‘Tiambexeni Mianakanyo Yo Titsongahata’

WANUNA loyi a a huma emutini lowu dumeke. U ve ni lunghelo ra ku velekiwa a ri muaka-tiko wa Rhoma kumbexana endyangwini lowu tivekaka swinene. Wanuna yoloye, Sawulo, u kume dyondzo ya le henhla leyi a yi kumeka hi lembe-xidzana ro sungula C.E. A a vulavula tindzimi timbirhi kumbe ku tlula, naswona a a ri wa ntlawa lowu tivekaka ngopfu wa vukhongeri bya Vayuda—ku nga Vafarisi.

Sawulo u fanele a kule a ri karhi a va langutela ebodlheleni vanhu lava tolovelekeke ni ku tiendla n’wavunene. (Luka 18:11, 12; Mintirho 26:5) Vanakulobye va Sawulo va Vafarisi a va ri na moya wa ku titlakusa ni ku rhandza swikhundlha swa le henhla ni ku tlhomiwa-tinsiva. (Matewu 23:6, 7; Luka 11:43) Ku dzumba ni vanhu vo tano swi nga va swi endle leswaku Sawulo a va ni manyunyu. Ha swi tiva leswaku a a ri muxanisi la hisekaka wa Vakreste. Endzhaku ka malembe loko se a vuriwa muapostola Pawulo, u vule leswaku khale ka yena a a ri “musandzi ni muxanisi ni murhukani.”—1 Timotiya 1:13.

Ina, Sawulo u ve Mukreste, muapostola Pawulo, naswona vumunhu bya yena byi hundzuke hi ku helela. Tanihi Mukreste la nga muapostola, hi ku titsongahata u vule leswaku a a ri “munhu lontsongo eka vakwetsimi hinkwavo.” (Vaefesa 3:8) A a ri muevhangeli la humelelaka, kambe a nga tidzunisanga ha swona. Ematshan’weni ya sweswo, ku dzuneka hinkwako u ku yise eka Xikwembu. (1 Vakorinto 3:5-9; 2 Vakorinto 11:7) Pawulo hi yena loyi a tsundzuxeke Vakreste-kulobye a ku: “Tiambexeni xinakulobye lexikulu xa tintswalo, musa, mianakanyo yo titsongahata, ku rhula, ni ku va ni mbilu yo leha.”—Vakolosa 3:12.

Xana xitsundzuxo xexo xa tirha eka lembe-xidzana ra hina ra vu-21? Xana swa vuyerisa ku titsongahata? Xana hakunene ku titsongahata ku nga va xikombiso xa vurhena?

 Xana Muvumbi Wa Matimba Hinkwawo Wa Titsongahata?

Bulo rin’wana ni rin’wana ra ku titsongahata ri fanele ri kandziyisa langutelo ra Xikwembu hi mhaka leyi. Ha yini? Hikwalaho ka leswi a nga Hosi Leyikulu ni Muvumbi wa hina. Ku hambana na yena, hi fanele hi xiya ku tsana ka hina. Hi titshega ha yena. Wanuna wa vutlhari wa le nkarhini lowu hundzeke loyi vito rakwe ku nga Elihu, u te: “Loko ku ri Lowa Matimba Hinkwawo, a hi n’wi twisisi; u tlakukile hi matimba.” (Yobo 37:23) Hakunene, ku anakanyisisa hi vuako lebyikulu lebyi hi rhendzeleke swi endla hi titsongahata! Muprofeta Esaya u endle xirhambo a ku: “Tlakuselani mahlo ehenhla mi vona. I mani loyi a tumbuluxeke swilo leswi? Hi Loyi a humesaka vuthu ra swona hi nhlayo ya swona, hinkwaswo u swi vitana hi vito. Hikwalaho ka ku tala ka matimba lamakulu, nileswi a nga ni ntamu lowukulu, ku hava ni xin’we xa swona lexi pfumalekaka.”—Esaya 40:26.

Hambileswi Yehovha Xikwembu a nga ni matimba hinkwawo, wa titsongahata. Hosi Davhida u khongele eka yena a ku: “U ta ndzi nyika xitlhangu xa wena xa ku ponisa, ku titsongahata ka wena ku ndzi endla ndzi va lonkulu.” (2 Samuwele 22:36) Xikwembu xa titsongahata hikwalaho ka leswi xi khathalaka hi vanhu va xiyimo xa le hansi lava ringetaka ku xi tsakisa, naswona xi va komba musa. Yehovha wa korhama, hi ndlela yo fanekisela a ri etilweni leswaku a ta tirhisana ni vanhu lava n’wi chavaka hi ku titsongahata.—Pisalema 113:5-7.

Ku tlula kwalaho, Yehovha u teka ku titsongahata ka vatirheli vakwe ku ri ka nkoka. Muapostola Petro u tsarile: “Xikwembu xi lwisana ni lava titlakusaka, kambe lava titsongahataka xi va nyika musa lowu nga faneriwiki.” (1 Petro 5:5) Malunghana ni langutelo ra Xikwembu hi ku tikurisa, mutsari wa Bibele u te: “Un’wana ni un’wana la tikurisaka embilwini i nchumu lowu nyenyetsaka eka Yehovha.” (Swivuriso 16:5) Hambiswiritano, xana ku titsongahata ku nga va xikombiso xa vurhena hi ndlela yihi?

Leswi Ku Titsongahata Swi Nga Riki Swona

Ku titsongahata a swi fani ni ku tsongahatiwa. Eminkarhini leyi hundzeke, etindhawini tin’wana munhu loyi a titsongahataka a a ri hlonga—munhu wa xiyimo xa le hansi, la xanisekaka, la hlomulaka mbilu. Ku hambana ni sweswo, Bibele yi kandziyisa leswaku mianakanyo yo titsongahata yi tisa ku dzuneka. Hi xikombiso, wanuna wo tlhariha u tsarile: “Ku titsongahata ni ku chava Yehovha swi tisa rifuwo, ku vangama ni vutomi.” (Swivuriso 22:4) Naswona eka Pisalema  138:6, ha hlaya: “Yehovha u tlakukile, hambiswiritano wa n’wi vona la titsongahataka; kambe la titlakusaka u n’wi tivela ekule.”

Ku titsongahata a swi vuli leswaku munhu a nga koti ku endla swo karhi. Hi xikombiso, Yesu Kreste a a nga si tshama a kaneta leswaku a a ri N’wana wa Yehovha la tswariweke a ri swakwe, naswona a nga endlanga onge vutirheli bya yena emisaveni a byi nga ri bya nkoka. (Marka 14:61, 62; Yohane 6:51) Hambiswiritano, Yesu u kombise ku titsongahata hi ku dzunisa Tata wakwe hikwalaho ka ntirho wa yena swin’we ni hi ku tirhisa matimba yakwe leswaku a pfuna van’wana ematshan’weni yo va fuma ni ku va tshikilela.

Xikombiso Xa Vurhena

Handle ko kanakana, Yesu Kreste a a tiveka eka vanhu va le nkarhini wa yena “hi mintirho ya matimba.” (Mintirho 2:22) Kambe, eka van’wana a a ri “xisiwana evanhwini.” (Daniyele 4:17) A nga hanyanga hi ku titsongahata ntsena kambe u tlhele a dyondzisa hi ku phindha-phindha nkoka wa ku titsongahata. (Luka 9:48; Yohane 13:2-16) Hambiswiritano, ku titsongahata ka yena a ku n’wi endlanga a va la tsaneke. A a ri na xivindzi loko a lwela vito ra Tata wakwe ni loko a hetisisa vutirheli bya yena. (Vafilipiya 2:6-8) EBibeleni, Yesu u hlamuseriwa tanihi nghala leyi nga ni vurhena. (Nhlavutelo 5:5) Xikombiso xa Yesu xi kombisa leswaku ku titsongahata ku fambisana ni vurhena.

Loko hi ri karhi hi lwela ku hlakulela ku titsongahata loku humaka embilwini, ha swi xiya leswaku swi lava matshalatshala lamakulu leswaku hi hanya hi mianakanyo yo titsongahata. Swi lava leswaku minkarhi hinkwayo hi titsongahatela ku endla ku rhandza ka Xikwembu ematshan’weni yo endla leswi hi vonaka leswaku swa hi olovela kumbe ku hluriwa hi mboyamelo wa nyama. Ku hlakulela ku titsongahata swi lava ku tiyimisela, hikuva leswaku hi kota ku tirhela Yehovha ni ku pfuna van’wana a hi fanelanga hi rhangisa swilaveko swa hina vini.

Vuyelo Bya Ku Titsongahata

Ku titsongahata swi katsa ku pfumala manyunyu. Matsalwa ma tirhisa xiga lexi nge “mianakanyo yo titsongahata” leswaku ma hlamusela ku titsongahata. (Vaefesa 4:2) Mianakanyo yo titsongahata yi endla leswaku hi languta swilo hi ndlela leyi faneleke—matimba ya hina ni ku tsana ka hina, ku humelela ka hina ni ku tsandzeka ka hina. Pawulo u nyikele ndzayo leyinene emhakeni leyi loko a ku: “Ndzi byela un’wana ni un’wana kwalaho exikarhi ka n’wina leswaku a nga tiehleketeleli ku tlula mpimo lowu a faneleke ku tiehleketelela ha wona; kambe a a ehlekete hi xikongomelo xo va ni mianakanyo leyi hlutekeke.” (Varhoma 12:3) Un’wana ni un’wana loyi a yingisaka ndzayo leyi wa titsongahata.

Nakambe hi kombisa ku titsongahata loko hi rhangisa swilaveko swa van’wana eka swa hina. Pawulo la huhuteriweke u tsundzuxe Vakreste a ku: “Mi nga endli nchumu hi ku kanetana kumbe hi ku tikurisa, kambe hi mianakanyo yo titsongahata mi teka van’wana va ri lava tlakukeke eka n’wina.” (Vafilipiya 2:3) Leswi a swi pfumelelana ni xileriso xa Yesu lexi yaka eka valandzeri va yena, lexi nge: “Lonkulu exikarhi ka n’wina u fanele ku va mutirheli wa n’wina. Mani na mani la titlakusaka u ta tsongahatiwa, naswona mani na mani la titsongahataka u ta tlakusiwa.”—Matewu 23:11, 12.

Ina, vanhu lava titsongahataka i va nkoka eka Xikwembu. Mudyondzisiwa Yakobo u kandziyise yinhla yoleyo loko a tsale a ku: “Titsongahateni emahlweni ka Yehovha, kutani u ta mi tlakusa.” (Yakobo 4:10) I mani loyi a nga swi laviki ku tlakusiwa hi Xikwembu?

Ku kayivela ka ku titsongahata ku vange mpfilumpfilu ni madzolonga exikarhi ka vanhu. Hi hala tlhelo, ku titsongahata ku tisa vuyelo lebyinene. Hi nga kuma ntsako wo amukeriwa hi Xikwembu.  (Mikiya 6:8) Hi nga kuma ku rhula ka mianakanyo hikuva un’wana ni un’wana loyi a titsongahataka u kuma ntsako ni ku eneriseka ku tlula munhu loyi a tikurisaka. (Pisalema 101:5) Ku tirhisana ka hina ni swirho swa ndyangu, vanghana, vatirhi-kulorhi ni van’wana swi ta olova ni ku tsakisa swinene. Lava va titsongahataka va papalata ku nga vi vanhu lava nga riki na xinghana ni ku va lava sindzisaka, ku nga moya lowu nga vangaka ku hlundzuka hi ku olova, ku dlaya vuxaka, ku va ni xikhomela ni mbitsi.—Yakobo 3:14-16.

Ina, ku hlakulela mianakanyo yo titsongahata i ndlela leyinene yo hlayisa vuxaka lebyinene ni vanhu van’wana. Swi nga hi pfuna ku langutana ni mintlhontlho ya misava leyi, leyi nga ni vutianakanyi ni moya wo phikizana. Hi mpfuno wa Xikwembu, muapostola Pawulo u swi kotile ku lwisana ni moya wa ku tikurisa lowu a a ri na wona eku sunguleni. Hilaha ku fanaka, hi fanele hi lwisana ni mboyamelo wun’wana ni wun’wana wa ku titlakusa kumbe wo anakanya leswaku hi va nkoka ku tlula vanhu van’wana. Bibele ya lemukisa: “Ku tinyungubyisa ku le kusuhi ni ku wa, ni moya lowu titlakusaka wu le kusuhi ni ku khunguvanyeka.” (Swivuriso 16:18) Loko hi landzela xikombiso ni ndzayo ya Pawulo, hi ta vona vutlhari byo ‘tiambexa mianakanyo yo titsongahata.’—Vakolosa 3:12.

[Xifaniso eka tluka 4]

Pawulo u kote ku hlula moya wa ku tikurisa

[Xifaniso eka tluka 5]

Ku va ni mianakanyo yo titsongahata swi hi pfuna ku hlayisa vuxaka lebyinene ni vanhu van’wana

[Mfungho wa Vini va Xifaniso eka tluka 7]

Anglo-Australian Observatory/David Malin Images