Loko Leswi U Swi Languteleke eVukatini Swi Nga Endleki

EVUKATINI byin’wana ni byin’wana ku nga va ni ku pfilunganyeka, hambiloko hi nkarhi wa ku gangisana wanuna ni wansati a va vonaka va twanana swinene. Kambe swi nga endleka njhani leswaku vanhu vambirhi lava a va vonaka va twanana loko va nga si tekana va hetelela va nga ha twisisani endzhaku ka loko va tekanile?

Bibele yi vula leswaku lava nghenelaka vukati va ta va ni “xitlhavi ni nhlomulo.” (1 Vakorinto 7:28, The New English Bible) Hakanyingi nhlomulo wolowo wu vangiwa hi ku nga hetiseki ka vanhu. (Varhoma 3:23) Ku engetela kwalaho, munghana un’we wa vukati kumbe havambirhi ka vona va nga ha va va tsandzeka ku tirhisa misinya ya milawu ya Bibele. (Esaya 48:17, 18) Kambe minkarhi yin’wana, wanuna kumbe wansati u nghenela vukati a langutele swilo leswi nga twisisekiki. Loko sweswo swi humelela, ku nga twisisani ku nga vanga swiphiqo leswikulu.

Ku Langutela Swilo Leswi Nga Twisisekiki

Loko u ri wanuna kumbe wansati swi nga ha endleka u nghenele vukati u langutele swo tala; vanhu vo tala va endla tano. Tinyike nkarhinyana u anakanyisisa hi muxaka wa vutomi lebyi a wu byi languterile. Xana ndlela leyi vukati bya wena byi nga ha yona, a hi yona leyi a wu yi ehleketile? Loko swi ri tano u nga gimeti hileswaku swiphiqo swi nge lulamisiwi. Ku tirhisa misinya ya milawu ya le Bibeleni swi nga ku pfuna leswaku u lulamisa swilo. * (2 Timotiya 3:16) Kambe sweswi ku nga ha va vutlhari ku tlhela u kambisisa swilo swin’wana leswi swi nga ha endlekaka leswaku a wu swi languterile evukatini.

Hi xikombiso, van’wana a va ehleketa leswaku evukatini bya vona va ta va va hlambela exidziveni xa rirhandzu, ro fana ni leri hlamuseriwaka eka mintsheketo. Kumbexana a wu ehleketa leswaku wena ni munghana wa wena wa vukati a mi ta heta nkarhi wo tala mi ri swin’we kumbe leswaku n’wina vambirhi a mi ta lulamisa timholovo hi ku olova ni hi ndlela ya vutswatsi. Vo tala a va anakanya leswaku ku nghenela vukati a swi ta herisa xilaveko xa ku tikhoma etimhakeni ta rimbewu. Leswi swilo leswi hinkwaswo swi talaka ku languteriwa swi nga twisisekiki hi ndlela yo karhi, a swi kanakanisi leswaku swi ta endla leswaku van’wana va tshoveka mbilu.—Genesa 3:16.

Nchumu wun’wana lowu nga twisisekiki lowu languteriwaka i wa leswaku ku nghenela vukati hi koxe ku endla munhu a tsaka. I ntiyiso leswaku ku va ni munghana wa vukati evuton’wini swi nga va xihlovo xa ntsako lowukulu. (Swivuriso 18:22; 31:10; Eklesiasta 4:9) Kambe, xana ku nga languteriwa leswaku vukati byi endla leswaku timholovo hinkwato ti lulamisiwa hi singita? Lava ehleketaka sweswo va tikuma va khome nyarhi hi timhondzo!

Ku Langutela Swilo Leswi Ku Nga Vulavuriwangiki Ha Swona

A hi swilo hinkwaswo leswi u nga swi langutelaka leswi nga twisisekiki. Ku hambana ni sweswo, swin’wana swi katsa swilaveko leswi twalaka. Kambe ku nga ha va ni swiphiqo hikwalaho ka swilo swo karhi leswi languteriweke. Mutsundzuxi un’wana wa ta vukati u te: “Ndzi vona vatekani van’wana  va hlundzukelana hikuva un’wana wa vona u rindzele xilaveko xo karhi leswaku xi endliwa, kasi lowun’wana a a nga tivi nchumu hi xilaveko xexo.” Leswaku u twisisa ndlela leyi sweswo swi nga endlekaka ha yona, xiya mhaka leyi landzelaka.

Tsakani u tekana na Tomasi la tshamaka ekule swinene ni le dorobeni ra laha Tsakani a tshamaka kona. Loko va nga si tekana, Tsakani u xiye leswaku ku rhurhela endhawini yin’wana a swi ta n’wi tikela, ngopfu-ngopfu leswi a nga ni tingana. Kambe a a tiyiseka leswaku Tomasi a a ta n’wi pfuna leswaku a tolovela. Hi xikombiso, Tsakani a a langutele leswaku Tomasi u ta n’wi seketela ni ku n’wi pfuna leswaku a tolovelana ni vanghana va yena. Hambiswiritano, sweswo a swi endlekanga. Tomasi u tibulela ni vanghana va yena vo tala, a tshika Tsakani a ri yexe. Tsakani u titwe a honisiwile ni ku fularheriwa. U tivutisile: ‘Ha yini Tomasi a nga ri na mhaka na mina?’

Xana leswi Tsakani a swi languterile a swi twisiseki? Swa twisiseka. A a lava ntsena leswaku nuna wa yena a n’wi pfuna ku tolovela ndhawu leyi a ha ku rhurhelaka eka yona swin’we ni vanhu va kona. Tsakani u ni tingana naswona swa n’wi tikela ku hlangana ni vanhu vo tala swinene lava a nga va tiviki. Kambe mhaka hileswaku Tsakani a nga n’wi hlamuselanga Tomasi ndlela leyi a titwaka ha yona. Xisweswo, Tomasi a nga swi tivi leswaku Tsakani u titwa njhani. Ku nga humelela yini loko xiyimo lexi xo phikelela? Ku vaviseka ka Tsakani ku nga kula naswona hi ku famba ka nkarhi, a nga ha ehleketa leswaku nuna wa yena a nga na mhaka nikatsongo ni ndlela leyi a titwaka ha yona.

Kumbexana na wena u hele matimba ni ku pfilunganyeka loko munghana wa wena wa vukati a tikomba a nga ri na mhaka ni swilaveko swa wena. Xana u nga endla yini loko swi ri tano?

Vulavula Na Yena

Hakunene ku langutela swilo leswi nga endlekiki swi nga vanga nhlomulo. (Swivuriso 13:12) Kambe u nga endla swo karhi malunghana ni xiyimo xexo. Xivuriso xin’wana xa le Bibeleni xi ri: “Munhu wa miehleketo ú kota ku vulavula hi vutlhari,  a khorwisa van’wana hi marito ya yena.” (Swivuriso 16:23, Bibele—Mahungu Lamanene) Hikwalaho, loko u vona leswaku nchumu lowu u wu languteleke wa twala kambe a wu endliwi, vulavula ni munghana wa wena wa vukati hi mhaka yoleyo.

Ringeta ku hlawula nkarhi lowu faneleke, xiyimo lexinene ni marito lamanene leswaku u hlamusela mhaka leyi ku karhataka. (Swivuriso 25:11) Vulavula hi ndlela yo rhula ni hi xichavo. Tsundzuka leswaku xikongomelo xa wena a hi ku hehla munghana wa wena wa vukati kambe i ku n’wi byela swilo leswi u swi languteleke ni ndlela leyi u titwaka ha yona.—Swivuriso 15:1.

Ha yini u fanele u endla swilo leswi hinkwaswo? Xana munghana wa vukati la anakanyelaka a nge swi koti ku vona swilaveko swa wena? Munghana wa wena wa vukati a nga ha va a langute ntsena timhaka hi langutelo rin’wana kambe a nga swi tsakela ku hetisisa swilaveko swa wena loko u n’wi hlamusela swona. Loko u byela munghana wa wena wa vukati swilo leswi u swi lavaka, sweswo a hi xikombiso xa leswaku vukati bya n’wina a byi fambi kahle kumbe a hi vumbhoni bya leswaku a nga khathali.

Kutani u nga kanakani ku vulavula hi timhaka to karhi ni munghana wa wena wa vukati. Hi xikombiso, exiyin’weni lexi hlamuseriweke eku sunguleni, Tsakani a nga ha vula leswi eka Tomasi: “Swa ndzi tikela ku hlangana ni vanhu vo tala swinene lava ndzi nga va tiviki. Xana u nga ndzi pfuna ku tolovelana na vona kukondza ndzi titwa ndzi ntshunxekile?”

“Hatlisa Emhakeni Yo Twa”

Sweswi kambisisa mhaka leyi hi tlhelo rin’wana. A hi nge munghana wa wena wa vukati u ta eka  wena, naswona u karhatiwa hileswi ku nga ni nchumu lowu a wu languteleke, lowu twisisekaka lowu u nga wu endliki. Loko leswi swi humelela, yingisa munghana wa wena wa vukati! U nga ringeti ku tiyimelela. Ematshan’weni ya sweswo, “hatlisa emhakeni yo twa, [u] nonoka emhakeni yo vulavula, [u] nonoka emhakeni ya vukarhi.” (Yakobo 1:19; Swivuriso 18:13) Muapostola Pawulo u khutaze Vakreste a ku: “Un’wana ni un’wana a a hambete a lava leswaku ku pfuneka un’wana, hayi yena n’wini.”—1 Vakorinto 10:24.

U nga endla tano hi ku languta mhaka hilaha munghana wa wena wa vukati a yi langutaka hakona. Bibele yi ri: “N’wina vavanuna lava tekeke, hambetani mi tshama [ni vasati va n’wina] hi mukhuva lowu fanaka hi ku ya hi vutivi,” kumbe hilaha swi tsariweke hakona eka vuhundzuluxeri bya J. B. Phillips lebyi nge, “n’wina vavanuna mi fanele mi ringeta ku twisisa vasati lava mi tshamaka na vona.” (1 Petro 3:7) Ina, vavasati va fanele va endla matshalatshala lama fanaka eka vanuna va vona.

Tsundzuka leswaku ku nga khathariseki leswaku wena ni munghana wa wena wa vukati mi nga ha va mi twanana ku fikela kwihi, a mi voni timhaka hi ndlela leyi fanaka. (Vona bokisi leri nge “Ku Languta Ndhawu Leyi Fanaka, Kambe Mi Va Ni Mavonelo Lama Hambaneke.”) Hakunene ku nga voni timhaka hi ndlela leyi fanaka swa pfuna, hikuva i swinene ku languta timhaka hi ndlela yin’wana. Havumbirhi ka n’wina mi nghenele vukati mi ri ni swilo swo hlawuleka leswi mi swi languteleke leswi sekeriweke eka swilo swo tanihi ndlela leyi mi kurisiweke ha yona ni ndhavuko wa n’wina. Hikwalaho ka sweswo, mi nga ha va mi rhandzana swinene kambe mi nga lavi swilo leswi fanaka.

Hi xikombiso, vatekani lava nga Vakreste va nga ha va va wu tiva kahle nsinya wa nawu wa vunhloko lowu nga eBibeleni. (Vaefesa 5:22, 23) Kambe vunhloko byi ta tirhisiwa njhani hi ku kongoma endyangwini wa wena naswona ku tiveka ehansi swi nga kombisiwa hi ndlela yihi? Xana havumbirhi ka n’wina mi kongomisiwa hi nsinya lowu wa nawu wa le Bibeleni naswona mi tikarhata hilaha mi nga kotaka hakona leswaku mi wu landzela?

Nakambe mi nga ha va ni mavonelo lama hambaneke malunghana ni timhaka tin’wana ta vutomi bya siku na siku. I mani la nga ta endla mintirho yo karhi ya le kaya? Xana maxaka mi ta ma endzela rini naswona mi ta heta nkarhi wo fikela kwihi? Vatekani lava nga Vakreste va ta swi kombisa njhani leswaku va rhangisa timhaka ta Mfumo evuton’wini bya vona? (Matewu 6:33) Malunghana ni timhaka ta timali, swa olova ku nghena eswikweletini, hikwalaho swa pfuna ku hlayisa mali ni ku nga tlangi hi yona. Kambe kahle-kahle swi vula yini ku hlayisa mali ni ku nga tlangi hi yona? Timhaka to fana na leti ku laveka leswaku ku buriwa kahle ha tona ni hi ndlela ya xichavo, naswona loko mi endla tano mi nga vuyeriwa swinene.

Ku vulavurisana hi swilo swo tano swi nga mi pfuna leswaku mi va ni ku rhula lokukulu evukatini bya n’wina, hambiloko swilo swin’wana leswi mi swi languteleke swi nga si endlekaka ku fikela sweswi. Hakunene mi ta swi kota kahle ku tirhisa ndzayo ya muapostola Pawulo leyi nge: “Hambetani mi lehiselana mbilu ni ku rivalelana hi ku ntshunxeka loko un’wana a ri ni xivangelo xa ku vilerisiwa hi un’wanyana.”—Vakolosa 3:13.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 10]

KU LANGUTA NDHAWU LEYI FANAKA, KAMBE MI VA NI MAVONELO LAMA HAMBANEKE

‘Anakanya hi ntshungu wa vavalangi lava hlaleleke ndhawu yo saseka. Hambileswi ntlawa hinkwawo wu hlaleleke ndhawu leyi fanaka, muvalangi un’wana ni un’wana u yi vona hi ndlela yakwe. Ha yini? Hikuva un’wana ni un’wana u langute leswi n’wi kokaka mahlo. A swi nge koteki ku va vanhu vambirhi va yima endhawini yin’we hi ku kongoma. Ku tlula kwalaho, a hi hinkwavo lava langutaka endhawini leyi fanaka. Un’wana ni un’wana u tsakisiwa hi nchumu lowu hambaneke ni lowu tsakisaka van’wana. Swi tano ni le vukatini. Hambiloko vatekani vambirhi va twanana swinene, a va nge swi koti ku va ni mavonelo lama fanaka hi ku helela eka timhaka to karhi. Ku vulavurisana swi katsa ku ringeta ku twananisa mavonelo lama hambanaka. Leswi swi lava leswaku va tinyika nkarhi wa ku vulavula hi timhaka to karhi.’—Xihondzo xo Rindza xa August 1, 1993, tluka 4.

[Bokisi leri nga eka tluka 11]

LESWI U NGA SWI ENDLAKA SWESWI

• Tlhela u kambisisa swilo leswi wena u swi languteleke. Xana swa twisiseka? Xana u langutele swilo swo tala ku tlula mpimo eka munghana wa wena wa vukati?—Vafilipiya 2:4; 4:5.

• Ringeta ku lulamisa swilo swin’wana ni swin’wana leswi u swi languteleke leswi nga twisisekiki. Hi xikombiso, ematshan’weni yo vula leswaku, “A hi nge pfuki hi holovile,” tiyimisele ku lulamisa timholovo hi ndlela yo rhula.—Vaefesa 4:32.

• Bulani hi swilo leswi mi languteleke leswaku swi endliwa. Ku vulavurisana i goza ra nkoka ro dyondza ku kombisa rirhandzu ni xichavo eka un’wana ni un’wana.—Vaefesa 5:33.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 9]

U fanele u “hatlisa emhakeni yo twa” swilo leswi karhataka munghana wa wena wa vukati