Mukaneti Wa Kreste A Paluxiwa

XANA a wu ta tisirhelela njhani loko u twe leswaku ku ni ntungu lowu hlaseleke ndhawu ya ka n’wina? Kumbexana a wu ta tisirhelela hi ku tiaka emirini ni ku papalata vanhu lava hlaseriweke hi ntungu wa kona. Hi fanele hi endla leswi fanaka hi tlhelo ra moya. Matsalwa ma hi byela leswaku mukaneti wa Kreste “sweswi se [u] le misaveni.” (1 Yohane 4:3) Loko hi lava ku pona “ntungu,” hi fanele hi tiva “lava rhwaleke ntungu wa kona” kutani hi va papalata. Lexi tsakisaka, Bibele yi tamele rungula leri pfunaka swinene emhakeni leyi.

“Mukaneti wa Kreste” hi loyi a “lwaka na Kreste (kumbe loyi a nga laviki ku twa nchumu hi yena).” Kutani hi ku angarhela, xiga lexi xi vula vanhu hinkwavo lava lwisanaka na Kreste kumbe lava hembaka va vula leswaku i vayimeri va yena. Yesu hi byakwe u te: “Loyi a nga riki etlhelweni ra mina u lwisana na mina [kumbe i mukaneti wa Kreste], naswona loyi a nga hlengeletiki na mina wa hangalasa.”—Luka 11:23.

Ina, Yohane u tsale malunghana ni mukaneti wa Kreste endzhaku ka malembe yo tlula 60 Yesu a file a tlhela a pfuxeriwa etilweni. Hikwalaho, swiendlo swa mukaneti wa Kreste swi fanele swi twisisiwa hi ku ya hi ndlela leyi swi va khumbaka ha yona valandzeri vo tshembeka va Yesu va laha misaveni.—Matewu 25:40, 45.

Mukaneti Wa Kreste I Mukaneti Wa Vakreste

Yesu u lemukise valandzeri vakwe leswaku misava hi ku angarhela a yi ta va venga. U te: “Vanhu va ta mi nghenisa enhlomulweni, va mi dlaya, naswona mi ta vengiwa hi matiko hinkwawo hikwalaho ka vito ra mina. Naswona ku ta humelela vaprofeta vo tala va mavunwa va hambukisa vo tala.”—Matewu 24:9, 11.

Tanihi leswi vadyondzisiwa va Yesu va xanisiwaka “hikwalaho ka vito ra [Yesu],” kahle-kahle vaxanisi volavo va lwisana na Kreste. ‘Vaprofeta va mavunwa,’ lava van’wana va vona va tshameke va va Vakreste, na vona va hlayiwa exikarhi  ka vanhu vo tano. (2 Yohane 7) Yohane u tsala a ku: “Vakaneti [lava] va Kreste vo tala, va humile eka hina, kambe a va nga ri va wona muxaka wa hina; hikuva loko a va ri va muxaka wa hina, a va ta va va tshame na hina.”—1 Yohane 2:18, 19.

Marito ya Yesu na Yohane ma swi kombisa kahle leswaku mukaneti wa Kreste a hi munhu un’we kambe va tele. Ku tlula kwalaho, tanihi leswi va nga vaprofeta va mavunwa, xin’wana xa swikongomelo-nkulu swa vona i ku kanganyisa vanhu hi tlhelo ra vukhongeri. Hi tihi tin’wana ta tindlela leti va ti tirhisaka?

Ku Hangalasa Mavunwa Ya Vukhongeri

Muapostola Pawulo u lemukise mutirhi-kulobye Timotiya leswaku a xalamukela tidyondzo ta vagwinehi vo tanihi Himenayo na Fileto, lava “rito ra vona [a] ri ta hangalaka ku fana ni xilondza lexi hlakataka miri.” Pawulo u ye emahlweni a ku: “Vanhu lava va hambukile entiyisweni, va vula leswaku ku pfuka ka vafi se ku humelerile; naswona va onha ripfumelo ra van’wana.” (2 Timotiya 2:16-18) Swi tikomba onge Himenayo na Fileto a va dyondzisa leswaku ku pfuxiwa ka lava feke a ku ri mhaka yo fanekisela, naswona Vakreste ana se a va pfuxiwile hi tlhelo ra moya. Hambiswiritano, hi ku ya hi Xikwembu, munhu u va loyi a hanyaka loko a va mudyondzisiwa wa ntiyiso wa Yesu, ku nga mhaka leyi Pawulo hi byakwe a yi vekeke kahle erivaleni. (Vaefesa 2:1-5) Hambiswiritano, dyondzo ya Himenayo na Fileto a yi lwisana ni xitshembiso xa Yesu xa ku pfuxiwa ka xiviri ka lava feke, ehansi ka vulawuri bya Mfumo wa Xikwembu.—Yohane 5:28, 29.

Mianakanyo ya ku pfuxiwa ko fanekisela yi ndlandlamuxiwe endzhaku hi ntlawa lowu vuriwaka Vagnostic. Hi ku pfumela leswaku vutivi (gnoʹsis hi Xigriki) byi nga kumiwa hi ndlela leyi fihlekeke, Vagnostic va pfuva-pfuve Vukreste lebyi gwineheke ni filosofi ya Magriki ivi va byi kandzela hi vukhongeri bya le Vuxeni. Hi xikombiso, a va anakanya leswaku nchumu wun’wana ni wun’wana wu hombolokile, kutani Yesu a nga tanga hi nyama hambileswi a a vonaka a ri ni  miri wa nyama. Hilaha hi voneke hakona, sweswo hi leswi muapostola Yohane a hi lemukiseke ha swona.—1 Yohane 4:2, 3; 2 Yohane 7.

Dyondzo yin’wana ya mavunwa leyi lukiweke endzhaku ka madzana ya malembe, hi leyi vuriwaka Vunharhu-un’we byo kwetsima, leyi vulaka leswaku Yesu i Xikwembu xa Matimba Hinkwawo tlhelo N’wana wa Xikwembu. Ebukwini yakwe leyi nge The Church of the First Three Centuries, Dok. Alvan Lamson u vula leswaku dyondzo ya Vunharhu-un’we “yi sunguriwe hi vanhu lava nga ma tiviki nikatsongo Matsalwa ya Xiyuda ni ya Vukreste; yi pfhumbile ivi yi manyukuteriwa eVukresteni hi Vamathwarivona va dyondzo ya Plato.” A va ri vamani “Vamathwarivona va dyondzo ya Plato”? A va ri vafundhisi lava gwineheke, lava tsakisiweke hi tidyondzo ta Plato, mutivi wa filosofi wa Mugriki loyi a a ri muhedeni.

Ku manyukutiwa ka dyondzo ya Vunharhu-un’we a ku ri mano ya mukaneti wa Kreste, hikuva dyondzo leyi yi endle leswaku Xikwembu xi nga twisiseki, yi tumbeta vuxaka bya xona ni N’wana wa xona. (Yohane 14:28; 15:10; Vakolosa 1:15) Phela, xana munhu a nga ‘tshinerisa ku yini eka Xikwembu,’ hilaha Matsalwa ma khutazaka hakona, loko Xikwembu xa kona xi nga twisiseki?—Yakobo 4:8.

Vahundzuluxeri vo tala va Bibele va nyanyise timhaka hi ku susa vito ra Xikwembu leri nge Yehovha eka vuhundzuluxeri bya vona, hambileswi ri humelelaka minkarhi yo tlula 7 000 eka tsalwa ro sungula! Swi le rivaleni leswaku ku ringeta ku hundzula Xikwembu xa Matimba Hinkwawo xi nga vi na vito swi kombisa ku pfumala xichavo eka Muvumbi wa hina ni le ka Rito rakwe leri huhuteriweke. (Nhlavutelo 22:18, 19) Ku tlula kwalaho, ku siva vito ra Xikwembu hi swithopo swo tanihi Hosi ni Xikwembu swi kanetana ni xikhongelo xa Yesu xa xikombiso, lexi xiphemu xa xona xi nge: “Vito ra wena a ri kwetsimisiwe.”—Matewu 6:9.

Vakaneti Va Kreste Va Lwisana Ni Mfumo Wa Xikwembu

Vakaneti va Kreste se a va ha khomeki “emasikwini yo hetelela,” ku nga nkarhi lowu hi hanyaka eka wona sweswi. (2 Timotiya 3:1) Xikongomelo lexikulu xa vakanganyisi lava i ku xisa vanhu malunghana ni xikhundlha xa Yesu tanihi Hosi ya Mfumo wa Xikwembu, hulumendhe ya le tilweni leyi nga ta fuma misava hinkwayo ku nga ri khale.—Daniyele 7:13, 14; Nhlavutelo 11:15.

Hi xikombiso, varhangeri van’wana va vukhongeri va chumayela leswaku Mfumo wa Xikwembu wu le timbilwini ta vanhu, ku nga dyondzo leyi nga riki kona eMatsalweni. (Daniyele 2:44) Van’wana va vula leswaku Kreste u tirhisa tihulumendhe ni mavandla ya vanhu. Kambe Yesu u te: “Mfumo wa mina a hi xiphemu xa misava leyi.” (Yohane 18:36) Phela, Sathana hi yena “mufumi wa misava” ni “xikwembu xa mafambiselo lawa ya swilo,” a hi Kreste. (Yohane 14:30; 2 Vakorinto 4:4) Leswi swi hi pfuna ku vona mhaka leyi ha yona Yesu a nga ta herisa tihulumendhe hinkwato ta vanhu ku nga ri khale, kutani a va yena ntsena Mufumi wa misava. (Pisalema 2:2, 6-9; Nhlavutelo 19:11-21) Sweswo hi leswi vanhu va tikumaka va khongelela swona loko va yimbelela Xikhongelo xa Hosi, va ku: “Mfumo wa wena a wu te. Ku rhandza ka wena a ku endleke emisaveni.”—Matewu 6:10.

Tanihi leswi va seketelaka mafambiselo ya misava ya tipolitiki, varhangeri vo tala va vukhongeri va kanetile ni ku xanisa lava chumayelaka ntiyiso malunghana ni Mfumo wa Xikwembu. Lexi hlamarisaka, buku ya Bibele ya Nhlavutelo yi vulavula hi nghwavava yo fanekisela—“Babilona Lonkulu”—leyi “[dakweke] hi ngati ya vakwetsimi ni hi ngati ya timbhoni ta Yesu.” (Nhlavutelo 17:4-6) Nakambe yi endla vunghwavava bya moya hi ku seketela “tihosi” ta misava kumbe vafumi va politiki, ivi vona va yi hakela hi ndlela yo karhi. Wansati loyi wo fanekisela i vukhongeri bya mavunwa bya misava. Hi byona mukaneti-nkulu wa Kreste.—Nhlavutelo 18:2, 3; Yakobo 4:4.

Mukaneti Wa Kreste A ‘Nyangalata Tindleve’

Handle ko ala ntiyiso wa Bibele, vo tala lava tivulaka Vakreste va bakanye misinya ya milawu ya Bibele ya mahanyelo, va fambisana ni vunyingi eka mahanyelo ya byona. Rito ra Xikwembu a ri vulavule khale hi xiendlo xexo, ri ku: “Ku ta va ni nkarhi lowu [vanhu lava vulaka leswaku va tirhela  Xikwembu] va nga ta ka va nga tiyiseli eka dyondzo leyi hanyisaka, kambe, hi ku landza ku navela ka vona, va ta tihlengeletela vadyondzisi leswaku tindleve ta vona ti ta nyangalatiwa.” (2 Timotiya 4:3) Vakanganyisi lava va vukhongeri nakambe va vuriwa “vaapostola va mavunwa, vatirhi lava xisaka, [lava tihundzulaka] vaapostola va Kreste.” Bibele yi ya emahlweni yi ku: “Makumu ya vona ma ta ya hi mintirho ya vona.”—2 Vakorinto 11:13-15.

Mintirho ya vona yi katsa “ku tikhoma ko biha,” ku nga ku honisiwa loku tsemaka nhlana ka misinya ya milawu ya mahanyelo lamanene. (2 Petro 2:1-3, 12-14) Xana a hi voni nhlayo leyi engetelekeke ya varhangeri va vukhongeri ni valandzeri va vona va amukela kumbe ku yimelela mikhuva yo lwisana ni Vukreste, yo tanihi vusodoma ni vuxaka bya rimbewu bya vanhu lava nga tekanangiki? Hi kombela u tinyika nkarhi u ringanisa mavonelo ni mahanyelo wolawo lama tolovelekeke ni leswi Bibele yi swi vulaka eka Levhitika 18:22; Varhoma 1:26, 27; 1 Vakorinto 6:9, 10; Vaheveru 13:4; na Yudha 7.

“Kambisisani Marito Lama Huhuteriweke”

Hikwalaho ka leswi nga laha henhla, hi fanele hi yingisa marito ya muapostola Yohane ya leswaku hi nga tshuki hi tekela tidyondzo ta hina ta vukhongeri ehansi. U lemukisile: “Mi nga kholwi marito hinkwawo lama huhuteriweke, kambe kambisisani marito lama huhuteriweke mi vona loko swi ri leswaku ma huma eka Xikwembu, hikuva ku humelele vaprofeta vo tala va mavunwa emisaveni.”—1 Yohane 4:1.

Xiya xikombiso lexinene xa vanhu van’wana va “mianakanyo yo hluteka” lava a va tshama emutini wa Beriya eka lembe-xidzana ro sungula. Va “amukele rito hi mapfundza lamakulu ya mianakanyo, va kambisisa Matsalwa hi vukheta siku ni siku ku vona loko swilo leswi [vuriweke hi Pawulo na Silasi] swi ri tano.” (Mintirho 17:10, 11) Ina, hambileswi a va hisekela ku dyondza, Vaberiya va tiyisekile leswaku leswi va swi tweke ni ku swi amukela a swi sekeriwe eMatsalweni hi ku helela.

Ni namuntlha, Vakreste va ntiyiso a va hlohloteriwi hi mianakanyo leyi cinca-cincaka ya vunyingi, kambe va namarhela ntiyiso wa Bibele swinene. Muapostola Pawulo u tsarile a ku: “Leswi ndzi hambetaka ndzi swi khongelela hi leswi, leswaku rirhandzu ra n’wina ri ya ri andza ngopfu hi vutivi lebyi kongomeke ni ku twisisa loku heleleke.”—Vafilipiya 1:9.

Loko ku ri leswaku a wu si endla tano, tivekele pakani yo kumisisa “vutivi lebyi kongomeke ni ku twisisa loku heleleke” hi ku dyondza leswi Bibele yi swi dyondzisaka hakunene. Lava va tekelelaka Vaberiya a va kanganyisiwi hi “marito ya vuxisi” ya vakaneti va Kreste. (2 Petro 2:3) Ku ri na sweswo, va ntshunxiwa hi ntiyiso wa moya wa Kreste wa xiviri ni valandzeri vakwe va ntiyiso.—Yohane 8:32, 36.

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 4]

LESWI BIBELE YI SWI VULAKA HI MUKANETI WA KRESTE

“Vana lavatsongo, i nkarhi wo hetelela [kumbexana makumu ya nkarhi wa vaapostola], naswona, hilaha mi tweke hakona leswaku mukaneti wa Kreste wa ta, hambi sweswi ku ni vakaneti va Kreste vo tala.”—1 Yohane 2:18.

“Muhembi i mani loko ku nga ri loyi a landzulaka leswaku Yesu i Kreste? Yoloye i mukaneti wa Kreste, loyi a landzulaka Tatana ni N’wana.”—1 Yohane 2:22.

“Marito hinkwawo lama huhuteriweke lama nga n’wi pfumeriki Yesu a ma humi eka Xikwembu. Ku tlula kwalaho, lawa i marito lama huhuteriweke ya mukaneti wa Kreste lawa mi tweke leswaku ma ta, naswona sweswi se ma le misaveni.”—1 Yohane 4:3.

“Ku humelele vaxisi vo tala emisaveni, vanhu lava nga pfumeriki leswaku Yesu Kreste u tile a ri wa nyama. Loyi i muxisi ni mukaneti wa Kreste.”—2 Yohane 7.

[Bokisi leri nga eka tluka 5]

MUKANGANYISI LA YIMELAKA VANHU VO TALA

Xiga lexi nge “mukaneti wa Kreste” xi tirha eka hinkwavo lava kanetaka leswi Bibele yi swi vulaka malunghana na Yesu Kreste, hinkwavo lava lwisanaka ni Mfumo wakwe, ni le ka hinkwavo lava xanisaka valandzeri vakwe. Nakambe xi tirha eka vanhu vo karhi, mavandla ni matiko lama xisaka vanhu hi ku vula leswaku ma yimela Kreste kumbe lama tiendlaka Mesiya hi ku tshembisa swilo leswi nga endliwaka hi Kreste ntsena—ku nga ku tisa ku rhula ka ntiyiso ni nsirhelelo.

[Xihlovo Xa Kona]

Augustine: ©SuperStock/​age fotostock

[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]

Ku fana ni Vaberiya, hi fanele hi ‘kambisisa Matsalwa siku ni siku’