Ku Yimba Xana I Xikombiso Xa Leswaku Se U Wanuna?

EMATIKWENI yo tala, vana va vafana va yimbisiwa hi xikongomelo xo va sirhelela eka mavabyi yo karhi. Ematikweni man’wana, vavanuna a va yimbi vutomi bya vona hinkwabyo hi ku ya hi ndhavuko wa vona. Kasi eka tinxaka tin’wana, to tanihi Vayuda ni Mamoslem, ku yimba a ku endliwi hi xikongomelo xo sivela mavabyi yo karhi ntsena; swi fambisana ni vukhongeri.

Hambiswiritano, eka tinxaka tin’wana, n’wana wa mufana u yimbisiwa loko se a ri jaha. Sweswo hakanyingi swi katsa ku yisa mufana engomeni laha a yimbisiwaka kona kutani a tshama kwalaho mavhiki yo hlaya kukondza a hola. Enkarhini wolowo, u landzela mikhuva yo karhi naswona u dyondzisiwa ku va wanuna. Xana endlelo leri ra ku yimba i ra nkoka ku kombisa leswaku mufana se i wanuna? A hi kambisiseni leswi Bibele yi swi vulaka hi langutelo ra Xikwembu emhakeni leyi.—Swivuriso 3:5, 6.

Langutelo Ra Xikwembu Hi Ku Yimba

Eminkarhini ya khale, vanhu van’wana vo tanihi Vaegipta a va yimba, ku nga ku tsema nsuvu wa xirho xa wanuna. Hambiswiritano, laha Abrahama a tswaleriweke kona a wu nga ri kona mukhuva wolowo. Entiyisweni, Abrahama u hanye malembe yo tala a nga yimbanga. Ku engetela kwalaho, loko a nga si yimba, Abrahama u tikombise a ri wanuna wa vurhena. Yena ni vuthu rakwe leri nga nyawuriki ra vavanuna, u hlongorise mavuthu ya tihosi ta mune leti a ti khome ntukulu wakwe Lota, kutani a lwa na wona a ma hlula. (Genesa 14:8-16) Endzhaku ka malembe ya 14, Xikwembu xi lerise Abrahama leswaku a yimba ni ku yimbisa vandyangu wakwe hinkwavo. Ha yini Xikwembu xi endle tano?

Ku yimba ka Abrahama a ku nga ri xikombiso nikatsongo xa leswaku se a a hundze malembe ya vujaha a va wanuna. Phela se a a ri ni malembe ya 99 hi vukhale! (Genesa 17:1, 26, 27) Xikwembu xi n’wi byele xivangelo xa ku va xi n’wi lerise leswaku a yimba, xi ku: “Nyama ya minsuvu ya n’wina yi ta yimbisiwa, xi ta va xikombiso xa ntwanano exikarhi ka mina na n’wina.” (Genesa 17:11) Ntwanano wolowo wa Abrahama a wu katsa xitshembiso xa Xikwembu xa leswaku eku heteleleni “mindyangu hinkwayo ya misava” a yi ta kuma mikateko leyikulu hikwalaho ka Abrahama. (Genesa 12:2, 3) Xisweswo, hi ku ya hi langutelo ra Xikwembu, ku yimba a swi nga fambisani nikatsongo ni leswaku mufana se i wanuna. Wanuna a a yimbiseriwa ku kombisa leswaku i Muisrayele la nga un’wana wa vatukulu va Abrahama, lava a va ri ni lunghelo ro “tamerisiw[a] marito lama hlawulekisiweke ya Xikwembu.”—Varhoma 3:1, 2.

Hi ku famba ka nkarhi, rixaka ra Israyele ri vonake ri nga ha ri fanelekeli lunghelo rero leri tamerisiweke rona hileswi ri nga ala Mbewu ya ntiyiso ya Abrahama, ku nga Yesu Kreste. Hikwalaho, ri fularheriwe hi Xikwembu naswona ku yimba ka rona a ka ha vanga ka nkoka eka Xikwembu. Hambiswiritano, Vakreste van’wana hi lembe-xidzana ro sungula C.E. va hambete va vula leswaku Xikwembu a xa ha lava leswaku vanhu va yimba. (Mintirho 11:2, 3; 15:5) Hikwalaho ka sweswo, muapostola Pawulo u rhumele Tito leswaku a ya “lulamisa swilo leswi a swi hoxile” emavandlheni yo hambana-hambana. Pawulo u tsalele Tito hi ta nchumu wun’wana lowu hoxeke, a ku: “Ku ni vavanuna vo tala lava nga lawulekiki, vavulavuri va leswi nga pfuniki nchumu, ni vaxisi va mianakanyo, ngopfu-ngopfu vanhu volavo lava namarhelaka ku yimba.  Swa fanela ku va pfala milomu, hileswi vanhu lava va hambetaka va onha mindyangu hinkwayo hi ku dyondzisa swilo leswi va nga fanelangiki va swi dyondzisa, va swi dyondzisa leswaku va pindzula hi vukanganyisi.”—Tito 1:5, 10, 11.

Ndzayo ya Pawulo ya ha tirha ninamuntlha. Hakunene swi ta va swi nga fambisani ni Matsalwa loko Mukreste wa ntiyiso a khutaza munhu un’wana leswaku a yimbisa n’wana wakwe. Ematshan’weni yo “nghenelela timhaka ta vanhu van’wana,” Mukreste u tshika vatswari va tiendlela swiboho swo tano swa munhu hi yexe. (1 Petro 4:15) Ku engetela kwalaho, Pawulo u huhuteriwe ku tsala hi ta ku yimba hi ku ya hi Nawu wa Muxe, a ku: “Xana u kona munhu loyi a vitaniweke a yimbile? A nga tshuki a hundzuka la nga yimbangiki. Xana u kona munhu loyi a vitaniweke a nga yimbanga? A nga tshuki a yimba. Ku yimba a swi vuli nchumu, ni ku ka u nga yimbi a swi vuli nchumu, kambe ku hlayisa swileriso swa Xikwembu hi swona swi nga swa nkoka. Munhu a a tshame eka xiyimo xin’wana ni xin’wana lexi a vitaniweke a ri eka xona.”—1 Vakorinto 7:18-20.

Ku Vuriwa Yini Hi Ku Ya eNgomeni?

Ku vuriwa yini loko vatswari lava nga Vakreste va endla xiboho xo yimbisa vana va vona va vafana? Xana swi ta va swi fambisana ni Bibele ku yisa vana va vona engomeni leyi hlamuseriweke eku sunguleni? Ku ya engomeni yoleyo swi katsa swin’wana handle ka ku tsema nsuvu ntsena. Loyi a yaka kona u ta tshama mavhiki yo hlaya ni vafana swin’we ni vadzabi lava nga riki vagandzeri va Yehovha. Swilo swo tala leswi dyondzisiwaka engomeni swi hambana swinene ni milawu ya le Bibeleni ya mahanyelo. Bibele ya tsundzuxa: “Vunakulobye byo biha byi onha mikhuva leyi pfunaka.”—1 Vakorinto 15:33.

Nakambe, ku ya engomeni swi ya swi va ni makhombo lama engetelekeke emirini. Hi 2003, South African Medical Journal yi tsundzuxile yi ku: “Nan’waka, ku yimba ku tlhele ku va ni vuyelo lebyi tsemaka nhlana, laha swiviko swa mafu ni ku vavisiwa xirho xa rimbewu swi haxiweke emisaveni hinkwayo hi swihaxa-mahungu leswikulu. . . . Hi ku komisa, tindhawu to tala ta ngoma i ta vukanganyisi naswona ti ni khombo.”

Handle ka ku vavisiwa emirini, ku ni khombo lerikulu swinene hi tlhelo ra moya. Tidyondzo ni mikhuva ya le ngomeni swi fambisana swinene ni vungoma ni ku gandzela vakokwana lava feke. Hi xikombiso, loko ku va ni khombo ro karhi, ematshan’weni yo pfumela leswaku ri vangiwe hileswi munhu a nga tsemiwangiki kahle ni ku hanya hi vusopfa, vo tala va kholwa leswaku vuloyi kumbe ku hlundzuka ka vakokwana lava feke hi swona swi vangaka makhombo lawa. Malunghana ni ku tihlanganisa ni vukhongeri bya mavunwa, Bibele yi hi lerisa leswi: “Mi nga paniwi ni lava va nga riki vapfumeri. Hikuva ku lulama ni ku kala nawu swi ni xinakulobye xihi? Kumbe ku vonakala ni munyama swi hlangana kwihi? . . . ‘Hikokwalaho humani exikarhi ka vona, mi tihambanisa,’ ku vula Yehovha, ‘naswona tshikani ku khumba xilo lexi nga basangiki’; ‘kutani ndzi ta mi amukela.’” (2 Vakorinto 6:14-17) Hi ku ya hi xitsundzuxo lexi, ku ta va ku nga ri vutlhari nikatsongo loko vatswari lava nga Vakreste va yisa vana va vona engomeni.

I Yini Lexi Endlaka Mukreste A Va Wanuna?

Ku va Mukreste a yimbile kumbe a nga yimbanga a hi swona swi kombisaka leswaku se i wanuna. Nchumu wa nkoka eka Mukreste wa ntiyiso hileswaku a va la tsakisaka Xikwembu, ku nga ri “ku languteka loku tsakisaka enyameni.”—Vagalatiya 6:12.

Hambiswiritano, leswaku Mukreste a va la tsakeriwaka hi Xikwembu, u fanele a ‘yimbisa mbilu.’ (Deteronoma 10:16; 30:6; Matewu 5:8) Sweswo a swi endliwi hi ku tsemiwa hi mukwana, kambe hi ku fularhela ku navela ko biha ni mianakanyo yo tikukumuxa, yo tanihi ku pfumela leswaku ku yimba enyameni swi endla munhu a va la tlakukeke eka van’wana. Loko Mukreste a tiyisela miringo ni ku yima a “tiyile eripfumelweni” u ta tikombisa a ri wanuna ku nga khathariseki leswaku u yimbile kumbe a nga yimbanga.—1 Vakorinto 16:13; Yakobo 1:12.