Tlhariha—U Chava Xikwembu!

“Ku chava Yehovha i masungulo ya vutlhari.”—SWIVURISO 9:10.

1. Ha yini vanhu vo tala va nga yi twisisi mhaka ya ku chava Xikwembu?

KU VE ni nkarhi lowu munhu a a ndhundhuzeriwa loko a chava Xikwembu. Namuntlha vanhu vo tala va teka ku chava Xikwembu ku ri mhaka leyi hundzeriweke hi nkarhi, leyi nga twisisekiki. Va nga ha vutisa va ku: ‘Loko Xikwembu xi ri rirhandzu, ha yini ndzi fanele ndzi xi chava?’ Eka vona, ku chava swi fambisana ni vutoya naswona swa va phirha. Hambiswiritano, ku chava Xikwembu swi suka embilwini swi ni nhlamuselo leyi anameke, naswona hilaha hi nga ta swi vona hakona, a hi mhaka ya mintlhaveko ntsena.

2, 3. Xana ku chava Xikwembu hi ndlela leyi faneleke swi katsa yini?

² Bibele yi tirhisa xiga lexi nge ku chava Xikwembu hi ndlela leyinene. (Esaya 11:3) I ku va ni xichavo xo enta eka Xikwembu, ku lwela ku papalata ku xi hlundzukisa. (Pisalema 115:11) Swi katsa ku amukela ni ku namarhela minkongomiso ya Xikwembu ya mahanyelo lamanene ni ku navela ku hanya hi ndlela leyi Xikwembu xi vulaka leswaku yi lulamile, hi papalata leyi xi vulaka leswaku yi hoxile. Xihlamusela-marito xin’wana xi vula leswaku ku chava ko tano loku faneleke, ku vula “ku va ni langutelo lerinene hi Xikwembu leri susumetelaka munhu ku hanya hi vutlhari kutani a papalata xiendlo xin’wana ni xin’wana xo homboloka.” Hilaha ku faneleke, Rito ra Xikwembu ri hi byela ri ku: “Ku chava Yehovha i masungulo ya vutlhari.”—Swivuriso 9:10.

³ Hakunene, ku chava Xikwembu swi katsa timhaka to tala leti khumbaka vanhu. A swi fambisani na vutlhari ntsena, kambe swi tlhela swi fambisana ni ntsako, ku rhula, ku humelela, ku hanya vutomi byo leha ni ntshembo. (Pisalema 2:11; Swivuriso 1:7; 10:27; 14:26; 22:4; 23:17, 18; Mintirho 9:31) Swi fambisana swinene ni ripfumelo ni rirhandzu. Entiyisweni, swi katsa vuxaka bya hina ni Xikwembu ni vanhu-kulorhi. (Deteronoma 10:12; Yobo 6:14; Vaheveru 11:7) Ku chava Xikwembu swi katsa ku va ni ripfumelo lerikulu leswaku Tata wa hina la nge matilweni wa khathala hi hina naswona u tiyimisele ku hi rivalela swidyoho swa hina. (Pisalema 130:4) I vanhu lavo homboloka lava nga hundzukiki ntsena lava nga ni xivangelo xo rhurhumela emahlweni ka Xikwembu. *—Vaheveru 10:26-31.

Ku Dyondza Ku Chava Yehovha

4. I yini lexi nga hi pfunaka ku “dyondza ku chava Yehovha”?

⁴ Leswi ku chava Xikwembu swi nga swa nkoka eku endleni ka swiboho swa vutlhari ni ku katekisiwa hi Xikwembu, xana hi nga “dyondza ku chava Yehovha” hi ndlela yihi? (Deteronoma 17:19) Ku ni swikombiso swo tala swa vavanuna ni vavasati lava chavaka Xikwembu leswi tsaleriweke “ku letela hina” eMatsalweni. (Varhoma 15:4) Leswaku hi twisisa leswi ku chava Xikwembu swi vulaka swona hakunene, a hi kambisiseni vutomi bya Hosi Davhida wa le tikweni ra khale ra Israyele, loyi a nga xin’wana xa swikombiso leswi.

5. Xana ntirho wo risa wu n’wi pfune njhani Davhida emhakeni yo chava Yehovha?

⁵ Yehovha u fularhele Sawulo hosi yo sungula ya le Israyele, hikwalaho ko chava vanhu nileswi a tsandzekeke ku chava Xikwembu. (1 Samuwele 15:24-26) Hi hala tlhelo, vutomi bya Davhida ni vuxaka bya yena lebyikulu na Yehovha swi n’wi kombise a ri wanuna loyi a chavaka Xikwembu hakunene. Ku sukela evutsongwanini bya yena, Davhida hi xitalo a a kumeka a risa tinyimpfu ta tata wakwe. (1 Samuwele 16:11) Ku va Davhida a hete vusiku byo tala a ri eku riseni swi fanele swi n’wi pfune ku twisisa leswi ku chava Yehovha swi vulaka swona. Hambileswi Davhida a a nga twisisi vuxokoxoko hinkwabyo bya vuako, u fikelele makumu lamanene—ya leswaku swa fanela ku xixima Xikwembu ni ku xi gandzela. Hi ku famba ka  nkarhi, u tsarile a ku: “Loko ndzi vona matilo ya wena, mintirho ya tintiho ta wena, n’weti ni tinyeleti leswi u swi lunghiseleleke, xana munhu wa nyama wo va yini lerova u nga n’wi anakanya, ni n’wana wa munhu wa nyama leswaku u n’wi khathalela?”—Pisalema 8:3, 4.

6. Xana Davhida u khumbeke njhani loko a vona vukulu bya Yehovha?

⁶ Swa fanela leswi Davhida a hlamaleke loko a fanisa vutsongo bya yena ni matilo lamakulu. Ematshan’weni yo n’wi chavisa, vutivi lebyi a a ri na byona byi n’wi susumetele ku dzunisa Yehovha a ku: “Matilo ma twarisa ku vangama ka Xikwembu; ni xibakabaka xi vula ntirho wa mavoko ya xona.” (Pisalema 19:1) Xichavo lexi Davhida a a ri na xona eka Xikwembu xi n’wi endle a va kusuhi na Yehovha xi tlhela xi endla leswaku a lava ku dyondza ni ku landzela tindlela ta Yena leti hetisekeke. Ehleketa hi ndlela leyi Davhida a titweke ha yona loko a yimbelelela Yehovha: “U lonkulu naswona u endla swilo swo hlamarisa swinene; u Xikwembu, wena u ri wexe. Oho Yehovha, ndzi letele hi ndlela ya wena. Ndzi ta famba entiyisweni wa wena. Endla mbilu ya mina yi va ni vun’we leswaku yi chava vito ra wena.”—Pisalema 86:10, 11.

7. Xana ku chava Xikwembu ku n’wi pfune njhani Davhida leswaku a lwa na Goliyadi?

⁷ Loko Vafilista va hlasela tiko ra Vaisrayele, Goliyadi wanuna wo leha kwalomu ka timitara tinharhu, u tlhontlhe Vaisrayele, a ku: ‘Tihlawuleleni wanuna a ta lwa na mina! Loko a ndzi hlula, hi ta mi tirhela.’ (1 Samuwele 17:4-10) Sawulo ni vuthu rakwe hinkwaro a va chuhile—kambe Davhida a a nga chuhanga. A a swi tiva leswaku a a fanele a chava Yehovha ntsena, ematshan’weni yo chava munhu, hambi a ri ni matimba lamakulu. Davhida u hlamule Goliyadi a ku: “Ndzi ta eka wena hi vito ra Yehovha wa mavuthu, nhlengeletano leyi hinkwayo yi ta tiva leswaku Yehovha a nga ponisi hi banga kumbe hi fumu, hikuva nyimpi i ya Yehovha.” Hi ku tirhisa xipelupelu ni ribye rin’we ni hi ku pfuniwa hi Yehovha, Davhida u dlaye xihontlovila lexi.—1 Samuwele 17:45-47.

8. Xana swikombiso leswi nga eBibeleni swa vanhu lava chavaka Xikwembu swi hi dyondzisa yini?

⁸ Hi nga ha va hi langutane ni swihinga kumbe valala lavakulu ku fana ni lava Davhida a a langutane na vona. Xana hi nga endla yini? Hi nga langutana na vona hilaha Davhida ni vanhu van’wana vo tshembeka va khale va endleke hakona—hi ku chava Xikwembu. Ku chava Xikwembu ku nga hlula ku chava munhu. Nandza wo tshembeka wa Xikwembu Nehemiya u khutaze Vaisrayele-kulobye, lava a va ri ehansi ka ntshikilelo wa vakaneti a ku: “Mi nga va chavi. Vekani Yehovha lonkulu ni La chavisekaka emianakanyweni ya n’wina.” (Nehemiya 4:14) Hi nseketelo wa Yehovha, Davhida, Nehemiya, ni malandza man’wana yo tshembeka ya Xikwembu va swi kotile ku endla ntirho lowu Xikwembu xi va nyikeke wona. Loko hi chava Xikwembu, na hina hi nga swi kota.

Ku Langutana Ni Swiphiqo Hi Ndlela Leyi Kombisaka Ku Chava Xikwembu

9. Hi le ka swiyimo swihi laha Davhida a kombiseke ku chava Xikwembu?

⁹ Endzhaku ka loko Davhida a dlaye Goliyadi, Yehovha u n’wi nyike matimba yo hlula etinyimpini to tala. Hambiswiritano, Sawulo la nga ni mavondzo u ringete ku dlaya Davhida hi mahika, hi vusukumbela ni hi ku tirhisa masocha. Hambileswi Yehovha a a tiyisekise Davhida leswaku a a ta va hosi, Davhida u hete malembe yo tala a ri eku balekeni, eku lweni, a rindzela nkarhi lowu Yehovha a a ta n’wi endla hosi ha wona. Eka leswi hinkwaswo, Davhida u kombise leswaku u chava Xikwembu xa ntiyiso.—1 Samuwele 18:9, 11, 17; 24:2.

10. Davhida u ku kombise njhani ku chava Xikwembu loko a langutane ni khombo?

¹⁰ Siku rin’wana, Davhida u balekele eka Akixi, hosi ya le mutini wa Vafilista lowu vuriwaka Gati, laha Goliyadi a a huma kona. (1 Samuwele 21:10-15) Malandza ya hosi ma vule leswaku Davhida i nala wa tiko ra vona. Xana Davhida u langutane njhani ni xiyimo xexo xa khombo? U khongele eka Yehovha swi huma embilwini. (Pisalema 56:1-4, 11-13) Hambileswi Davhida a bohekeke ku tiendla onge wa penga leswaku a ta kota ku huma eka xiyimo xexo, a a swi tiva leswaku kahle-kahle i Yehovha loyi a n’wi poniseke hi ku katekisa matshalatshala yakwe. Ku va Davhida a titshege hi Yehovha hi mbilu yakwe hinkwayo a swi kombisa leswaku a a chava Xikwembu hakunene.—Pisalema 34:4-6, 9-11.

11. Ku fana na Davhida, hi nga kombisa njhani leswaku hi chava Xikwembu loko hi langutane ndzingo?

¹¹ Ku fana na Davhida, hi nga kombisa leswaku hi chava Xikwembu hi ku kholwa xitshembiso xa xona xa leswaku xi ta hi pfuna ku tiyisela swiphiqo  swa hina. Davhida u te: “Andlala ndlela ya wena eka Yehovha, u n’wi tshemba, yena u ta teka goza.” (Pisalema 37:5) Leswi a swi vuli swona leswaku hi fanele hi veka swiphiqo swa hina emavokweni ya Yehovha kutani hi khondla mavoko hi ehleketa leswaku u ta hi tlhantlhela swona. Davhida a nga khongelanga eka Xikwembu ntsena leswaku xi n’wi pfuna kutani a tshama a khondla mavoko. U tirhise vuswikoti ni vutivi lebyi Yehovha a n’wi nyikeke byona kutani a langutana ni xiphiqo xa yena. Kambe, Davhida a a swi tiva leswaku matshalatshala ya munhu hi yexe a ma nge humeleli. Ni le ka hina swi fanele swi va tano. Loko hi endle hinkwaswo leswi nga ematimbeni ya hina, hi fanele hi tshika leswin’wana emavokweni ya Yehovha. Entiyisweni, hakanyingi ku hava lexi hi nga xi endlaka handle ko titshega hi Yehovha. Laha hi kona hi faneleke hi kombisa ku chava ka hina Xikwembu hi ku kongoma. Hi nga chaveleleka loko hi twa marito ya Davhida lama humaka embilwini loko a ku: “Lava va vaka ni xinakulobye na Yehovha hi lava va n’wi chavaka.”—Pisalema 25:14.

12. Ha yini hi fanele hi teka swikhongelo swa hina swi ri swa nkoka, naswona i langutelo rihi leri hi nga fanelangiki hi va na rona?

¹² Hikokwalaho, hi fanele hi teka swikhongelo ni vuxaka bya hina ni Xikwembu swi ri swa nkoka. Loko hi tshinela eka Yehovha, hi fanele hi ‘kholwa leswaku u kona ni leswaku hi yena muhakeri wa lava va n’wi lavaka hi mbilu hinkwayo.’ (Vaheveru 11:6; Yakobo 1:5-8) Naswona hilaha muapostola Pawulo a hi tsundzuxaka hakona, loko Yehovha a hi pfunile, hi fanele ‘hi tikomba hi ri ni ku nkhensa.’ (Vakolosa 3:15, 17) A hi fanelanga hi fana ni lava va nga hlamuseriwa hi Mukreste la totiweke loyi a nga ni ntokoto, loko a ku: “Va ehleketa leswaku Xikwembu i xitirhi xa vona xa le tilweni. Loko va lava swo karhi, va xi koweta hi tintiho leswaku xi ta eka vona. Kutani loko va kume leswi va swi lavaka, va lava xi fambela ekule.” Langutelo ro tano a ri kombisi ku chava Xikwembu.

Loko Ku Chava Xikwembu Ku Tsana

13. Hi le mhakeni yihi laha Davhida a tsandzekeke ku xixima Nawu wa Xikwembu?

¹³ Mpfuno wa Yehovha hi nkarhi wa maxangu wu endle leswaku Davhida a xi chava swinene Xikwembu a tlhela a xi tshemba hilaha ku engetelekeke. (Pisalema 31:22-24) Hambiswiritano, eka swiendlakalo swinharhu swo hlawuleka, ku chava ka Davhida Xikwembu ku tsanile, ivi ku va ni vuyelo byo biha. Xiendlakalo xo sungula xi fambisana ni malunghiselelo ya ku yisa areka ya ntwanano wa Yehovha eYerusalema hi ku tirhisa golonyi ematshan’weni ya leswaku Valevhi va yi rhwala emakatleni, hilaha Nawu wa Xikwembu a wu  lerise hakona. Loko Uzza loyi a a rhangele golonyi a khoma Areka leswaku yi nga wi, u fe xikan’we-kan’we hikwalaho ka “xiendlo lexi pfumalaka xichavo.” I ntiyiso, Uzza u endle xidyoho lexikulu, kambe kahle-kahle i ku tsandzeka ka Davhida ku xixima Nawu wa Xikwembu leswi vangeke vuyelo byebyo byo biha. Ku chava Xikwembu swi vula ku endla swilo hi ndlela ya xona.—2 Samuwele 6:2-9; Tinhlayo 4:15; 7:9.

14. Ku endleke yini loko Davhida a hlaye Vaisrayele?

¹⁴ Endzhakunyana, hi ku kuceteriwa hi Sathana, Davhida u sungule ku hlaya vavanuna va nyimpi va Israyele. (1 Tikronika 21:1) Hi ku endla tano, Davhida u kombise ku tsana emhakeni yo chava Xikwembu, leswi endleke leswaku ku fa vanhu va 70 000 eIsrayele. Hambileswi Davhida a tisoleke emahlweni ka Yehovha, yena swin’we ni varikwavo va vone maxangu.—2 Samuwele 24:1-16.

15. I yini lexi vangeke leswaku Davhida a wela exidyohweni xa vuoswi?

¹⁵ Ku tsana kun’wana ka xinkarhana emhakeni yo chava Xikwembu ku endle leswaku Davhida a tikhoma hi ndlela yo biha na Bati-xeba, nsati wa Uriya. Davhida a a swi tiva leswaku ku endla vuoswi kumbe ku navela nsati wa munhu un’wana i xidyoho. (Eksoda 20:14, 17) Timhaka ti onhake loko Davhida a vona Bati-xeba a ri eku hlambeni. Ku chava Xikwembu a ku fanele ku susumetele Davhida hi nkarhi wolowo leswaku a susa mahlo yakwe a ehleketa hi timhaka tin’wana. Ematshan’weni ya sweswo, Davhida u fanele a ‘hambete a n’wi languta’ kukondza ku navela ka yena ku hlula ku chava ka yena Xikwembu. (Matewu 5:28; 2 Samuwele 11:1-4) Davhida a a rivele leswaku Yehovha wa khumbeka eka xin’wana ni xin’wana lexi a xi endlaka evuton’wini bya yena.—Pisalema 139:1-7.

16. Hi byihi vuyelo lebyi Davhida a byi tshoveleke hikwalaho ka xidyoho xa yena?

¹⁶ Davhida na Bati-xeba va kume n’wana endzhaku ka loko va endle vuoswi. Endzhakunyana, Yehovha u rhumele muprofeta wakwe Natani leswaku a ya paluxa xidyoho xa Davhida. Loko se a tianakanyile, Davhida u sungule ku tlhela a chava Xikwembu kutani a tisola. U kombele Yehovha leswaku a nga n’wi cukumeti kumbe a susa moya wa Yena wo  kwetsima eka yena. (Pisalema 51:7, 11) Yehovha u rivalele Davhida kutani a vevukisa nxupulo wa yena, kambe A nga n’wi sirhelelanga eka vuyelo hinkwabyo byo biha bya swiendlo swa yena. N’wana wa Davhida u file, naswona ndyangu wakwe wu sungule ku vona maxangu ku sukela kwalaho. Wa nga vona vuyelo lebyi veke kona loko a tsanile emhakeni yo chava Xikwembu!—2 Samuwele 12:10-14; 13:10-14; 15:14.

17. Kombisa maxangu lawa swiendlo swa vudyoho swi ma vangaka.

¹⁷ Ninamuntlha, ku tsandzeka ku chava Xikwembu etimhakeni ta mahanyelo swi nga tisa vuyelo byo biha swinene lebyi nga hetaka nkarhi wo leha. Anakanya ndlela leyi wansati un’wana a karhatekeke ha yona loko a kume leswaku nuna wa yena la nga Mukreste a a nga tshembekanga eka yena loko a ri eku tirheni entsungeni wa malwandle. Hi ku tsemeka nhlana ni ku tshoveka mbilu, u nambe a tipfala nghohe hi swandla ivi a sungula ku rila hi xihluku. Swi ta teka nkarhi wo tanihi kwihi leswaku a tlhela a tshemba ni ku xixima nuna wakwe? Vuyelo byo tano byo biha byi nga papalatiwa hi ku chava Xikwembu swi huma embilwini.—1 Vakorinto 6:18.

Ku Chava Xikwembu Swi Hi Sivela Ku Endla Xidyoho

18. Hi xihi xikongomelo xa Sathana, naswona hi tihi tindlela leti a ti tirhisaka?

¹⁸ Sathana u ringeta hi matimba ku xaxisa mahanyelo lamanene emisaveni, naswona ngopfu-ngopfu u lava ku onha Vakreste va ntiyiso. Leswaku a endla tano, u hlasela timbilu ni mianakanyo ya hina—ngopfu-ngopfu hi ku tirhisa mahlo ni tindleve ta hina. (Vaefesa 4:17-19) Xana u ta endla yini loko wo tshuka u hlangana ni swifaniso, marito kumbe vanhu va manyala?

19. Xana ku chava Xikwembu swi n’wi pfune njhani Mukreste un’wana leswaku a hlula ndzingo?

¹⁹ Anakanya hi André, * loyi a nga nkulu wa Mukreste, tatana, tlhelo dokodela wa le Yuropa. Loko André a ri karhi a tirha nivusiku exibedlhele, hi ku phindha-phindha vatirhi-kulobye va xisati a va namarheta swipapilana leswi khavisiweke hi timbilu exikhigelweni xakwe, va ringanyeta leswaku a va ni vuxaka bya rimbewu na vona. André u bakanye xiringanyeto xa vona hi matimba. Ku tlula kwalaho, leswaku a huma exiyin’weni xexo xo biha, u kume ntirho kun’wana. Ku chava Xikwembu swi vonake ku ri ndlela ya vutlhari swinene naswona swi tise mikateko, hikuva namuntlha André u pfa a tirha erhavini ra Timbhoni ta Yehovha etikweni ra ka vona.

20, 21. (a) Ku chava Xikwembu swi nga pfuna njhani leswaku hi papalata ku dyoha? (b) Ku ta kambisisiwa yini eka xihloko lexi landzelaka?

²⁰ Ku tshamela ku anakanya hi swilo swo biha swi nga vanga leswaku munhu a lahlekeriwa hi vuxaka bya risima lebyi a nga na byona na Yehovha, hikwalaho ka nchumu lowu a nga riki na mpfumelelo wo wu endla. (Yakobo 1:14, 15) Hi hala tlhelo, loko hi chava Yehovha, hi ta fambela ekule ni vanhu, tindhawu, mintlangu ni vuhungasi lebyi nga hi petaka ekhombyeni. (Swivuriso 22:3) Ku chichiwa xiyimo kumbe ku titsona swo karhi a hi nchumu loko swi pimanisiwa ni ku lahlekeriwa hi vuxaka lebyinene na Xikwembu. (Matewu 5:29, 30) Ku chava Xikwembu swi katsa ku papalata ku tihlanganisa ni nchumu wun’wana ni wun’wana wo biha hi vomu, ku katsa ni swifaniso swo navetisa rimbewu swa mixaka hinkwayo, ivi ematshan’weni ya sweswo hi endla matihlo ya hina ma “hundza ma nga voni swilo leswi nga pfuniki nchumu.” Loko hi endla tano, hi nga tshemba Yehovha leswaku a hi ‘londzovota hi hanya’ ni ku hi nyika nchumu wun’wana ni wun’wana lowu hi wu lavaka hakunene.—Pisalema 84:11; 119:37.

²¹ Entiyisweni, ku chava Xikwembu swi huma embilwini minkarhi hinkwayo i ndlela ya vutlhari. Nakambe i xihlovo xa ntsako wa xiviri. (Pisalema 34:9) Sweswo swi ta hlamuseriwa kahle eka xihloko lexi landzelaka.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

U Nga Hlamusela Xana?

• Ku chava Xikwembu swi katsa timfanelo tihi ta Vukreste?

• Ku chava Xikwembu ku nga ku hlula njhani ku chava vanhu?

• Hi nga swi kombisa njhani leswaku hi ni langutelo lerinene hi xikhongelo?

• Ku chava Xikwembu swi nga hi pfuna njhani leswaku hi papalata ku dyoha?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

Davhida u dyondze ku chava Xikwembu loko a lemuka mintirho ya Yehovha

[Swifaniso leswi nga eka tluka 24]

Xana u ta endla yini loko wo hlangana ni swiyimo leswi ringaka u nga swi langutelanga?