi leswaku ku vutisa swivutiso swi hoxile, ku hele tin’hweti ta tsevu ndzi ri karhi ndzi ya ekerekeni Sonto yin’wana ni yin’wana nimixo kutani ndzi ya eminhlanganweni ya Timbhoni ta Yehovha ninhlikanhi.

 Ndlela Leyi Vukati Bya Mina Byi Khumbekeke Ha Yona

Leswi a ndzi swi dyondza eBibeleni swi ndzi tsakisile, kutani ndzi swi byele nuna wa mina, Kazuhiko. Endzhaku ka dyondzo ni minhlangano, a ndzi n’wi byela leswi ndzi swi dyondzeke. Vuyelo bya kona hileswaku hi sungule ku ka hi nga ha twanani kahle. A a nga swi lavi leswaku ndzi va Mbhoni ya Yehovha. Kambe ku dyondza Bibele a swi tsakisa lerova ndzi ye emahlweni ni tidyondzo ta mina ni ku hlanganyela ni Timbhoni.

Loko ndzi nga si ya eminhlanganweni nimadyambu, a ndzi swekela Kazuhiko swakudya leswi a swi rhandzaka ngopfu, kambe yena u sungule ku ya dya ekhefini. Loko ndzi vuya eminhlanganweni, a ndzi n’wi kuma a hlundzukile a tlhela a nga ndzi vulavurisi. Endzhaku ka masiku mambirhi kumbe manharhu, a a sungula ku vulavulanyana kasi a ku ri nkarhi wa leswaku ndzi ya eminhlanganweni nakambe.

Enkarhini wolowo, ndzi khomiwe hi vuvabyi bya rifuva, ku nga vuvabyi lebyi byi dlayeke van’wana endyangwini wa ka va nuna wa mina. Kazuhiko a karhateke ngopfu lerova a kala a ndzi byela leswaku loko ndzi antswa, ndzi ta endla leswi ndzi lavaka ku swi endla. Xikombelo xa mina a ku ri leswaku a ndzi pfumelela ku ya eminhlanganweni vhiki rin’wana ni rin’wana. U pfumerile.

Swi teke tin’hweti ta tsevu leswaku ndzi hola, naswona enkarhini wolowo ndzi tinyike nkarhi wo tala wo dyondza Bibele. Ndzi xopaxope swihoxo eka tidyondzo ta Timbhoni, hi xikongomelo xa leswaku loko ndzo swi kuma ndzi ta tshika ku dyondza. A ndzi kumanga ni xin’we. Ematshan’weni ya sweswo, ndzi kume leswaku Kereke ya Protestente hi yona leyi nga ni swihoxo. Ndzi tive rirhandzu ni vululami bya Yehovha ni ku vona nkoka wo hanya hi ku pfumelelana ni milawu ya yena.

Loko se ndzi horile, nuna wa mina u hetisise xitshembiso xa yena naswona a nga ndzi alelanga ku ya eminhlanganweni. Ndzi hambete ndzi kula hi tlhelo ra moya, kutani ndzi khuvuriwa ndzi va un’wana wa Timbhoni ta Yehovha hi May 1958. A ndzi navela leswaku ndyangu wa mina wu hlanganyela na mina eku gandzeleni ka Xikwembu xa ntiyiso.

Ku Pfuna Vana Va Mina Hi Tlhelo Ra Moya

Minkarhi hinkwayo vana va mina va vafana a va famba na mina eminhlanganweni ni le ku chumayeleni, kambe ku humelele swilo swin’wana leswi endleke ndzi swi vona leswaku va ya va kula hi vutivi bya Bibele. Siku rin’wana Masahiko, xifanyetana xa mina xa malembe ya tsevu, a a ri eku tlangeni ehandle. Ndzi twe pongo lerikulu, un’wana a ri karhi a kalakala. Muakelani wa mina u nghene endlwini, a ri karhi a kalakala a vula leswaku xifanyetana xa mina xi tlumbiwe hi movha. Xana a xi file? Ndzi tikhomile kutani ndzi huma endlwini hi ku hatlisa. Ndlela leyi xikanyakanya xakwe a xi vaviseke ha yona yi endle leswaku ndzi sungula ku chava, kambe ndzi n’wi vone a ta eka mina a lo tshwumukanyana. Loko a ri karhi a ndzi khoma, u te: “Manana, Yehovha u ndzi ponisile, a hi swona ke?” Loko ndzi n’wi vona a ha hanya ni ku twa marito yo saseka lawa a ma vuleke ndzi humese mihloti.

Siku rin’wana loko hi ri evutirhelini, hi hlangane ni mukhalabye un’wana loyi a huweleleke a ku: “Swi ri swa yini swa ku yingayinga ni n’wana? Mbuyangwana n’wana wa vanhu.” Ndzi nga si n’wi hlamula, Tomoyoshi wa malembe ya nhungu  u te: “Kokwana, Manana a nga ndzi sindzisi ku chumayela. Ndzi chumayela hileswi ndzi lavaka ku tirhela Yehovha.” Mukhalabye wa vanhu u lo n’wi honokela a pfumala ni marito.

Hi tlhelo ra moya, vana va mina a va nga ri na tatana. A ndzi boheka ku va dyondzisa tidyondzo ta Bibele, hambileswi na mina a ndza ha fanele ndzi dyondza swo tala. Ndzi tikarhatele ku va ni rirhandzu, ripfumelo ni ku hiseka, naswona ndzi ringete ku va xikombiso lexinene. Siku ni siku a ndzi nkhensa Yehovha emahlweni ka vana va mina. A ndzi va byela mintokoto ya mina ya le ntirhweni wo chumayela. Sweswo swi va khutazile. Loko endzhaku ka malembe va vutisiwa leswaku hikwalaho ka yini va ve maphayona kumbe vatirheli va nkarhi hinkwawo va Timbhoni ta Yehovha, va te, “Hi vone ntsako lowu Manana a a ri na wona hileswi a a ri phayona, kutani na hina a hi lava ku tshama hi tsakile.”

A ndzi tiyiseka leswaku a ndzi solasoli tata wa vona kumbe mani na mani evandlheni. Ndzi xiye leswaku mavulavulelo yo biha ma nga onha vana va mina. A swi ta olova leswaku va nga ha vi na xichavo eka mina ni le ka loyi ndzi vulavulaka ku biha ha yena.

Ku Hlula Swihinga Leswi A Swi Ta Kavanyeta Nhluvuko

Hi 1963, hi rhurhele eTaiwan hikwalaho ka ntirho wa nuna wa mina. U ndzi byele leswaku loko ndzo chumayela Majapani ya le tikweni rero, ndzi ta vanga swiphiqo. A hi ta tlheriseriwa eJapani naswona sweswo a swi ta vanga swiphiqo ekhampanini leyi a a tirha eka yona. A a lava leswaku hi nga tihlanganisi ni Timbhoni tin’wana.

Le Taiwan, laha minhlangano hinkwayo a yi khomiwa hi ririmi ra Xichayina, Timbhoni ti hi amukele hi malwandla. Ndzi endle xiboho xo dyondza Xichayina leswaku ndzi ta chumayela vanhu va kwalaho ematshan’weni ya Majapani. Hi ndlela yoleyo a ndzi ta papalata swiphiqo leswi nuna wa mina a vulavuleke ha swona.

Vuxaka bya hina ni Timbhoni ta le Taiwan byi hi tiyisile. Vatekani van’wana lava nga varhumiwa, ku nga Harvey na Kathy va ka Logan, va hi pfunile swinene. Makwerhu Logan u ve tatana wa moya wa vana va mina. U va kombe leswaku ku tirhela Yehovha a hi nchumu wo tika lowu ku sivelaka ku endla swilo swin’wana. Ndza tiyiseka leswaku i nkarhi lowu a hi ri eTaiwan laha vana va mina va tiendleleke xiboho xo tirhela Yehovha.

Tomoyoshi na Masahiko va ye exikolweni xa Maamerika laha va dyondzeke ririmi ra Xinghezi ni ra Xichayina. Dyondzo yoleyo yi va hlomisele leswaku va va vatirheli va Xikwembu xa ntiyiso, Yehovha. Ndzi nkhensa ndzi vuyelela eka Yehovha hi ku hundzula leswi a swi ta va nkarhi wo tika eka hina swi va nkarhi wa mikateko leyi nga ta tshama hi masiku. Endzhaku ka malembe manharhu ni hafu lama nga rivalekiki eTaiwan, ndyangu wa hina wu tlhelele eJapani.

Vafana va mina se a va kurile naswona se a va lava ku tilawula. Ndzi hete tiawara to tala ndzi kombisana na vona hi misinya ya milawu ya Matsalwa, naswona Yehovha u va pfunile enkarhini wolowo wo tika. Loko a hete xikolo xa le henhla,  Tomoyoshi u sungule ku phayona. U kote ku pfuna vanhu va mune leswaku va tinyiketela ni ku khuvuriwa emalembeni ya yena yo sungula ya vuphayona. Masahiko u tekelele xikombiso xa buti wakwe kutani a sungula ku phayona endzhaku ko heta xikolo xa sekondari. U pfune vantshwa va mune leswaku va va Timbhoni emalembeni ya yena yo sungula ya mune ya vuphayona.

Kutani Yehovha u tlhele a va katekisa hilaha ku engetelekeke. Tomoyoshi u dyondze ni nuna wa wansati un’wana loyi ndzi n’wi pfuneke leswaku a dyondza ntiyiso wa Bibele. Ni vana va vona vambirhi va vanhwanyana va ve Timbhoni. Hi ku famba ka nkarhi Tomoyoshi u tekane ni nhwanyana lonkulu ku nga Nobuko, kasi Masahiko u tekane ni lontsongo ku nga Masako. Tomoyoshi na Nobuko sweswi va tirha eyindlu-nkulu ya Timbhoni ta Yehovha le Brooklyn, New York. Kasi Masahiko na Masako i varhumiwa eParaguay.

Nuna Wa Mina A Hundzuka Hakatsongo-tsongo

Nuna wa mina a a vonaka a nga byi rhandzi vupfumeri bya hina emalembeni wolawo, kambe hi vone ku cinca ko karhi. Loko vanhu van’wana va ndzi kaneta, a a lwela vupfumeri bya mina, a tikuma a seketela ntiyiso wa Bibele a nga swi xiyi. A a pfuna Timbhoni leti sweleke hi swilo leswi vonakaka. Eka marito yo koma lawa a ma vuleke emucatweni wa un’wana wa majaha ya hina, u te: “Ku dyondzisa vanhu ndlela leyinene ya mahanyelo, i ntirho lowunene ngopfu naswona a swi olovi ku wu endla. Vana va mina ni vasati va vona va hlawule ntirho lowu wo tika swinene. Va pfuneni.” Swiendlakalo swo fana ni leswi swi ndzi endle ndzi tiyiseka leswaku u ta hlanganyela na hina eku tirheleni ka Yehovha.

Ndzi hlele leswaku Timbhoni-kulorhi ti ta hungasa na hina ekaya. Ndzi rhambele Kazuhiko eminhlanganweni ya Vukreste ni le tinhlengeletanweni ni le ka Xitsundzuxo xa rifu ra Kreste. Loko ntirho wakwe wu n’wi pfumelela a a ta eminhlanganweni leyi hambileswi a a tikoka kunene. Minkarhi yo tala a ndzi vona onge a nga swi amukela ku va ni dyondzo ya Bibele, kutani ndzi rhambe vakulu va Vakreste leswaku va ta ekaya. Kambe u arile ku dyondzeriwa. A ndzi tivutisa leswaku swi onhake kwihi.

Marito ya muapostola Petro ma fike emiehleketweni ya mina: “N’wina vavasati lava tekiweke, tivekeni ehansi ka vanuna va n’wina, leswaku, loko ku ri ni lava nga yingisiki rito, va ta kokiwa handle ka rito hi ku tikhoma ka vasati va vona, hikwalaho ka leswi va veke timbhoni leti ti ku voneke hi mahlo ku tikhoma ka n’wina loku tengeke swin’we ni xichavo lexi enteke.” (1 Petro 3:1, 2) Ndzi swi xiyile leswaku a ndzi pfa ndzi nga yi landzeleli ndzayo leyi. Leswaku ndzi ta kota ku yi tirhisa hi xitalo, a swi lava ndzi antswisa vumoya bya mina.

Hi 1970, ndzi sungule ku phayona hi xikongomelo xo va munhu wo antswa wa moya. Ku hele malembe ya 10, ivi ku hundza 20. Hambiswiritano, a ndzi vonanga ku cinca eka nuna wa mina. Munhu un’wana loyi ndzi dyondzaka na yena Bibele u tshama a ku: “Swi fanele swi tika ku pfuna van’wana, hikuva swa ku tsandza ku pfuna ni nuna wa wena.” Sweswo a swi heta matimba kambe a ndzi lan’wanga.

Eku heleni ka va-1980, vatswari va hina se a ti dya ti ya emagoveni. Ku va khathalela ni ku endla mintirho yin’wana ya mina a swi ndzi siya ndzi lo lee! Ku hele malembe yo tala va nga swi rhandzi leswaku ndzi tirhela Yehovha, kambe ndzi ringete hi matimba leswaku ndzi va kombisa rirhandzu hilaha ndzi nga kotaka hakona. Emahlweninyana ka rifu rakwe, mana wa mina loyi a a ri ni malembe ya 96 hi vukhale u te, “Sumiko, loko ndzo pfuxiwa ndzi ta hlanganyela na wena eka vukhongeri bya wena.” Ndzi swi xiyile leswaku matshalatshala ya mina a ma nga ri ya hava.

Nuna wa mina u swi xiyile hinkwaswo leswi ndzi swi endleleke vatswari va hina. Ku kombisa ku tlangela ka yena, u sungule ku ya eminhlanganweni nkarhi na nkarhi. Swi teke malembe a ri karhi a hlanganyela kambe a ku nga ri na nhluvuko lowu a wu endlaka hi tlhelo ra moya. Ndzi ye emahlweni ndzi ringeta ku n’wi tsakisa. Ndzi rhambele vanghana va yena hambi ku ri vatirhi-kulobye va yena lava humaka ematikweni man’wana leswaku va ta dya na hina. A ndzi hungasa na yena. Loko tiawara ta vuphayona ti ehlisiwile ti ya eka 70 hi n’hweti, ndzi kume nkarhi lowu engetelekeke wa ku va na yena.

Nkarhi Wo Huma Mudende Wu Tisa Ku Cinca

Nuna wa mina u tshike ku tirha hi 1993. Ndzi ehlekete leswaku se u ta va ni nkarhi wo dyondza Bibele. Kambe u vule leswaku ku gandzela Xikwembu  ntsena hileswi a nga ni nkarhi ku ta va ku ri ndzhukano. Ematshan’weni ya sweswo u vule leswaku u ta gandzela Xikwembu loko mbilu ya yena yi n’wi susumetela ku endla tano naswona ndzi nga n’wi sindzisi.

Siku rin’wana Kazuhiko u ndzi vutisile loko ndzi ta hanya vutomi bya mina hinkwabyo ndzi hanyela ku tsakisa yena. Leswi swi ndzi karhatile swinene, hikuva a ndzi n’wi endlela hinkwaswo leswi nga ematimbeni ya mina ku sukela loko hi tekana. A ndzi ringeta hi matimba ku n’wi tsakisa, kambe a a vona onge a ndzi rhangisa Yehovha ku ri na yena. Endzhaku ko ehleketisisa hi swona ndzi n’wi byele leswaku a ndzi nge he swi koti ku hanyela ku tsakisa yena. Kambe loko o hlanganyela na mina eka leswi ndzi swi endlaka, hi nga sungula vutomi lebyintshwa lebyi hi nga ta byi tsakela hi masiku. Swi teke masiku a nga si ndzi nyika nhlamulo. Eku heteleleni u ndzi vutisile, “Xana u ta dyondza na mina Bibele?” Nkarhi ni nkarhi loko ndzi ehleketa hi xivutiso xexo, mbilu ya mina yi tala hi ntsako.

Eku sunguleni ndzi hlele leswaku nkulu wa Mukreste a dyondza ni nuna wa mina, kambe yena u te, “A nga kona loyi ndzi nga ta dyondza na yena handle ka wena.” Kutani hi sungule dyondzo ya Bibele ya siku ni siku. Tanihi leswi ndzi nga evandlheni ra Xichayina naswona nuna wa mina a xi vulavulaka kahle, a hi tirhisa xona ku dyondza. Nakambe hi tlhele hi dyondza Bibele hinkwayo hi yi heta hi nkarhi lowu nga ehansi ka lembe.

Hi nkarhi wolowo, nkulu un’wana wa le vandlheni ra Xichayina, swin’we ni nsati wakwe va sungule ku endla vunghana na hina. Hambileswi a va ri vatsongo ni le ka vana va hina, va ve vanghana va hina lavakulu. Timbhoni tin’wana to tala na tona ti sungule ku endla xinghana ni nuna wa mina. Ti hi kombise malwandla ni ku burisana na Kazuhiko ku fana ni tata wa tona. Sweswo swi n’wi tsakise swinene.

Siku rin’wana hi kume xirhambo xo ya emucatweni laha a ku cata van’wana evandlheni, naswona xirhambo xa kona a xi kongomisiwe eka nuna wa mina. Leswi a xiximiweke tanihi nhloko ya ndyangu, swi n’wi khumbile kutani a endla xiboho xo ya emucatweni. Hi ku famba ka nkarhi, u sungule ku endla xinghana ni Timbhoni kutani a sungula ku dyondza Bibele ni nkulu un’wana wa Mukreste. Ku dyondza ka yena Bibele, ku ya eminhlanganweni ni ku rhandza vandlha swi n’wi pfunile leswaku a endla nhluvuko hi tlhelo ra moya.

Ndyangu Wu Va Ni Vun’we Eku Heteleleni

Hi December 2000, nuna wa mina u khuvuriwile a kombisa ku tinyiketela ka yena eka Yehovha. Vana va mina ni vasati va vona va suke ekule va ta vona “singita” ra manguva lawa. Swi teke malembe ya 42, kambe eku heteleleni hi ve ni vun’we endyangwini.

Sweswi mixo wun’wana ni wun’wana, mina ni nuna wa mina hi kambisisa tsalwa ra siku hi tlhela hi hlaya Bibele swin’we. Siku ni siku, hi tiphina hi mabulo ya timhaka ta moya naswona hi hlanganyela swin’we evutirhelini. Sweswi nuna wa mina i nandza wa vutirheli evandlheni naswona wa ha ku nyikela nkulumo ya le rivaleni ya Bibele hi Xichayina. Ndzi nkhensa Yehovha leswi a hi hlanganiseke. Mina ni ndyangu wa mina swin’we ni vanghana, hi langutele ku dzunisa vito ni vuhosi bya yena hilaha ku nga riki na makumu.

[Mepe lowu nga eka tluka 13]

(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)

CHINA

DEMOCRATIC PEOPLE’S REPUBLIC OF KOREA

REPUBLIC OF KOREA

Sea of Japan

JAPAN

Tokyo

East China Sea

TAIWAN

Taipei

[Xifaniso lexi nga eka tluka 12]

Ndzi ri ni ndyangu wa mina hi 1958, lembe leri ndzi khuvuriweke ha rona

[Swifaniso leswi nga eka tluka 13]

Hi tiyisiwe emoyeni hi vanghana vo fana na Harvey na Kathy va ka Logan, loko hi rhurha eTokyo hi ya eTaipei

[Xifaniso lexi nga eka tluka 15]

Namuntlha ndyangu wa mina wu ni vun’we evugandzerini bya ntiyiso