“Makungu Ya Wena Ma Ta Simekiwa Ma Tiya”

EKA risimu leri mupisalema Davhida a ri qambeke, u khongerile a ku: “Tumbuluxa mbilu yo tenga eka mina, Wena Xikwembu, naswona u nghenisa moya lowuntshwa, lowu tserhameke endzeni ka mina. Vuyisela ku khana ka ku ponisiwa ka mina hi wena, naswona onge u nga ndzi seketela hi moya wa ku swi rhandza.” (Pisalema 51:10, 12) Endzhaku ka xidyoho xa yena na Bati-xeba, Davhida la hundzukeke u kombele Yehovha Xikwembu leswaku a hlantswa mbilu ya yena kutani a nghenisa endzeni ka yena mianakanyo leyi voyameleke eku endleni ka swilo leswinene.

Xana Yehovha wa yi tumbuluxa hakunene mbilu leyintshwa eka hina, lerova a nghenisa endzeni ka hina mianakanyo leyintshwa leyi voyameleke eku endleni ka swilo leswinene? Kumbe hi fanele hi lwela ku kuma mbilu yo tenga ni ku yi sirhelela? “Yehovha i mukambisisi wa timbilu,” kambe u nghenelela ku fikela kwihi eka leswi nga etimbilwini ta hina? (Swivuriso 17:3; Yeremiya 17:10) Nsusumeto wakwe wu fikela kwihi evuton’wini bya hina, eswikongomelweni swa hina ni le swiendlweni swa hina?

Tindzimana to sungula ta kaye ta Swivuriso ndzima 16, laha vito ra Xikwembu ri humelelaka minkarhi ya nhungu, ti hi kombisa leswaku hi nga xi pfumelela njhani Xikwembu leswaku xi lawula vutomi bya hina leswaku ‘makungu ya hina ma ta simekiwa ma tiya.’ (Swivuriso 16:3) Tindzimana 10 ku ya ka 15 ti vulavula hi vutihlamuleri bya hosi kumbe mufumi.

I Mani Loyi A ‘Hlelaka Mbilu’?

Swivuriso 16:1a yi ri: “Ku hlela ka mbilu i ka munhu wa la misaveni.” Swi le rivaleni leswaku, “ku hlela ka mbilu” i vutihlamuleri bya hina. Yehovha a nga lunghiseleli timbilu ta hina kumbe ku hi nyika hi singita mianakanyo leyi voyameleke eku endleni ka swilo leswinene. Hi fanele hi endla matshalatshala yo kuma vutivi lebyi kongomeke eRitweni rakwe, ku nga Bibele, hi anakanyisisa hi leswi hi swi dyondzaka ni ku pfumelelanisa mianakanyo ya hina ni ya yena.—Swivuriso 2:10, 11.

Hambiswiritano, xikombelo xa Davhida xa “mbilu yo tenga” ni “moya lowuntshwa,” xi kombisa leswaku u xiye mboyamelo wa yena wa vudyoho ni xilaveko xo lava mpfuno eka Xikwembu leswaku xi tengisa mbilu ya yena. Tanihi leswi hi nga hetisekangiki, hi nga ringeka ku endla “mintirho ya nyama.” (Vagalatiya 5:19-21) Hi lava mpfuno wa Yehovha leswaku hi ‘dlaya swirho swa miri wa hina leswi nga emisaveni malunghana ni vumbhisa, thyaka, ku navela ka vuxaka bya rimbewu, ku navela loku vavisaka, ni ku tshwa.’ (Vakolosa 3:5) Hakunene i swa nkoka leswaku hi khongelela mpfuno wa yena leswaku hi kota ku papalata miringo ni ku susa etimbilwini ta hina mboyamelo wo endla swidyoho!

Xana hi nga va pfuna van’wana leswaku va “hlela” timbilu ta vona? Bibele yi ri: “U kona la vulavulaka handle ko anakanya ku fana ni ku tlhava ka banga, kambe ririmi ra lavo tlhariha ra horisa.” (Swivuriso 12:18) Hi rini laha ririmi ra hina ri nga vaka leri horisaka eka van’wana? Ntsena loko “nhlamulo ya ririmi [yi huma eka] Yehovha,” leswi vulaka leswaku loko hi vulavula marito lama faneleke ya ntiyiso wa le Bibeleni.—Swivuriso 16:1b.

Bibele yi ri: “Mbilu yi kanganyisa ngopfu ku tlula hinkwaswo naswona yi ni khombo.” (Yeremiya 17:9) Mbilu ya hina yo fanekisela yi voyamele eku tiyimeleleni ni le ku tixiseni. Loko Hosi Solomoni wa le Israyele wa khale a lemukisa hi khombo leri, u ri: “Tindlela ta munhu hinkwato ti  tengile ematihlweni yakwe, kambe Yehovha u pima mimoya.”—Swivuriso 16:2.

Ku tivona ku nga ha endla leswaku hi tiyimelela eka swihoxo swa hina, hi fihla timfanelo to biha ta vumunhu bya hina ni ku honisa vubihi bya hina. Kambe, a hi nge n’wi kanganyisi Yehovha. Hi yena a pimaka mimoya. Moya wa munhu i mboyamelo wa mianakanyo ya yena lowu nga ni matimba naswona wu fambisana ni mbilu. Hakanyingi, ku kula ka moya wa munhu swi titshege hi ndlela leyi mbilu yo fanekisela yi tirhaka ha yona, mintirho ya kona yi katsa swilo swo tanihi miehleketo ya hina, ndlela leyi hi titwaka ha yona ni minsusumeto ya hina. Moya hi wona lowu wu pimiwaka hi “mukambisisi wa timbilu” naswona ku avanyisa ka yena a ku na xihlawuhlawu. Hi ta va hi tlharihile loko hi hlayisa moya wa hina.

“Andlala Mintirho Ya Wena Eka Yehovha”

Ku boha makungu swi lava leswaku hi anakanya—ku nga ntirho wa mbilu ya hina. Hi ntolovelo makungu ma landzeriwa hi swiendlo. Xana makungu ya hina ma ta humelela? Solomoni u ri: “Andlala mintirho ya wena eka Yehovha, kutani makungu ya wena ma ta simekiwa ma tiya.” (Swivuriso 16:3) Ku andlala mintirho ya hina eka Yehovha swi vula ku veka ntshembo wa hina eka yena, ku titshega hi yena, ku tiveka ehansi ka nkongomiso wa yena—hi susa ndzhwalo emakatleni ya hina hi wu veka emakatleni ya yena hi ndlela yo fanekisela. Mupisalema u yimbelerile: “Andlala ndlela ya wena eka Yehovha, u n’wi tshemba, yena u ta teka goza.”—Pisalema 37:5.

Hambiswiritano, leswaku makungu ya hina ma simekiwa ma tiya ma fanele ma fambisana ni Rito ra Xikwembu, naswona ma huma embilwini leyi nga ni swikongomelo leswinene. Ku tlula kwalaho, hi fanele hi khongela eka Yehovha hi kombela mpfuno ni nseketelo naswona hi endla leswi nga ematimbeni ya hina hi vukheta leswaku hi landzela nkongomiso wa Bibele. Ngopfu-ngopfu i swa nkoka ‘ku lahlela ndzhwalo wa hina eka Yehovha’ loko hi langutane ni miringo kumbe swiphiqo, hikuva ‘u ta hi seketela.’ Hakunene, “a nge pfuki a pfumerile leswaku la lulameke a tsekatseka.”—Pisalema 55:22.

“Yehovha U Endle Hinkwaswo, A Swi Endlela Xikongomelo Xakwe”

Hi swihi swilo swin’wana leswi hi nga ta vuyeriwa hi swona loko hi andlala mintirho ya hina eka Yehovha? Hosi yo tlhariha yi ri: “Yehovha u endle hinkwaswo, a swi endlela xikongomelo xakwe.” (Swivuriso 16:4a) Muvumbi wa vuako hinkwabyo i Xikwembu lexi nga ni xikongomelo. Loko hi andlala mintirho ya hina eka xona, hi ta endla mintirho leyi nga ni xikongomelo evuton’wini, ku nga ri ya hava. Naswona xikongomelo xa Yehovha hi misava ni vanhu lava tshamaka eka yona i xa hilaha ku nga heriki. (Vaefesa 3:11) Xi tumbuluxe misava leswaku “ku akiwa eka yona.” (Esaya 45:18) Ku tlula kwalaho, xikongomelo xa xona xo sungula hi vanhu emisaveni xi ta hetiseka hakunene. (Genesa 1:28) Vutomi bya ku tinyiketela eka Xikwembu a byi nge vi na makumu naswona byi ta va ni xikongomelo hilaha ku nga heriki.

Yehovha “hambi ku ri munhu wo homboloka u n’wi endlele siku ro biha.” (Swivuriso 16:4b) A nga vumbanga vanhu vo homboloka hikuva “ntirho wakwe wu hetisekile.” (Deteronoma 32:4) Hambiswiritano, u va pfumelele leswaku va va kona  ni ku hambeta va hanya kukondza a vona swi fanerile leswaku a humesa xigwevo xakwe lexi nga tsakisiki. Hi xikombiso, Yehovha u byele Faro wa le Egipta a ku: “Ndzi ku hlayise u hanya hikwalaho ka xivangelo lexi, hikwalaho ka ku lava ku ku komba matimba ya mina leswaku vito ra mina ri twarisiwa emisaveni hinkwayo.” (Eksoda 9:16) Makhombo ya Khume ni ku lovisiwa ka Faro ni vuthu rakwe eLwandle ro Tshwuka a ku ri swikombiso leswi nga rivalekiki swa matimba lamakulu ya Xikwembu.

Yehovha a nga tlhela a hlela swiyimo hi ndlela ya leswaku lavo homboloka va endla ku rhandza ka yena handle ko swi xiya. Mupisalema u te: “Vukarhi bya munhu byi ta ku dzunisa; vukarhi lebyi seleke [Yehovha] u ta tikhama ha byona.” (Pisalema 76:10) Yehovha a nga ha pfumelela valala va yena leswaku va hlundzukela valandzeri vakwe—kambe hi mpimo lowu lavekaka ntsena leswaku a tshinya vanhu va yena kutani a va letela. Xikwembu hi xona xi nga ta endla swo tlula leswi.

Tanihi leswi Yehovha a seketelaka malandza ya yena lama titsongahataka, ku vuriwa yini hi lava tikukumuxaka? Hosi ya Israyele yi ri: “Un’wana ni un’wana la tikurisaka embilwini i nchumu lowu nyenyetsaka eka Yehovha. Voko ri nga ha hlangana ni voko, kambe munhu a nge poni ku xupuriwa.” (Swivuriso 16:5) Lava “tikurisaka embilwini” va nga ha seketelana, kambe a va nge wu balekeli nxupulo. Kutani hi ta va hi tlharihile loko hi hlakulela moya wa ku titsongahata ku nga khathariseki leswaku hi dyondzeke ku fika kwihi kumbe hi ni vuswikoti byo fika kwihi kumbe hi ni malunghelo wahi ya ntirho.

“Hikwalaho Ka Ku Chava Yehovha”

Leswi hi nga tswaleriwa exidyohweni, hi voyamele eku dyoheni. (Varhoma 3:23; 5:12) I yini leswi nga ta hi pfuna ku papalata ku endla makungu lama nga hi yisaka endleleni yo biha? Swivuriso 16:6 yi ri: “Xihoxo xa rivaleriwa hi musa wa rirhandzu ni ntiyiso, naswona munhu u fularhela swo biha hikwalaho ka ku chava Yehovha.” Hambileswi Yehovha a hi rivalelaka swidyoho swa hina hikwalaho ka musa wakwe wa rirhandzu ni ntiyiso, ku chava Yehovha hi kona ku hi sivelaka ku endla swidyoho. I swa nkoka swinene leswaku hi rhandza Xikwembu ni ku tlangela musa wa xona wa rirhandzu, hi tlhela hi chava ku xi hlundzukisa!

Ku chava Xikwembu ku nghena etimbilwini ta hina loko hi hlakulela ku chava matimba lama chavisaka ya Xikwembu. Ehleketa hi matimba ya xona lama kombisiweke eka ntumbuluko! Ku tsundzuxiwa ka kokwa wa hina Yobo hi ku kombisiwa ka matimba eka swilo leswi tumbuluxiweke hi Xikwembu swi n’wi pfunile ku ololoxa mianakanyo yakwe. (Yobo 42:1-6) Loko hi hlaya ni ku anakanyisisa hi swiviko swa ndlela leyi Yehovha a tirhisaneke ha yona ni vanhu vakwe hilaha swi tsariweke hakona eBibeleni, xana a swi hi pfuni leswaku hi lulamisa mianakanyo ya hina? Mupisalema u yimbelerile: “Tanani mi ta vona mintirho ya Xikwembu. Ndlela leyi xi tirhisanaka ha yona ni vana va vanhu ya chaviseka.” (Pisalema 66:5) Musa wa Yehovha wa rirhandzu a wu fanelanga wu tekeriwa ehansi. Loko Vaisrayele ‘va xandzukile va tlhela va twisa moya wa Xikwembu lowo kwetsima ku vava, Yehovha u hundzuke nala wa vona; yena a lwa na vona.’ (Esaya 63:10) Hi hala tlhelo, “loko Yehovha a tsakela tindlela ta munhu, u endla nileswaku valala vakwe va va ni ku rhula na yena.” (Swivuriso 16:7) Ku chava Yehovha i xisirhelelo hakunene!

Hosi yo tlhariha yi ri: “Swa antswa leswitsongo leswi nga ni ku tshembeka ematshan’weni ya mihandzu yo tala leyi nga riki na vululami.” (Swivuriso 16:8) Swivuriso 15:16 yi ri: “Swa antswa ku va ni leswitsongo eku chaveni ka Yehovha ematshan’weni ya mphakelo wo tala kambe ku ri ni ku pfilunganyeka.” Ku chava Xikwembu swa laveka hakunene leswaku hi tshama endleleni leyi lulameke.

“Mbilu Ya Munhu Wa La Misaveni Yi Nga Ha Ehleketisisa Hi Ndlela Yakwe”

Munhu u vumbiwe a ri ni ntshunxeko wo tihlawulela, a kota ku hlawula leswi lulameke eka leswi hoxeke. (Deteronoma 30:19, 20) Mbilu ya hina yo fanekisela yi ni vuswikoti byo kambisisa swiboho swo hambana-hambana ni ku ehleketisisa hi xin’we xa swona kumbe swo tala. Loko a kombisa leswaku ku endla swiboho i vutihlamuleri bya hina, Solomoni u ri: “Mbilu ya munhu wa la misaveni yi nga ha ehleketisisa hi ndlela yakwe.” Loko leswi se swi endlekile, “Yehovha u kongomisa  milenge yakwe.” (Swivuriso 16:9) Tanihi leswi Yehovha a nga kongomisaka milenge ya hina, hi ta va hi tlharihile loko hi lava mpfuno wakwe leswaku hi endla ‘makungu ya hina ma simekiwa ma tiya.’

Hilaha se hi swi voneke hakona, mbilu ya kanganyisa naswona yi nga swi kota ku luka mano. Hi xikombiso, munhu a nga ha endla xidyoho, kutani mbilu ya yena yi n’wi yimelela. Ematshan’weni yo tshika xidyoho xexo, munhu yoloye a nga ha vula leswaku Xikwembu xi ni rirhandzu, musa, tintswalo naswona xa rivalela. Munhu wo tano u tibyele leswi embilwini ya yena: “Xikwembu xi rivele. Xi tumbete xikandza xa xona. Kunene a xi nge pfuki xi swi vonile.” (Pisalema 10:11) Hambiswiritano, a swi fanelanga naswona swi ni khombo ku tlanga hi tintswalo ta Xikwembu.

“Xipimo Lexi Lulameke Ni Swikalo I Swa Yehovha”

Endzhaku ko vulavula hi mbilu ni swiendlo swa munhu wa laha misaveni ni swa hosi, Solomoni u ri: “Xiboho lexi huhuteriweke xi ta va ehenhla ka milomu ya hosi; nomu wakwe a wu fanelanga wu tikombisa wu nga tshembekanga ehubyeni.” (Swivuriso 16:10) A swi kanakanisi leswaku leswi swi ta endleka eka Hosi Yesu Kreste loyi a vekiweke exiluvelweni. Ku fuma kakwe laha misaveni ku ta fambisana ni ku rhandza ka Xikwembu.

Loko hosi yo tlhariha yi kombisa leswaku i yini xihlovo xa vululami ni xa vunene, yi ri: “Xipimo lexi lulameke ni swikalo i swa Yehovha; swipimo hinkwaswo swa ribye swa nkwama i ntirho wakwe.” (Swivuriso 16:11) Swipimo ni swikalo leswi lulameke swi huma eka Yehovha. Swilo swo tano swo pima hi swona a swi humi eka hosi hi ku ya hi ku rhandza ka yona. Loko Yesu a ri laha misaveni, u te: “A ndzi nge endli xilo ni xin’we hi ku tisungulela; ndzi avanyisa hilaha ndzi twaka hakona; naswona ku avanyisa loku ndzi ku endlaka ku lulamile, hikuva a ndzi lavi ku rhandza ka mina, kambe ndzi lava ku rhandza ka loyi a nga ndzi rhuma.” Hi nga langutela leswaku N’wana loyi Tatana ‘a n’wi tameriseke ku avanyisa hinkwako’ u ta avanyisa hi vululami lebyi hetisekeke.—Yohane 5:22, 30.

I yini swin’wana leswi hi nga swi langutelaka eka hosi leyi yimelaka Yehovha? Hosi ya le Israyele yi ri: “Ku endla swo homboloka i nchumu lowu nyenyetsaka eka tihosi, hikuva xiluvelo xi simekiwa hi ku lulama xi tiya.” (Swivuriso 16:12) Mfumo wa Mesiya wu lawuriwa hi misinya ya milawu leyi lulameke ya Xikwembu. A wu fambisani ni “xiluvelo lexi vangaka maxangu.”—Pisalema 94:20; Yohane 18:36; 1 Yohane 5:19.

Ku Kuma Vunene Bya Hosi

Xana vanhu lava fumiwaka hi hosi leyikulu va angula njhani? Solomoni u ri: “Milomu ya ku tshembeka yi tsakisa hosi leyikulu; naswona u rhandza munhu la vulavulaka swilo leswinene. Vukarhi bya hosi i varhumiwa va rifu, kambe munhu wo tlhariha hi loyi a byi sivelaka.” (Swivuriso 16:13, 14) Vagandzeri va Yehovha namuntlha va yingisa marito lawa kutani va hiseka entirhweni wo chumayela hi Mfumo ni wo endla vadyondzisiwa. (Matewu 24:14; 28:19, 20) Va swi tiva leswaku loko va tirhisa milomu ya vona hi ndlela leyi, swi tsakisa Hosi leyi nga Mesiya, Yesu Kreste. Hakunene a ku ri vutlhari ku papalata ku hlundzukisa hosi leyi nga munhu leyi nga ni matimba kutani u lava ku yi tsakisa. Ku lava ku amukeriwa hi Hosi leyi nga Mesiya i ku endla hi vutlhari swinene!

Solomoni wa engetela a ku: “Ku ni vutomi eku vonakaleni ka xikandza xa hosi, naswona vunene bya yona byi fana ni papa ra mpfula ya ximun’wana.” (Swivuriso 16:15) ‘Ku vonakala ka xikandza xa hosi’ swi vula ku amukeriwa hi yona, hilaha ‘ku vonakala ka xikandza xa Yehovha’ swi vulaka ku amukeriwa hi Xikwembu. (Pisalema 44:3; 89:15) Tanihi leswi mapapa ya mpfula ma nga xitiyisekiso xa leswaku ku ta na mpfula leyi nga ta endla leswaku swibyariwa swi wupfa, vunene bya hosi i vumbhoni bya leswaku swilo leswinene swa ta. Vutomi byi ta va ni mikateko yo tala ehansi ka mfumo wa Hosi leyi nga Mesiya, hilaha mfumo wa Hosi Solomoni a wu ri hakona hi mpimo wo karhi.—Pisalema 72:1-17.

Tanihi leswi hi rindzeleke Mfumo wa Xikwembu leswaku wu lawula swilo hinkwaswo emisaveni, onge hi nga kombela leswaku xi hi pfuna hi hlantswa timbilu ta hina. Nakambe onge hi nga tshemba Yehovha hi tlhela hi n’wi chava. Kutani hi nga tiyiseka leswaku ‘makungu ya hina ma ta simekiwa ma tiya.’—Swivuriso 16:3.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 18]

Yehovha ‘u n’wi endlele siku ro biha hi ndlela yihi munhu wo homboloka’?