Ndlela Yo Titshineta Eka “Mutwi Wa Xikhongelo”
Ndlela Yo Titshineta Eka “Mutwi Wa Xikhongelo”
“Oho Mutwi wa xikhongelo, vanhu hinkwavo va ta ta eka wena.”—PISALEMA 65:2.
1. I yini lexi hambanisaka vanhu ni swivumbiwa leswin’wana swa misava, naswona sweswo swi pfula ndlela yihi?
EKA swivumbiwa hinkwaswo swa misava leswi hlayiwaka hi magidi-gidi, i vanhu ntsena lava kotaka ku gandzela Muvumbi. I vanhu ntsena lava lemukaka leswaku va ni xilaveko xa moya kutani va navela ku xi enerisa. Sweswo swi hi pfulela ndlela yo hlamarisa ya ku va ni vuxaka lebyi kongomeke ni Tata wa hina wa le matilweni.
2. Hi byihi vuyelo byo biha lebyi xidyoho xi byi vangeke eka vuxaka bya munhu ni Muvumbi wakwe?
2 Xikwembu xi vumbe munhu a ri ni vuswikoti bya ku titshineta eka Muvumbi wakwe. Adamu na Evha va vumbiwe va nga ri na xidyoho. Xisweswo a va kota ku titshineta eka Xikwembu hi ku ntshunxeka, ku fana ni n’wana loko a titshineta eka tata wakwe. Hambiswiritano, lunghelo rero ro hlawuleka ri herisiwe hi xidyoho. Adamu na Evha va tlule nawu wa Xikwembu kutani va lahlekeriwa hi vuxaka lebyikulu lebyi a va ri na byona na xona. (Genesa 3:8-13, 17-24) Xana sweswo swi vula leswaku vana va Adamu lava nga hetisekangiki a va nge he swi koti ku vulavula ni Xikwembu? A swi tano, hikuva Yehovha wa ha va pfumelela leswaku va titshineta eka yena, ntsena loko va fikelela swilaveko swo karhi. Hi swihi swilaveko swa kona?
Swilaveko Swa Ku Titshineta Eka Xikwembu
3. Xana vanhu lava nga ni vudyoho va fanele va titshineta njhani eka Xikwembu, naswona hi xihi xikombiso lexi vekaka mhaka leyi erivaleni?
3 Xiendlakalo lexi katsaka vana vambirhi va Adamu xi hi pfuna ku vona leswi Xikwembu xi swi languteleke eka vanhu lava nga hetisekangiki lava tsakelaka ku titshineta eka xona. Kayini na Avele va ringete ku titshineta eka Xikwembu hi ku xi endlela magandzelo. Gandzelo ra Avele ri amukeriwile, kasi ra Kayini a ri amukeriwanga. (Genesa 4:3-5) Xivangelo xi ve xihi ke? Vaheveru 11:4 yi ri: “Hi ripfumelo Avele u nyike Xikwembu xitlhavelo xa ntikelo lowukulu eka xa Kayini, hi ripfumelo rero ku nyikeriwe vumbhoni ha yena leswaku u lulamile.” Kutani ripfumelo ra laveka leswaku munhu a kota ku vulavula ni Xikwembu. Xilaveko xin’wana xi kombisiwa hi marito lawa Yehovha a ma byeleke Kayini: “Loko u hundzuka u endla leswinene, xana u nge tlakusiwi?” Ina, Kayini ingi a amukeriwe hi Xikwembu loko a lo hundzuka a endla leswinene. Kambe Kayini u bakanye xitsundzuxo xa Xikwembu, a dlaya Avele kutani a hetelela a ri goya. (Genesa 4:7-12) Xisweswo, ku sukela eku sunguleni, nkoka wa ku titshineta eka Xikwembu hi ripfumelo ni hi ku endla mintirho leyinene wu kandziyisiwile.
4. I yini leswi hi faneleke hi swi lemuka malunghana ni ku titshineta ka hina eka Xikwembu?
4 Ku lemuka xiyimo xa hina xa vudyoho i swa nkoka loko hi rhandza ku titshineta eka Xikwembu. Vanhu hinkwavo va ni vudyoho, naswona xidyoho xi sivela vanhu ku titshineta eka Xikwembu. Muprofeta Yeremiya u tsale malunghana ni Vaisrayele a ku: “Hina hi tlule nawu . . . U sive ndlela yo tshinela eka wena hi papa lerikulu, leswaku xikhongelo xi nga hundzi.” (Swirilo 3:42, 44) Hambiswiritano, ku sukela loko vanhu va ve kona, Xikwembu xi kombise leswaku xi tiyimisele ku amukela swikhongelo swa lava va titshinetaka eka xona hi ripfumelo ni hi mbilu leyinene, va ri vanhu lava yingisaka milawu ya xona. (Pisalema 119:145) I vamani van’wana va vanhu lava, naswona hi nga dyondza yini eka swikhongelo swa vona?
5, 6. Hi nga dyondza yini eka ndlela leyi Abrahama a titshineteke eka Xikwembu ha yona?
5 Un’wana wa vona i Abrahama. Xikwembu xi n’wi amukerile loko a titshineta eka xona, hikuva xi vule Abrahama xi ku “nakulorhi.” (Esaya 41:8) Xana hi nga dyondza yini eka matshalatshala ya Abrahama ya ku titshineta eka Xikwembu? Kokwa wa hina loyi wo tshembeka u vutise Yehovha malunghana ni mudyandzhaka, a ku: “Xana u ta ndzi nyika yini leswi ndzi nga riki na n’wana?” (Genesa 15:2, 3; 17:18) Siku rin’wana u kombise ku vilela ka yena malunghana ni loko ku ta va ni lava nga ta pona, loko Xikwembu xi tisa vuavanyisi bya xona ehenhla ka vanhu vo homboloka va Sodoma na Gomora. (Genesa 18:23-33) Abrahama u tlhele a khongelela ni van’wana. (Genesa 20:7, 17) Naswona, hilaha swi veke hakona eka Avele, minkarhi yin’wana Abrahama a a titshineta eka Yehovha hi ku n’wi endlela magandzelo.—Genesa 22:9-14.
6 Eminkarhini yoleyo hinkwayo, Abrahama a a titwa a ntshunxekile ku vulavula na Yehovha. Hambiswiritano, ku ntshunxeka ka yena a swi fambisana ni moya wa ku titsongahata, hi ku xiya xiyimo xakwe emahlweni ka Muvumbi. Xiya marito yakwe ya xichavo lama kumekaka eka Genesa 18:27: “Ndza ku kombela, mina ndzi endle xiboho xa ku vulavula na Yehovha, kasi ndzi ntshuri ni nkuma.” Vona langutelo lerinene swonghasi leri hi nga ri tekelelaka!
7. Hi tihi timhaka leti vakokwa wa hina va ti byeleke Yehovha hi xikhongelo?
7 Vakokwa wa hina va khongelele swilo swo hambana-hambana, naswona Yehovha u amukele swikhongelo swa vona. Yakobe u khongele hi ndlela ya ku hlambanya. Endzhaku ko kombela Xikwembu leswaku xi n’wi pfuna, u tshembise swi huma embilwini a ku: “Swilo hinkwaswo leswi u nga ta ndzi nyika swona ndzi ta nyikela hi vukhume bya swona eka wena.” (Genesa 28:20-22) Endzhaku, loko a ri kusuhi ni ku hlangana ni makwavo, Yakobe u kombele nsirhelelo wa Yehovha, a ku: “Ndza ku khongela, ndzi kutsule evokweni ra makwerhu, evokweni ra Esawu, hikuva [ndza n’wi] chava.” (Genesa 32:9-12) Kokwa wa hina Yobo u titshinete eka Yehovha a yimela ndyangu wakwe, a nyikela magandzelo ematshan’weni ya vona. Loko vanakulobye vanharhu va Yobo va dyohile hi ku vulavula ka vona, Yobo u va khongelerile, hiloko “Yehovha a amukela xikandza xa Yobo.” (Yobo 1:5; 42:7-9) Swiviko leswi swi hi pfuna ku xiyisisa timhaka leti hi nga ti byelaka Yehovha hi xikhongelo. Nakambe ha swi vona leswaku Yehovha u tiyimisele ku amukela swikhongelo swa lava va titshinetaka eka yena hi mukhuva lowu faneleke.
Eka Ntwanano Wa Nawu
8. Ehansi ka ntwanano wa Nawu, xana vanhu a va yimeriwa njhani eka Yehovha hi xikhongelo?
8 Endzhaku ka loko Yehovha a kutsule Vaisrayele le Egipta, u va nyike ntwanano wa Nawu. Nawu wa kona a wu hlamusela lunghiselelo ra ku titshineta eka Xikwembu hi ku tirhisa vaprista lava vekiweke. Valevhi van’wana a va averiwe ku va vaprista lava yimelaka vanhu. Loko ku va ni timhaka leti khumbaka tiko hinkwaro, muyimeri wa vanhu—nkarhi wun’wana hosi kumbe muprofeta—a a vulavula ni Xikwembu hi timhaka ta kona. (1 Samuwele 8:21, 22; 14:36-41; Yeremiya 42:1-3) Hi xikombiso, loko ku nyiketeriwa tempele, Hosi Solomoni u vulavule na Yehovha hi xikhongelo lexi humaka embilwini. Hi ku fanana, Yehovha u kombise ku amukela ka yena xikhongelo xa Solomoni hi ku tata tempele hi ku kwetsima ka Yena, ivi a ku: “Tindleve ta mina ti ta yingisa xikhongelo endhawini leyi.”—2 Tikronika 6:12–7:3, 15.
9. A ku laveka yini leswaku munhu a titshineta hi ndlela leyi faneleke eka Yehovha endhawini yo kwetsima?
9 Eka Nawu lowu nyikiweke Vaisrayele, Yehovha u katse ni xilaveko xa ku titshineta eka yena hi ndlela leyi amukelekaka endhawini yo kwetsima. A xi ri xihi xilaveko xa kona? Siku rin’wana ni rin’wana nimixo ni hi madyambu, muprista lonkulu a a fanele a nyikela magandzelo ya swifuwo a tlhela a hisa mirhi ya risuna emahlweni ka Yehovha. Endzhaku, vaprista lava nga ehansi ka yena a va endla ntirho wolowo, handle ka loko ku ri Siku ro Kombela ku Rivaleriwa. Loko vaprista va nga fundzhanga Yehovha hi ndlela yoleyo, a a nga ta tsakisiwa hi vutirheli bya vona.—Eksoda 30:7, 8; 2 Tikronika 13:11.
10, 11. Hi byihi vumbhoni lebyi hi nga na byona bya leswaku Yehovha a a amukela swikhongelo swa vanhu?
10 Le Israyele wa khale, xana ku titshineta eka Xikwembu a swi koteka ntsena loko u tirhisa vayimeri lava vekiweke? Doo, Matsalwa ma kombisa leswaku Yehovha u amukele swikhongelo swa vanhu hi mandla mambirhi. Loko Solomoni a endla xikhongelo xa ku nyiketela tempele, u kombele Yehovha a ku: “Xikhongelo xin’wana ni xin’wana, xikombelo xin’wana ni xin’wana xa ku kombela tintswalo lexi xi nga endliwaka hi munhu wihi ni wihi kumbe hi vanhu va wena hinkwavo, ku nga Israyele, . . . kunene loko a tlakusela swandla endlwini leyi, onge wena u nga swi twa u ri ematilweni.” (2 Tikronika 6:29, 30) Xiviko xa Luka xi hi byela leswaku loko Zakariya, tata wa Yohane lowo Khuvula, a ri karhi a nyikela murhi wa risuna endhawini yo kwetsima, ntshungu wa vagandzeri va Yehovha lava nga riki vaprista a wu “khongela ehandle.” Handle ko kanakana, a ku ri mukhuva leswaku vanhu va hlangana ehandle ka ndhawu yo kwetsima va khongela loko murhi wa risuna wu ri karhi wu nyikeriwa eka Yehovha ealitarini ya nsuku.—Luka 1:8-10.
11 Xisweswo, loko vanhu va titshineta eka Yehovha hi mukhuva lowu faneleke, a a amukela swikhongelo swa vayimeri va tiko hinkwaro ni swa vanhu lava a va titshineta eka yena hi ku kongoma. Namuntlha a hi hanyi ehansi ka ntwanano wa Nawu. Hambiswiritano, hi nga dyondza timhaka ta nkoka malunghana ni xikhongelo eka tindlela leti Vaisrayele va khale a va titshineta ha tona eka Xikwembu.
Ehansi Ka Lunghiselelo Ra Vukreste
12. Hi rihi lunghiselelo leri simekiweke leswaku Vakreste va kota ku titshineta eka Yehovha?
12 Sweswi hi hanya ehansi ka lunghiselelo ra Vukreste. A ka ha ri na tempele ya xiviri leyi vaprista va yimelaka vanhu hinkwavo va Xikwembu eka yona kumbe leyi hi nga hundzulukelaka eka yona loko hi khongela Xikwembu. Hambiswiritano, Yehovha wa ha ri ni lunghiselelo leri hi pfulelaka ndlela ya ku titshineta eka yena. Hi rihi? Hi 29 C.E., loko Kreste a totiwa ivi a vekiwa exikhundlheni xa ku va Muprista Lonkulu, tempele ya moya yi sungule ku tirha. * Tempele yoleyo ya moya a yi ri lunghiselelo lerintshwa ra ku titshineta eka Yehovha hi xikongomelo xa ku n’wi gandzela exisekelweni xa gandzelo ra Yesu Kreste ra ku rivalela swidyoho.—Vaheveru 9:11, 12.
13. Malunghana ni xikhongelo, hi kwihi ku yelana loku nga kona exikarhi ka tempele ya le Yerusalema ni tempele ya moya?
13 Swilo swo tala etempeleni le Yerusalema a swi ma fanekisela kahle malunghiselelo ya tempele ya moya, ku katsa ni lama fambisanaka ni xikhongelo. (Vaheveru 9:1-10) Hi xikombiso, xana i yini lexi a xi yimela murhi wa risuna lowu a wu nyikeriwa nimixo ni hi madyambu ehenhla ka alitari ya mirhi ya risuna endhawini yo Kwetsima ya tempele? Hi ku ya hi buku ya Nhlavutelo, “murhi wa risuna wu vula swikhongelo swa vakwetsimi.” (Nhlavutelo 5:8; 8:3, 4) Davhida u susumeteriwe ku tsala a ku: “Onge xikhongelo xa mina xi nga lunghiseleriwa xi va murhi wa risuna emahlweni ka wena.” (Pisalema 141:2) Kutani, eka lunghiselelo ra Vukreste, murhi wa risuna wu swi fanekisela kahle swikhongelo leswi amukelekaka ni swiendlo swa ku dzunisa Yehovha.—1 Vatesalonika 3:10.
14, 15. Ku nga vuriwa yini hi xiendlo xa ku titshineta eka Yehovha xa (a) Vakreste lava totiweke? (b) “tinyimpfu tin’wana”?
14 I vamani lava nga titshinetaka eka Xikwembu etempeleni leyi ya moya? Etempeleni ya xiviri, vaprista ni Valevhi hi vona a va ri ni lunghelo ro tirha exivaveni xa le ndzeni, kambe i vaprista ntsena lava a va nghena eNdhawini yo Kwetsima. Vakreste lava totiweke lava nga ni ntshembo wo ya hanya etilweni va ni xiyimo xo hlawuleka hi tlhelo ra moya lexi a xi fanekiseriwa hi xivava xa le ndzeni ni Ndhawu yo Kwetsima, lexi va pfulelaka ndlela ya ku vulavula ni Xikwembu hi xikhongelo va tlhela va xi dzunisa.
15 Ku vuriwa yini hi lava nga ni ntshembo wa ku hanya laha misaveni, ku nga “tinyimpfu tin’wana”? (Yohane 10:16) Muprofeta Esaya u kombise leswaku vanhu va matiko yo tala a va ta gandzela Yehovha “exiphen’wini xo hetelela xa masiku.” (Esaya 2:2, 3) U tlhele a tsala leswaku “vanhu vambe” a va ta titshineta eka Yehovha. Loko xi kombisa ku tiyimisela ka xona ku va amukela loko va titshineta eka xona, Xikwembu xi te: “Ndzi [ta] va endla va tsaka endlwini ya mina ya xikhongelo.” (Esaya 56:6, 7) Nhlavutelo 7:9-15 yi nyikela vuxokoxoko lebyi engetelekeke, yi vulavula hi “ntshungu lowukulu” wo huma eka “matiko hinkwawo” lowu hlengeletanaka wu gandzela ni ku khongela Xikwembu “nhlikanhi ni vusiku,” wu yime exivaveni xa le handle xa tempele ya moya. Swa chavelela swinene leswi malandza hinkwawo ya Xikwembu namuntlha ma kotaka ku vulavula ni Xikwembu ma ntshunxekile, ma tiyiseka hi ku helela leswaku xa ma twa!
Hi Swihi Swikhongelo Leswi Amukelekaka?
16. Hi nga dyondza yini hi xikhongelo eka Vakreste vo sungula?
16 Vakreste vo sungula a va ri vanhu va xikhongelo. Xana a va khongela hi timhaka ta muxaka muni? Vakulu va Vukreste va kombele vukongomisi loko va hlawula vavanuna lava a va ta byarha vutihlamuleri byo hlela swilo enhlengeletanweni. (Mintirho 1:24, 25; 6:5, 6) Epafrasi u khongelele vapfumeri-kulobye. (Vakolosa 4:12) Swirho swa vandlha ra le Yerusalema swi khongelele Petro loko a pfaleriwe ekhotsweni. (Mintirho 12:5) Vakreste vo sungula va kombele Xikwembu leswaku xi va nyika xivindzi, loko va langutane ni nkaneto, va ku: “Yehovha, xiyisisa minxungeto ya vona, u pfumelela mahlonga ya wena leswaku ma hambeta ma vula rito ra wena hi vurhena lebyi heleleke.” (Mintirho 4:23-30) Mudyondzisiwa Yakobo u khutaze Vakreste leswaku va kombela Xikwembu xi va nyika vutlhari loko va langutane ni ndzingo. (Yakobo 1:5) Xana timhaka teto wa ti nghenisa loko u vulavula na Yehovha hi xikhongelo?
17. I swikhongelo swa vamani leswi Yehovha a swi amukelaka?
17 Xikwembu a xi amukeli swikhongelo hinkwaswo. Kutani ke, xana hi nga khongela njhani hi ku tiyiseka leswaku swikhongelo swa hina swi ta amukeriwa? Vanhu vo tshembeka lava Xikwembu xi va yingiseke eminkarhini ya khale a va titshineta eka xona hi ku pfumala vukanganyisi ni hi nsusumeto lowunene. A va ri ni ripfumelo leri kombisiwaka hi mintirho leyinene. Hi nga tiyiseka leswaku Yehovha u ta va yingisa lava titshinetaka eka yena hi mukhuva wolowo namuntlha.
18. Hi xihi xilaveko lexi Vakreste va faneleke va xi fikelela leswaku swikhongelo swa vona swi twiwa?
18 Ku ni xilaveko xin’wana. Muapostola Pawulo u hlamusele xilaveko xa kona, a ku: “Ha yena, . . . hi kota ku tshinelela Tatana hi moya wun’we.” Xana Pawulo a a vulavula hi mani loko a tsala a ku, “ha yena”? A a vulavula hi Yesu Kreste. (Vaefesa 2:13, 18) Ina, hi nga titshineta eka Tatana hi ku ntshunxeka ha Yesu ntsena.—Yohane 14:6; 15:16; 16:23, 24.
19. (a) Magandzelo ya mirhi ya risuna ma ve lama nyenyetsaka eka Yehovha loko swi te yini? (b) Hi nga tiyiseka njhani leswaku swikhongelo swa hina swi fana ni mirhi ya risuna eka Yehovha?
19 Hilaha ana se swi boxiweke hakona, mirhi ya risuna leyi a yi nyikeriwa hi vaprista va Vaisrayele yi fanekisela swikhongelo leswi amukelekaka swa malandza ya Xikwembu. Hambiswiritano, minkarhi yin’wana mirhi ya risuna ya Vaisrayele a yi nyenyetsa eka Yehovha. Swi ve tano loko Vaisrayele va hisa mirhi ya risuna etempeleni hala tlhelo va ri karhi va gandzela swifaniso. (Ezekiyele 8:10, 11) Hilaha ku fanaka namuntlha, swikhongelo swa lava va tivulaka vagandzeri va Yehovha kasi va endla swilo leswi lwisanaka ni milawu ya yena swi fana ni risema ro nyenyetsa eka yena. (Swivuriso 15:8) Kutani ke, a hi hambeteni hi endla swilo leswi baseke evuton’wini bya hina, leswaku swikhongelo swa hina swi fana ni mirhi ya risuna eka Xikwembu. Yehovha u tsakela swikhongelo swa lava va fambaka hi tindlela ta yena to lulama. (Yohane 9:31) Kambe ka ha ri ni swivutiso swin’wana. Xana hi fanele hi khongerisa ku yini? Hi nga khongelela yini? Naswona, xana Xikwembu xi swi hlamula njhani swikhongelo swa hina? Xihloko xa hina lexi landzelaka xi ta hlamula swivutiso leswi ni swin’wana.
[Nhlamuselo ya le hansi]
U Nga Hlamusela Xana?
• Xana vanhu lava nga hetisekangiki va nga titshineta njhani eka Xikwembu hi ndlela leyi amukelekaka?
• Hi nga va tekelela njhani vakokwa wa hina hi swikhongelo swa hina?
• Hi dyondza yini eka swikhongelo swa Vakreste vo sungula?
• Swikhongelo swa hina swi va leswi fanaka ni mirhi ya risuna eka Xikwembu loko swi te yini?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]
Ha yini Xikwembu xi amukele gandzelo ra Avele kambe xi bakanya ra Kayini?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 24]
“Ndzi ntshuri ni nkuma”
[Xifaniso lexi nga eka tluka 25]
“Ndzi ta nyikela hi vukhume bya swona eka wena”
[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]
Xana swikhongelo swa wena swi fana ni mirhi ya risuna eka Yehovha?