Samuwele U Kondletele Vugandzeri Bya Ntiyiso

MUPROFETA SAMUWELE u tshinye vapfumeri-kulobye lava kombeleke ku va ni hosi leyi nga munhu naswona u va khutaze leswaku va yingisa Xikwembu. U kombele Xikwembu leswaku xi tisa mpfula leyikulu ku kombisa leswaku yena i muprofeta wa Yehovha. Timpfula letikulu a ti nga tolovelekanga eIsrayele hi nkarhi wolowo wa lembe, hi masiku ya ku tshovela koroni. Kambe Xikwembu xi endle leswaku ku va ni ku dzindza ni mpfula. Xisweswo, vanhu va n’wi chave swinene Yehovha swin’we ni muyimeri wakwe Samuwele.—1 Samuwele 12:11-19.

Nakambe muprofeta Samuwele a a ri mutsari. Swiviko swa matimu yakwe leswi hlamuselaka swiendlakalo swo tala leswi tsakisaka swi hlanganisa malembe ya kwalomu ka 330 naswona swi katsa mintirho leyi hlamarisaka ya Vaavanyisi va le Israyele. Hi xikombiso, mhaka ya vutomi bya Samsoni, wanuna wa matimba swinene la tshameke a hanya, ku vulavuriwa hi yona eka swiphato, mintlango ni le ka minkombiso yin’wana ni le ka tibayisikopo. (Vaavanyisi, tindzima 13–16) Nakambe Samuwele u tsale hi ta Rhuti ni n’wingi wa yena Nawomi, lava havumbirhi ka vona a va ri tinoni naswona a va ri swisiwana. Mhaka leyi ya xiviri, leyi gimetaka hi ndlela yo tsakisa na yona ya nyanyula.—Rhuti, tindzima 1–4.

Hi nga dyondza yini etibukwini leti tsariweke hi Samuwele ni le vuton’wini byakwe? U byi kondletele njhani vugandzeri bya ntiyiso?

Loko A Ha Ri Muntshwa

Elkana, tata wa Samuwele, a a ri mugandzeri wa Yehovha naswona a a ri nuna la nga ni rirhandzu. Hana nsati wa Elkana a a ri wansati la tiyeke hi tlhelo ra moya. Hana loyi a a ri mhika u khongele hi mbilu ya yena hinkwayo a tlhela a hlambanya a ri endlwini ya Yehovha le Xilo, a ku: “Oho, Yehovha wa mavuthu, hakunene loko wo languta ku xaniseka ka hlonga ra wena ra xisati, u ndzi tsundzuka, u nga ri rivali hlonga ra wena ra xisati, kunene u nyika hlonga ra wena ra xisati n’wana wa xinuna, ndzi ta n’wi nyika Yehovha masiku hinkwawo ya vutomi byakwe, a ku na rikari leri nga ta hundza enhlokweni yakwe.” (1 Samuwele 1:1-11) Leswi a swi vula leswaku n’wana loyi a a ta nyikeriwa entirhweni wa Yehovha.

Hana u khongele hi mbilu. Xiviko xi vula leswaku “a ku vendzavendza milomu yakwe ntsena.” Muprista Lonkulu Eli a a ehleketa leswaku u dakwile hiloko a n’wi tshinya. Hambiswiritano, Hana u hlamusele xiyimo xakwe hi xichavo, kutani Eli a ku: “Famba hi ku rhula, onge Xikwembu xa Israyele xi nga hlamula xikombelo lexi u xi hundziseleke eka xona.” Yehovha u xi hlamurile xikombelo xa yena, hikuva xiviko xi ya emahlweni xi ku: “Kuteloko lembe ri hela, Hana a tika, a veleka n’wana wa jaha, a n’wi thya vito ra Samuwele, hikuva u te, ‘ndzi n’wi kombele eka Yehovha.’”—1 Samuwele 1:12-20.

Samuwele u kurisiwe “hi ku tshinya ni nkongomiso wa mianakanyo wa Yehovha.” (Vaefesa 6:4) Hi ku hatlisa loko Samuwele a lumuriwile, Hana u n’wi yise endlwini ya Xikwembu eXilo kutani a n’wi nyika Muprista Lonkulu Eli. Mufana loyi “[u ve] mutirheli wa Yehovha,” a khathaleriwa hi muprista loyi. Lexi kombisaka leswaku Hana a a tsake ngopfu i marito ya yena ya ku nkhensa lama khutazaka lawa hi ku famba ka nkarhi ma tsariweke hi Samuwele.—1 Samuwele 2:1-11.

Loko u ri mutswari, xana wa va khutaza vana va wena ku endla ntirho wa Yehovha vutomi bya vona hinkwabyo? Ku kondletela vugandzeri bya ntiyiso hi yona ntsena ndlela leyinene leyi munhu a nga tirhisaka matimba ya yena ha yona.

Samuwele u hatle a byi tolovela vutomi bya le ndhawini yo kwetsima. U “y[e] emahlweni a kulela eka Yehovha” naswona u “rhandzek[e] swinene hi ku ya hi langutelo ra Yehovha ni ra vanhu.” Vanhu van’wana va n’wi rhandze ngopfu hileswi a tekeleleke timfanelo ta Xikwembu.—1 Samuwele 2:21, 26.

Kambe a swi vanga tano hi vana va Eli lava nga pfuniki nchumu, ku nga Hofini na Finiyasi, lava “a va nga ri na mhaka na Yehovha.” A va tikhoma  hi ndlela yo biha hi tlhelo ra rimbewu naswona a va titekela swiphemu leswinene swa switlhavelo leswi vanhu a va swi tisa endhawini yo kwetsima. Xikwembu se a xi rhumele muprofeta leswaku a tivisa Eli hi ta nxupulo lowu a a fanele a wu langutela, lowu a wu katsa rifu ra vana va yena lavambirhi. (1 Samuwele 2:12, 15-17, 22-25, 27, 30-34) Yehovha a a ta tirhisa Samuwele leswaku a vula rungula rin’wana ra vuavanyisi.

Samuwele A Va Muprofeta

Xikwembu xi byele Samuwele xi ku: “U fanele u byela [Eli] leswaku ndzi avanyisa yindlu yakwe hilaha ku nga riki na makumu hikwalaho ka xihoxo lexi a xi tivaka, hikuva vana vakwe va tisa ndzhukano eka Xikwembu, kutani a nga va tshinyanga.” A swi nga olovi ku vula rungula rero, kutani Eli u sindzise Samuwele leswaku a nga n’wi fihleli nchumu. Hikwalaho Samuwele u n’wi byele hinkwaswo leswi Yehovha a swi vuleke. Sweswo a swi lava xivindzi!—1 Samuwele 3:10-18.

Loko Samuwele a ri karhi a kula a va wanuna, Vaisrayele hinkwavo a va swi tiva leswaku a a ri muprofeta wa Xikwembu. (1 Samuwele 3:19, 20) Ku avanyisa loku Samuwele a profeteke hakona ku sungule loko Vaisrayele va hluriwe hi ndlela leyi vavaka hi Vafilista. Hofini na Finiyasi va fe enyimpini naswona Vafilista va teke areka ya ntwanano wa Yehovha. Loko a twa hi ta ku fa ka vana vakwe ni ta ku tekiwa ka Areka, Eli u we hi xikosi exitshan’weni xakwe, a tshoveka nhamu kutani a fa.—1 Samuwele 4:1-18.

Endzhaku ka malembe ya 20, Samuwele u khutaze Vaisrayele leswaku va fularhela vugandzeri bya mavunwa. Va suse swifaniso swa vona, va titsona swakudya ni ku vula swidyoho swa vona. Samuwele u khongerile kutani a nyikela gandzelo ro hisiwa hikwalaho ka vona. Ku ve ni vuyelo byihi? Loko Vafilista va va hlasela, Xikwembu xi va pfilunganyile kutani Vaisrayele va tirihiserile va hlula nala wa vona. Hikwalaho ka nseketelo wa Yehovha, xiyimo xa Vaisrayele xi antswe ngopfu naswona va tlhele va kuma ndhawu leyi Vafilista a va va tekele yona.—1 Samuwele 7:3-14.

Hakunene Samuwele u kondletele vugandzeri bya ntiyiso. Hi xikombiso, u tiyisekile leswaku swilo leswi phangiweke enyimpini swi tirhiseriwa ku khathalela tabernakela. U pfunetile eku lunghiseleleni ka minkhuvo ya Paseka ni ntirho wa Valevhi lava rindzaka tinyangwa. (1 Tikronika 9:22; 26:27, 28; 2 Tikronika 35:18) Lembe na lembe Samuwele a a ya a ya avanyisa emitini yo hambana-hambana a sukela emutini wakwe eRhama. U tikumele ndhuma ya ku va wanuna wo tshembeka ni la nga riki na xihlawuhlawu. Leswi vanhu a va n’wi tshemba Samuwele, u swi kotile ku va pfuna hi tlhelo ra moya. (1 Samuwele 7:15-17; 9:6-14; 12:2-5) A swi kanakanisi leswaku ku tshembeka ka yena ni ku va wanuna la tiyeke hi tlhelo ra moya swi susumetele vo tala leswaku va tekelela xikombiso xakwe. Xana xikombiso xa Samuwele xi ku susumeta hi ndlela leyi fanaka?

Israyele A Kombela Ku Va Ni Hosi

Loko se a dyuharile, Samuwele u veke vana vakwe va majaha, ku nga Yuwele na Abiya leswaku va va vaavanyisi. Vona “a va fambanga etindleleni takwe, kambe a va voyamele eku landzeleni ka bindzu leri nga lulamangiki, a va amukela xifumbarheriso, va soholota vuavanyisi.” Mahanyelo ya vona ma vangele vakulukumba va Israyele leswaku va kombela ku vekeriwa hosi. (1 Samuwele 8:1-5) Sweswo a swi bihile ematihlweni ya Samuwele. Hambiswiritano, loko a khongele hi mhaka leyi, Yehovha u te: “A va bakanyanga wena, kambe va bakanye mina leswaku ndzi nga vi hosi ya vona.” (1 Samuwele 8:6, 7) Xikwembu xi byele Samuwele leswaku a endla hilaha vanhu va navelaka hakona naswona a va tsundzuxa leswaku loko va va ehansi ka hosi a va ta lahlekeriwa hi timfanelo ni ntshunxeko wo karhi. Loko vanhu va sindzisile, Yehovha u hlele leswaku Samuwele a tota Sawulo leswaku a va hosi.—1 Samuwele 8:6-22; 9:15-17; 10:1.

 Samuwele u ri seketerile lunghiselelo leri hambileswi a ri n’wi karhata. Endzhaku ka loko Vaisrayele va hlule Vaamoni, u hlengelete vanhu eGiligala leswaku a va byela hi ta ku vekiwa ka Sawulo ku va hosi. (1 Samuwele 10:17-24; 11:11-15) Samuwele u kambisise matimu ya Israyele kutani a tsundzuxa hosi ni vanhu leswaku va yingisa Yehovha. Xikwembu xi hlamule xikhongelo xa Samuwele hi ku vanga mpfula leyikulu hambileswi a ku nga ri nkarhi wa yona hilaha swi boxiweke hakona eku sunguleni ka xihloko lexi. Mpfula yoleyo yi vangele vanhu leswaku va pfumela xihoxo xa vona xa ku fularhela Yehovha. Loko va kombele Samuwele leswaku a va khongelela, u te: “A hi swinene eka mina leswaku ndzi dyohela Yehovha hi ku tshika ku mi khongelela; ndzi fanele ndzi mi letela hi ndlela leyinene ni leyi lulameke.” Mawaku xikombiso xo rhandza Yehovha hi mbilu hinkwayo swin’we ni vanhu vakwe! (1 Samuwele 12:6-24) Xana na wena u tiyimiserile ku seketela malunghiselelo lama kongomisiwaka hi Xikwembu ni ku khongelela vapfumeri-kuloni?

Tihosi Timbirhi To Sungula Ta Israyele

Sawulo a a ri wanuna loyi a titsongahataka loyi a a rhandziwa hi Xikwembu. (1 Samuwele 9:21; 11:6) Kambe hi ku famba ka nkarhi, u tshike ku landzela nkongomiso wa Xikwembu. Hi xikombiso, Samuwele u n’wi tshinyile hileswi a heleke mbilu kutani a nyikela xitlhavelo ematshan’weni yo rindza hilaha a a lerisiwe hakona. (1 Samuwele 13:10-14) Loko Sawulo a tsetselele Hosi Agaga ya Vaamaleke, Samuwele u te: “Yehovha u handzule vuhosi eIsrayele byi suka eka wena namuntlha, kunene u ta byi nyika munhu-kuloni la antswaka ku ku tlula.” Samuwele u dlaye Agaga hi yexe naswona u fambile a ya rila Sawulo.—1 Samuwele 15:1-35.

Eku heteleleni Yehovha u byele Samuwele a ku: “Xana u ta rilela Sawulo ku fikela rini, loko mina hi tlhelo lerin’wana ndzi n’wi bakanyile leswaku a nga vi hosi ya Israyele?” Enkarhini wolowo, Yehovha u rhume Samuwele leswaku a ya eBetlehema a ya tota n’wana wa Yese a va hosi. Samuwele u langute majaha ya Yese ha un’we-un’we kukondza Yehovha A hlawula Davhida, lontsongo wa kona, leswaku a totiwa. Hi siku rero, Samuwele u dyondze dyondzo ya nkoka: “Xikwembu a xi voni hi ndlela leyi munhu a vonaka ha yona, hikuva munhu u vona ntsena leswi vonakaka ematihlweni; kambe loko ku ri Yehovha, u vona leswi mbilu yi nga swona.”—1 Samuwele 16:1-13.

Leswi Samuwele a vavisekeke hikwalaho ka ku nga yingisi ka Sawulo, a swi kanakanisi leswaku u vaviseke swinene loko Sawulo a tiyimisele ku dlaya Davhida! Ku nga khathariseki miringo yo tano, Samuwele u hambete a hiseka emalembeni yakwe ya vudyuhari naswona u endle hinkwaswo leswi a nga swi kotaka entirhweni wa Yehovha.—1 Samuwele 19:18-20.

Matimu Ya Samuwele

Loko Samuwele a file, Vaisrayele va n’wi rilerile wanuna loyi wo titsongahata tlhelo muprofeta la nga ni xivindzi, la khumbeke vutomi bya vanhu vo tala. (1 Samuwele 25:1) Samuwele a a nga hetisekanga naswona minkarhi yin’wana u avanyise hi ndlela leyi hoxeke. Hambiswiritano, ku nga khathariseki ku tsana ka yena, Samuwele u tinyiketele hi ku helela eka Yehovha naswona u tirhe hi matimba leswaku a pfuna van’wana ku endla leswi fanaka.

Se ku cince swilo swo tala ku sukela eminkarhini ya Samuwele, kambe hi kuma tidyondzo ta nkoka eka matimu ya vutomi byakwe. Ku tlula kwalaho, Samuwele a a seketela ni ku kondletela vugandzeri bya ntiyiso bya Yehovha. Xana na wena u endla sweswo?

[Bokisi leri nga eka tluka 16]

ANAKANYISISA HI VUTOMI BYA SAMUWELE

• Tanihi leswi vatswari va Samuwele va n’wi dyondziseke rito ra Xikwembu, kurisa vana va wena “hi ku tshinya ni nkongomiso wa mianakanyo wa Yehovha.”—Vaefesa 6:4.

• Khutaza vana va wena leswaku va fana na Samuwele hi ku endla leswaku ntirho wa Yehovha wu va wona lowu va nga ta wu endla evuton’wini bya vona.

• Timfanelo ta Xikwembu leti kombisiweke hi Samuwele ti endle leswaku a rhandziwa hi van’wana, xisweswo u hi vekele xikombiso lexinene.

• Samuwele u endle hinkwaswo leswi nga ematimbeni yakwe leswaku a kondletela vugandzeri bya ntiyiso, na hina hi fanele hi endla tano.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 15]

Samuwele u kondletele vugandzeri bya ntiyiso naswona a a nyikela mpfuno wa moya hi ku swi rhandza