Yonathani—“U Tirhe Ni Xikwembu”

N’WANA wa hosi yo sungula ya le Israyele a a endzele mubaleki loyi a a tumberile. U byele mubaleki loyi a ku: “U nga chavi; hikuva voko ra Sawulo tatana a ri nge ku kumi, wena u ta va hosi ya Israyele, mina ndzi ta va wa vumbirhi eka wena.”—1 Samuwele 23:17.

Muendzi loyi a ku ri Yonathani; kasi mubaleki a ku ri Davhida. Loko Yonathani a a nga fanga endzhakunyana ka kwalaho, a a ta va a ve xandla xa Davhida.

Vunghana bya Yonathani na Davhida a byi hlamarisa. Entiyisweni, Yonathani a a ri wanuna la hlamarisaka. Vanhu va le nkarhini wa yena na vona a va n’wi teka tano, hikuva va vule leswi malunghana na yena: “U tirhe ni Xikwembu.” (1 Samuwele 14:45) Ha yini va vule marito lawa? Yonathani a a ri ni timfanelo tihi? Naswona mhaka ya vutomi bya yena i ya nkoka ku fikela kwihi eka wena?

Vaisrayele ‘A Va Ri Mahlomulweni Lamakulu’

Loko Bibele yi sungula ku vulavula hi Yonathani, Vaisrayele a va ri “mahlomulweni lamakulu.” Vafilisita a va phange tiko ra vona naswona va va sivele leswaku va nga tisirheleli.—1 Samuwele 13:5, 6, 17-19.

Hambiswiritano, Yehovha u vule leswaku a a nga ta va fularhela vanhu va yena, naswona Yonathani a a tiyiseka hi sweswo. Xikwembu a xi vule marito lawa malunghana na Sawulo tata wa yena: “U fanele a ponisa vanhu va mina evokweni ra Vafilisita.” Yonathani a a ma tshemba marito wolawo. U tshame a hlula Vafilisita hi Vaisrayele va 1 000 lava a va ri ni swihlomo switsongo swinene. Sweswi a a lava ku herisa nxungeto wa Vafilisita hi ku helela.—1 Samuwele 9:16; 12:22; 13:2, 3, 22.

Nhlaselo Wo Hlamarisa

Yonathani u hlele ku ya hlasela govela ra Vafilisita leri a ri ri ekusuhi ni xinkobyana xa Mikimaxi. (1 Samuwele 13:23) Leswaku a fika eka rona a a fanele a tlhandluka a tirhisa “mavoko ni milenge.” Sweswo a swi n’wi hetanga matimba. Yonathani u kunguhate ku ya hlasela a ri ni murhwali wa swihlomo swakwe ntsena, kutani a ku eka yena: “Kumbexana Yehovha u ta hi tirhela, hikuva a ku na xihinga lexi sivelaka Yehovha leswaku a ponisa hi ku tirhisa vanhu vo tala kumbe hi vanhu va tsongo.”—1 Samuwele 14:6, 13.

Vaisrayele lavambirhi va lave xikombiso lexi humaka eka Yehovha. A va ta tivonakarisa eka vavanuna lava a va ri egoveleni. Loko Vafilisita va ku: “Yimani, mi nga fambi kukondza hi fika eka n’wina,” Yonathani ni murhwali wa swihlomo swakwe a va nga ta tlhandlukela eka vona. Kambe loko valala va ku: “Tlhandlukani mi ta lwa na hina,” sweswo a swi ta vula leswaku Yehovha a a ta endla leswaku Yonathani ni murhwali wa swihlomo swakwe va hlula. Yonathani a a tiyimisele ku ya lwa ni valala, ntsena loko a tiyiseka leswaku Xikwembu xi na yena.—1 Samuwele 14:8-10.

Vavanuna vambirhi a va ta ma sungula hi kwihi masocha hinkwawo lawa a ma ri egoveleni? Xana Yehovha a nga n’wi pfunanga Muavanyisi Ehudi loko a rhangele Vaisrayele ku ya lwa ni Vamowabu? Xana Xikwembu a xi vanga na Xamugari, xi n’wi endla a kota ku dlaya Vafilisita va 600 hi risungunu ra homu? Naswona xana Yehovha a nga nyikanga Samsoni matimba yo hlula Vafilisita a ri swakwe? Yonathani a a tiyiseka leswaku Xikwembu a xi ta n’wi pfuna na yena.—Vaavanyisi 3:12-31; 15:6-8, 15; 16:29, 30.

Loko Vafilisita va vona Vaisrayele lavambirhi, va huwelerile va ku: “Tlhandlukelani eka hina, hi ta mi komba lexi mi xi lavaka!” Yonathani ni murhwali wa swihlomo swakwe va tlhandlukile. Hi xivindzi va hlasele va tlhela va dlaya kwalomu ka masocha ya 20 ya valala, leswi endleke leswaku masocha lawa a ma ri egoveleni ma chava. Kumbexana Vafilisita a va ehleketa leswaku vavanuna lavambirhi a va landzeriwa hi tinhenha to tala ta Vaisrayele. Rungula ri vula leswaku endzhaku ka sweswo, “ku va ni ku chava . . . [exikarhi] ka vanhu hinkwavo va govela . . . misava yi sungula ku tsekatseka, a ku ri ku chava loku humaka eka Xikwembu.” Hikwalaho ka ku tsekatseka ka misava loku  vangiweke hi Xikwembu, ku ve ni mpfilumpfilu exikarhi ka Vafilisita, lerova “banga ra un’wana ni un’wana ri [lwe] ni munhu-kulobye.” Loko masocha ya Vaisrayele ma vona leswi, ma ve ni xivindzi. “Va [hambete] va dlaya Vafilisita ku sukela eMikimaxi ku ya eAyaloni,” va pfuniwa hi Vaisrayele lava a va tumberile ni lava a va yima ni Vafilisita.—1 Samuwele 14:11-23, 31.

A Kutsuriwa Hi Vanhu

Hi vuphukuphuku Hosi Sawulo u vule leswaku socha rin’wana ni rin’wana ra yena leri a ri ta dya swakudya va nga si hlula enyimpini, a ri fanele ri rhukaniwa. Hikwalaho ka swivangelo swo karhi, Yonathani a a nga yi tivi mhaka leyi. Yonathani u dyile. U nghenise nhonga ya yena exihlengeni xa vulombe kutani a nantswanyana vulombe. Swi le rivaleni leswaku byi n’wi nyike matimba yo hambeta a lwa kukondza nyimpi yi hela.—1 Samuwele 14:24-27.

Loko Sawulo a twe leswaku Yonathani u dyile, u lerise leswaku a dlayiwa. Yonathani a a nga ri chavi rifu. U te: “Hi mina loyi! A ndzi fe! . . . Kambe vanhu va byela Sawulo va ku: ‘Xana Yonathani u fanele a fa, yena la endleke ku ponisiwa loku lokukulu eIsrayele? A hi swinene! Leswi Yehovha a hanyaka, hambi ku ri nsisi wun’we wa nhloko yakwe a wu nge weli emisaveni; hikuva u tirhe ni Xikwembu esikwini leri.’ Hiloko vanhu va kutsula Yonathani, a nga fanga.”—1 Samuwele 14:38-45.

Nandza wa manguva lawa wa Xikwembu a nga lwi etinyimpini ta xiviri, kambe ku nga ha va ni minkarhi evuton’wini bya wena laha na wena u faneleke u va ni ripfumelo ni xivindzi. Swi nga ha tika ku endla leswinene loko munhu un’wana ni un’wana la nga ekusuhi na wena a endla leswi hoxeke. Hambiswiritano, Yehovha u ta ku tiyisa a tlhela a katekisa ku navela ka wena ku seketela mimpimanyeto ya yena leyinene. Swi nga ha lava xivindzi leswaku u endla xiavelo xo karhi enhlengeletanweni ya Yehovha, xo tanihi ku ndlandlamuxa vutirheli bya wena, ku amukela swiavelo leswintshwa, kumbe ku rhurhela laha ku nga ni xilaveko lexikulu xa vahuweleri va Mfumo. U nga ha tivutisa loko u ta swi kota ku xi endla xiavelo xexo. Kambe, tiyiseka leswaku u endla nchumu lowunene loko u tinyikela leswaku Yehovha a ku tirhisa hi ndlela leyi a vonaka yi fanerile. Tsundzuka Yonathani! “U tirhe ni Xikwembu.”

Yonathani Na Davhida

Endzhaku ka malembe ya 20, Goliyadi nhenha ya Vafilisita u tlhontlhe vuthu ra Vaisrayele, kambe Davhida u n’wi dlayile. Hambileswi Yonathani a a ri nkulu eka Davhida hi malembe ya 30, a ku ri ni swilo swo tala leswi a va fana ha swona. * Xivindzi lexi Yonathani a xi kombiseke eMikimaxi xi kombisiwe na hi Davhida. Xa nkoka swinene, Davhida a a ri ni ripfumelo leri fanaka eka matimba lama ponisaka ya Yehovha, leswi n’wi endleke a kota ku jamelana na Goliyadi hi xivindzi loko Vaisrayele lavan’wana hinkwavo va chave ku ya lwa na yena. Hikwalaho “moya-xiviri wa Yonathani wu namarhelana ni moya-xiviri wa Davhida, Yonathani a sungula ku n’wi rhandza kukota moya-xiviri wakwe.”—1 Samuwele 17:1–18:4.

Hambileswi xivindzi xa Davhida xi endleke Hosi Sawulo a n’wi teka tanihi nala wa yena, Yonathani a nga n’wi vondzokanga nikatsongo Davhida. Yena na Davhida va ve vanghana lavakulu, naswona swi nga ha endleka leswaku loko va chululelana ta le mbilwini, Davhida u byele Yonathani hi ta ku totiwa ka yena leswaku a va hosi leyi nga ta landzela ya  le Israyele. Yonathani a a xi xixima xiboho xa Xikwembu.

Loko Hosi Sawulo a byele n’wana wa yena ni malandza ya yena leswaku u lava ku dlaya Davhida, Yonathani u xalamukise Davhida. Yonathani u khorwise Sawulo leswaku Davhida a nge n’wi endli nchumu. Entiyisweni, Davhida a a nga dyanga nchumu xa hosi! Xana Davhida a a nga vekanga vutomi bya yena ekhombyeni a jamelana na Goliyadi? Xikombelo xa Yonathani lexi humaka embilwini malunghana ni munghana wa yena loyi a a khomiwa hi ndlela yo biha xi verhamise Sawulo. Hambiswiritano, swi nga si ya kwihi hosi yi tlhelele eka makungu ya yona naswona yi tlhele yi ringeta ku dlaya Davhida, leswi endleke leswaku a boheka ku baleka.—1 Samuwele 19:1-18.

Yonathani u seketele Davhida hi ku tshembeka. Vanghana lavambirhi va hlanganile leswaku va kanela leswi a va fanele va swi endla. Leswi a a tshembekile eka munghana wa yena naswona a a ringeta ku tshembeka ni le ka tata wa yena, Yonathani u byele Davhida a ku: “A hi swinene! U nge fi.” Hambiswiritano, Davhida u byele Yonathani a ku: “Ku ni goza rin’we ntsena exikarhi ka mina ni rifu!”—1 Samuwele 20:1-3.

Yonathani na Davhida va endle rhengu ro vona makungu ya Sawulo. Loko hosi yo swi xiya leswaku Davhida a a nga ri kona etafuleni ra yona, Yonathani a a fanele a byela tata wa yena leswaku Davhida u kombele ku nga vi kona eswakudyeni leswaku a ya exitlhavelweni xa ndyangu wa ka vona. Loko Sawulo o hlundzuka, sweswo a swi ta va xikombiso xa leswaku wa n’wi venga Davhida. Yonathani u n’wi katekisile kutani a n’wi amukela tanihi hosi ya nkarhi lowu taka, a ku: “Onge Yehovha a nga va na wena hilaha a veke na tatana hakona.” Va hlambanyelanile leswaku va ta endla hilaha va tshembisaneke hakona naswona va endle xiboho xa ndlela leyi Yonathani a a ta n’wi tivisa ha yona Davhida malunghana ni vuyelo bya rhengu ra vona.—1 Samuwele 20:5-24.

Loko Sawulo a vone leswaku Davhida a a nga ri kona, Yonathani u n’wi hlamuserile leswaku Davhida u n’wi komberile a ku: “Loko ndzi kume tintswalo ematihlweni ya wena, ndzi kombela u ndzi pfumelela ndzi nyenga leswaku ndzi ta vona vamakwerhu.” Yonathani a a nga chavi ku pfumela leswaku a a n’wi rhandza Davhida. Hosi yi hlundzuke swinene! Yi rhuketele Yonathani yi vula leswaku Davhida a a lava ku tekela n’wana wakwe vuhosi. Sawulo u lerise Yonathani leswaku a tisa Davhida eka yena a ta n’wi dlaya. Yonathani u te: “Ha yini a fanele a dlayiwa? Xana u endle yini?” Hi ku hlundzuka, Sawulo u hoxe fumu rakwe eka n’wana wa yena. Yonathani u kote ku baleka a nga vavisekanga kambe u twe ku vava swinene embilwini malunghana na Davhida.—1 Samuwele 20:25-34.

Yonathani u kombise vutshembeki lebyikulu! Hi ku ya hi langutelo ra vanhu, xinghana xakwe na Davhida a xi nga ta n’wi vuyerisa ngopfu kambe a a ta lahlekeriwa hi swo tala. Kambe Yehovha a a lerise leswaku Davhida a a ta va hosi a tlhandlama Sawulo, naswona leswi a a swi hlerile a swi ta vuyerisa Yonathani ni vanhu lavan’wana.

Ku Hambana Loku Vavaka

Yonathani u hlangane na Davhida exihundleni leswaku a ta n’wi byela timhaka. A swi ri erivaleni leswaku Davhida a a nga ha ta pfuka a veke nenge endlwini ya vuhosi ya Sawulo. Vavanuna lavambirhi va ririle va tlhela va vukarhana. Hiloko Davhida a famba a ya tumbela.—1 Samuwele 20:35-42.

Yonathani u tlhele a vonana na Davhida loko a balekele Sawulo a ya tumbela “emananga ya Sifi eHorexe.” Hi wona nkarhi wolowo laha Yonathani a khutazeke Davhida hi marito lawa: “U nga chavi; hikuva voko ra Sawulo tatana a ri nge ku kumi, wena u ta va hosi ya Israyele, mina ndzi ta va wa vumbirhi eka wena; Sawulo tatana na yena wa swi tiva sweswo.” (1 Samuwele 23:15-18) Endzhakunyana ka kwalaho, Yonathani na Sawulo va file enyimpini loko va lwa ni Vafilisita.—1 Samuwele 31:1-4.

Hinkwavo lava rhandzaka Xikwembu va fanele va anakanyisisa hi leswi endliweke hi Yonathani. Xana u pfa u nga swi tivi leswaku u ta namarhela mani u tshika mani? Kutani tsundzuka leswaku Sawulo u khutaze Yonathani leswaku a lava leswi nga ta vuyerisa yena ntsena. Hambiswiritano, Yonathani u fundzhe Yehovha hi ku titsongahata loku humaka embilwini ni hi xichavo naswona a a tsakile leswaku loyi Xikwembu xi n’wi hlawuleke a a ta va hosi leyi nga ta landzela ya Israyele. Ina, Yonathani u seketele Davhida naswona a a tshembekile eka Yehovha.

Yonathani a a ri ni timfanelo letinene ngopfu. Ti tekelele! Kutani marito lawa vanhu va ma vuleke eka Yonathani va ta ma vula ni le ka wena va ku: “U tirhe ni Xikwembu.”—1 Samuwele 14:45.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso eka tluka 19]

Yonathani a a nga n’wi vondzoki Davhida