Ku Kongomisiwa Hi Mikhuva Leyi Nga Hundzeriwiki Hi Nkarhi

VANHU hinkwavo va hanya hi muxaka wo karhi wa milawu ya mahanyelo. Xana a wu pfumeli leswaku timfanelo to tanihi ku tshembeka, musa, ntwela-vusiwana ni ku anakanyela van’wana ta rhandziwa emisaveni hinkwayo naswona ti tsakisa vunyingi bya hina?

Mikhuva Yo Tano Yi Huma Kwihi?

Hi lembe-xidzana ro sungula C.E., wanuna la dyondzekeke la vuriwaka Sawulo a a hanya enkarhini lowu a ku namarheriwa ngopfu mindhavuko ya tinxaka tinharhu—Vayuda, Magriki ni Varhoma. Handle ka mindhavuko leyi nga ni vuxokoxoko  byo tala ni milawu leyi vekiweke hi mindhavuko yoleyo, Sawulo u swi twisisile leswaku vanhu hi ku angarhela va kongomisiwa hi vuswikoti lebyi va tswariweke na byona byo hlawula mahanyelo lamanene. Vuswikoti byebyo i ripfalo ra hina. Endzhaku ka loko Sawulo a hundzuke muapostola Pawulo wa Mukreste, u tsarile: “Loko vanhu va matiko lava nga riki na nawu, va swi endla hi ntumbuluko swilo swa nawu, vanhu lava, hambileswi va nga riki na nawu, vona i nawu eka vona vini. Hi vona lava kombisaka leswaku mhaka ya nawu yi tsariwile etimbilwini ta vona, kasi na rona ripfalo ra vona i mbhoni ya vona.”—Varhoma 2:14, 15.

Hambiswiritano, xana swi ringene ku va hi kongomisiwa ntsena “hi ntumbuluko” loko hi ringeta ku hlawula leswinene ni leswo biha? Hilaha u nga vaka u swi xiye hakona, matimu ya vanhu ma tele swiviko swa ku tsandzeka ka vanhu ha un’we-un’we niloko va ri ntlawa. Leswi swi khorwise vo tala leswaku hi lava nkongomiso lowu humaka eka xihlovo lexi tlakukeke leswaku hi simeka mikhuva leyinene leyi hi nga hanyaka ha yona. Van’wana va ta pfumela leswaku Muvumbi wa vanhu hi yena ntsena loyi a nga hi nyikaka milawu yo tano leyi nga hundzeriwiki hi nkarhi. Ebukwini yakwe leyi nge The Undiscovered Self, Dok. Carl Jung u te: “Munhu la nga kongomisiwiki hi Xikwembu a nge swi koti ku lwisana ni miringo ya nyama ni ya mahanyelo ya misava a ri yexe.”

Makumu wolawo ya mhaka ma fambisana ni leswi muprofeta un’wana wa khale a swi tsaleke: “Ndlela ya munhu wa la misaveni a yi le ka yena. Munhu loyi a fambaka a nga ka a nga wu kongomisi nkondzo wa yena.” (Yeremiya 10:23) Muvumbi wa hina u ri: “Ndzi ku dyondzisela ku ku pfuna, naswona ndzi ku kongomisa endleleni leyi faneleke.”—Esaya 48:17, Contemporary English Version.

Xihlovo Xo Tshembeka Xa Mikhuva Leyinene

Marito lama ha ku tshahiwaka ma kumeka eka xihlovo xa milawu ya mahanyelo lexi hangalasiweke swinene, ku nga Matsalwa yo Kwetsima. Vanhu va timiliyoni emisaveni hinkwayo, hambi lava nga riki Vakreste ni lava nga riki na mhaka na vukhongeri, va ye eMatsalweni leswaku va ya kuma ku twisisa ni vutlhari. Mutlhokovetseri wa Mujarimani Johann Wolfgang von Goethe u tsarile: “Mina ndza yi rhandza naswona ndza yi xixima [Bibele] hikuva hi yona yi ndzi susumeteleke leswaku ndzi va ni mikhuva leyinene.” Murhangeri wa vukhongeri bya Mahindu Mohandas Gandhi ku vikiwe leswaku u tshame a vula leswi: “Ringeta hilaha u nga kotaka hakona leswaku u nga yi ki ehenhla Dyondzo ya le Ntshaveni [tin’wana ta tidyondzo ta Yesu Kreste leti kumekaka eBibeleni] . . . Hikuva swiletelo swa Dyondzo yoleyo a swi kongomisiwe eka un’wana ni un’wana wa hina.”

Muapostola Pawulo loyi a tshahiweke eku sunguleni, u kandziyise ntirho wa nkoka lowu endliwaka hi Matsalwa yo Kwetsima eku nyikeleni ka milawu yo tshembeka, a ku: “Matsalwa hinkwawo ma huhuteriwe hi Xikwembu naswona ma pfuna ku dyondzisa.” (2 Timotiya 3:16) Xana swi tano hakunene?

Ha yini u nga kambisisi hi wexe? Kambisisa misinya ya milawu leyi xaxametiweke eka tluka leri landzelaka. Xiya tidyondzo leti vuyerisaka leti kondleteriwaka hi yona. Anakanyisisa hi ndlela leyi tinhla leti nga eka tidyondzo leti ti nga ni matimba yo antswisa vutomi bya wena ni vuxaka bya wena ni van’wana ha yona.

Xana U Ta Vuyeriwa?

Misinya ya milawu leyi xaxametiweke laha yo va swikombiso swi nga ri swingani ntsena swa ndzayo leyi tirhaka leyi kumekaka eMatsalweni yo Kwetsima. Handle ka leswi, Rito ra Xikwembu ri ni switsundzuxo swo tala malunghana ni mianakanyo yo biha, mavulavulelo ni swiendlo leswi nga vaka ni vuyelo byo biha evuton’wini bya hina.—Swivuriso 6:16-19.

Ina, tidyondzo leti nga eBibeleni ti nyikela nchumu lowu vanhu hi ku angarhela va wu kayivelaka swinene—ndzayo leyi endlaka leswaku vanhu va hlakulela milawu leyinene ya mahanyelo. Lava va amukelaka va tlhela va tirhisa tidyondzo leti va hundzuka hi ndlela leyi hlamarisaka. Ndlela leyi va ehleketaka ha yona yi va leyinene ngopfu. (Vaefesa 4:23, 24) Minsusumeto ya vona  ya cinca. Ku dyondza milawu ya Xikwembu hilaha yi kombisiweke hakona eBibeleni swi pfune vo tala ku tsuvula xihlawuhlawu ni rivengo etimbilwini ta vona. (Vaheveru 4:12) Matsalwa ni mikhuva leyi ma yi khutazaka yi susumetele vanhu ku tshika mixaka hinkwayo ya madzolonga ni vubihi ivi va va vanhu lavanene.

Ina, milawu ya le Bibeleni yi pfune vanhu va timiliyoni leswaku va tshika mikhuva leyi se a yi dzime timitsu ni swiendlo leswi fanaka leswi onheke vutomi bya van’wana. (1 Vakorinto 6:9-11) Tidyondzo ta le Bibeleni ti hundzule vanhu vo tano—ku nga ri mikhuva ya vona ntsena kambe ni timbilu ta vona, swilo leswi va swi languteleke ni swirho swa mindyangu ya vona. Ku nga khathariseki leswaku misava yi ya yi onhaka ku  fikela kwihi, vanhu emisaveni hinkwayo va hambeta va va lavanene. Naswona leswi swi ta ya emahlweni swi endleka. “Byanyi bya rihlaza byi omile, ku rhumbuka ku vunile; kambe loko ku ri rito ra Xikwembu xa hina, ri ta tshama hilaha ku nga riki na makumu.”—Esaya 40:8.

Hambiswiritano, xana wena hi wexe u ta vuyeriwa eka “rito ra Xikwembu xa hina”? Timbhoni ta Yehovha ti ta swi tsakela ku ku komba ndlela leyi u nga hanyaka ha yona hi mikhuva ya le Bibeleni leswaku u vuyeriwa. Ku hanya hi ku ya hi mikhuva yo tano swi ta vula ku amukeriwa hi Xikwembu sweswi naswona swi ta ku yisa evuton’wini lebyi nga heriki lebyi kongomisiwaka hi misinya ya milawu leyi humaka eka xona leyi nga hundzeriwiki hi nkarhi.

[Bokisi leri nga eka tluka 6]

Misinya Ya Milawu Leyi Nga Hundzeriwiki Hi Nkarhi

Ndlela yo khoma van’wana. “Hikokwalaho, swilo hinkwaswo, leswi mi lavaka vanhu va swi endla eka n’wina, na n’wina mi fanele mi swi endla eka vona; leswi, entiyisweni hi leswi vuriwaka hi Nawu ni Vaprofeta.”—Matewu 7:12.

Rhandza munhu-kuloni. “U fanele u rhandza warikwenu kukota loko u tirhandza.” (Matewu 22:39) “Rirhandzu a ri endli leswo biha eka warikwavo; hikokwalaho, rirhandzu i ku hetiseka ka nawu.”—Varhoma 13:10.

Xixima van’wana. “Mi va ni xinakulobye lexikulu erirhandzwini ra vumakwerhu. Vanani lavo rhanga eku xiximaneni.”—Varhoma 12:10.

Lava ku rhula. “Mi hlayisa ku rhula exikarhi ka n’wina.” (Marka 9:50) “Loko swi koteka, swi titshege hi n’wina, vanani ni ku rhula ni vanhu hinkwavo.” (Varhoma 12:18) “A hi lavisiseni swilo leswi endlaka ku rhula ni swilo leswi akaka eka van’wana.”—Varhoma 14:19.

Rivalela. “Hi rivalele milandzu ya hina, tanihi leswi na hina hi rivaleleke lava nga ni milandzu eka hina.” (Matewu 6:12) “Kombanani musa, mi tsetselelana swinene, mi rivalelana hi ku ntshunxeka.”—Vaefesa 4:32.

Tshembeka. “Tshembeka eka nsati wa wena naswona u rhandza yena ntsena. . . . Tsaka hi nsati wa wena, ku nga nhwanyana loyi u n’wi tekeke . . . Vuxongi bya yena a byi ku tsakise minkarhi hinkwayo; a a ku kombise rirhandzu minkarhi hinkwayo. . . . Ha yini u fanele u rhandza wansati un’wana? Ha yini u fanele u kokiwa hi vuxongi bya nsati wa munhu un’wana?” (Swivuriso 5:15-20, Today’s English Version) “Munhu la tshembekeke eka leswitsongo wa tshembeka ni le ka swo tala, naswona munhu la nga lulamangiki eka leswitsongo a nga lulamanga ni le ka swo tala.” (Luka 16:10) “Leswi laviwaka eka valanguteri hileswaku munhu a kumiwa a tshembekile.” (1 Vakorinto 4:2) “Xana ndzi nga basa emahanyelweni loko ndzi ri ni swikalo swo homboloka ni nkwama wa mimpimo ya maribye ya vuxisi?” (Mikiya 6:11) “Ha tshemba leswaku hi ni ripfalo ro tshembeka, hileswi hi navelaka ku tikhoma hi ku tshembeka eka swilo hinkwaswo.”—Vaheveru 13:18.

U va ni ntiyiso. “Vengani leswo biha, mi rhandza leswinene, vululami mi byi nyika ndhawu enyangweni.” (Amosi 5:15) “Vulavulani ntiyiso un’wana eka un’wana. Avanyisani hi ntiyiso ni hi vuavanyisi bya ku rhula etinyangweni ta n’wina.” (Zakariya 8:16) “Leswi se mi cukumeteke mavunwa, un’wana ni un’wana wa n’wina a a vulavule ntiyiso eka warikwavo.”—Vaefesa 4:25.

Hiseka, u gingiriteka. “Xana u n’wi vonile munhu la nga ni vuswikoti entirhweni wakwe? U ta yima emahlweni ka tihosi.” (Swivuriso 22:29) “Mi nga lolohi entirhweni wa n’wina.” (Varhoma 12:11) “Xin’wana ni xin’wana lexi mi xi endlaka, xi endleni hi moya-xiviri hinkwawo kukota loko mi xi endlela Yehovha, ku nga ri vanhu.”—Vakolosa 3:23.

U va munhu wo rhula, u va ni ntwela-vusiwana, u va ni musa. “Tiambexeni xinakulobye lexikulu xa tintswalo, musa, mianakanyo yo titsongahata, ku rhula, ni ku va ni mbilu yo leha.”—Vakolosa 3:12.

Hlula swilo swo biha hi leswinene. “Hambetani mi rhandza valala va n’wina, mi khongelela lava mi xanisaka.” (Matewu 5:44) “U nga pfumeli ku hluriwa hi swo biha, kambe hambeta u hlula swo biha hi leswinene.”—Varhoma 12:21.

Nyika Xikwembu leswinene ngopfu. “‘U fanele u rhandza Yehovha Xikwembu xa wena hi mbilu ya wena hinkwayo ni hi moya-xiviri wa wena hinkwawo ni hi mianakanyo ya wena hinkwayo.’ Lexi hi xona xileriso lexikulu ni xo sungula eka hinkwaswo.”—Matewu 22:37, 38.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 7]

Ku amukela mikhuva ya le Bibeleni swi nga hi pfuna leswaku hi va ni vukati lebyi humelelaka, vuxaka lebyi tsakisaka endyangwini ni vunakulobye lebyi phyuphyisaka.