“Hambeta U Hlula Swo Biha Hi Leswinene”
“Hambeta U Hlula Swo Biha Hi Leswinene”
“U nga pfumeli ku hluriwa hi swo biha, kambe hambeta u hlula swo biha hi leswinene.”—VARHOMA 12:21.
1. Ha yini hi tiyiseka leswaku hi nga byi hlula vuhomboloki?
XANA swa koteka ku tshama u tiyile loko u langutane ni lava lwisanaka ni vugandzeri bya ntiyiso va lume ni nomu wa le hansi? Xana swa koteka ku hlula minkucetelo leyi ringetaka ku hi tlherisela emisaveni leyi yi nga chaviki Xikwembu? Nhlamulo ya swivutiso leswi i ina! Ha yini hi vula sweswo? Hikwalaho ka leswi muapostola Pawulo a swi vulaka epapileni leri a ri tsaleleke Varhoma. U te: “U nga pfumeli ku hluriwa hi swo biha, kambe hambeta u hlula swo biha hi leswinene.” (Varhoma 12:21) Loko hi tshemba Yehovha naswona hi lwa hi matimba leswaku hi nga hluriwi hi misava, swilo swa yona swo biha a swi nge hi hluli. Nakambe, xiga lexi nge “hambeta u hlula swo biha” xi komba leswaku hi nga hlula swo biha loko hi hambeta hi lwisana na swona hi tlhelo ra moya. Hi lava va tirivalaka va khondla mavoko ntsena lava nga ta hluriwa hi misava leyi yo homboloka ni mufumi wa yona wo biha, Sathana Diyavulosi.—1 Yohane 5:19.
2. Ha yini hi fanele hi kambisisa swiendlakalo swin’wana swa le nkarhini wa Nehemiya?
2 Malembe ya kwalomu ka 500 Pawulo a nga si va kona, nandza wa Xikwembu la tshamaka eYerusalema u kombise ndlela leyi marito ya Pawulo ma tiyiseke ha yona emhakeni ya ku lwisana ni leswo biha. Munhu yoloye wa Xikwembu, ku nga Nehemiya u yime a tiyile loko a kanetiwa hi vanhu lava nga chaviki Xikwembu a tlhela a hlula leswo biha hi leswinene. Hi swihi swiphiqo leswi a langutaneke na swona? I yini lexi n’wi pfuneke leswaku a swi hlula? Hi nga xi tekelela njhani xikombiso xakwe? Leswaku hi hlamula swivutiso sweswo, a hi kambisiseni swiendlakalo swin’wana swa le nkarhini wa Nehemiya. *
3. Nehemiya u hanye ehansi ka xiyimo xa njhani, naswona hi wihi ntirho lowu a wu endleke ku kondza wu hela?
3 Nehemiya a a tirha endlwini ya vukosi ya Hosi Atazekiseki wa le Peresiya. Hambileswi Nehemiya a a hanya ni vanhu lava nga riki vapfumeri, a nga ‘titwananisanga’ ni ‘mafambiselo ya swilo’ ya le minkarhini yoleyo. (Varhoma 12:2) Loko ku va ni xilaveko eYuda, u vone swi antswa ku tshika ku hanya emafurheni ivi a teka riendzo ro nonon’hwa a ya eYerusalema, a fika a sungula ntirho wo tika wo pfuxa rirhangu ra muti. (Varhoma 12:1) Hambileswi a a ri ndhuna-nkulu ya muti wa Yerusalema, siku na siku Nehemiya a a juluka swi vava ni Vaisrayele-kulobye “ku sukela loko vurhonga byi tlhandluka ku fikela loko tinyeleti ti huma.” Hikwalaho, ntirho wu hele hi tin’hweti timbirhi ntsena! (Nehemiya 4:21; 6:15) Vaisrayele va xumile hakunene, hikuva swifamona a swi kavanyeta hi tindlela to hambana-hambana loko va ri karhi va aka. I vamani swifamona leswi a swi lwisana na Nehemiya, naswona xikongomelo xa swona a xi ri xihi?
4. A xi ri xihi xikongomelo xa vakaneti va Nehemiya?
4 Vakaneti lavakulu a ku ri Sanibalati, Tobiya na Gexemi, vavanuna va vuntswaka lava a va tshama ekusuhi ni le Yuda. Tanihi leswi a va ri valala va vanhu va Xikwembu, “swi vonake swi bihe ngopfu eka vona leswaku [Nehemiya] u tele ku ta kumela vana va Israyele leswinene.” (Nehemiya 2:10, 19) Valala va Nehemiya a va lava ku n’wi tshikisa ntirho wo aka, va kala va tirhisa tindlela to biha. Xana Nehemiya a a ta “[pfumela] ku hluriwa hi swo biha”?
“A Hlundzuka Naswona A Vona A Dyoheriwe Ngopfu”
5, 6. (a) Xana valala va Nehemiya va angurise ku yini eka ntirho wo aka? (b) Ha yini Nehemiya a nga chavisiwanga hi swifamona?
5 Nehemiya u khutaze vanhu vakwe hi vurhena a ku: “A hi pfuxeni rirhangu ra Yerusalema.” Vona va hlamule va ku: “Hi fanele hi aka.” Nehemiya u te: “[Hiloko] va tiyisa mavoko ya vona leswaku va endla ntirho lowunene,” kambe vakaneti “va sungula ku hi hlekula ni ku hi langutela ehansi, va ku: ‘Xana mi endla yini? Xana mi xandzukela hosi?’” Vuntswaka ni swihehlo swa vona a swi n’wi chavisanga Nehemiya. U byele swifamona leswi a ku: “Xikwembu xa matilo hi xona lexi xi nga ta endla leswaku hi humelela, kutani hina malandza ya xona hi fanele hi aka.” (Nehemiya 2:17-20) Nehemiya a a tiyimisele ku ya emahlweni ni “ntirho lowunene.”
6 Un’wana wa swifamona sweswo, ku nga Sanibalati, u vuye “a hlundzuka naswona a vona a dyoheriwe ngopfu” kutani a phikelela swinene eka vuntswaka byakwe. U hlekurile a ku: “Xana Vayuda lava vo tsana va endla yini? Xana va ta pfuxa maribye enhulwini ya thyaka?” Tobiya na yena u titwisile a jikijela marito ya ku hlekula a ku: “Loko nhlati yo khandziya eka leswi va swi akaka, kunene yi ta mbundzumuxa rirhangu ra vona ra maribye.” (Nehemiya 4:1-3) Xana Nehemiya u angurise ku yini?
7. Nehemiya u angurise ku yini eka swihehlo swa vakaneti vakwe?
7 Nehemiya a nga vanga na mhaka ni marito ya vona ya ku hlekula. U landzele xileriso xa Xikwembu a papalata ku rihisela. (Levhitika 19:18) U tshike mhaka leyi emavokweni ya Yehovha kutani a khongela a ku: “Hi yingise, Wena Xikwembu xa hina, hikuva hi hundzuke xihlekulo; naswona u tlherisela ndzhukano wa vona enhlokweni ya vona.” (Nehemiya 4:4) Nehemiya a a tshemba xitiyisekiso xa Yehovha lexi nge: “Ku rihisela ni ndzihiso i swa mina.” (Deteronoma 32:35) Ku tlula kwalaho, Nehemiya ni vanhu vakwe va ‘hambete va aka rirhangu.’ A va pfumelanga ku hambukisiwa. Kahle-kahle, “rirhangu hinkwaro ri [hlangane] ku ya fika exikarhi hi ku tlakuka, vanhu va ya emahlweni va va ni mbilu ya ku tirha.” (Nehemiya 4:6) Valala va vugandzeri bya ntiyiso va tsandzeke ku yimisa ntirho wo aka! Xana hi nga n’wi tekelela njhani Nehemiya?
8. (a) Hi nga n’wi tekelela njhani Nehemiya loko swifamona swi hi phyarheka hi swihehlo swa mavunwa? (b) Hlamusela ntokoto lowu u veke na wona kumbe lowu u wu tweke lowu kombisaka leswaku ku papalata ku rihisela i xiendlo xa vutlhari.
8 Namuntlha, swifamona exikolweni, entirhweni wo tihanyisa hambi ku ri ekaya swi nga hi hlekula ni ku hi phyarheka hi swihehlo. Hambiswiritano, swihehlo swo tano swa mavunwa hakanyingi hi nga swi angula hi ku tirhisa nsinya wa nawu wa le Matsalweni lowu nge: “[Ku] ni nkarhi wa . . . ku miyela.” (Eklesiasta 3:1, 7) Hikwalaho, ku fana na Nehemiya, hi fanele hi papalata ku rihisela hi marito yo tlhava. (Varhoma 12:17) Hi fanele hi vulavula ni Xikwembu hi xikhongelo, hi tshemba loyi a hi tiyisekisaka a ku: “Hi mina ndzi nga ta tlherisela.” (Varhoma 12:19; 1 Petro 2:19, 20) Hi ndlela yoleyo, a hi pfumeleli swifamona swi hi hambukisa entirhweni lowu faneleke wu endliwa namuntlha—wa ku chumayela mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu ni ku endla vadyondzisiwa. (Matewu 24:14; 28:19, 20) Nkarhi na nkarhi loko hi hlanganyela entirhweni wo chumayela kutani hi lwisana ni nkaneto wa swifamona, hi ta va hi kombisa moya wo fana ni lowu kombisiweke hi Nehemiya.
‘Kunene Hi Ta Mi Dlaya’
9. I nkaneto wa muxaka muni lowu valala va Nehemiya va wu vangeke, naswona Nehemiya u angurise ku yini?
9 Loko vakaneti va vugandzeri bya ntiyiso enkarhini wa Nehemiya va twa leswaku “rirhangu ra Yerusalema ri lunghisiwile ku ya emahlweni,” va teke mabanga ya vona va ya “lwa na Yerusalema.” Vayuda a va vona se ri va xele kambirhi. Hala n’walungu a ku tshama Vasamariya, hala vuxeni a ku tshama Vaamone, hala dzongeni a ku tshama Vaarabiya, kasi hala vupela-dyambu a ku tshama Vaaxidodo. Muti wa Yerusalema a wu siyiwe exikarhi; a swi tikomba onge vaaki a va na vuyo! Xana a va ta endla yini? Nehemiya u ri: “Hi khongele Xikwembu xa hina.” Valala va xungetile va ku: “Kunene hi ta va dlaya, hi yimisa ntirho.” Nehemiya u angule hi ku nyika vaaki ntirho wo sirhelela muti “va khome mabanga ya vona, matlhari ya vona ni mavurha ya vona.” Ina, hi ku ya hi vonelo ra munhu ntlawa lowutsongo wa Vayuda a wu nga ta wu vona ntlangu eka valala va wona va matimba, kambe Nehemiya u wu khutazile a ku: “Mi nga . . . chavi. Vekani Yehovha lonkulu ni La chavisekaka emianakanyweni ya n’wina.”—Nehemiya 4:7-9, 11, 13, 14.
10. (a) I yini lexi vangeke ku cinca ka swilo hi xitshuketa exikarhi ka valala va Nehemiya? (b) Hi wahi magoza lawa Nehemiya a ma tekeke?
10 Swilo swi lo na swipfuketana swo yima hi ndlela yin’wana. Valala va veke matlhari ehansi. Ha yini? Nehemiya wa vika: “Xikwembu xa ntiyiso xi pfilunganye makungu ya vona.” Kambe Nehemiya u swi vonile leswaku valala lava a va ha va languta hi tihlo ra le tin’hwembeni. Kutani u te ni mano ya ku cinca matirhelo ya vaaki. Ku sukela kwalaho, “un’wana ni un’wana a a ri karhi a tirha hi voko rin’we kasi hi voko lerin’wana a khome nseve.” Nehemiya u tlhele a veka munhu loyi a a ta ‘yimba nanga’ a lemukisa vaaki loko valala va lava ku va hlasela. Nakambe Nehemiya u tiyisekise vanhu a ku: “Xikwembu xa hina hi xona xi nga ta hi lwela.” (Nehemiya 4:15-20) Vaaki va ye emahlweni ni ntirho, va ri ni vurhena naswona va lunghekele ku langutana ni nkaneto. Hi nga dyondza yini emhakeni leyi?
11. I yini lexi pfunaka Vakreste va ntiyiso leswaku va yima va tiyile loko va langutane ni swiyimo swo biha ematikweni lawa ntirho wa Mfumo wu yirisiweke eka wona, naswona va swi hlula njhani leswo biha hi leswinene?
11 Minkarhi yin’wana Vakreste va ntiyiso va langutana ni nkaneto lowukulu. Kahle-kahle, ematikweni man’wana vakaneti lavakulu va vugandzeri bya ntiyiso va fana ni vandla ra matimba. Hi ku ya hi vonelo ra munhu, vapfumeri-kulorhi va le matikweni wolawo va vonaka va nga ri na vuyo. Hambiswiritano, Timbhoni teto ta tiyiseka leswaku ‘Xikwembu xi ta ti lwela.’ Phela, lava va xanisiwaka hikwalaho ka vupfumeri bya vona va swi vone hi ku phindha-phindha leswaku Yehovha u hlamula swikhongelo swa vona ivi a ‘pfilunganya makungu’ ya valala lava nga ni matimba. Hambi ku ri ematikweni lawa ntirho wa Mfumo wu yirisiweke eka wona, Vakreste va kuma tindlela ta ku hambeta va chumayela mahungu lamanene. Tanihi leswi vaaki va le Yerusalema va cinceke matirhelo ya vona, kutani Timbhoni ta Yehovha namuntlha ti cinca ndlela leyi ti chumayelaka ha yona hi vutlhari loko ti hlaseriwa. Ina, ti papalata ku tirhisa matlhari ya xiviri. (2 Vakorinto 10:4) Hambiloko xiyimo xi bihile, a ti tshiki ku chumayela. (1 Petro 4:16) Ku hambana ni sweswo, vamakwerhu volavo lava nga ni vurhena va “hambeta [va] hlula swo biha hi leswinene.”
“Tana, A Hi Hlangane”
12, 13. (a) Hi rihi rhengu leri vakaneti va Nehemiya va ri tirhiseke? (b) Ha yini Nehemiya a arile loko valala vakwe va n’wi rhambile leswaku a ya hlangana na vona?
12 Loko valala va Nehemiya va vona leswaku nhlaselo wa vona lowu kongomeke wu be hansi, va tirhise tindlela leti tumbeleke swinene ta ku lwisana na yena. Kahle-kahle va ringete marhengu manharhu. Hi wahi marhengu ya kona?
13 Xo sungula, valala va Nehemiya va ringete ku n’wi kanganyisa. Va n’wi byele va ku: “Tana, a hi hlangane eswimitanini swa rivala ra Ono.” Rivala ra Ono a ri ri exikarhi ka Yerusalema na Samariya. Kutani valala va ringete ku yenga Nehemiya leswaku a hlangana na vona exikarhi ka miti leyi leswaku va ahlula timholovo ta vona. A swi ta olova leswaku Nehemiya a tibyela leswi: ‘Leyi i mhaka yo twala. Swa antswa ku kanerisana ku ri ni ku lwa.’ Kambe Nehemiya u arile. U hlamusele xivangelo xa kona a ku: “A va boha makungu ya ku ndzi endla swo biha.” U ma vone kahle mano ya vona kutani a nga pfumelanga ku kanganyisiwa. U byele vakaneti vakwe ka mune a ku: “A ndzi swi koti ku rhelela. Ha yini ntirho wu fanele wu yima mina ndzi suka ndzi rhelela ndzi ta eka n’wina?” Matshalatshala ya valala ya ku hambukisa Nehemiya ma fane ni nyuku wa mbyana wo helela evoyeni. Yena u veke mianakanyo yakwe entirhweni wo aka.—Nehemiya 6:1-4.
14. Nehemiya u va angule njhani vahehli vakwe?
14 Xa vumbirhi, valala va Nehemiya va ringete ku haxa mavarivari, va phyarheka Nehemiya hi swihehlo swa mavunwa swa ku “kunguhata ku xandzuk[ela]” Hosi Atazekiseki. Va tlhele va rhamba Nehemiya va ku: “A hi kanerisane.” Nehemiya u tlhele a ba ehansi hi nenge a ala, hikuva a a vona xikongomelo xa valala. Nehemiya u te: “Hinkwavo ka vona a va ringeta ku hi chavisa, va ku: ‘Mavoko ya vona ma ta tsana kutani ntirho a wu nge endliwi.’” Hambiswiritano, Nehemiya u bakanyele xihehlo xa valala vakwe etlhelo a ku: “Swilo leswi u swi vulaka a swi endliwanga, kambe u tisungulela swona embilwini ya wena.” Nakambe, Nehemiya u kombele Yehovha leswaku a n’wi seketela, a khongela a ku: “Tiyisa mavoko ya mina.” A a tshemba leswaku Yehovha u ta n’wi pfuna ku lwisana ni rhengu leri ro biha kutani a ya emahlweni ni ntirho wo aka.—Nehemiya 6:5-9.
15. Hi xihi xiringanyeto lexi vuriweke hi muprofeta un’wana wa mavunwa, naswona ha yini Nehemiya a nga xi amukelanga?
15 Xa vunharhu, valala va Nehemiya va tirhise muxengi, ku nga Muisrayele la vuriwaka Xemaya, leswaku a ringeta ku yenga Nehemiya a tlula Nawu wa Xikwembu. Xemaya u byele Nehemiya a ku: “A hi hlangane endlwini ya Xikwembu xa ntiyiso hi nkarhi lowu hi nga ta twanana ha wona, endzeni ka tempele, a hi pfale tinyangwa ta tempele; hikuva va tela ku ku dlaya.” Xemaya u vule leswaku valala va Nehemiya a va lava ku n’wi dlaya kambe yena a nga n’wi ponisa hi ku n’wi tumbeta etempeleni. Hambiswiritano, Nehemiya a a nga ri muprista. Ku tumbela endlwini ya Xikwembu a ku ta va xidyoho. Xana a a ta tlula Nawu wa Xikwembu leswaku a ponisa vutomi byakwe? Nehemiya u te: “Xana i mani munhu la fanaka na mina la nga nghenaka etempeleni kutani a hanya? A ndzi nge ngheni!” Ha yini Nehemiya a nga phasiwanga hi ntlhamu lowu a a rhiyeriwe wona? Hikuva a a swi tiva leswaku hambileswi Xemaya a a ri Muisrayele-kulobye, “a ku nga ri Xikwembu lexi n’wi rhumeke.” Phela, muprofeta wa ntiyiso a a nga ta n’wi kucetela leswaku a tlula Nawu wa Xikwembu. Kutani Nehemiya u tlhele a ala ku hluriwa hi swifamona leswi swa timbilu to biha. Endzhakunyana ka sweswo u vikile a ku: “Hi ku famba ka nkarhi rirhangu ri hela hi siku ra vu-25 ra Elulu, hi masiku ya 52.”—Nehemiya 6:10-15; Tinhlayo 1:51; 18:7.
16. (a) Hi fanele hi langutana njhani ni vanghana va mavunwa, vahehli va mavunwa ni vamakwerhu va mavunwa? (b) U swi kombisa njhani leswaku u ala ku landzula vupfumeri bya wena ekaya, exikolweni kumbe entirhweni?
16 Ku fana na Nehemiya, na hina hi nga langutana ni vakaneti lava nga vanghana va mavunwa, vahehli va mavunwa ni vamakwerhu va mavunwa. Van’wana va nga hi yenga leswaku hi titsetselela. Va nga ringeta ku hi tiyisekisa leswaku loko hi tirhela Yehovha hi pima, hi nga kota ku kuma swo tala emisaveni. Kambe, tanihi leswi Mfumo wa Xikwembu wu taka ku sungula evuton’wini bya hina, a hi nge pfumeli ku endla sweswo. (Matewu 6:33; Luka 9:57-62) Nakambe vakaneti va hi phyarheka hi swihehlo swa mavunwa. Ematikweni man’wana hi lumbetiwa hi leswaku hi tisa khombo eTikweni, ku fana na Nehemiya loko a lumbetiwa hileswaku u pfukela hosi. Swihehlo swin’wana swi kumiwe swi ri mavunwa etihubyeni ta vuavanyisi. Kambe hambi ko endleka yini exiyin’weni ha xin’we, hi khongelela leswaku Yehovha a kongomisa timhaka hi ku ya hi ku rhandza ka yena. (Vafilipiya 1:7) Van’wana lava nga hi kanetaka ku nga va lava va tiendlaka onge va tirhela Yehovha. Tanihi leswi Nehemiya a rhiyeriweke ntlhamu hi Muyuda wa ka vona leswaku a tlula Nawu wa Xikwembu ivi a ponisa vutomi byakwe, kutani vagwinehi lava a va ri Timbhoni va nga ringeta ku hi kucetela leswaku hi dyoha hi ndlela yo karhi. Kambe hi fanele hi lwisana ni vagwinehi hikuva ha swi tiva leswaku vutomi bya hina a byi ponisiwi hi ku tlula milawu ya Xikwembu, kambe hi ku yi hlayisa! (1 Yohane 4:1) Ina, Yehovha a nga hi pfuna ku hlula vubihi bya mixaka hinkwayo.
Ku Chumayela Mahungu Lamanene Hambiloko Hi Langutane Ni Leswo Biha
17, 18. (a) Sathana ni valandzeri vakwe va ringeta ku fikelela yini? (b) Wena u tiyimisele ku endla yini, naswona ha yini?
17 Rito ra Xikwembu ri vula leswi landzelaka malunghana ni vamakwavo va Kreste lava totiweke: “Va . . . hlule [Sathana] hikwalaho ka rito ra ku nyikela ka vona vumbhoni.” (Nhlavutelo 12:11) Hikwalaho, ku hlula Sathana loyi a nga muvangi wa leswo biha ku fambisana hi ku kongoma ni ku chumayela rungula ra Mfumo. A swi hlamarisi leswi Sathana a lwaka ni masalela ya vatotiwa ni “ntshungu lowukulu” hi ku pfurhetela nkaneto!—Nhlavutelo 7:9; 12:17.
18 Hilaha hi voneke hakona, hi nga kanetiwa hi marito, hi minxungeto ya ku vavisiwa kumbe hi tindlela leti tumbeleke. Ku nga khathariseki leswaku hi kanetiwa hi ndlela yihi, i nchumu wun’we ntsena lowu Sathana a lavaka wona—ku nga ku yimisa ntirho wo chumayela. Kambe u ta wa mapa hikuva vanhu va Xikwembu va tiyimisele ku “hambeta [va] hlula swo biha hi leswinene,” ku fana na Nehemiya wa le minkarhini ya khale. Sweswo va ta swi endla hi ku hambeta va chumayela mahungu lamanene ku fikela loko Yehovha a vula leswaku ntirho se wu endliwile!—Marka 13:10; Varhoma 8:31; Vafilipiya 1:27, 28.
[Nhlamuselo ya le hansi]
^ par. 2 Leswaku u twisisa vuxokoxoko bya swiendlakalo sweswo, hlaya Nehemiya 1:1-4; 2:1-6, 9-20; 4:1-23; 6:1-15.
Wa Tsundzuka Xana?
• I nkaneto wa muxaka muni lowu malandza ya Xikwembu ma langutaneke na wona enkarhini lowu hundzeke, ni lowu Vakreste va namuntlha va langutanaka na wona?
• A xi ri xihi xikongomelo-nkulu xa valala va Nehemiya, naswona hi xihi xikongomelo xa valala va Xikwembu namuntlha?
• Hi nga hambeta njhani hi hlula leswo biha hi leswinene namuntlha?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 29]
Tidyondzo Leti Kumekaka eBukwini Ya Nehemiya
Malandza ya Xikwembu ma langutana ni
• ku hlekuriwa
• ku xungetiwa
• vukanganyisi
Vakanganyisi ku nga va
• vanghana va mavunwa
• vahehli va mavunwa
• vamakwerhu va mavunwa
Malandza ya Xikwembu ma hlula leswo biha hi
• ku hambeta ma endla ntirho lowu Xikwembu xi ma nyikeke wona
[Xifaniso lexi nga eka tluka 27]
Nehemiya ni vatirhi-kulobye va pfuxe rirhangu ra Yerusalema hambiloko va langutane ni nkaneto
[Xifaniso lexi nga eka tluka 31]
Vakreste va ntiyiso va chumayela mahungu lamanene va nga chavi nchumu