Ku Twarisa Mahungu Lamanene Le Xihlaleni Xo Xonga Xa Haiti

XIHLALA xa Haiti ni xa Dominican Republic swi le xihlaleni xin’we xa Hispaniola lexi nga ni maxelo yo hisa, lexi nga ni tintshava leto leha ku tlula ta swihlala leswin’wana swa le Kharibiya. Tintshava to tala ti lehe ku tlula 2 400 ya timitara. Hi tin’hweti “to titimela,” swidan’wana leswi nga etindhawini ta tintshava swi nga ha gwitsila swi tiya ku fana ni ayisi.

Tintshava ni minkova leyi nga edzongeni wa Haiti swi funengetiwe hi makhwati. Etindhawini tin’wana, tintshava tin’wana ti hundzuke rikhwarha naswona ku sala ku vonaka maribye yo tontswa hileswi ku tsemeleriweke mirhi. Loko a wo ya en’walungwini kumbe edzongeni, a wu ta swi xiya leswaku Haiti i xihlala xo xonga. Eka magondzo man’wana yo khuma ni yo jikajika lama nga le tintshaveni, u nga vona tindhawu ni lwandle ro saseka. U nga vona swiluva swa mihlovo-hlovo ni mivala yo saseka kun’wana ni kun’wana.

Vunyingi bya vaaki va tiko leri ro xonga lava endlaka 8,3 wa timiliyoni va huma eAfrika etindhawini ta le makaya. Hambileswi vo tala va nga swisiwana, kambe va ni musa ni malwandla. Timbhoni ta Yehovha se ti ni malembe ya kwalomu ka 60 ti tiphina hi ku va chumayela mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu naswona ma amukeriwa hi musa.—Matewu 24:14.

Ku Chumayela eDorobeni Ra Le Makaya

Eka riendzo rakwe ro sungula ro ya edorobeni rin’wana ra le makaya, murhumiwa un’wana u ve ni ntokoto lowu tsakisaka. U tsarile a ku:

“Siku rin’wana hi March 2003, hi ye hi ya chumayela eCasale, ku nga xidorobana lexi u nga tekaka kwalomu ka 30 wa timinete loko u suka edorobeni ra Cabaret, laha sweswi ku nga ni kaya ra hina ra varhumiwa, ku nga mpfhuka wa 30 wa tikhilomitara en’walungwini wa Port-au-Prince, leyi nga ntsindza wa tiko. Timbhoni ti hetelele ku chumayela eCasale hi 1999, hikwalaho a hi ri langutele hi mahlo-ngati riendzo ra hina loko hi suka hi 7:00 nimixo. Hinkwerhu va 22—kwalomu ka vandlha hinkwaro—hi khandziye swibebe swimbirhi. Un’wana ni un’wana a a vulavula ni ku hleka hi ntsako loko hi ri karhi hi famba endleleni leyi tlhandlukaka leyi nga ni ritshuri, kutani hi fike enkoveni wun’wana lowu a wu ri ni mirhi yo tala leyikulu. Ku ni nambu lowu khulukaka enkoveni wolowo naswona doroba ra Casale ri le matlhelo hamambirhi ya nambu lowu.

“Doroba leri ro rhula ri simekiwe eku sunguleni ka va-1800, loko masocha man’wana ya le Poland ma te eHaiti leswaku ma ta pfuna vanhu lava a va ri mahlonga leswaku va kuma ntshunxeko, kutani ma fika ma tshama endhawini leyi yo nona ni vasati va wona va le Haiti. Xisweswo ku velekiwe vanhu vo saseka ni vo hambana-hambana. Swa tsakisa ku vona vanhu va laha tikweni va ri ni nhlonge yo basa, ya ntlhohe, ya ntima, mahlo ya rihlaza, ya ntima ni mivala yin’wana yo hambana.

“Munhu loyi hi n’wi kumeke endlwini yo sungula a nga hi amukelanga. Loko hi huma emutini wolowo, ku humelele wanuna un’wana a hi hlanganisa. A a lava ku tiva loko hi pfumela leswaku ku ni ku hambana exikarhi ka Yesu ni Xikwembu. Loko hi n’wi kombele leswaku a ta ni Bibele ya yena u pfumerile, kutani bulo leri hi veke na rona leri sekeriweke  eMatsalweni ri n’wi khorwisile leswaku Yesu i N’wana wa Xikwembu nileswaku Yehovha i ‘Xikwembu xi ri xin’we xa ntiyiso.’ (Yohane 17:3) Vanhu vo tala va hi kombele leswaku hi tshama ehansi hi vulavula na vona. Van’wana va hi vutisile va ku: ‘Mi ta tlhela mi vuya rini leswaku mi ta dyondza Bibele na hina?’

“Nindzhenga hi kume ndhawu leyinene leyi nga ni ndzhuti kutani hi dya swakudya. Vamakwerhu vambirhi va xisati a va te ni poto lerikulu leri a ri tele hi nyama ya nhlampfi. A yi nga nandzihinyana! Leswi hi heteke nkarhi wo leha hi ri karhi hi dya hi tlhela hi bula, a hi chumayela ni vahundzi va ndlela. Kutani hi tsemakanye nambu hi ya etlhelo lerin’wana ra doroba. Hi tsakele ku vulavula ni vanhu volavo lava nga ni xinghana lava a va tshame ehansi ka mirhi ekusuhi ni makaya ya vona ya xiyimo xa le hansi. Hakunene a swi tsakisa ku twa mpfumawulo wa vana lava tlangaka, vavasati lava hlantswaka swiambalo enambyeni ni vakhegula lava silaka tinyawa leti va endlaka kofi ha tona!

“Swi nga si ya kwihi se a ku be awara ya mune kutani ntlawa wa hina lowu tsakeke wu khandziye swibebe wu tlhelela eCabaret. Mina ni nuna wa mina hi ri tsakele swinene riendzo ra hina ro sungula ro ya eCasale, laha ku nga ni vanhu lava nga ni malwandla ni xinghana.”

Ku sukela loko varhumiwa vo sungula lava nga Timbhoni va fike eHaiti hi 1945, nhlayo ya vahuweleri va Mfumo etikweni leri yi andze hakatsongo-tsongo, lerova sweswi se ku ni vahuweleri va kwalomu ka 14 000 lava hlanganyelaka entirhweni wo chumayela naswona va fambisa tidyondzo ta Bibele ta le kaya leti tlulaka 22 000. Va khumbe vutomi bya vanhu va 59 372 lava veke kona eXitsundzuxweni hi March 2005 naswona va chumayele mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu erivaleni. Xiya tindlela to tala leti ntirho wa Timbhoni ta Yehovha wu khumbeke vanhu ha tona.

Mahungu Lamanene Eka Swifaniso Swa Mivalavala

Vanhu vo tala va le Haiti va rhandza swilo leswi nga ni mivala yo saseka. Sweswo va swi kombisa hi swiambalo swa vona, tiyindlu ta vona leti pendiweke, swiluva swa mihlovo-hlovo leswi byariweke emintangeni ya vona ni le ka swifaniso swa vona. Tinguvu leti pendiweke hi xitayele xa kwalaho lexi vuriwaka L’Art Haitien ti veketeriwe switarateni hinkwaswo swa le Port-au-Prince. Vaxavi va huma ematikweni yo tala.

Mivala leyo saseka a yo va eka tinguvu ntsena. Switarata swa le Port-au-Prince swi tele mathekisi lama vuriwaka ti-camionette, kumbe mabazi lama  nga ni swifaniso leswi kombisaka vutshila lebyikulu. Munhu hakanyingi u vona swifaniso swo tano leswi sekeriweke eBibeleni.

Loko u ri karhi u famba eswitarateni u nga ha vona swifaniso leswi tolovelekeke swo tanihi xa Adamu na Evha entangeni wa Edeni. Ina, u nga vona swifaniso sweswo swi tsariwe eka fasitere ra le ndzhaku ra camionette leya ha ku hundzaka. Matsalwa kumbe marito yo thopa lama nga ni vito ra Yehovha ma tala ku voniwa ma tsariwe eka timovha leti kumbe eka mavito ya switolo.

Ku Chumayela Mahungu Lamanene eXikolweni

Vantshwa lava nga Timbhoni eHaiti va ni lunghelo lerinene ro pfuna swichudeni-kulobye ku dyondza Bibele. Xikombiso xin’wana i xiviko lexi landzelaka xa nhwanyana wa malembe ya 17 hi vukhale la nga Mbhoni.

“Siku rin’wana xichudeni xin’wana lexi ndzi nghenaka na xona etlilasini xi te eka mina kutani xi ndzi vutisa leswaku ‘vumbhisa’ i yini. Leswi a ndzi anakanya leswaku xi lava ku ndzi gangisa, ndzi xi honisile. Kambe loko xi vutise xichudeni xin’wana xa mufana xivutiso lexi fanaka, tlilasi hinkwayo yi sungule ku lava ku tiva. Kutani vhiki leri landzeleke endzhaku ko endla ndzavisiso emhakeni leyi, ndzi nyikele rungula etlilasini, ndzi hlamusela leswaku ha yini Timbhoni ta Yehovha ti tikarhatela ku tshama ti basile emahanyelweni, emoyeni ni le mirini.

“Swichudeni swi vutise swivutiso swo tala naswona swi amukele tinhlamulo leti ndzi swi nyikeke tona to huma eBibeleni. Hambi ku ri nhloko ya xikolo, leyi eku sunguleni a yi kanakana, yi vutise swivutiso swo tala naswona yi hlele leswaku ndzi vulavula ni titlilasi letin’wana. Ndzi swi kombe buku leyi nge, Swivutiso Leswi Vantshwa Va Swi Vutisaka—Tinhlamulo Leti Tirhaka, * kutani swo tala swi yi tsakerile. Siku leri tlhandlamaka ndzi fambisele swichudeni-kulorhi tibuku ta 45. Swo tala swi hatle swi heta ku hlaya tibuku ta swona kutani sweswi swin’wana swi dyondza Bibele ni Timbhoni leti tshamaka ekusuhi na swona. Xichudeni xin’wana lexi hi tshamaka emugangeni wun’we, sweswi xi va kona eminhlanganweni hinkwayo.”

Ku Tirhisa Ririmi Ra Xicreole

Xicreole xa le Haiti, lexi hlanganisaka marito ya Xifurwa ni mavulavulelo ya le Vupela-dyambu bya Afrika, xi fana ni vanhu ni tiko ra kona lero xonga ni leri tsakisaka. Xicreole i ririmi ra vanhu va le Haiti, ririmi leri khumbaka timbilu ta vona. Ririmi leri hi rona leri tirhisiwaka ngopfu hi Timbhoni ta Yehovha loko ti chumayela naswona ku karhi ku endliwa malunghiselelo ya leswaku ku kandziyisiwa tibuku leti engetelekeke leti sekeriweke eBibeleni hi Xicreole xa le Haiti.

Hi 1987 ku hundzuluxeriwe broxara leyi nge, Tsakela Vutomi eMisaveni Hi Masiku! hi Xicreole xa le Haiti, naswona ku landzele buku leyi nge, Vutivi Lebyi Yisaka eVuton’wini Lebyi Nga Heriki swin’we ni broxara leyi nge, I Yini Leswi Xikwembu Xi Swi Languteleke Eka Hina? Minkandziyiso leyi yi ve mpfuno lowukulu eka swichudeni leswintshwa swa Bibele leswi lavaka ku kuma vutivi bya xisekelo bya Rito ra Xikwembu. Ku sukela hi September 1, 2002, Xihondzo xo Rindza xi sungule ku kandziyisiwa hi Xicreole xa le Haiti. Tibuku ta Xifurwa ta ha tirhisiwa, kambe vo tala va tsakela ku hlaya minkandziyiso leyi hi ririmi ra ka vona.

Ku Chumayela Mahungu Lamanene Eka Vabohiwa

Sweswinyana, Timbhoni ta Yehovha ti sungule ku chumayela mahungu lamanene eka vavanuna ni vavasati lava nga emakhotsweni ya le Tikweni. Timbhoni leti endlaka sweswo ti tsakela ku yisa rungula leri chavelelaka eka lava nga exiyin’weni lexi xo vava swinene. Mutirheli un’wana la nga Mukreste wa vika:

“Loko hi endzele khotso rin’wana ro sungula, vabohiwa va tisiwe ekamareni rin’wana lerikulu leswaku va ta hi vona. A hi tivutisa leswaku va ta angula njhani. Loko hi va hlamusele leswaku a hi tele ku ta va pfuna leswaku va twisisa Bibele, hinkwavo ka vona va ri 50 va hi amukele kahle. Hi va kombe tibroxara ta Xicreole leti nge, Titolovete Ku Hlaya Ni Ku Tsala ni leyi nge, Tsakela Vutomi eMisaveni Hi  Masiku! kutani hi sungula tidyondzo ta Bibele ni 26 wa vona. Khume ra vabohiwa a va nga koti ku hlaya ni ku tsala, kambe va tsakile loko hi va kombe ndlela leyi swifaniso leswi nga eka tibroxara leti swi nga tirhisiwaka ha yona ku pfuna ku twisisa marito.”

Loko Timbhoni ti tlhelerile, wanuna un’wana u te: “Ndzi yi hlaye ko tala broxara leyi. Nkarhi hinkwawo ndzi anakanyisisa hileswi yi swi vulaka, kutani a ndzi ri langutele hi mahlo-ngati riendzo ra n’wina.” Wanuna un’wana la khomeriweke ku phanga a hlomile u vule leswaku a a lava ku hundzuka, kutani u kombele leswaku ku rhumeriwa munhu leswaku a ya dyondza Bibele ni nsati wakwe. Tatana un’wana la nga ni vana vambirhi loyi a a ri ekhotsweni, u endle xikombelo lexi fanaka leswaku nsati wakwe a ta vona ku hambana exikarhi ka tidyondzo ta ntiyiso ni ta mavunwa. Mufundhisi wa Muprotestente la khomeriweke ku dya mali yo tala ya swirho swa kereke yakwe hi vukanganyisi, u vule leswaku sweswi se u kume ntiyiso nileswaku loko se a hete xigwevo xakwe, u ta pfuna swirho swa kereke yakwe leswaku swi va Timbhoni ta Yehovha.

Mubohiwa un’wana loyi a a nga ri na yona kopi ya yena ya broxara leyi nge, Leswi Xi Swi Languteleke hi Xicreole, u kope rungula hinkwaro eka broxara ya mubohiwa-kulobye kutani a ri nhlokohata. Mubohiwa un’wana wa xisati u sungule ku byela vabohiwa-kulobye va kaye leswi a a swi dyondza, naswona u kale a sungula ku dyondza na vona. Mubohiwa un’wana wa xinuna u hete ku dyondza broxara yoleyo kutani a hundzela eka buku ya Vutivi, naswona u sungule ku chumayela vabohiwa-kulobye. Swi nga si ya kwihi se a a fambisa tidyondzo ta Bibele ni mune wa vona.

Mercony * u tshame a dyondza Bibele naswona u ni maxaka lama nga Timbhoni ta Yehovha. U khutaze vabohiwa van’wana leswaku va hlaya tibuku ta Bibele leti maxaka ya yena ma n’wi tiseleke tona. U ri: “Loko ndzi nyika vabohiwa tibuku leti, va ndzi vitana Mbhoni ya Yehovha. Ndzi va byela leswaku a ndzi yona tanihi leswi ndzi swi tivaka leswaku ku va Mbhoni swi vula yini. Sweswi ndzi lava ku yi tekela nhlokweni mhaka leyi, ndzi lava ku dyondzeriwa kutani ndzi khuvuriwa. Loko a ndzi lo landzela ndlela leyi vabuti a va famba ha yona nkarhi lowu a ndza ha ri ntsongo, a ndzi ta va ndzi nga ri laha khotsweni.”

Mubohiwa un’wana la kumeke tibuku eka Mercony, u byele Mbhoni leyi n’wi endzeleke a ku: “Loko u nga si ta vhiki leri nga hela hi Musumbhunuku, a ndzi karhatekile kutani a ndzi lava ku tidlaya. Kambe endzhaku ka loko ndzi hlaye timagazini leti, ndzi khongele eka Xikwembu leswaku xi ndzi rivalela hikwalaho ka swilo swo biha leswi ndzi swi endleke ni ku xi khensa hileswi xi rhumeleke munhu leswaku a ndzi komba ndlela leyinene. Ndzi tsake ngopfu loko u fikile hi siku leri tlhandlamaka leswaku u ta dyondza Bibele ni vabohiwa! Ndzi ta tsakela leswaku u ndzi dyondzisa ndlela yo tirhela Yehovha.”

Magazini Wa Xalamuka! Wu Tisa Mahungu Lamanene Eka Vo Tala

Nkandziyiso wa Xalamuka! ya November 8, 2000, a wu vulavula hi ntirho wa vuongori. Wansati un’wana u kume tikopi ta 2 000 kutani a ti nyika vaongori lava a va ri ni seminara ePort-au-Prince. Nkandziyiso wa Xalamuka! ya July 8, 2002, lowu a wu ri ni swihloko leswi vulavulaka hi maphorisa ni ntirho wa wona, wu nyikiwe maphorisa ePort-au-Prince. Ma wu tsakerile magazini lowu, ni sweswi maphorisa man’wana ma ha yimisa Timbhoni eswitarateni kutani ma kombela tikopi leti engetelekeke ta magazini wolowo.

Sweswinyana, mutirhela-mfumo wa Vandla ra Rihanyo ra Misava Hinkwayo u hlele nongonoko wo dyondzisa vanhu malunghana ni xiphiqo xa AIDS. Mutirhela-mfumo loyi u rhambiwe erhavini ra Timbhoni ta Yehovha, laha a kombiweke rungula leri kandziyisiweke eka Xalamuka! leri vulavulaka hi mhaka yoleyo. U tsakile loko a vona swihloko leswi kanelaka hi ndlela leyinene ngopfu yo sivela AIDS hi ku ya hi Bibele ni ndlela yo pfuna lava khomiweke hi ntungu lowu leswaku va langutana ni xiyimo xa vona. U vule leswaku Xalamuka! yi famba emahlweni eku nyikeleni ka rungula ro tano malunghana ni mhaka leyi.

Ina, Timbhoni ta Yehovha ti chumayela mahungu lamanene ya Mfumo hi tindlela to tala exihlaleni xa Haiti xo xonga, hilaha ti endlaka hakona ematikweni laman’wana ya 234 emisaveni hinkwayo. Vo tala va amukela rungula leri leri nyikaka ntshembo naswona va pfuniwa leswaku va nga anakanyi ngopfu hi swikarhato swa vutomi leswi va nga na swona sweswi, kambe va anakanyisisa hi misava leyintshwa leyi taka, laha hinkwavo lava gandzelaka Yehovha, Xikwembu xa ntiyiso, va nga ta tiphina hi xitalo hi vutomi lebyi hetisekeke.—Nhlavutelo 21:4.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 9]

Background: ©Adalberto Rios Szalay/photodisc/age fotostock