Yefta U Hetisise Xihlambanyo Xakwe Eka Yehovha

NHENHA leyi hluleke yi tlhelele ekaya endzhaku ko ntshunxa tiko ra yona eku tshikileriweni. N’wana wa yona wa nhwanyana u hume hi ku tsutsuma a ya yi hlangaveta, a ri karhi a cina hi ku tsaka naswona a ba xingomana. Loko nhenha leyi yi n’wi vona, ematshan’weni yo tsaka, yi handzule tinguvu ta yona. Hikwalaho ka yini? Xana a yi nga tsakanga ku fana ni n’wana wa yona leswi yi tlheleleke ekaya ra yona yi hlayisekile? Hi yihi nyimpi leyi yi yi hluleke? I mani nhenha yoleyo?

Wanuna yoloye a ku ri Yefta, un’wana wa vaavanyisi va le Israyele wa khale. Kambe leswaku ku hlamuriwa swivutiso leswin’wana ni ku vona leswi xiviko lexi xi vulaka swona eka hina, hi fanele hi kambisisa swiendlakalo leswi humeleleke emahlweni ko va va hlangana hi ndlela leyi nga tolovelekangiki.

Nkarhi Wa Nkitsikitsi eIsrayele

Yefta u hanye enkarhini wa nkitsikitsi. Vaisrayele-kulobye a va tshike vugandzeri lebyi tengeke kutani va gandzela swikwembu swa le Sidoni, Mowabu, Amone ni le Filisita. Hikokwalaho Yehovha u fularhele vanhu vakwe, a va tshika emavokweni ya Vaamone ni Vafilisita, lava va va tshikileleke ku ringana malembe ya 18. Vaaki va le Giliyadi, leyi a yi ri evuxeni bya Nambu wa Yordani, hi vona va xanisekeke swinene. * Eku heteleleni Vaisrayele va xiye leswaku swiendlo swa vona a swi bihile, hiloko va hundzuka naswona va lava mpfuno wa Yehovha, va sungula ku n’wi tirhela ni ku susa swikwembu swimbe exikarhi ka vona.—Vaavanyisi 10:6-16.

Vaamone va dzime nxaxa eGiliyadi, kutani Vaisrayele va hlengeletana leswaku va ya hlangana na vona. Kambe tiko ra Israyele a ri ri hava murhangeri. (Vaavanyisi 10:17, 18) Hi nkarhi wolowo, Yefta a a ri ni swiphiqo swakwe. Vamakwavo vakwe hi tatana lava nga ni makwanga a va n’wi hlongorile leswaku va ta yiva ndzhaka yakwe. Kutani Yefta u rhurhele eToba, ku nga xifundzha xa le vuxeni bya Giliyadi naswona a a ri ekhombyeni ro hlaseriwa hi valala va Vaisrayele. “Vanhu lava nga pfuniki nchumu,” kumbexana lava hlongoriweke entirhweni hi vatshikileri kumbe lava xandzukeke va tshika ku va tirhela, va hlengeletane eka Yefta. Va “famb[e] na yena,” leswi kumbexana swi vulaka leswaku va fambe na Yefta tanihi leswi a a ri karhi a hlela ku hlasela vaakelani lava nga valala. Matsalwa ma n’wi vitana “wanuna wa matimba, wa vurhena” kumbexana hileswi Yefta a a ri ni vuswikoti byo hlawuleka ni xivindzi xo lwa. (Vaavanyisi 11:1-3) Kutani i mani loyi a a ta rhangela tiko ra Israyele leswaku ri lwa ni Vaamone?

“Tana U Ta Va Ndhuna Ya Hina”

Vakulukumba va le mutini wa Giliyadi va kombele Yefta va ku: “Tana u ta va ndhuna ya hina.” Loko ku ri leswaku a va langutele leswaku a tlhelela  hi xihatla emutini wakwe, a va be ehansi. U hlamurile a ku: “Xana a hi n’wina mi ndzi vengeke kukondza mi ndzi hlongola endlwini ya tatana? Ha yini mi ta eka mina sweswi loko mi karhatekile?” Hakunene a va hombolokile hileswi va rhangeke va hlongola Yefta ivi endzhaku va ya lava mpfuno eka yena!—Vaavanyisi 11:4-7.

Yefta a a ta va rhangela Vagiliyadi ntsena loko va n’wi nyika leswi a a swi kombela. U te: ‘Loko Yehovha a nyiketa Amone eka mina, mina ndzi ta va murhangeri wa n’wina!’ Ku hlula kakwe a ku ta va vumbhoni bya leswaku Xikwembu xa n’wi seketela, kambe Yefta a a lava ku tlhela a tiyiseka leswaku vanhu va nge fularheli nkongomiso wa Yehovha hi ku hatlisa loko nkarhi wa nkitsikitsi wu hundzile.—Vaavanyisi 11:8-11.

Ku Vulavurisana Ni Vaamone

Yefta u ringete ku vulavurisana ni Vaamone leswaku va endla ntwanano. U rhumele varhumiwa eka hosi ya vona leswaku a ta tiva xivangelo xa ku hlundzuka ka Vaamone. Nhlamulo ya kona a yi ri ni xihehlo lexi nge: Loko Vaisrayele va huma aEgipta, va teke tiko ra Vaamone, kutani va fanele va ri vuyisa.—Vaavanyisi 11:12, 13.

Leswi Yefta a a ma tiva kahle matimu ya Israyele, u swi kanete hi vutlhari swilo leswi Vaamone va swi vuleke. U va byele leswaku Vaisrayele a va va karhatanga Vaamone, Vamowabu kumbe Vaedomu loko va huma aEgipta; naswona hi nkarhi wa Ku Huma Ka Vaisrayele aEgipta, Vaamone a va nga ri na tiko leri sweswi va lwetanaka ha rona. Vaamori hi vona a va ri na tiko hi nkarhi wolowo, kambe Xikwembu xi nyikele hosi ya vona Sihoni evokweni ra Vaisrayele. Ku tlula kwalaho, Vaisrayele va tshame endhawini yoleyo ku ringana malembe ya 300. Ha yini Vaamone a va ri lava sweswi?—Vaavanyisi 11:14-22, 26.

Nakambe Yefta u dzike emhakeni ya nkoka leyi endlaka leswaku tiko ra Israyele ri xaniseka: I mani Xikwembu xa ntiyiso? I Yehovha kumbe i swikwembu swa tiko leri Vaisrayele va ri tekeke? Loko Kemoxi a a ri ni matimba hakunene, xana a a nga ta ma tirhisa leswaku a tlhela a teka tiko ra vanhu vakwe? Leyi a yi ri nyimpi exikarhi ka vukhongeri bya ntiyiso ni vukhongeri bya mavunwa lebyi a byi seketeriwa hi Vaamone. Kutani Yefta u gimete hilaha ku faneleke a ku: “Yehovha Muavanyisi a a avanyise namuntlha exikarhi ka vana va Israyele ni vana va Amone.”—Vaavanyisi 11:23-27.

Hosi ya Vaamone a yi ri yingisanga rungula ra Yefta leri nga hundzukiki. “[Hi nkarhi wolowo] moya wa Yehovha wu fika ehenhla ka Yefta, hiloko a tsemakanya etikweni ra Giliyadi ni ra Manase,” kumbexana a hlengeleta vavanuna leswaku va lwa ni Vaamone.—Vaavanyisi 11:28, 29.

Xihlambanyo Xa Yefta

Leswi Yefta a a lava nkongomiso wa Xikwembu hi mbilu hinkwayo, u endle xihlambanyo eka Xikwembu a ku: “Kunene loko wo nyiketa vana va Amone evokweni ra mina, kutaku loyi a nga ta huma, a huma enyangweni ya yindlu ya mina a ndzi hlanganisa loko ndzi vuya hi ku rhula eka vana va Amone, u ta va wa Yehovha, ndzi ta n’wi nyiketa a va gandzelo ro hisiwa.” Xikwembu xi hlamule Yefta hi ku n’wi pfuna a hlula miti ya 20 ya Vaamone laha a ‘dlayeke vanhu vo tala ngopfu,’ xisweswo a hlula valala va Israyele.—Vaavanyisi 11:30-33.

Loko Yefta a vuya hi le nyimpini, u hlangavetiwe hi n’wana wakwe wa nhwanyana loyi o va yexe! Xiviko xi ri: “Kuteloko a n’wi vona, a handzula tinguvu takwe, a ku: ‘Oho n’wananga! Kunene u ndzi korhamisile, wena ndzi ku fularherile. Kutani mina—mina ndzi pfule nomu wa mina eka Yehovha, a ndzi swi koti ku tlhelela endzhaku.’”—Vaavanyisi 11:34, 35.

Xana Yefta a a ta nyikela gandzelo hi n’wana wakwe wa nhwanyana? Nikatsongo. Yefta a a nga ehleketanga ku endla tano. Yehovha wa ma venga magandzelo lawa a ku nyikeriwa vanhu, ku nga wun’wana wa mikhuva yo biha ya Vakanana. (Levhitika 18:21; Deteronoma 12:31) Moya wa Xikwembu wu tirhe eka Yefta loko a endla xihlambanyo kambe Yehovha u tlhele a katekisa matshalatshala yakwe. Matsalwa ma n’wi bumabumela Yefta hikwalaho ka ripfumelo rakwe ni ntirho lowu a wu endleke malunghana ni xikongomelo xa Xikwembu. (1 Samuwele 12:11; Vaheveru 11:32-34) Kutani ku nyikela gandzelo hi munhu—ku dlaya hi vomu—i nchumu lowu a a nga ta kala a ehlekete hi wona. Kutani, i yini leswi Yefta a a ehleketa hi swona loko a endle xihlambanyo xa ku nyikela munhu eka Yehovha?

Swi le rivaleni leswaku Yefta a a vula leswaku a a ta nyikela hi munhu loyi a a ta n’wi hlangaveta  entirhweni wo hlawuleka wa Xikwembu. Nawu wa Muxe a wu pfumela leswaku ku endliwa xihlambanyo hi munhu eka Yehovha. Hi xikombiso, vavasati a va tirha endhawini yo kwetsima, kumbexana va ka mati. (Eksoda 38:8; 1 Samuwele 2:22) A hi tivi swilo swo tala malunghana ni ntirho wo tano kumbe ku tiva loko ntirho wolowo a wu endliwa nkarhi hinkwawo. Swi tikomba onge Yefta a a ehlekete hi ku tinyikela ko tano ko hlawuleka loko a endla xihlambanyo xakwe, naswona swi vonaka onge xitshembiso xakwe a xi vula ntirho wa nkarhi hinkwawo.

N’wana wa Yefta wa nhwanyana na Samuwele loko a ha ri ntsongo, va pfumerile ku hetisisa swihlambanyo swa vatswari va vona lava chavaka Xikwembu. (1 Samuwele 1:11) Leswi n’wana wa Yefta wa nhwanyana a a ri mugandzeri wo tshembeka wa Yehovha, a a tiyiseka swinene ku fana ni tata wa yena leswaku xihlambanyo xakwe a xi fanele xi hetisisiwa. Ku tinyiketa koloko a ku ri kukulu hikuva a swi vula leswaku a a nga ta pfuka a tekiwile. U rilele vunhwana bya yena hikuva Muisrayele un’wana ni un’wana a a swi navela ku va ni vana leswaku vito ra ndyangu wa ka vona swin’we ni ndzhaka swi kula. Ku hetisisa ka Yefta xihlambanyo xakwe a swi ta vula leswaku a a ta lahlekeriwa hi vunakulobye bya n’wana wakwe la rhandzekaka loyi o va yexe.—Vaavanyisi 11:36-39.

Vutomi bya nhwanyana loyi a byi ri ni xikongomelo. Ntirho wa nkarhi hinkwawo endlwini ya Yehovha a wu ri ndlela leyinene ngopfu, leyi enerisaka ni leyi amukelekaka yo dzunisa Xikwembu. Xisweswo, “lembe ni lembe vana va Israyele va vanhwanyana a va famba va ya bumabumela n’wana wa Yefta lowa Mugiliyadi.” (Vaavanyisi 11:40) Kutani Yefta a a tsaka hakunene hi ntirho lowu n’wana wakwe wa nhwanyana a a wu endlela Yehovha!

Vo tala exikarhi ka vanhu va Xikwembu namuntlha va hlawula ku nghenela ntirho wa nkarhi hinkwawo evuton’wini bya vona hi ku va maphayona, varhumiwa, vatirheli lava famba-fambaka kumbe swirho swa mindyangu ya Bethele. Leswi swi nga ha vula leswaku a va nge swi koti ku vona swirho swa ndyangu wa ka vona nkarhi na nkarhi hilaha va nga swi lavaka hakona. Kambe, vona ni mindyangu ya ka vona va wu tsakela ntirho wo tano wo kwetsima lowu va wu endlelaka Yehovha.—Pisalema 110:3; Vaheveru 13:15, 16.

Ku Xandzukela Nkongomiso Wa Xikwembu

Loko hi languta nkarhi lowu Yefta a hanyeke eka wona, hi vona leswaku Vaisrayele vo tala a va fularhele nkongomiso wa Yehovha. Hambileswi a ku ri ni vumbhoni bya leswaku Yefta a a seketeriwa hi Xikwembu, vana va Efrayimi va holove na yena. Va lave ku tiva leswaku ha yini a nga va rhambanga enyimpini. Va kale va lava ni ku ‘hisela’ Yefta endlwini yakwe!—Vaavanyisi 12:1.

Yefta u vule leswaku u va rhambile vana va Efrayimi kambe a va hlamulanga. Nilokoswiritano, Xikwembu xi hlurile enyimpini. Xana sweswi a va hlundzukele leswi Vagiliyadi va nga va byelangiki loko va hlawula Yefta ku va murhangeri? Entiyisweni, leswi vana va Efrayimi a va nga swi amukeli sweswo, a swi vula leswaku va xandzukela Yehovha, kutani ntlhantlho wa kona a ku ri ku lwa na vona. Enyimpini leyi landzeleke, vana va Efrayimi va hluriwile. Leswi vana va Efrayimi lava a va baleka va tsandzekeke ku vula rito leri nge “Xiboleti” loko va va sindzise ku endla tano, va tiviwe hi ku olova leswaku a va ri vamani. Nhlayo hinkwayo ya vana va Efrayimi lava dlayiweke enyimpini a yi ri 42 000.—Vaavanyisi 12:2-6.

Wolowo a ku ri nkarhi lowu vavisaka ematin’wini ya Israyele! Ku hlula ka Muavanyisi Otiniyele, Ehudi, Baraka na Gidiyoni ku tise ku rhula. Enkarhini lowu a ku vulavuriwi hi ku rhula. Xiviko lexi xi gimeta ntsena hi marito lawa: “Yefta a ya emahlweni a avanyisa Israyele malembe ya tsevu, endzhaku ka sweswo . . . a fa, a lahliwa emutini wakwe eGiliyadi.”—Vaavanyisi 3:11, 30; 5:31; 8:28; 12:7.

Hi nga dyondza yini eka hinkwaswo leswi? Hi nga dyondza leswaku hambileswi Yefta a kayakayeke evuton’wini, a a tshembekile eka Xikwembu. Wanuna loyi wa vurhena u vulavule hi Yehovha loko a vulavula ni vakulukumba va Vagiliyadi, Vaamone, n’wana wakwe wa nhwanyana, vana va Efrayimi ni loko a endla xihlambanyo. (Vaavanyisi 11:9, 23, 27, 30, 31, 35; 12:3) Xikwembu xi katekise Yefta hikwalaho ka ku tinyiketela kakwe, xi tirhisa yena swin’we ni n’wana wakwe wa nhwanyana leswaku va kondletela vugandzeri lebyi tengeke. Enkarhini lowu van’wana va fularheleke milawu ya Xikwembu, Yefta u yi namarherile. Xana u ta yingisa Yehovha minkarhi hinkwayo ku fana na Yefta?

[Nhlamuselo ya le hansi]