“Famba U Ya Hlamba eXidziveni Xa Silowama”

ENDZHAKU ka loko Yesu a tote wanuna wa bofu hi vumba byo tsakama ematihlweni, u te eka yena: “Famba u ya hlamba exidziveni xa Silowama.” Wanuna yoloye u endle tano kutani “a vuya se a vona.” (Yohane 9:6, 7) Xidziva xa Silowama a xi ri kwihi? Vuyimburi bya sweswinyana byi nyikela rungula lerintshwa malunghana ni ndhawu leyi xidziva lexi a xi ri eka yona.

Vavalangi vo tala va endzele ndhawu yin’wana eYerusalema leyi vuriwaka Xidziva xa Silowama, va anakanya leswaku hi xona hakunene xidziva lexi ku vulavuriwaka ha xona eka Yohane 9:7. Ndhawu yoleyo yi kumeka emakumu ka muhocho wa Hezekiya—muhocho wa mati lowu leheke timitara ta 530, lowu akiweke hi lembe-xidzana ra vunhungu B.C.E. Kambe xidziva lexi i xa lembe-xidzana ra vumune C.E. Xi akiwe hi lava tivulaka Vakreste va le Byzantium, lava hi xihoxo a va ehleketa leswaku xidziva lexi ku vulavuriweke ha xona eka Evhangeli ya Yohane a xi kumeka emakumu ka muhocho lowu.

Hambiswiritano, hi 2004 vativi va vuyimburi va kume nchumu lowu va gimeteke hileswaku a ku ri Xidziva xa Silowama lexi a xi ri kona loko Yesu a ri laha misaveni. Xi kumeka kwalomu ka timitara ta 100 edzonga-vuxa bya ndhawu leyi hi xihoxo a ku ehleketiwa leswaku a yi ri Xidziva xa Silowama. Va xi tshubule njhani? Valawuri va doroba rolero a va lava ku lunghisa phayiphi ya nkululu ya kwalaho, kutani va rhumele vatirhi ni switirho leswikulu. Mutivi wa vuyimburi loyi a a tirha ekusuhi ni ndhawu yoleyo u hlalele loko va ri karhi va cela kutani a vona ku humelela switepisi swimbirhi. Ntirho wu yimisiwile, kutani Valawuri va le Israyele va Swilo swa Khale va pfumerile leswaku ndhawu yoleyo yi ceriwa. Tlhelo rin’wana ra xidziva leri leheke kwalomu ka timitara  ta 70 ni tikhona timbirhi se a swi ceriwile.

Swingwece swin’wana leswi kumiweke loko ku ceriwa a swi tirhisiwa hi lembe ra vumbirhi, ra vunharhu ni ra vumune ra ku pfukela ka Vayuda mfumo wa Rhoma. Ku pfukela koloko ku endleke exikarhi ka 66 na 70 C.E. Swingwece sweswo swi nyikela vumbhoni bya leswaku xidziva lexi xi tirhisiwe ku fikela hi 70 C.E. loko muti wa Yerusalema wu lovisiwa hi Varhoma. Magazini wa Biblical Archaeology Review wu gimeta hi ku: “Hikwalaho xidziva lexi xi tirhisiwe ku fikela loko ku hela ku pfukela, endzhaku ka sweswo a xa ha tirhisiwanga. Ndhawu leyi, leyi kumekaka endhawini leyi nga ehansi eYerusalema hinkwayo, a ya ha tlhelanga yi akiwa ku fikela enkarhini wa mfumo wa Byzantine. Lembe ni lembe timpfula ta xixika leti a ti khulukela enkoveni a ti endla leswaku xidziva lexi xi tala hi ndzhope. Naswona endzhaku ka ku lovisiwa ka muti hi Varhoma, xidziva lexi a xa ha tlhelanga xi basisiwa. Eka malembe-xidzana lama hundzeke, ndzhope wu ye emahlweni wu hlengeletana kutani hakatsongo-tsongo xidziva lexi xi nyamalarile. Vativi va vuyimburi va xi kume endhawini leyi nga endlaka timitara tinharhu ta ndzhope ehansi etindhawini to karhi.”

Ha yini swichudeni swa Bibele leswi tiyimiseleke swi lava ku tiva lomu Xidziva xa Silowama a xi ri kona? Hikuva leswi swi swi pfuna ku twisisa kahle ndlela leyi ndhawu ya le Yerusalema a yi ri xiswona hi lembe-xidzana ro sungula, leyi hakanyingi ku vulavuriwaka ha yona eka swiviko swa Evhangeli swa vutomi ni vutirheli bya Yesu.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]

Xidziva xa Silowama lexi xa ha ku tshuburiwaka

[Xihlovo Xa Kona]

© 2003 BiblePlaces.com