Vutomi Bya Wena A Byi Kombise Leswaku U Ni Ripfumelo

“Ripfumelo, loko ri nga ri na mintirho, ri file hi vurona.”—YAKOBO 2:17.

1. Ha yini Vakreste vo sungula va nyikele nyingiso eka ripfumelo ni mintirho?

HI KU angarhela, Vakreste vo sungula va kombise ripfumelo ra vona hi ndlela leyi a va hanya ha yona. Mudyondzisiwa Yakobo u khutaze Vakreste hinkwavo a ku: “Vanani vaendli va rito, mi nga vi vatwi ntsena.” U engeterile a ku: “Tanihi leswi miri lowu nga riki na moya wu feke, xisweswo ni ripfumelo leri nga riki na mintirho ri file.” (Yakobo 1:22; 2:26) Endzhaku ka malembe ya kwalomu ka 35 a tsale marito wolawo, Vakreste vo tala a va hambeta va kombisa ripfumelo ra vona hi mintirho leyi faneleke. Kambe lexi vavisaka, van’wana a va nga swi endli sweswo. Yesu u bumabumele vandlha ra le Smirna; kambe eka vo tala va le vandlheni ra le Sarda u te: “Ndzi tiva swiendlo swa wena, leswaku u ni vito ra leswaku wa hanya, kasi u file.”—Nhlavutelo 2:8-11; 3:1.

2. Hi swihi swivutiso leswi Vakreste va faneleke ku tivutisa swona malunghana ni ripfumelo ra vona?

² Xisweswo, Yesu u khutaze lava nga eSarda—kahle-kahle ni hinkwavo lava a va ta hlaya marito yakwe endzhaku—leswaku va pfuxeta rirhandzu ra ntiyiso wa Vukreste leri a va ri na rona eku sunguleni, naswona va tshama va xalamukile hi tlhelo ra moya. (Nhlavutelo 3:2, 3) Un’wana ni un’wana wa hina a nga tivutisa: ‘Ku vuriwa yini hi mintirho ya mina? Xana swiendlo swa mina swi swi kombisa kahle leswaku ndzi endla hinkwaswo leswi nga ematimbeni ya mina leswaku ndzi kombisa ripfumelo ra mina eka hinkwaswo leswi ndzi swi endlaka, hambi ku ri etimhakeni leti nga fambisaniki hi ku kongoma ni ntirho wo chumayela kumbe minhlangano ya vandlha?’ (Luka 16:10) Ku nga kambisisiwa timhaka to tala ta vutomi malunghana ni ku kombisa ripfumelo ra hina, kambe a hi vulavuleni hi mhaka yin’we ntsena: swinkhubyana, ku katsa ni minkhuvo ya micato ya Vukreste.

Swinkhubyana Leswitsongo

3. Hi rihi langutelo ra Bibele malunghana ni ku ya eswinkhubyanini?

³ Vunyingi bya hina ha swi tsakela ku rhambiwa enkhubyeni wa Vakreste lava tsakeke. Yehovha i  “Xikwembu lexi tsakeke,” naswona u lava leswaku malandza ya yena ma tsaka. (1 Timotiya 1:11) U endle leswaku Solomoni a vula ntiyiso lowu eBibeleni, a ku: “Mina ndzi bumabumele ku tsaka, hikuva vanhu a va na nchumu wo antswa ehansi ka dyambu loko ku nga ri ku dya, ku nwa ni ku tsaka, leswaku swi fambisana na vona entirhweni wa vona wa matimba emasikwini ya vutomi bya vona.” (Eklesiasta 3:1, 4, 13; 8:15) Hi nga ha kuma ntsako wolowo loko hi dya swakudya tanihi ndyangu kumbe loko hi ri eka swinkhubyana swin’wana swa vagandzeri va ntiyiso.—Yobo 1:4, 5, 18; Luka 10:38-42; 14:12-14.

4. I yini leswi munhu la hlelaka xinkhubyana a faneleke a tikarhatela swona?

⁴ Loko u hlela xinkhubyana xo tano naswona u ri ni vutihlamuleri eka xona, u fanele u kambisisa hi vukheta leswi u swi hlelaka, hambiloko u rhamba vapfumeri-kuloni va nga ri vangani leswaku mi dya swakudya swin’we ni ku va ni mabulo. (Varhoma 12:13) U fanele u tiyiseka leswaku “swilo hinkwaswo . . . swi endliw[a] hi ku tenga,” naswona swi kongomisiwa hi “vutlhari lebyi humaka ehenhla.” (1 Vakorinto 14:40; Yakobo 3:17) Muapostola Pawulo u tsarile: “Hambi mi dya kumbe mi nwa kumbe mi endla yini na yini, endlani hinkwaswo leswaku mi vangamisa Xikwembu. Kendlukelani ku va xikhunguvanyiso.” (1 Vakorinto 10:31, 32) Hi tihi timhaka tin’wana leti lavaka ku xiyiwa swinene? Ku kambisisa timhaka teto ka ha ri emahlweni swi nga pfuna ku tiyisekisa leswaku leswi wena ni vaendzi va wena mi swi endlaka swi ta kombisa ripfumelo ra n’wina hi mintirho.—Varhoma 12:2.

Xi Ta Va Njhani Xinkhubyana Xa Kona?

5. Ha yini muhleri wa xinkhubyana a fanele a anakanyisisa swinene loko ku ta va ni byala ni vuyimbeleri?

⁵ Vo tala lava hlelaka swinkhubyana va tivutisile loko va fanele va nyika vaendzi va vona byala. Ku va xinkhubyana xi va lexi tsakisaka a swi titsheganga hi byala. Tsundzuka leswaku Yesu u nyike ntshungu lowukulu lowu teke eka yena swakudya—u andzise xinkwa ni nhlampfi. Xiviko a xi vuli leswaku u nyike vanhu vhinyo hi ku tirhisa singita, hambileswi hi swi tivaka leswaku a a ta swi kota ku endla tano. (Matewu 14:14-21) Loko u hlawula leswaku ku va ni byala exinkhubyanini, tiyiseka leswaku byi nga tali ku tlula mpimo, naswona u endla leswaku ku va ni swakunwa swin’wana leswi nga riki na xihoko leswi nga nwiwaka hi lava nga tsakelaka swona. (1 Timotiya 3:2, 3, 8; 5:23; 1 Petro 4:3) U nga tshuki u endla leswaku munhu wihi na wihi a titwa a boheka ku nwa nchumu wo karhi lowu nga n’wi lumaka “ku fana ni nyoka.” (Swivuriso 23:29-32) Ku vuriwa yini hi vuyimbeleri kumbe ku yimbelela? Loko exinkhubyanini xa wena ku ta va ni vuyimbeleri, a swi kanakanisi leswaku u ta hlawula tinsimu ta kona hi vukheta, u kambisisa machayelo ni marito ya tona. (Vakolosa 3:8; Yakobo 1:21) Vakreste vo tala va kume leswaku ku tlanga Tinsimu ta Mfumo kumbe ku yimbelela swin’we tinsimu to tano swi kondletela ntsako. (Vaefesa 5:19, 20) Ina, u fanele nkarhi na nkarhi u kambisisa loko mpfumawulo wu nga ri ehenhla leswaku vuyimbeleri byi nga kavanyeti mabulo lama tsakisaka kumbe ku khunguvanyisa vaakelani.—Matewu 7:12.

6. Muhleri wa xinkhubyana a nga swi kombisa njhani leswaku u ni ripfumelo leri hanyaka malunghana ni mabulo kumbe swiendlo swin’wana?

⁶ Exinkhubyanini, Vakreste va nga ha vulavula  hi timhaka to hambana-hambana, va hlaya mhaka yo karhi kumbe va byelana mintokoto leyi tsakisaka. Loko bulo ri huma endleleni, muhleri wa xinkhubyana a nga ri vuyisa endleleni hi vutlhari. Nakambe u fanele a tshama a xalamukile leswaku ku nga vi na munhu la vulavulaka ngopfu ku tlula van’wana. Loko a vona sweswo swi endleka, hi vutlhari a nga sungula ku vulavula kutani a katsa ni van’wana eka bulo, kumbexana hi ku rhamba lavatsongo leswaku na vona va vulavula kumbe a sungula bulo leri endlaka leswaku vo tala va vulavula. Lavatsongo ni lavakulu va ta tsakela xiphemu lexi xa xinkhubyana. Loko wena tanihi muhleri wa xinkhubyana u kongomisa timhaka hi vutlhari ni hi vuxiya-xiya, ‘ku anakanyela ka wena ku ta tiviwa’ hi lava nga kona. (Vafilipiya 4:5) Va ta swi vona leswaku u ni ripfumelo leri hanyaka, leri khumbaka vutomi bya wena hinkwabyo.

Micato Ni Minkhuvo Ya Micato

7. Ha yini ku hlela mucato ni vuhungasi bya wona swi lava vukheta lebyikulu?

⁷ Xiendlakalo xin’wana xo hlawuleka lexi endlaka leswaku vanhu va tsaka i mucato wa Vukreste. Malandza ya khale ya Xikwembu, ku katsa na Yesu ni vadyondzisiwa vakwe va hlanganyele hi ntsako eka swiendlakalo swo tano leswi tsakisaka va tlhela va tsakela ni swakudya. (Genesa 29:21, 22; Yohane 2:1, 2) Hambiswiritano, masiku lawa swi tikombe kahle leswaku ku hlela vuhungasi bya nkhuvo wa mucato swi lava vukheta lebyikulu, leswaku swi tikomba hakunene leswaku u Mukreste la wupfeke ni la hlutekeke emianakanyweni. Kambe leti i timhaka leti tolovelekeke ta vutomi leti pfulelaka Mukreste ndlela yo kombisa ripfumelo ra yena.

8, 9. Mikhuva leyi endliwaka eka micato yo tala yi swi kombisa njhani leswi tsariweke eka 1 Yohane 2:16, 17?

⁸ Vanhu vo tala lava nga tiviki misinya ya milawu ya Xikwembu ni lava nga riki na mhaka na yona va teka mucato wu ri nkarhi wo kombisa vuswikoti bya vona hinkwabyo, kumbe wa ku tinyungubyisa hi ku endla swilo hi ku hundzeleta. Eka magazini wun’wana wa le Yuropa, wansati la ha ku tekiwaka u vule leswi landzelaka hi mucato wa yena wa “manyunyu”: ‘Hi khandziye kalichi leyi kokiwaka hi tihanci ta mune leyi a yi landzeriwa hi swikalichana swa 12 leswi ha xin’we a xi kokiwa hi hanci ya xona, kun’we ni kalichi leyikulu leyi a yi ri ni ntlawa wa vayimbeleri. Kutani hi dye swakudya swo nandziha naswona vuyimbeleri a byi ri byinene; a wu saseke ngopfu. A swi endliwe hilaha a ndzi lave hakona, hi siku rero a ndzi ri hosi ya xisati.’

⁹ Hambileswi mikhuva yi nga hambanaka hi ku ya hi tindhawu, marito wolawo ma swi kombisa kahle leswi muapostola Yohane a swi tsaleke loko a ku: “Hinkwaswo leswi nga emisaveni—ku navela ka nyama ni ku navela ka mahlo ni ku bombisa rifuwo ra munhu ra vutomi—a swi humi eka Tatana, kambe swi huma emisaveni.” Xana mpatswa lowu wupfeke wa Vakreste wu nga lava ku va ni mucato wa “manyunyu” lowu nga ni nkhuvo wa vukati lowu nga exiyin’weni xa le henhla? Ematshan’weni ya sweswo, malunghiselelo ya vona ya mucato ma fanele ma kombisa leswaku va kambisise xitsundzuxo lexi nge “loyi a endlaka ku rhandza ka Xikwembu u tshama hi masiku.”—1 Yohane 2:16, 17.

10. (a) Ha yini swi ri swa nkoka ku hlela loko u lava ku va ni mucato lowu xiximekaka? (b) Swi nga endliwa njhani swiboho malunghana ni lava nga ta rhambiwa?

¹⁰ Mimpatswa leyi nga Vakreste yi fanele yi titsongahata ni ku anakanyela, naswona Bibele yi nga yi pfuna. Hambileswi siku ra mucato ri nga xiendlakalo xa nkoka, va swi tiva leswaku ko va masungulo ntsena ya vutomi bya Vakreste vambirhi lava tekaneke lava nga ni ntshembo wa vutomi lebyi nga heriki. A swi bohi ku va va hlela nkhuvo wa vukati lowukulu. Loko va hlawula ku va ni nkhuvo, va fanele va hlayela ntsengo wa nkhuvo ni ku anakanya hileswaku wu ta va nkhuvo wa njhani. (Luka 14:28) Evuton’wini bya vona bya Vukreste, nuna u ta va nhloko hi ku ya hi Matsalwa. (1 Vakorinto 11:3; Vaefesa 5:22, 23) Hikwalaho muteki hi yena ngopfu-ngopfu a nga ni vutihlamuleri byo hlela nkhuvo wa mucato. Ina, u ta vulavurisana hi rirhandzu ni mutekiwa malunghana ni timhaka to tanihi nhlayo ya vanhu lava nga va rhambaka eka nkhuvo wa mucato. Swi nge koteki naswona a swi twisiseki ku rhamba vanghana ni maxaka ya vona hinkwawo; hikokwalaho va nga ha endla swiboho leswi kombisaka ku ringanisela. Mpatswa wu fanele wu tiyiseka leswaku loko wu nga swi koti ku rhamba Vakreste van’wana, Vakreste volavo va ta swi twisisa naswona a va nge khunguvanyeki.—Eklesiasta 7:9.

“Mufambisi Wa Nkhuvo”

11. Hi wihi ntirho lowu “mufambisi wa nkhuvo” a wu endlaka emucatweni?

¹¹ Loko mpatswa wu hlawula ku va ni nkhuvo  leswaku wu tlangela mucato, wu nga tiyiseka njhani leswaku xiendlakalo xexo xi va lexi xiximekaka? Ku ringana malembe yo tala, Timbhoni ta Yehovha ti xiye leswaku i vutlhari ku hlela ni swin’wana leswi boxiweke eka mucato lowu Yesu a a ye eka wona le Kana. A ku ri ni “mufambisi wa nkhuvo,” loyi handle ko kanakana a ku ri mupfumeri-kulobye la nga ni vutihlamuleri. (Yohane 2:9, 10) Hilaha ku fanaka, muteki u ta hlawula makwerhu la nga Mukreste la wupfeke emoyeni leswaku a endla ntirho lowu wa nkoka. Loko a kumisise leswi muteki a swi lavaka, mufambisi wa nkhuvo a nga kota ku fambisa timhaka hinkwato hi vukheta emahlweni ka nkhuvo ni le nkhubyeni hi woxe.

12. I yini leswi muteki a faneleke ku swi xiya malunghana ni byala?

¹² Hi ku ya hi leswi ku buriweke ha swona eka ndzimana 5, mimpatswa yin’wana yi hlawula leswaku enkhubyeni wa mucato byi nga vi kona byala, tanihi leswi van’wana va nga nwaka ku tlula mpimo ivi va kavanyeta ntsako ni nhleleko wa xiendlakalo xexo. (Varhoma 13:13; 1 Vakorinto 5:11) Kambe loko mpatswa wu lava leswaku byala byi va kona, muteki u fanele a tiyiseka leswaku vanhu va nyikiwa lebyi ringaneke. Eka mucato lowu Yesu a a ye eka wona eKana a ku ri ni vhinyo, naswona u endle vhinyo leyinene ngopfu. Lexi tsakisaka, mufambisi wa nkhuvo wolowo u te: “Munhu un’wana ni un’wana u sungula a humesa vhinyo leyinene, kutani loko vanhu va pyopyiwile, a humesa leyi nga nyawuriki. Wena wa ha veke vhinyo leyinene ku fikela sweswi.” (Yohane 2:10) A swi kanakanisi leswaku Yesu a nga khutazanga vudakwa byo karhi, hikuva a a byi nyenya. (Luka 12:45, 46) Leswi mufambisi a hlamarisiweke hi vhinyo leyinene, swi le rivaleni leswaku u tshame a vona vaendzi van’wana lava dakweke eminkhubyeni yin’wana ya vukati. (Mintirho 2:15; 1 Vatesalonika 5:7) Hikwalaho, muteki ni Mukreste la tshembekaka la vekiweke ku va mufambisi wa nkhuvo va fanele va tiyiseka leswaku hinkwavo lava nga kona va landzela xileriso lexi twisisekaka lexi nge: “Mi nga dakwiwi hi vhinyo, [le]yi vangela[ka] manyala.”—Vaefesa 5:18; Swivuriso 20:1; Hosiya 4:11.

13. I yini leswi mpatswa wu faneleke wu swi kambisisa loko wu hlela leswaku ku va ni vuyimbeleri enkhubyeni wa mucato, naswona ha yini?

¹³ Hilaha swi nga hakona eka minkhuvo yin’wana, loko ku ta va ni vuyimbeleri, ku fanele ku xalamukeriwa mpfumawulo wa byona leswaku wu nga kavanyeti vanhu lava bulaka. Nkulu un’wana la nga Mukreste u te: “Nimadyambu loko mabulo ma sungula ku tsakisa kumbe loko ku sungula ku ciniwa, minkarhi yin’wana mpfumawulo wa vuyimbeleri wa tlakuka. Vuyimbeleri lebyi eku sunguleni a byi chayela ehansi byi nga sungula ku chayela ehenhla lerova byi kavanyeta mabulo. Nkhuvo wa mucato wu endla leswaku vanhu va va ni nkarhi wa ku va ni xinakulobye lexi tsakisaka. Hakunene swi nga khomisa gome loko nkarhi wolowo wu kavanyetiwa hi vuyimbeleri lebyi chayelaka ehenhla!” Ni le mhakeni leyi, muteki ni mufambisi wa nkhuvo va fanele va va ni vutihlamuleri, va nga tshiki vayimbeleri lava thoriweke kumbe van’wana leswaku va lawula vuyimbeleri lebyi va nga ta byi tlanga kumbe mpfumawulo wa byona. Pawulo u tsarile: “Xin’wana ni xin’wana lexi mi xi endlaka hi rito kumbe hi ntirho, endlani hinkwaswo hi vito ra Hosi Yesu.” (Vakolosa 3:17) Loko vaendzi va tlhelela emakaya ya vona endzhaku ka nkhuvo wa mucato, xana va ta tsundzuka vuyimbeleri byi ri lebyi kombisaka leswaku vatekani a va tiyimisele ku endla hinkwaswo hi vito ra Yesu? Va fanele va byi tsundzuka hi ndlela yoleyo.

14. I yini leswi Vakreste va faneleke ku swi tsundzuka hi ntsako malunghana ni mucato?

¹⁴ Ina, mucato lowu hleriweke kahle wu nga tsundzukiwa hi ntsako. Loko va vulavula hi mucato wun’wana, Adam na Edyta lava nga ni malembe ya 30 va tekanile va ri: “A wu swi twa leswaku u le xikarhi ka Vakreste. A ku tlangiwa tinsimu leti dzunisaka Yehovha kambe a ku ri ni vuhungasi byin’wana lebyinene. Ku cina ni vuyimbeleri a swi nga ri swa nkoka ngopfu. A swi tsakisa swi tlhela swi aka, naswona hinkwaswo a swi fambisana ni misinya ya milawu ya Bibele.” Ina, muteki ni mutekiwa va nga endla swilo swo tala emucatweni wa vona leswi kombisaka ripfumelo ra vona hi mintirho.

 Tinyiko Ta Mucato

15. Hi yihi ndzayo ya le Bibeleni leyi nga tirhisiwaka emhakeni ya tinyiko ta mucato?

¹⁵ Ematikweni yo tala swi tolovelekile ku va vanghana ni maxaka va nyika vatekani tinyiko. Loko u lava ku endla tano, i yini leswi u faneleke ku swi tsundzuka? Tsundzuka leswaku muapostola Yohane u vulavule hi “ku bombisa rifuwo ra munhu ra vutomi.” U hlanganise ku bombisa koloko ni ‘misava leyi hundzaka,’ ku nga ri Vakreste lava kombisaka ripfumelo ra vona hi mintirho. (1 Yohane 2:16, 17) Hi ku ya hi marito lama huhuteriweke lama vuriweke hi Yohane, xana vatekani va fanele va tivisa mavito ya lava nyikeleke tinyiko eka hinkwavo lava nga kona? Vakreste va le Makedoniya ni va le Akaya va humese minyikelo leswaku yi ya eka vamakwerhu va le Yerusalema, kambe a wu kona nchumu lowu kombisaka leswaku mavito ya vona ma tivisiwile. (Varhoma 15:26) Vakreste vo tala lava nyikelaka tinyiko ta mucato va nga tsakela ku va va nga tiviwi, ematshan’weni yo tivangela mahlo ya vanhu swi nga fanelanga. Emhakeni leyi, pfuxeta ndzayo ya Yesu leyi kumekaka eka Matewu 6:1-4.

16. Xana vatekani va nga swi papalata njhani ku khunguvanyisa van’wana malunghana ni tinyiko ta mucato?

¹⁶ Ku vula mavito ya lava nyikeleke tinyiko swi nga “pfuxa ku phikizana” malunghana ni leswaku hi yihi nyiko leyi antswaka kumbe leyi durhaka ngopfu. Xisweswo, vatekani lava tlhariheke lava nga Vakreste va ta papalata ku vula mavito ya lava nyikeleke tinyiko. Ku tivisa mavito ya lava nyikeleke tinyiko swi nga khomisa van’wana tingana loko kumbexana va nga ri na mali yo xava nyiko. (Vagalatiya 5:26; 6:10) Ina, a swi bihanga ku va mutekiwa ni muteki va tiva leswaku i mani loyi a nyikeleke nyiko yo karhi. Sweswo va nga swi tiva loko ku nghenisiwe khadi leri faneleke leri fambisanaka ni nyiko kambe ri nga hlayiwi erivaleni. Loko hi xava, hi nyikela ni ku amukela nyiko ya mucato, hinkwerhu hi nga swi kombisa leswaku ni le mhakeni ya le xihundleni, ripfumelo ra hina hi rona ri susumetaka swiendlo swa hina. *

17. Hi yihi pakani leyi Vakreste va faneleke va va na yona malunghana ni ripfumelo ra vona ni mintirho?

¹⁷ Hakunene ku kombisa ripfumelo ra hina a swi katsi ku tikhoma kahle, ku ya eminhlanganweni ya Vukreste ni ku hlanganyela entirhweni wo chumayela ntsena. Onge un’wana ni un’wana wa hina a nga va ni ripfumelo leri hanyaka leri khumbaka hinkwaswo leswi a swi endlaka. Ina, hi nga kombisa ripfumelo ra hina hi swiendlo leswi “endliw[aka] hi ku helela,” ku katsa ni swa le timhakeni ta vutomi leti hi ti kambisiseke laha henhla.—Nhlavutelo 3:2.

18. Marito lama nga eka Yohane 13:17 ma nga tirha hi ndlela yihi etimhakeni ta micato ni minkhuvo ya Vukreste?

¹⁸ Endzhaku ka loko Yesu a vekele vaapostola va yena vo tshembeka xikombiso lexinene hi ku endla ntirho wa xiyimo xa le hansi xa ku hlantswa milenge ya vona, u te: “Loko mi tiva swilo leswi, ma tsaka loko mi swi endla.” (Yohane 13:4-17) Endhawini leyi hi tshamaka eka yona namuntlha, swi nga ha endleka leswaku a swi bohi kumbe a swi tolovelekanga ku hlantswa milenge ya munhu un’wana wo tanihi muendzi emutini wa hina. Hambiswiritano, hilaha hi kambisiseke hakona eka xihloko lexi, ku ni timhaka tin’wana evuton’wini leti hi nga kombisaka ripfumelo ra hina hi swiendlo swa rirhandzu, leswi kombisaka ku anakanyela, ku katsa ni leti fambisanaka ni swinkhubyana swin’we ni micato ya Vukreste. Hi nga endla tano ku nga khathariseki leswaku hi lava ku nghenela vukati kumbe hi vaendzi emucatweni kumbe eka nkhuvo lowu tsakisaka wa Vakreste lava lavaka ku kombisa ripfumelo ra vona hi swiendlo swa vona.

[Nhlamuselo ya le hansi]

A Wu Ta Hlamurisa Ku Yini?

U nga ri kombisa njhani ripfumelo ra wena

• loko u hlela xinkhubyana?

• loko u hlela mucato kumbe nkhuvo wa mucato?

• loko u nyikela kumbe u amukela tinyiko ta mucato?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 24]

Hambiloko u rhamba vanhu va nga ri vangani ntsena, kongomisiwa hi “vutlhari lebyi humaka ehenhla”