Xana Wa Phyuphyisa Eka Van’wana?

EMAKUMU ya le dzongeni ya Tintshava ta Anti-Lebanon leti nga nxaxamelo ku ni Ntshava ya Herimoni, leyi nga ni nhlohlorhi leyikulu leyi tlakukeke 2 814 wa timitara ehenhla ka vuandlalo bya lwandle. Minkarhi yo tala elembeni, nhlohlorhi ya ntshava ya Herimoni yi va yi funengetiwe hi gamboko, naswona leswi swi endla leswaku nkahelo lowu kufumelaka wa nivusiku lowu hundzaka ehenhla ka yona wu hundzuka mberha. Mberha leyi yi wela emirhini leyi tshamaka yi ri ya rihlaza ni leyi tswalaka mihandzu leyi nga etlhelo ka ntshava ni le mintangeni ya vhinya leyi nga evuandlalweni bya misava. Hi xixika le Israyele wa khale, mberha yoleyo leyi phyuphyisaka hi yona ntsena leyi a yi tsakamisa swimilana.

Eka risimu leri huhuteriweke hi Xikwembu, vun’we lebyi phyuphyisaka lebyi nga exikarhi ka vagandzeri va Yehovha byi fanisiwa ni “mberha ya Herimoni leyi welaka ehenhla ka tintshava ta Siyoni.” (Pisalema 133:1, 3) Tanihi leswi Ntshava ya Herimoni a yi vanga mberha leyi phyuphyisaka swimilana, hi nga phyuphyisa lava hi hlanganaka na vona. Hi nga swi endlisa ku yini sweswo?

Xikombiso Lexi Phyuphyisaka Xa Yesu

Yesu Kreste u va khumbe swinene vanhu van’wana. Hambi ku ri ku va swin’we na yena nkarhinyana a swi phyuphyisa. Hi xikombiso, Marka mutsari wa Evhangeli u ri: “[Yesu] a angarha vana, a va katekisa, a va tlhandleka mavoko.” (Marka 10:16) Vana lava va fanele va titwe va phyuphyile hakunene!

Hi vusiku bya yena byo hetelela a ri laha misaveni tanihi munhu wa nyama, Yesu u hlambise vadyondzisiwa va yena milenge. Ku titsongahata ka yena ku fanele ku khumbe timbilu ta vona. Kutani Yesu u va byele leswi: “Ndzi mi vekele ntila, leswaku, hilaha ndzi endleke hakona eka n’wina, na n’wina mi endla hakona.” (Yohane 13:1-17) Ina, na vona a va fanele va titsongahata. Hambileswi vaapostola va nga hatlangiki va swi twisisa leswi Yesu a a vula swona naswona endzhakunyana hi vusiku byebyo va sunguleke ku phikizana hileswaku i mani loyi a a ri lonkulu, Yesu a nga hlundzukanga. Ku ri na sweswo, u va lehisele mbilu a kanerisana na vona. (Luka 22:24-27) Hambiloko “a tseketseriwa, [Yesu] a nga tlheriselanga hi ku tseketsela.” Entiyisweni, “loko a xanisiwa, a nga xungetanga, kambe u hambete a tinyiketa eka loyi a avanyisaka hi ku lulama.” Xikombiso xa Yesu lexi phyuphyisaka xi fanele xi tekeleriwa.—1 Petro 2:21, 23.

Yesu u te: “Tlhandlekani joko ra mina ehenhla ka n’wina mi tlhela mi dyondza eka mina, hikuva ndzi ni moya wo rhula ni mbilu yo titsongahata, kutani mi ta kumela mimoya-xiviri ya n’wina ku phyuphya.” (Matewu 11:29) Anakanya u ri karhi u dyondzisiwa hi Yesu hi byakwe. Loko va n’wi twe a dyondzisa esinagogeni ya vona, lava a va tshama etikweni ra ka vona va hlamarile kutani va ku: “Xana munhu loyi u byi kume kwihi vutlhari ni mintirho leyi ya matimba?” (Matewu 13:54) Ku dyondza hi vutomi ni vutirheli bya Yesu swi nga hi dyondzisa swo tala malunghana ni ku phyuphyisa van’wana. A hi kambisiseni ndlela leyi Yesu a vekeke xikombiso lexi hlamarisaka ha yona hi mavulavulelo lama akaka ni hi ku pfuna van’wana.

Ku Vulavula Swilo Leswi Akaka

Swa olova swinene ku mbundzumuxa muako, kambe swa tika ku aka wun’wana. Nsinya wolowo wa nawu wa ku mbundzumuxa ni ku aka wa tirha ni le ka mavulavulelo ya hina. Leswi hi nga vanhu lava nga hetisekangiki, hinkwerhu ka hina  hi endla swihoxo. Hosi Solomoni u te: “A nga kona munhu la lulameke emisaveni la hambetaka a endla leswinene naswona a nga dyohiki.” (Eklesiasta 7:20) Swa olova ku vula swihoxo swa munhu un’wana kutani hi n’wi tseketsela. (Pisalema 64:2-4) Hi hala tlhelo, a swi olovi ku tshama hi ri karhi hi vula leswi akaka.

Loko Yesu a vulavula a a aka vanhu. U va phyuphyise hi tlhelo ra moya hi ku va byela mahungu lamanene ya Mfumo. (Luka 8:1) Yesu u tlhele a phyuphyisa lava veke vadyondzisiwa va yena hi ku va byela hi Tata wa yena wa le tilweni. (Matewu 11:25-27) A swi hlamarisi leswi vanhu a va ya eka Yesu hi vunyingi!

Hi hala tlhelo, vatsari ni Vafarisi a va nga khathali hi swilaveko swa vanhu van’wana. Yesu u te: “Va rhandza tindhawu leti hlawulekeke ngopfu eswilalelweni ni switshamo swa le mahlweni emasinagogeni.” (Matewu 23:6) Entiyisweni, a va va langutela ehansi vanhu lava tolovelekeke, va ku: “Ntshungu lowu wu nga wu tiviki Nawu i vanhu lava rhukaniweke.” (Yohane 7:49) Langutelo rero a ri nga phyuphyisi nikatsongo!

Leswi hi swi vulavulaka hakanyingi swi kombisa leswi hi swi anakanyaka ni ndlela leyi hi titwaka ha yona swin’we ni ndlela leyi hi va tekaka ha yona van’wana. Yesu u te: “Munhu lonene u humesa leswinene exumeni lexinene xa mbilu yakwe, kambe munhu wo homboloka u humesa leswi hombolokeke exumeni xakwe xo homboloka; hikuva nomu wakwe wu vulavula hi ku tala ka mbilu.” (Luka 6:45) Kutani, hi nga endla yini leswaku hi tiyiseka leswaku leswi hi swi vulaka swa va phyuphyisa van’wana?

Xin’wana lexi hi nga xi endlaka i ku rhanga hi anakanya hi nga si vulavula. Swivuriso 15:28 yi ri: “Mbilu ya lowo lulama ya anakanyisisa leswaku a ta hlamula.” Ku anakanyisisa koloko a ku fanelanga ku teka nkarhi wo leha. Loko ho rhanga hi anakanyisisa katsongo, hi nga swi vona loko vanhu va ta phyuphyisiwa hi leswi hi nga ta swi vula. Hi nga ha tivutisa: ‘Xana leswi ndzi nga ta swi vula swi ta kombisa rirhandzu? Xana i ntiyiso kumbe i mavarivari? Xana i “rito leri fikeke hi nkarhi wa kona”? Xana vanhu lava ndzi nga ta va byela swona swi ta va phyuphyisa swi tlhela swi va aka?’ (Swivuriso 15:23) Loko hi gimeta hi leswaku mhaka ya kona a yi tsakisi kumbe a yi aki, a hi tikarhateleni ku yi tshika. Ematshan’weni yo papalata ku vula swilo leswi nga tsakisiki, hi nga ha vulavula swilo leswi akaka ni leswi faneleke. Ku vulavula handle ko anakanya swi fana ni “ku tlhava ka banga,” kasi ku vulavula leswinene swa “horisa.”—Swivuriso 12:18.

Nchumu wun’wana lowu nga hi pfunaka i ku anakanyisisa hi leswi endlaka leswaku vapfumeri-kulorhi va va va risima emahlweni ka Xikwembu. Yesu u te: “Ku hava munhu loyi a nga taka eka mina handle ka loko Tatana, loyi a ndzi rhumeke, a n’wi koka.” (Yohane 6:44) Yehovha u vona timfanelo letinene eka nandza wa yena un’wana ni un’wana la tshembekaka—hambi ku ri lava hi vonaka onge vumunhu bya vona a byi twisiseki. Loko hi tikarhatela ku vona timfanelo ta vona letinene, hi ta va ni xivangelo xo vulavula kahle hi vona.

Pfuna Van’wana

Yesu a a xi twisisa kahle xiyimo xa lava tshikileriwaka. Phela, ‘loko a vone mintshungu u yi twele  vusiwana, hikuva a yi vavisiwile ni ku tsalangana ku fana ni tinyimpfu leti nga riki na murisi.’ (Matewu 9:36) Kambe Yesu a nga lo vona xiyimo xa vona lexi terisaka vusiwana ntsena; u endle swo karhi leswaku a va pfuna. U va rhambile: “Tanani eka mina, n’wina hinkwenu lava tirhaka hi matimba ni lava tikeriwaka, ndzi ta mi phyuphyisa.” U tlhele a va nyika xitiyisekiso lexi: “Joko ra mina ra olova ni ndzhwalo wa mina wa vevuka.”—Matewu 11:28, 30.

Namuntlha hi hanya “[eminkarhini] ya mangava leyi swi nonon’hwaka ku langutana na yona.” (2 Timotiya 3:1) Vanhu vo tala va tikeriwa hi “ku vilela ka mafambiselo lawa ya swilo.” (Matewu 13:22) Van’wana va tikeriwa hi ndzhwalo wa swiyimo leswi tshikilelaka swa vona vini. (1 Vatesalonika 5:14) Hi nga va phyuphyisa njhani lava pfumalaka? Ku fana na Kreste, hi nga va pfuna ku olovisa ndzhwalo wa vona.

Vanhu van’wana va lava ku rhula ndzhwalo wa vona hi ku vulavula hi swiphiqo swa vona. Loko vanhu lava nga ni gome va ta eka hina va lava mpfuno, xana ha tinyika nkarhi wa ku va yingiserisisa? Ku va muyingiseri la nga ni ntwela-vusiwana swi lava ku tikhoma. Swi katsa ku yingisa leswi munhu yoloye a swi vulaka, ematshan’weni ya ku anakanya hi ndlela leyi u nga ta hlamula ha yona kumbe ndlela leyi u nga ta tlhantlha xiphiqo ha yona. Loko hi yingiserisisa, hi n’wi languta ematihlweni hi tlhela hi n’wayitela loko swi fanerile, hi ta va hi kombisa leswaku ha khathala.

Evandlheni ra Vukreste, ku ni tindlela to tala leti hi nga khutazaka vapfumeri-kulorhi. Hi xikombiso, loko hi ya eminhlanganweni eHolweni ya Mfumo, hi nga lava vamakwerhu lava nga ni swiphiqo swa rihanyo. Minkarhi yin’wana leswi lavekaka leswaku hi va aka i ku tirhisa timinete ti nga ri tingani emahlweni kumbe endzhaku ka minhlangano leswaku hi va khutaza. Hi nga ha tlhela hi xiya leswaku i vamani lava nga riki kona eDyondzweni ya Buku ya Vandlha leyi hi hlanganyelaka eka yona. Kumbexana hi nga ha va bela riqingho hi va pfuxela kumbe hi va vutisa loko va lava hi va pfuna.—Vafilipiya 2:4.

Vakulu lava nga Vakreste va ni vutihlamuleri byo tika evandlheni. Hi nga va olovisela ndzhwalo wa vona hi ku va ni ntirhisano ni hi ku xi endla hi ku titsongahata xiavelo xin’wana ni xin’wana lexi hi nyikiwaka xona. Rito ra Xikwembu ra hi khutaza: “Yingisani lava rhangelaka exikarhi ka n’wina naswona mi titsongahata, hikuva va tshama va rindze mimoya-xiviri ya n’wina hikuva hi vona va nga ta hlamusela; leswaku va endla leswi hi ntsako ku nga ri hi ku vilela, hikuva leswi swi nga mi vavisa.” (Vaheveru 13:17) Hi nga phyuphyisa lava “ungamelaka hi ndlela leyinene” hi ku kombisa moya wa ku tinyikela.—1 Timotiya 5:17.

Hambeta U Vulavula Swilo Leswi Akaka U Tlhela U Pfuna Van’wana

Mberha leyi phyuphyisaka yi vangiwa hi mathonsi yo tala ya mati lama naka, lama tikombaka onge a ma humi helo. Hilaha ku fanaka, hakanyingi ku phyuphyisa van’wana a swi vangiwi hi ku va endlela nchumu wun’we lowukulu, kambe hi ku hambeta u va endlela swilo leswitsongo, minkarhi hinkwayo u kombisa timfanelo to fana ni leti Kreste a ti kombiseke.

Muapostola Pawulo u tsarile: “Mi va ni xinakulobye lexikulu erirhandzwini ra vumakwerhu. Vanani lavo rhanga eku xiximaneni.” (Varhoma 12:10) A hi tirhiseni ndzayo ya Pawulo. Onge hi nga va lava phyuphyisaka eka van’wana hakunene hi mavulavulelo ni hi swiendlo swa hina.

[Swifaniso eka tluka 16]

Mberha ya Ntshava ya Herimoni—yi hundzuka ndzhongo lowu phyuphyisaka swimilana

[Xifaniso eka tluka 17]

Muyingiseri la nga ni ntwela-vusiwana u phyuphyisa van’wana