Rito Ra Yehovha Ra Hanya

Tinhla-nkulu Ta Buku Ya Vuntlhanu Ya Tipisalema

LAVO fuma va nga ha ku: “Vana va hina va majaha va fana ni swimilana leswi kuleke evuntshweni bya swona, vana va hina va vanhwanyana va fana ni tinhla leti kovotliweke hi endlelo ra xigodlo, vuhlayiselo bya hina byi tele . . . , mintlhambi ya hina yi andza hi magidi.” Nakambe, lavo fuma va nga ha ku: “Va tsaka vanhu lava swi nga tano eka vona!” Hambiswiritano, loko mupisalema a kombisa ku hambana u te: “Va tsaka vanhu lava Xikwembu xa vona ku nga Yehovha!” (Pisalema 144:12-15) Xana sweswo swi nga endleka njhani? Yehovha i Xikwembu lexi tsakeke, kutani ntsako wu kumiwa hi lava n’wi gandzelaka. (1 Timotiya 1:11) Ntiyiso lowu wu endliwe wu va erivaleni eka nhlengeleto wo hetelela wa tinsimu leti huhuteriweke hi Xikwembu, leti katsaka Pisalema 107 ku ya ka 150.

Buku ya Vuntlhanu ya Tipisalema nakambe yi kandziyisa timfanelo ta Yehovha ta nkoka, leti katsaka musa wakwe wa rirhandzu, ntiyiso ni vunene. Loko hi ya hi twisisa vumunhu bya Xikwembu, hi ta ya emahlweni hi xi rhandza ni ku xi chava. Leswi swi ta endla leswaku hi kuma ntsako. Leri i rungula ra nkoka leri hi ri kumaka eka Buku ya Vuntlhanu ya Tipisalema!—Vaheveru 4:12.

KU TSAKA HIKWALAHO KA MUSA WA YEHOVHA WA RIRHANDZU

(Pisalema 107:1–119:176)

Vayuda lava humaka evuhlongeni eBabilona va yimbelerile va ku: “Vanhu a va nkhense Yehovha hikwalaho ka musa wakwe wa rirhandzu ni mintirho yakwe yo hlamarisa eka vana va vanhu.” (Pisalema 107:8, 15, 21, 31) Loko a dzunisa Xikwembu, Davhida u yimbelele a ku: “Ntiyiso wa wena [wu] fika exibakabakeni.” (Pisalema 108:4) Eka risimu leri landzelaka, wa khongela: “Ndzi pfune, Wena Yehovha Xikwembu xanga; ndzi ponise hi ku ya hi musa wa wena wa rirhandzu.” (Pisalema 109:18, 19, 26) Pisalema 110 yi profete hi ku fuma ka Mesiya. Pisalema 111:10 yi ri: “Ku chava Yehovha i masungulo ya vutlhari.” Hi ku ya hi pisalema leyi landzelaka, “wa tsaka munhu la chavaka Yehovha.”—Pisalema 112:1.

Tipisalema 113 ku ya ka 118 ti vuriwa Tipisalema ta ku Dzunisa, hikuva hi ku phindha-phindha ti tirhisa marito “Haleluya” kumbe “Dzunisani Yah!” Hi ku ya hi Mishnah—buku ya lembe-xidzana ra vunharhu ya milawu yo sungula ya mahanyelo—tinsimu leti a ti yimbeleriwa eka Paseka ni le ka minkhuvo yinharhu ya Vayuda ya lembe na lembe. Pisalema 119 leyi nga leha ku tlula tipisalema hinkwato ni tindzima hinkwato eBibeleni, yi hlavutela rito kumbe rungula leri humaka eka Yehovha.

Tinhlamulo Ta Swivutiso Swa Matsalwa:

109:23—Davhida a a vula yini loko a ku: “Ku fana ni ndzhuti lowu hungutekaka, ndzi boheka ku famba”? Davhida a a tirhisa xiphato ku vula leswaku a a twa onge rifu rakwe ri le kusuhi swinene.—Pisalema 102:11.

110:1, 2—“Hosi ya [Davhida],” Yesu Kreste, a a endla yini loko a tshama evokweni ra xinene ra Xikwembu? Endzhaku ka ku pfuka kakwe eka lava feke, Yesu u tlhandlukele ematilweni kutani a rindza evokweni ra xinene ra Xikwembu kukondza ku fika 1914 leswaku a ta sungula ku fuma tanihi Hosi. Enkarhini wolowo, Yesu u fume valandzeri vakwe lava totiweke, a va kongomisa eka ntirho wa vona wo chumayela ni wo endla vadyondzisiwa, a tlhela a va lunghiselela leswaku va ta fuma na yena eMfun’weni wakwe.—Matewu 24:14; 28:18-20; Luka 22:28-30.

 110:4—Xana Yehovha a a ‘hlambanya malunghana na yini handle ka ku tisola’? Xihlambanyo lexi i ntwanano lowu Yehovha a nga wu endla na Yesu Kreste wa leswaku u ta fuma tanihi Hosi tlhelo Muprista Lonkulu.—Luka 22:29.

113:3—Vito ra Yehovha a ri ta dzunisiwa njhani “ku suka eku humeni ka dyambu ku fikela eku peleni ka rona”? Leswi a swi katsi ntlawa wa vanhu vo karhi ntsena lava gandzelaka Xikwembu siku rin’wana ni rin’wana. Ku sukela loko dyambu ri huma evuxeni ri tlhela ri pela evupela-dyambu, miseve ya rona yi voninga misava hinkwayo. Hilaha ku fanaka, Yehovha u fanele ku dzunisiwa emisaveni hinkwayo. Leswi a swi nge koteki handle ka nhleleko wo karhi. Tanihi leswi hi nga Timbhoni ta Yehovha, hi ni lunghelo ro hlawuleka ro dzunisa Xikwembu ni ku hlanganyela hi ku hiseka entirhweni wo twarisa timhaka ta Mfumo.

116:15—‘Rifu ra lava tshembekeke eka Yehovha i ra risima hi ndlela yihi ematihlweni ya yena’? Vagandzeri va Yehovha i va risima swinene eka yena lerova u languta rifu ra vona tanihi ntlawa ri ri ra ntikelo swinene, lerova a nge swi pfumeleli leswaku va herisiwa hinkwavo. Loko Yehovha a pfumelela sweswo leswaku swi humelela, a swi ta endla onge valala vakwe va ni matimba yo tlula ya yena. Ku tlula kwalaho, a ku nga ta sala munhu emisaveni leswaku a va masungulo ya misava leyintshwa.

119:71—Ku xanisiwa swi va ni vuyelo byihi lebyinene? Maxangu ma nga hi dyondzisa ku titshega hi Yehovha swinene, ku khongela eka yena hi mbilu hinkwayo, ni ku hisekela ku dyondza Bibele kutani hi tirhisa leswi yi swi vulaka. Ku tlula kwalaho, ndlela leyi hi angulaka ha yona loko hi xaniseka yi nga paluxa ku tsana ka hina loku faneleke ku lulamisiwa. Ku xaniseka a ku nge hi dyisi mbitsi loko hi ku pfumelela leswaku ku antswisa vumunhu bya hina.

119:96—Xana ma vula yini marito lama nge “makumu ya ku hetiseka hinkwako”? Mupisalema a a vulavula hi ku hetiseka hi ku ya hi vonelo ra munhu. Kumbexana a a vula leswaku matwisiselo ya munhu malunghana ni ku hetiseka ma kayivela. Ku hambana ni sweswo, xileriso xa Xikwembu a xi kayiveli helo. Nkongomiso wa xona wu tirha etimhakeni hinkwato ta vutomi. Bibele Ya Xitsonga yi ri: ‘Ndzi vonile ku hetelela ka swilo hinkwaswo leswi hetisekeke, kambe ku lerisa ka wena a ku na laha ku tlhelaka kona.’

119:164—Swi vula yini ku dzunisa Xikwembu “ka nkombo hi siku”? Nhlayo ya nkombo hakanyingi yi vula ku hetiseka. Hikokwalaho, mupisalema a a vula leswaku Yehovha u lulameriwe hi ku dzunisiwa hinkwako.

Leswi Hi Swi Dyondzaka:

107:27-31. Vutlhari bya misava byi ta “vonaka byi pfilunganyekile” loko Armagedoni yi hlasela. (Nhlavutelo 16:14, 16) A nga kona loyi byi nga ta n’wi ponisa endzovisweni wolowo. Hi lava va languteleke ku ponisiwa hi Yehovha ntsena lava nga ta hlayiseka leswaku va “nkhensa [yena] hikwalaho ka musa wakwe wa rirhandzu.”

109:30, 31; 110:5. Voko ra xinene ra socha leri ri tirhaka ku khoma banga kahle hakanyingi a ri nga koti ku sirheleriwa hi xitlhangu, lexi a xi khomiwa hi voko ra ximatsi. Hi ndlela yo fanekisela, Yehovha u va a ri “evokweni ra xinene” ra malandza yakwe, leswaku a ma lwela. Xisweswo wa ma sirhelela ni ku ma pfuna—ku nga xivangelo lexi twalaka xa ku n’wi “dzunisa swinene”!

113:4-9. Yehovha u le henhla swinene lerova wa korhama leswaku “a languta etilweni.” Kambe, u ni ntwela-vusiwana eka loyi a tekiwaka a nga ri nchumu, la nga xisiwana, ni le ka wansati la nga mhika. Hosi leyi Lawulaka Yehovha wa titsongahata, kutani u lava leswaku vagandzeri vakwe va va tano na vona.—Yakobo 4:6.

114:3-7. Ku dyondza hi mintirho yo hlamarisa leyi Yehovha a yi endleleke vanhu vakwe eLwandle ro Tshwuka, eNambyeni wa Yordani, ni le Ntshaveni ya Sinayi swi fanele swi ku khumba swinene. Vanhu, lava yimeriwaka hi “misava” va fanele va chava—va “khomiwa hi switlhavi leswikulu” hi ndlela yo fanekisela—hikwalaho ka Hosi.

119:97-101. Ku kuma vutlhari, vutivi ni ku twisisa eRitweni ra Xikwembu swi ta hi sirhelela eka makhombo ya moya.

119:105. Rito ra Xikwembu i rivoningo emilengeni ya hina hikuva ri nga hi pfuna ku langutana ni swiphiqo swa siku ni siku. Nakambe ri voninga ndlela ya hina hi mukhuva wo fanekisela, tanihi leswi ri hi byelaka hi xikongomelo xa Xikwembu xa nkarhi lowu taka.

 KU TSAKA HAMBILOKO U LANGUTANE NI MAXANGU

(Pisalema 120:1–145:21)

Xana hi nga langutana njhani ni swiyimo swo tika kutani hi pona eka swona? Tipisalema 120 ku ya ka 134 ti hi nyika nhlamulo leyi twisisekaka ya xivutiso lexi. Hi pona maxangu kutani hi hlayisa ntsako wa hina hi ku kombela Yehovha leswaku a hi pfuna. Tipisalema leti, leti vitaniwaka Tinsimu ta ku Tlhandluka, kumbexana a ti yimbeleriwa hi Vaisrayele loko va ya eYerusalema eka minkhuvo ya lembe ni lembe.

Tipisalema 135 ku ya ka 136 ti kombisa Yehovha a ri Muendli wa leswi a tsakelaka ku swi endla, ku hambana ni swikwembu leswi nga pfuniki nchumu. Pisalema 136 i risimu ra ku nyiketana, hikuva xiphemu xo hetelela xa ndzimana yin’wana ni yin’wana xi hlaveleriwa endzhaku ka xiphemu lexi sumeke risimu. Pisalema leyi landzelaka yi vulavula hi xiyimo xo vava xa Vayuda lava nga eBabilona lava a va lava ku ya gandzela Yehovha eSiyoni. Tipisalema 138 ku ya ka 145 i ta Davhida. A a navela ku ‘dzunisa Yehovha hi mbilu ya yena hinkwayo.’ Hikwalaho ka yini? U te: “Hikuva ndzi endliwe hi ndlela yo hlamarisa, leyi chavisekaka.” (Pisalema 138:1; 139:14) Eka tipisalema ta ntlhanu leti landzelaka, Davhida u khongelela ku hlayisiwa eka vanhu vo biha, ku tshinyiwa hi ku lulama, ku kutsuriwa eka vaxanisi, ni ku kongomisiwa emahanyelweni. U kandziyisa ntsako wa vanhu va Yehovha. (Pisalema 144:15) Endzhaku ko anakanyisisa hi vukulu ni vunene bya Xikwembu, Davhida u te: “Nomu wa mina wu ta dzunisa Yehovha; naswona nyama hinkwayo a yi dzunise vito rakwe ro kwetsima hilaha ku nga riki na makumu, hi masiku.”—Pisalema 145:21.

Tinhlamulo Ta Swivutiso Swa Matsalwa:

122:3—Yerusalema a wu ri muti lowu “hlanganisiweke hi vun’we” hi ndlela yihi? Hilaha a swi toloveleke hakona emadorobeni ya minkarhi ya khale, eYerusalema tiyindlu a ti akiwa ti manyane ngopfu. Muti a wu va ni tiyindlu to tala lerova ku kala ni vuphelo bya marha, kutani a swi olova ku wu sirhelela. Ku tlula kwalaho, makaya lama tshinelelaneke a ma endla leswaku vanhu va pfunana ni ku sirhelelana hi ku olova. Leswi swi kombetela eka vun’we bya moya bya tinxaka ta 12 ta Israyele loko ti hlangana ti gandzela swin’we.

123:2—Hi yihi yinhla ya xifaniso xa mahlo ya malandza? Malandza ya xinuna ni ya xisati ma langute voko ra n’wini wa wona hi swivangelo swimbirhi: ku xiya leswi a swi lavaka ni ku kuma nsirhelelo ni swilaveko swa vutomi eka yena. Hilaha ku fanaka, na hina hi languta Yehovha leswaku hi kota ku twisisa ku rhandza ka yena ni ku kuma mikateko eka yena.

131:1-3—Davhida u “khongotele ni ku miyeta moya-xiviri [wakwe] ku fana ni n’wana wa ndzumulo ehenhla ka mana wa yena” hi ndlela yihi? Ku fana ni n’wana la lumuriweke la dyondzaka ku kuma nkhongotelo ni ku eneriseka eka mavoko ya mana wakwe, Davhida u dyondze ku khongotela ni ku miyeta moya-xiviri wakwe “ku fana ni n’wana wa ndzumulo ehenhla ka mana wa yena.” Njhani? Hi ku papalata ku tikurisa embilwini ni ku titlakusa ematihlweni yakwe ni hi ku papalata ku lava swilo swa le henhla ngopfu. Ematshan’weni yo lava xikhundlha, Davhida hakanyingi a a xiya ku tsana ka yena kutani a kombisa ku titsongahata. Hi ta va hi kombisa vutlhari loko hi n’wi tekelela, ngopfu-ngopfu loko hi lava ku fikelela malunghelo man’wana evandlheni.

Leswi Hi Swi Dyondzaka:

120:1, 2, 6, 7. Rihlevo lero biha ni marito yo tlhava swi nga endla leswaku vanhu van’wana va twa ku vava swinene. Loko hi lawula ririmi ra hina hi ta va hi kombisa leswaku hi “yimela ku rhula.”

 120:3, 4. Loko hi boheka ku tiyiselela munhu la nga ni “ririmi ra mano,” swi nga hi chavelela ku tiva leswaku Yehovha u ta lunghisa timhaka loko nkarhi wakwe wu fika. Lava onhaka van’wana vito va ta xaniseka loko va weriwa hi khombo ra “munhu wa matimba.” Hakunene va ta kuma vuavanyisi lebyi pfurhaka bya Yehovha lebyi fanekiseriwaka hi “makala lama pfurhaka ya swimidyana.”

127:1, 2. Eka matshalatshala hinkwawo lawa hi ma endlaka, hi fanele hi lava nkongomiso eka Yehovha.

133:1-3. Vun’we bya vanhu va Yehovha byi rhulisa mbilu, i byinene naswona bya phyuphyisa. A hi fanelanga hi byi hahlula hi ku xopaxopa swihoxo, ku holova, kumbe ku tshama hi ri eku vileleni.

137:1, 5, 6. Vagandzeri va Yehovha lava nga evuhlongeni va titwe va ri kusuhi na Siyoni—leyi yimelaka nhlengeletano ya Xikwembu. Ku vuriwa yini hi hina? Xana hi ni vuxaka lebyikulu ni nhlengeletano leyi Yehovha a yi tirhisaka namuntlha?

138:2. Yehovha ‘u twarisa rito ra yena ehenhla ka vito rakwe hinkwaro,’ hileswi ku hetiseka ka hinkwaswo leswi a swi tshembiseke hi ku tirhisa vito ra yena ku nga ta tlula hinkwaswo leswi hi nga vaka hi swi languterile. Entiyisweni, hi langutele swilo leswikulu swa nkarhi lowu taka.

139:1-6, 15, 16. Yehovha u tiva mintirho ya hina, mianakanyo ya hina ni marito ya hina ni ku ma vula hi nga si ma vula. U hi tiva ku sukela loko hi vumbiwa embelekweni, ku nga si va ni xirho ni xin’we lexi nga hlangana. Vutivi lebyi Xikwembu xi nga na byona hi un’wana ni un’wana wa hina bya “hlamarisa swinene” ku byi twisisa. Swa chavelela swinene ku tiva leswaku Yehovha a nga voni maxangu lawa hi langutanaka na wona ntsena kambe u twisisa ni ndlela leyi ma hi khumbaka ha yona!

139: 7-12. Xikwembu xi ta hi tiyisa hambi ho ya endhawini ya le kule.

139:17, 18. Xana vutivi bya Yehovha bya hi tsakisa? (Swivuriso 2:10) Loko swi ri tano, hi kume xihlovo xa ntsako lexi nga phyiki. Miehleketo ya Yehovha yi “[tale] ku tlula ni swiribyana swa sava.” Minkarhi hinkwayo ku ta va ni swo tala swo swi dyondza hi yena.

139:23, 24. Hi fanele hi kombela Yehovha leswaku a kambisisa minsusumeto ya hina a kumisisa loko ku nga ri na ‘tindlela leti nga riki tinene’—ku nga mianakanyo, ku navela ni mimboyamelo leyi nga riki yinene—kutani a hi pfuna ku swi susa.

143:4-7. Hi nga swi kota njhani ku tiyisela hambi ku ri maxangu lamakulu? Mupisalema u hi nyika xilotlelo: Anakanyisisa hi mintirho ya Yehovha, tshama u ri karhi u lava ku tiva swilo leswi a swi endlaka, naswona kombela mpfuno wa yena hi xikhongelo.

“Dzunisani Yah!”

Eka minhlengeleto yo sungula ya mune ya tipisalema, wun’wana ni wun’wana wa yona wu hetelela hi marito ya ku dzunisa Yehovha. (Pisalema 41:13; 72:19, 20; 89:52; 106:48) Nhlengeleto wo hetelela wu ni marito lama fanaka. Pisalema 150:6 yi ri: “Hinkwaswo leswi hefemulaka—a swi dzunise Yah. Dzunisani Yah!” Sweswo swi ta endleka hakunene emisaveni ya Xikwembu leyintshwa.

Tanihi leswi hi languteleke nkarhi wolowo lowu tsakisaka, hi ni xivangelo lexi twalaka xa ku dzunisa Xikwembu xa ntiyiso ni ku vangamisa vito ra xona. Loko hi anakanya hi ntsako lowu hi wu kumaka hi ku tiva Yehovha ni ku va ni vuxaka lebyinene na yena, xana a hi susumeteleki ku n’wi dzunisa hi timbilu leti tlangelaka?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 15]

Mintirho ya Yehovha ya hlamarisa

[Xifaniso lexi nga eka tluka 16]

Miehleketo ya Yehovha yi “[tale] ku tlula ni swiribyana swa sava”