Famba eTindleleni Ta Yehovha

“Wa tsaka un’wana ni un’wana la chavaka Yehovha, la fambaka etindleleni takwe.”—PS. 128:1.

1, 2. Ha yini hi tiyiseka leswaku swa koteka ku kuma ntsako?

MUNHU un’wana ni un’wana wa wu lava ntsako. Kambe handle ko kanakana wa swi tiva leswaku loko munhu a lava ntsako a swi vuli swona leswaku se u tsakile.

² Kambe swa koteka ku wu kuma ntsako. Pisalema 128:1 yi ri: “Wa tsaka un’wana ni un’wana la chavaka Yehovha, la fambaka etindleleni takwe.” Hi ta kuma ntsako loko hi gandzela Xikwembu hi endla ku rhandza ka xona hi ku famba etindleleni ta xona. Loko hi endla tano hi byihi vuyelo lebyi nga ta va kona eka mahanyelo ya hina ni le ka timfanelo leti hi ti kombisaka?

Tshembeka

3. Xana ku tshembeka ku fambisana njhani ni ku tinyiketela ka hina eka Xikwembu?

³ Lava chavaka Yehovha va tshembeka ku fana na yena. Yehovha u hetisise xitshembiso xin’wana ni xin’wana lexi a xi tshembiseke Vaisrayele va khale. (1 Tih. 8:56) Xitshembiso xa nkoka lexi hi nga xi endlaka eka Yehovha i ku tinyiketela eka yena, naswona lexi nga ta hi pfuna leswaku hi hetisisa xitshembiso lexi, i ku khongela minkarhi hinkwayo. Hi nga khongela ku fana na mupisalema Davhida, loyi a nga te: “Oho Xikwembu, . . . wena u yingise switshembiso swa mina leswi hlambanyiweke. . . . Ndzi ta yimbelelela vito ra wena miloti hi masiku,  leswaku ndzi hakela switshembiso swa mina leswi hlambanyiweke siku ni siku.” (Ps. 61:5, 8; Ekl. 5:4-6) Leswaku hi va vanghana va Xikwembu hi fanele hi tshembeka.—Ps. 15:1, 4.

4. Yefta ni n’wana wakwe wa nhwanyana va xi hetisise njhani xihlambanyo lexi a xi endleke eka Yehovha?

⁴ Eminkarhini ya Vaavanyisi va le Israyele, Yefta u hlambanyile leswaku loko Yehovha o n’wi pfuna a hlula Vaamoni, u ta nyiketa munhu la nga ta n’wi hlanganisa loko a vuya enyimpini a va “gandzelo ro hisiwa.” Munhu la n’wi hlanganiseke ku ve n’wana wa yena wa nhwanyana, loyi a tswariweke a ri swakwe. Hikwalaho ka ripfumelo eka Yehovha, Yefta ni n’wana wakwe la nga tekiwangiki va hetisise xihlambanyo lexi a xi endleke. Hambileswi ku nghenela vukati ni ku va ni vana a swi tekiwa swi ri swa nkoka le Israyele, n’wana wa Yefta wa nhwanyana u hlawule ku tshama a nga tekiwanga naswona u ve ni lunghelo ro endla ntirho wo kwetsima endhawini ya Yehovha yo kwetsima.—Vaav. 11:28-40.

5. Hana u kombise ku tshembeka hi ndlela yihi?

⁵ Hana, wansati la chavaka Xikwembu a a tshembeka. A a tshama ni nuna wakwe Elkana wa Mulevhi swin’we na Penina nsati lowun’wana, endhawini leyi nga ni tintshava ya Efrayimi. Penina a a ri ni vana vo hlayanyana naswona a a tseketsela Hana loyi a a ri mhika loko ndyangu wu ya etabernakeleni. Siku rin’wana, Hana u hlambanyile leswaku loko o tswala n’wana wa jaha u ta nyikela hi yena eka Yehovha. Swi nga si ya kwihi hiloko a tika a tswala n’wana wa jaha loyi a thyiweke vito ra Samuwele. Endzhaku ka loko Samuwele a lumuriwile, Hana u nyikele hi yena eka Xikwembu le Xilo, a n’wi nyika Yehovha “masiku hinkwawo ya vutomi byakwe.” (1 Sam. 1:11) Xisweswo u hetisise xihlambanyo xa yena hambileswi a a nga swi tivi leswaku u ta tlhela a kuma vana van’wana.—1 Sam. 2:20, 21.

6. Tixiko u swi kombise njhani leswaku wa tshembeka?

⁶ Mukreste la vuriwaka Tixiko wa lembe-xidzana ro sungula a a ri wanuna la tshembekaka tlhelo “mutirheli wo tshembeka.” (Kol. 4:7) Tixiko u fambe na muapostola Pawulo va suka eGrikiya va ya eMakedoniya, va tsemakanya va ya eAsia Minor kumbexana ni le Yerusalema. (Mint. 20:2-4) Swi nga ha endleka ku ri yena “makwerhu” loyi a pfuneke Tito ku tamela nyiko leyi a yi ta nyikiwa vapfumeri-kulobye lava pfumalaka le Yudiya. (2 Kor. 8:18, 19; 12:18) Loko Pawulo a khomiwa ro sungula le Rhoma, u rhume Tixiko murhumiwa la tshembekaka leswaku a yisa mapapila eka vapfumeri-kulobye va le Efesa ni va le Kolosa. (Efe. 6:21, 22; Kol. 4:8, 9) Loko a khomiwa ra vumbirhi le Rhoma, Pawulo u rhume Tixiko le Efesa. (2 Tim. 4:12) Loko na hina hi tshembeka, hi ta kuma swiavelo entirhweni wa Yehovha.

7, 8. Ha yini hi nga vulaka leswaku Davhida na Yonathani a va ri vanghana lavakulu?

⁷ Xikwembu xi langutele leswaku hi va vanghana lava tshembekaka. (Swiv. 17:17) Yonathani n’wana wa Hosi Sawulo u ve munghana wa Davhida. Loko Yonathani a twa leswaku Davhida u dlaye Goliyadi, “moya-xiviri wa Yonathani wu namarhelana ni moya-xiviri wa Davhida, Yonathani a sungula ku n’wi rhandza kukota moya-xiviri wakwe.” (1 Sam. 18:1, 3) Yonathani u hlevele Davhida loko Sawulo a lava ku n’wi dlaya. Endzhaku ka loko Davhida a balekile, Yonathani u tlhele a hlangana na yena kutani a endla ntwanano na yena. A ku sele katsongo Sawulo a dlaye Yonathani hikwalaho ka leswi a nga hlevela Davhida, kambe vanghana lavambirhi va tlhele va hlangana va tiyisa vunghana bya vona.  (1 Sam. 20:24-41) Loko va hlangana ro hetelela, Yonathani u endle leswaku Davhida a namarhela “Xikwembu.”—1 Sam. 23:16-18.

⁸ Yonathani u fele enyimpini loko ku lwiwa ni Vafilista. (1 Sam. 31:6) Davhida u yimbelele risimu ra xirilo a ku: “Ndzi karhatekile hikwalaho ka wena, makwerhu Yonathani, a wu rhandzeka ngopfu eka mina. Rirhandzu ra wena a ri ri rinene ngopfu eka mina ku tlula rirhandzu ra vavasati.” (2 Sam. 1:26) Davhida na Yonathani a va ri vanghana lavakulu.

‘Vana Ni Mianakanyo Leyi Titsongahataka’ Minkarhi Hinkwayo

9. Vaavanyisi ndzima 9 yi swi kombisa njhani leswaku i swa nkoka ku titsongahata?

⁹ Leswaku hi va vanghana va Xikwembu hi fanele hi ‘va ni mianakanyo leyi titsongahataka.’ (1 Pet. 3:8; Ps. 138:6) Nkoka wa ku titsongahata wu hlamuseriwe eka Vaavanyisi ndzima 9. Yohatama n’wana wa Gidiyoni u te: “Khale ka khaleni mirhi yi fambe yi ya tihlawulela hosi.” Ku vulavuriwe hi murhi wa mutlhwari, murhi wa nkuwa ni murhi wa vhinya. A yi fanekisela vanhu va xiyimo xa le henhla lava a va nga swi lavi ku fuma Vaisrayele-kulobye. Kambe murhi wa ndzhenga—lowu tshiveriwaka—a wu fanekisela vuhosi bya Abimeleke la tikukumuxaka, loyi a a ri mudlayi la lavaka ku tshikilela van’wana. Hambileswi ‘a veke hosana ya Israyele malembe manharhu,’ u fe swi nga languteriwanga. (Vaav. 9:8-15, 22, 50-54) I swinene ku ‘va ni mianakanyo leyi titsongahataka.’

10. I yini leswi u swi dyondzeke emhakeni ya Heroda loko a tsandzeke ku ‘dzunisa Xikwembu’?

¹⁰ Hi lembe-xidzana ro sungula C.E., ku ve ni ku himpfilitana exikarhi ka Hosi Heroda Agripa wa le Yudiya ni vaaki va le Tiri ni va le Sidoni, lava a va lava ku endla ku rhula na yena. Siku rin’wana, loko Heroda a ri karhi a vulavula na vona, va huwelerile va ku: “I rito ra xikwembu, a hi ra munhu!” Heroda a nga ku alanga ku dzunisiwa koloko, kutani u biwe hi ntsumi ya Yehovha ivi a fa ni manyunyu yakwe “hikuva a nga xi dzunisanga Xikwembu.” (Mint. 12:20-23) Ku vuriwa yini loko hi ri ni vuswikoti byo vulavula kumbe byo dyondzisa ntiyiso wa le Bibeleni? Hi fanele hi nkhensa Xikwembu hikwalaho ka leswi xi hi pfumelelaka ku swi endla.—1 Kor. 4:6, 7; Yak. 4:6.

Vana Ni Xivindzi Kutani U Tiya

11, 12. Mhaka ya Enoko yi swi kombisa njhani leswaku Yehovha u nyika malandza ya yena xivindzi ni matimba?

¹¹ Loko hi famba etindleleni ta Yehovha hi ku titsongahata, u ta hi nyika xivindzi ni matimba. (Det. 31:6-8, 23) Enoko, wanuna wa vunkombo ku suka eka Adamu, u fambe ni Xikwembu hi xivindzi hi ku lwela ku va la lulameke exikarhi ka vanhu vo homboloka va le nkarhini wa yena. (Gen. 5:21-24) Yehovha u tiyise Enoko leswaku a va ni xivindzi xo va byela rungula ra matimba hikwalaho ka mavulavulelo ni swiendlo swa vona swo homboloka. (Hlaya Yudha 14, 15.) Xana u na xona xivindzi xo twarisa ku avanyisa ka Xikwembu?

¹² Yehovha u avanyise vanhu lava nga n’wi chaviki hi Ndhambi ya le nkarhini wa Nowa. Kambe, vuprofeta bya Enoko bya hi khutaza, hikuva vanhu lava nga chaviki Xikwembu va le nkarhini wa hina va ta lovisiwa ku nga ri khale hi timiriyadi ta xona to kwetsima. (Nhlav. 16:14-16; 19:11-16) Yehovha u hlamula swikhongelo swa hina hi ku hi nyika xivindzi xo twarisa rungula ra yena, ku nga khathariseki leswaku ri vulavula hi ku avanyisa ka yena kumbe hi mikateko leyi a nga ta yi tisa ehansi ka Mfumo wakwe.

13. Ha yini hi tiyiseka leswaku Xikwembu xi nga hi nyika xivindzi ni matimba leswaku hi kota ku tiyisela ni ku hlula swiphiqo leswi tshikilelaka?

¹³ Leswaku hi kota ku tiyisela ni ku hlula swiphiqo leswi tshikilelaka hi fanele hi va ni xivindzi ni matimba lama humaka eka Xikwembu. Loko Esawu a teke vasati vambirhi va Vaheti, ‘va dyise vatswari va yena mbitsi, ku nga Isaka na Raveka.’ Raveka u kale a titshandza a ku: “Ndzi fike laha ndzi nyenyaka vutomi lebyi bya mina hikwalaho ka vana lava va Heti va vanhwanyana. Loko [n’wana wa hina] Yakobe o tshuka a teke nsati eka vana lava va Heti lava fanaka ni vana va vanhwanyana va tiko leri, xana vutomi byi ni mpfuno wihi eka mina?” (Gen. 26:34, 35; 27:46) Isaka u teke goza ro yisa Yakobe endhawini yin’wana leswaku a ya teka nsati exikarhi ka vanhu lava gandzelaka Yehovha. Hambileswi Isaka na Raveka a va nga ta swi cinca leswi endliweke hi Esawu, Xikwembu xi va nyike vutlhari, xivindzi ni matimba yo tshama va tshembekile eka xona. Loko hi khongelela mpfuno, Yehovha u ta hi pfuna.—Ps. 118:5.

14. Xinhwanyatana xa le Israyele xi kombise xivindzi hi ndlela yihi?

 ¹⁴ Endzhaku ka malembe-xidzana yo hlayanyana, xinhwanyatana xa Muisrayele xi endliwe hlonga hi mavuthu lama phangaka kutani xi ya tirha ekaya ka ndhuna ya vuthu ra Vasiriya, ku nga Namani loyi a a ri ni nhlokonho. Leswi a xi twe hi ta masingita lawa Xikwembu xi ma endleke hi ku tirhisa muprofeta Elixa, xi byele nsati wa Namani hi xivindzi xi ku: ‘Loko n’wini wa mina o ya le Israyele, muprofeta wa Yehovha a a ta n’wi tshungula nhlokonho ya yena.’ Namani u ye eIsrayele kutani a fika a tshunguriwa hi singita. (2 Tih. 5:1-3) Xinhwanyatana lexi xi va vekele xikombiso lexinene vantshwa lava titshegaka hi Yehovha leswaku va va ni xivindzi xo chumayela swichudeni-kulobye, vadyondzisi va vona ni van’wana!

15. Hi rihi goza leri kombisaka xivindzi leri tekiweke hi Obadiya mulanguteri wa yindlu ya Akabu?

¹⁵ Xivindzi lexi Xikwembu xi hi nyikaka xona xi hi pfuna leswaku hi tiyisela nxaniso. Anakanya hi Obadiya, mulanguteri wa yindlu ya Hosi Akabu, loyi a hanyeke enkarhini wa muprofeta Eliya. Loko Hosi ya Xisati Yezabele a lerise leswaku ku dlayiwa vaprofeta va Xikwembu, Obadiya u tumbete 100 wa vona ebakweni “hi mintlawa ya vanhu va 50.” (1 Tih. 18:13; 19:18) Xana u nga va na xona xivindzi xo pfuna Vakreste-kuloni lava xanisiwaka hilaha Obadiya a pfuneke vaprofeta va Yehovha hakona?

16, 17. Aristako na Gayo va endlise ku yini loko va xanisiwa?

¹⁶ Loko hi xanisiwa hi nga tiyiseka leswaku Yehovha u ta va na hina. (Rhom. 8:35-39) Erivaleni ra mintlangu ra le Efesa, Aristako na Gayo, vatirhi-kulobye na Pawulo va xungetiwe hi ntshungu wa vapfukeri va kwalomu ka magidi. Demetriyo, mufuri wa silivhere hi yena a pfurheteleke hasahasa leyi. Yena ni vafuri-kulobye va silivhere a va endla tindhumbha ta silivhere ta xikwembukati Artemi, naswona bindzu ra vona leri va ngheniselaka mali yo tala a ri ri ekhombyeni hikwalaho ka leswi ntirho wa Pawulo wo chumayela a wu endla leswaku vaaki vo tala va le mutini lowu, va tshika ku gandzela swikwembu swa hava. Ntshungu wu koka-kokele Aristako na Gayo erivaleni ra mintlangu wu ri karhi wu huwelela wu ku: “Artemi wa Vaefesa u nkulu!” Kumbexana Aristako na Gayo a va ehleketa leswaku va ta dlayiwa, hiloko mulanguteri wa muti a miyeta ntshungu wolowo.—Mint. 19:23-41.

¹⁷ Loko mhaka yo fana ni leyi a yi humelele wena, xana a wu ta tshika ku chumayela? A ku na nchumu lowu kombisaka leswaku Aristako na Gayo va ve matoya. Leswi Aristako a a huma eTesalonika, a a swi tiva leswaku ku chumayela ka vona mahungu lamanene swi nga ha endla leswaku va xanisiwa. Siku rin’wana ku ve ni hasahasa loko Pawulo a ri karhi a chumayela kwalaho. (Mint. 17:5; 20:4) Leswi Aristako na Gayo a va famba etindleleni ta Yehovha, u va nyike matimba ni xivindzi xo tiyisela nxaniso.

Ku Veka Tihlo eTimhakeni Ta Van’wana

18. Priska na Akhwila va ‘veke tihlo’ etimhakeni ta van’wana hi ndlela yihi?

¹⁸ Ku nga khathariseki leswaku hi le ku xanisiweni kumbe a hi le ku xanisiweni, hi fanele hi khathala hi Vakreste-kulorhi. Priska na Akhwila a va ‘veka tihlo’ etimhakeni ta van’wana. (Hlaya Vafilipiya 2:4.) Swi nga ha endleka leswaku mpatswa wolowo lowu nga xikombiso lexinene wu nyike Pawulo ndhawu yo tshama eka yona le Efesa, laha Demetriyo mufuri wa silivhere a pfurheteleke hasahasa leyi boxiweke hala henhla. Xiyimo xexo xi fanele xi endle leswaku Akhwila na Priska va ‘veka vutomi bya vona ekhombyeni’ hikwalaho ka Pawulo. (Rhom. 16:3, 4; 2 Kor. 1:8) Namuntlha, ku khathala hi vamakwerhu lava xanisiwaka swi hi endla leswaku hi va ni “vuxiyaxiya kukota tinyoka.” (Mat. 10:16-18) Hi endla ntirho wa hina hi vuxiyaxiya naswona a hi ma paluxi mavito ya vona kumbe rungula rin’wana eka lava va va xanisaka.

19. Hi swihi swilo leswinene leswi Dorkasi a swi endleleke van’wana?

 ¹⁹ Ku ni tindlela to hambana-hambana to veka tihlo etimhakeni ta van’wana. Vakreste van’wana va pfumala swilo swo karhi, kutani hi nga ha va nyika swona. (Efe. 4:28; Yak. 2:14-17) Evandlheni ra le Yopa ra lembe-xidzana ro sungula, a ku ri ni wansati la hananaka la vuriwaka Dorkasi. (Hlaya Mintirho 9:36-42.) Dorkasi “a a ri ni swiendlo swo tala leswinene naswona a a endla tinyiko to tala ta tintswalo” leti handle ko kanakana a ti katsa ku rhungela tinoni leti pfumalaka tinguvu. Loko a fa hi 36 C.E. u vangele tinoni toleto gome lerikulu. Xikwembu xi tirhise muapostola Petro leswaku a pfuxa Dorkasi eku feni, naswona swi nga ha endleka leswaku u hete vutomi bya yena hinkwabyo laha misaveni a ri karhi a chumayela mahungu lamanene hi ntsako ni ku endlela van’wana leswinene. Ha tsaka swinene leswi exikarhi ka hina ku nga ni vavasati vo tano va Vakreste lava nga riki na vutianakanyi!

20, 21. (a) Xikhutazo xi fambisana njhani ni ku khathala hi timhaka ta van’wana? (b) U nga endla yini leswaku u khutaza van’wana?

²⁰ Hi kombisa leswaku ha khathala hi van’wana hi ku va khutaza. (Rhom. 1:11, 12) Silasi mutirhi-kulobye na Pawulo a a khutaza swinene. Endzhaku ka loko kwalomu ka 49 C.E. ku endliwe xiboho malunghana ni mhaka ya ku yimba, huvo leyi fumaka eYerusalema yi rhume vanhu leswaku va yisa papila eka vapfumeri endhawini yo karhi. Silasi, Yudasi, Barnaba na Pawulo va ri yise eAntiyoka. Loko va fika kwalaho Silasi na Yudasi “va khutaze vamakwavo hi tinkulumo to tala va tlhela va va tiyisa.”—Mint. 15:32.

²¹ Endzhakunyana, Pawulo na Silasi va pfaleriwe ekhotsweni eFilipiya kambe va ntshunxiwile hikwalaho ka ku tsekatseka ka misava loku veke kona. Va fanele va tsakile leswi va chumayeleke ni loko va vone mulanguteri wa khotso ni vandyangu wa yena va va vapfumeri! Loko va nga si suka emutini wolowo, Silasi na Pawulo va khutaze vamakwerhu. (Mint. 16:12, 40) Ku fana na Pawulo na Silasi, ringeta ku khutaza van’wana hi tinhlamulo ta wena, tinkulumo ni hi ku hisekela ka wena ntirho wa nsimu. Naswona loko u ri ni ‘rito ro khutaza, ri vule.’—Mint. 13:15.

Hambeta u Famba eTindleleni Ta Yehovha

22, 23. Timhaka ta le Bibeleni ti nga hi vuyerisa njhani?

²² Hi fanele hi ti tlangela swinene timhaka ta xiviri leti tsariweke eRitweni ra Yehovha, “Xikwembu lexi swikhutazo hinkwaswo swi humaka eka xona.” (2 Kor. 1:3, Byington) Loko hi ta vuyeriwa eka mintokoto leyi, leswi hi swi dyondzaka eBibeleni hi fanele hi swi tirhisa evuton’wini bya hina kutani hi pfumela ku kongomisiwa hi moya lowo kwetsima wa Xikwembu.—Gal. 5:22-25.

²³ Ku anakanyisisa hi timhaka ta le Bibeleni swi ta hi pfuna leswaku hi kombisa timfanelo leti tsakisaka Xikwembu. Swi ta tiyisa vuxaka bya hina na Yehovha, loyi a hi nyikaka “vutlhari, vutivi ni ku tsaka.” (Ekl. 2:26) Hikwalaho ka sweswo, hi nga tsakisa mbilu ya Xikwembu leyi nga ni rirhandzu. (Swiv. 27:11) Onge hi nga tiyimisela ku endla tano hi ku hambeta hi famba etindleleni ta Yehovha.

U Nga Hlamula Njhani?

• U nga swi kombisa njhani leswaku wa tshembeka?

• Ha yini hi fanele hi va ‘ni mianakanyo leyi titsongahataka’?

• Timhaka ta le Bibeleni ti nga hi pfuna njhani leswaku hi va ni xivindzi?

• Hi nga veka tihlo etimhakeni ta van’wana hi tindlela tihi?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Xifaniso eka tluka 8]

Yefta wo tshembeka ni n’wana wa yena wa nhwanyana va hetisise xihlambanyo lexi a xi endleke, hambileswi a swi tika ku xi hetisisa

[Xifaniso eka tluka 10]

Vantshwa, mi dyondze yini eka xinhwanyatana xa Muisrayele?

[Xifaniso eka tluka 11]

Dorkasi a a va pfuna njhani Vakreste-kulobye?