Nghena endzeni

Hundzela eka leswi nga endzeni

Xana Yuda Ri Tshame Ri Ri Rhumbi?

Xana Yuda Ri Tshame Ri Ri Rhumbi?

Xana Yuda Ri Tshame Ri Ri Rhumbi?

BIBELE yi profete leswaku tiko ra mfumo wa Yuda a ri ta hlakatiwa hi Vababilona kutani a ri ta tshama ri ri rhumbi kukondza Vayuda va vuya hi le vuhlongeni. (Yeremiya 25:8-11) Xivangelo-nkulu lexi hi endlaka hi tshemba leswaku vuprofeta lebyi byi hetisekile, i mhaka ya matimu leyi huhuteriweke leyi tsariweke kwalomu ka 75 wa malembe endzhaku ka loko ntlawa wo sungula wa mahlonga wu tlhelele etikweni ra rikwavo. Yi vula leswaku hosi ya Babilona “yi tek[e] lava va poneke banga yi va yisa evukhumbini eBabilona, va va malandza ya yona ni vana va yona, kukondza vuhosi bya Peresiya byi sungula ku fuma.” Malunghana ni tiko ra mfumo wa Yuda, ku vuriwa leswi: “[Ri] hlayise savata emasikwini hinkwawo lawa a ri pfumala vaaki.” (2 Tikronika 36:20, 21) Xana byi kona vumbhoni bya swilo leswi yimburiweke lebyi seketelaka mhaka leyi?

Eka magazini lowu nge Biblical Archaeology Review, Ephraim Stern, profesa wa vuyimburi bya le Palestina wa le Yunivhesiti ya Hebrew, u ri: “Vaasiriya ni Vababilona va lovise tindhawu letikulu ta Israyele wa khale, kambe vumbhoni bya swa vuyimburi bya vuyelo bya ku hlula ka vona byi hi byela timhaka timbirhi leti hambaneke ngopfu.” Wa hlamusela: “Hambileswi Vaasiriya va siyeke vumbhoni bya leswaku va tshame va hlasela Palestina, kambe a byi kona vumbhoni lebyi seleke endzhaku ka loko Vababilona va hlaserile. . . . A hi byi kumi vumbhoni lebyi kombisaka leswaku a ku ri ni vaaki kukondza ku fika nkarhi wa Vaperesiya . . . A byi kona ni byitsongo vumbhoni lebyi kombisaka leswaku a ku ri ni vaaki. Hi nkarhi wolowo hinkwawo, a ri kona doroba ni rin’we leri lovisiweke hi Vababilona leri tlheleke ri va ni vaaki.”

Profesa Lawrence E. Stager wa le Yunivhesiti ya Harvard u pfumelelana na sweswo. U vula leswaku “endlelo ra [hosi ya le Babilona] ro lovisa swilo hinkwaswo ri endle leswaku ndhawu ya le vupela-dyambu bya Nambu wa Yordani yi sala yi ri kwandzasi eFilisita ni le tikweni hinkwaro ra Yuda.” Stager wa engetela: “Endzhaku ka loko Korexe Lonkulu, mufumi wa le Peresiya la tlhandlameke Vababilona a sungule ku fuma, swiviko swa vuyimburi swi tlhele swi sungula . . . eYerusalema ni le Yuda, ku nga ndhawu leyi mahlonga yo tala ya Vayuda ma tshameke kona loko ma tlhelele eka rikwavo.”

Ina, rito ra Yehovha malunghana ni tiko ra Yuda leswaku a ri ta tshama ri ri rhumbi ri hetisekile. Leswi Yehovha Xikwembu a swi profetaka minkarhi hinkwayo swa hetiseka. (Esaya 55:10, 11) Hi nga n’wi tshemba hi ku helela Yehovha swin’we ni switshembiso leswi tsariweke eRitweni ra yena, ku nga Bibele.—2 Timotiya 3:16.