I Yini Lexi Endlaka Vutomi Byi Va Ni Xikongomelo?

“Chava Xikwembu xa ntiyiso u hlayisa swileriso swa xona.”—EKL. 12:13.

1, 2. Hi nga vuyeriwa njhani hi ku kambisisa buku ya Eklesiasta?

ANAKANYA hi wanuna loyi a nga ni xin’wana ni xin’wana. I murhangeri la dumeke, i un’wana wa vanhu lava fumeke swinene emisaveni naswona u tlharihe swinene eka rixaka ra le nkarhini wa yena. Hambiswiritano, hambileswi a endleke swilo swo hambana-hambana entiyisweni wa ha tivutisa, ‘I yini lexi endlaka vutomi byi va ni xikongomelo?’

² Wanuna yoloye u hanye kwalomu ka malembe ya magidi manharhu lama hundzeke. Vito ra yena a ku ri Solomoni, naswona ebukwini ya Eklesiasta u hlamusela ndlela leyi a nga lavisisa ku eneriseka ha yona. (Ekl. 1:13) Hi nga dyondza swo tala eka leswi humeleleke Solomoni. Hakunene, vutlhari lebyi kumekaka ebukwini ya Eklesiasta byi nga hi pfuna leswaku hi tivekela tipakani leti nga ta endla hi va ni xikongomelo xa xiviri evuton’wini.

“Ku Hlongorisa Mheho”

3. Hi yihi mhaka ya nkoka malunghana ni vutomi bya vanhu leyi hinkwerhu ka hina hi faneleke hi langutana na yona?

³ Solomoni u vula leswaku Xikwembu xi tumbuluxe swilo swo tala swo saseka emisaveni—swilo swo hlamarisa swo tsakisa leswi nga hi phiriki. Hambiswiritano, hi vona ntumbuluko wutsongo wa Xikwembu hikuva vutomi bya hina byi kome ngopfu. (Ekl. 3:11; 8:17) Hilaha Bibele yi vulaka hakona, masiku lawa hi hanyaka wona a ma nyawuli naswona ma hundza hi ku hatlisa. (Yobo 14:1, 2; Ekl. 6:12) Mhaka leyi ya nkoka yi fanele yi hi susumetela ku hanya vutomi bya hina hi ndlela ya vutlhari. Sweswo a swi olovi hikuva misava ya Sathana yi nga ha hi kucetela ku endla swilo leswi hoxeke.

4. (a) Rito leri nge “vuhava” ri vula yini? (b) Hi swihi swilo leswi hi nga ta bula ha swona leswi vanhu va toloveleke ku swi hlongorisa?

⁴ Leswaku a kandziyisa khombo ra ku tlanga hi vutomi bya hina, Solomoni u tirhise rito “vuhava” minkarhi leyi nga vaka 30 ebukwini ya Eklesiasta. Rito ra Xiheveru leri hundzuluxeriweke ri va “vuhava” ri vula nchumu lowu nga pfuniki nchumu kumbe lowu nga riki wa nkoka. (Ekl. 1:2, 3) Minkarhi yin’wana Solomoni u tirhisa rito “vuhava” tanihi leri fambisanaka ni “ku hlongorisa mheho.” (Ekl. 1:14; 2:11) Swi le rivaleni leswaku hambi wo ringeta ku hlongorisa moya a wu nge wu khomi. Munhu un’wana ni un’wana loyi a ringetaka ku endla tano u to vuya ximandlamandla. Ku tivekela tipakani ta vuphukuphuku na swona swi ta heta munhu matimba. Vutomi bya le mafambiselweni lawa ya swilo byi kome ngopfu lerova a byi fanelanga byi tlangisiwa eka swilo leswi nga ta hi endla hi sala hi ri ximandlamandla. Hikwalaho, leswaku hi pfuniwa leswaku hi papalata ku endla xihoxo xolexo, a hi kambisiseni swikombiso swin’wana leswi nyikeriwaka hi Solomoni swa swilo leswi vanhu va toloveleke ku swi hlongorisa evuton’wini. Xo sungula hi ta kambisisa ku hlongorisa ntsako ni ku lava swilo leswi vonakaka. Endzhaku ka sweswo hi ta bula hi nkoka wa ku endla ntirho lowu tsakisaka Xikwembu.

Xana Ku Hlongorisa Ntsako Swi Ta Hi Endla Hi Tsaka?

5. Xana Solomoni a a ku lava kwihi ku eneriseka?

⁵ Ku fana ni vanhu vo tala namuntlha, Solomoni u ringete ku hlongorisa ntsako leswaku a ta kuma ku eneriseka. U ri: “Mbilu ya mina a ndzi  yi tsonanga hambi ku ri muxaka wun’we wa ku titsakisa.” (Ekl. 2:10) A a wu lava kwihi ntsako? Hi ku ya hi Eklesiasta ndzima 2, u ‘khanise nyama ya yena hi vhinyo’—a ri karhi a tikhoma—a tlhela a endla mintirho yo tanihi ku lunghisa rivala, ku pulana swigodlho, ku yingisela vuyimbeleri ni ku tiphina hi swakudya swo xawula.

6. (a) Ha yini swi nga hoxanga ku tiphina hi swilo leswinene evuton’wini? (b) Loko swi ta eka vuhungasi, ku fanele ku ringaniseriwa njhani?

⁶ Xana Bibele yi sola ku tiphina ni vanghana? Nikatsongo. Hi xikombiso, Solomoni u vula leswaku ku tiphina hi swakudya u tiwiserile endzhaku ko tirha hi matimba i nyiko leyi humaka eka Xikwembu. (Hlaya Eklesiasta 2:24; 3:12, 13.) Ku tlula kwalaho, Yehovha u rhamba vantshwa leswaku va ‘tsaka naswona mbilu ya vona yi va endlela leswinene’ hi ndlela ya nkoka. (Ekl. 11:9) Ha byi lava vuhungasi lebyinene. (Ringanisa na Marka 6:31.) Hambiswiritano, vuhungasi a byi fanelanga byi va wona nchumu wa nkoka evuton’wini bya hina. Ku ri na sweswo, vuhungasi byi fanele byi fana ni swirhelerisi loko hi heta ku dya, ku nga ri swakudya hi swoxe. U ta pfumela leswaku hambi wo dya swirhelerisi swo tanihi kwihi swo tsokombela, swi nga hatla swi ku phirha loko wo dya swona ntsena, naswona a swi nge ku xurhisi. Hilaha ku fanaka, Solomoni u swi xiyile leswaku loko munhu a hanyela ku titsakisa u va a “hlongorisa mheho.”—Ekl. 2:10, 11.

7. Ha yini hi fanele hi hlawula vuhungasi bya hina hi vukheta?

⁷ Ku tlula kwalaho, a hi vuhungasi hinkwabyo byi nga byinene. Byo tala byi ni khombo swinene—hi tlhelo ra moya ni le mahanyelweni. I vanhu va timiliyoni tingani lava veke ni gome lerikulu hikwalaho ka leswi a va ‘lava ku titsakisa,’ va tirhisa swidzidzirisi hi ndlela yo biha, va nwa byala ku tlula mpimo kumbe va gembula? Yehovha wa hi lemuxa hi musa leswaku loko hi pfumelela mbilu ya hina kumbe mahlo ya hina ma hi endla hi lava ku endla swilo leswi nga ni khombo, hi fanele hi langutela ku kuma vuyelo bya kona byo biha.—Gal. 6:7.

8. Ha yini swi ri swa nkoka ku anakanyisisa hi ndlela leyi hi hanyaka ha yona?

⁸ Ku tlula kwalaho, loko hi rhangisa ntsako evuton’wini wu ta hi sivela leswaku hi nga ha khathali hi timhaka ta nkoka swinene. Tsundzuka, vutomi byi hundza hi ku hatlisa naswona a ku na xitiyisekiso xa leswaku eka vutomi bya hina byo koma hi ta tshama hi hanye kahle naswona hi nga ri na swiphiqo. Hi yona mhaka Solomoni a yeke emahlweni a kombisa leswaku hi nga ha vuyeriwa swinene loko ho ya exilahlweni—ngopfu-ngopfu xa makwerhu la nga Mukreste loyi a a tshembekile—ku ri na ku ya “[endlwini] ya ku tsaka.” (Hlaya Eklesiasta 7:2, 4.) Ha yini? Loko hi ri karhi hi yingisele nkulumo ya xilahlo kutani hi anakanyisisa hi vutomi bya nandza wa Yehovha wo tshembeka loyi a feke, hi nga ha susumeteleka ku kambisisa ndlela leyi hina hi hanyaka ha yona. Hikwalaho, hi nga ha gimeta hileswaku hi fanele hi lulamisa tipakani ta hina leswaku hi ta wu tirhisa hi vutlhari nkarhi wa hina wo hanya lowu saleke.—Ekl. 12:1.

Xana Ku Va Ni Swilo Leswi Vonakaka Swi Ta Hi Enerisa?

9. I yini leswi Solomoni a swi xiyeke malunghana ni ku va ni rifuwo?

⁹ Loko Solomoni a tsala buku ya Eklesiasta a a ri un’wana wa vavanuna lava fuweke swinene emisaveni. (2 Tikr. 9:22) A a swi kota ku kuma xin’wana ni xin’wana lexi a xi lavaka. U tsarile: “Xin’wana ni xin’wana lexi mahlo ya mina a ma xi kombela, a ndzi ma tsonanga.” (Ekl. 2:10) Nilokoswiritano, u swi xiyile leswaku ku va ni swilo leswi vonakaka a swi ku endli u eneriseka. U gimete hi ku: “La rhandzaka silivhere ntsena a nge enerisiwi hi silivhere, hambi ku ri la rhandzaka rifuwo a nge enerisiwi hi vuyelo.”—Ekl. 5:10.

10. I yini lexi endlaka leswaku munhu a eneriseka hakunene a tlhela a va ni rifuwo ra xiviri?

¹⁰ Hambileswi ntikelo wa swilo leswi vonakaka wu hundzaka hi ku hatlisa, rifuwo ri nga ha hi yenga. Eka nkambisiso lowu wa ha ku endliwaka le United States, swichudeni leswi endlaka 75 wa tiphesente leswi ku nga lembe ra swona ro sungula eyunivhesiti swi hlamusele leswaku pakani ya swona leyikulu evuton’wini i ku va “swi fuwa swinene.” Hambiloko swo yi fikelela pakani ya swona, xana swi ta va swi tsakile hakunene? Nikatsongo! Entiyisweni, vakambisisi va xiye leswaku loko munhu a teka swilo leswi vonakaka swi ri swa nkoka swinene evuton’wini bya yena, swi endla leswaku a nga tsaki naswona a nga eneriseki. Solomoni se a a xi fikelerile xiboho xolexo khale swinene. U tsarile: “Ndzi tihlengeletele silivhere ni  nsuku, ni ndzhaka yo hlawuleka ya tihosi . . . Kutani waswivo, hinkwaswo a ku ri vuhava ni ku hlongorisa mheho.” * (Ekl. 2:8, 11) Ku hambana ni sweswo, loko hi tirhela Yehovha hi moya-xiviri wa hina hinkwawo kutani hi kuma mikateko, hi ta kuma rifuwo ra xiviri.—Hlaya Swivuriso 10:22.

I Ntirho Wa Muxaka Muni Lowu Endlaka Munhu A Eneriseka Hakunene?

11. Matsalwa ma kombisa yini hi nkoka wa ku tirha?

¹¹ Yesu u te: “Tata wa mina u ya emahlweni a tirha ku fikela sweswi, na mina ndzi ya emahlweni ndzi tirha.” (Yoh. 5:17) A swi kanakanisi leswaku Yehovha na Yesu va eneriseka loko va tirha. Bibele yi kombisa ndlela leyi Yehovha a a eneriseke ha yona hi ntirho wa yena wo tumbuluxa loko yi ku: “Xikwembu xi vona hinkwaswo leswi xi swi endleke, kutani waswivo, a swi ri swinene ngopfu.” (Gen. 1:31) Tintsumi ti ‘huwelele ti dzunisa’ loko ti vona hinkwaswo leswi Xikwembu xi swi endleke. (Yobo 38:4-7) Solomoni hilaha ku fanaka u swi twisisile leswaku ntirho lowu nga ni xikongomelo xa nkoka i wa risima.—Ekl. 3:13.

12, 13. (a) Vanhu vambirhi va ku phofule njhani ku eneriseka loku va veke na kona hi ku tirha hi ku tshembeka? (b) Xana ntirho wo tihanyisa wu nga ha hetana matimba minkarhi yin’wana hi ndlela yihi?

¹² Vanhu vo tala va wu twisisa nkoka wa ku tirha hi ku tshembeka. Hi xikombiso, José, mupendi wa swifaniso loyi a swi n’wi fambela kahle u ri: “Loko u kota ku penda xifaniso lexi u nga na xona emianakanyweni, u twa onge hiloko u fike emaninginingini ya ntshava yo leha.” Miguel, * loyi a nga ni mabindzu u ri: “Ku tirha swa enerisa hikuva swi endla u kota ku wundla ndyangu wa wena. Swi tlhela swi ku endla u titwa u hetisise swo karhi.”

¹³ Hi hala tlhelo mintirho yin’wana ya phirha naswona yi endla leswaku munhu a nga humesi vuswikoti bya yena. Minkarhi yin’wana vanhu va hetiwa matimba kumbe va tlhela va nga khomiwi kahle emintirhweni. Hilaha Solomoni a kombisaka hakona, lolo ri nga ha kuma hakelo ya mutirhi la tirhaka hi ku hiseka—kumbexana hileswi ri rhandziwaka hi vanhu lava fambisaka khampani. (Ekl. 2:21) Ku ni swilo swin’wana leswi nga ha hetaka vanhu matimba. Bindzu leri nga ha tikombaka ri ta nyuka loko ra ha sunguriwa ri nga ha wa hikwalaho ka ku wa ka ikhonomi ya tiko kumbe hikwalaho ka swiendlakalo leswi nga languteriwangiki. (Hlaya Eklesiasta 9:11.) Hakanyingi, munhu loyi a waka a pfuka leswaku swilo swi ta n’wi fambela kahle a nga ha hlundzuka kumbe a hela matimba, hi ku xiya leswaku a “a [tirha] hi matimba a tirhela mheho.”—Ekl. 5:16.

14. Hi wihi ntirho lowu nkarhi hinkwawo wu endlaka leswaku vanhu va eneriseka hakunene?

¹⁴ Xana wu kona ntirho lowu wu nga hetaniki matimba? José, mupendi wa swifaniso loyi ku vulavuriweke ha yena, u ri: “Hi ku famba ka nkarhi swifaniso swi nga ha lahleka kumbe swi onhiwa. Kambe entirhweni wa Xikwembu a swi tano. Hi ku tirha na Yehovha eku chumayeleni ka mahungu lamanene, ndzi kote ku pfuna van’wana leswaku va va Vakreste lavanene lava chavaka Xikwembu, kutani sweswo swi ta va pfuna hilaha ku nga heriki. Wolowo i nchumu wa risima swinene.” (1 Kor. 3:9-11) Miguel na yena u vula leswaku ku chumayela rungula ra Mfumo swi n’wi endla a eneriseka swinene ku tlula loko a tirha ntirho wo tihanyisa.  U ri: “A ku na nchumu lowu nga sivaka ntsako lowu u vaka na wona loko u byela munhu ntiyiso wa le Matsalweni kutani u swi xiya leswaku wu n’wi khumbile swinene.”

“Cukumeta Xinkwa Xa Wena”

15. I yini lexi endlaka vutomi byi va ni xikongomelo?

¹⁵ Kahle-kahle, i yini lexi endlaka vutomi byi va ni xikongomelo? Hi titwa hi enerisekile hakunene loko hi tirhisa nkarhi wa hina wo koma eka mafambiselo lawa ya swilo leswaku hi endla leswinene hi tlhela hi tsakisa Yehovha. Hi nga va ni vuxaka lebyikulu na Xikwembu, hi nga dyondzisa vana va hina milawu ya le Bibeleni, hi nga pfuna van’wana leswaku va tiva Yehovha, naswona hi nga va ni vunghana lebyi nga heriki ni vamakwerhu va hina. (Gal. 6:10) Mintirho yoleyo yi tshama yi ri ya nkoka naswona lava va yi endlaka yi va tisela mikateko. Solomoni u tirhise xifananiso lexi tsakisaka loko a hlamusela nkoka wa ku endla leswinene. U te: “Cukumeta xinkwa xa wena evuandlalweni bya mati, hikuva u ta tlhela u xi kuma endzhaku ka masiku yo tala.” (Ekl. 11:1) Yesu u khutaze vadyondzisiwa va yena a ku: “Hanyani hi ku nyika, kutani vanhu va ta mi nyika.” (Luka 6:38) Ku tlula kwalaho, Yehovha u tshembisa leswaku u ta hakela lava endlelaka van’wana leswinene.—Swiv. 19:17; hlaya Vaheveru 6:10.

16. Hi rini laha hi faneleke hi kunguhata leswi hi lavaka ku swi endla evuton’wini?

¹⁶ Bibele yi hi khutaza ku endla swiboho swa vutlhari loko ha ha ri vantshwa malunghana ni ndlela leyi hi nga ta byi tirhisa ha yona vutomi bya hina. Loko hi endla tano, hi ta papalata ku hetiwa matimba endzhaku ka malembe yo karhi. (Ekl. 12:1) Swi nga khomisa gome loko ho tlanga hi malembe ya hina ya nkoka evuton’wini hi ri karhi hi hlongorisa swilo leswi yenganaka swa misava leyi, ivi endzhaku ka nkarhi hi kuma leswaku a swi pfuni nchumu swi fana ni mheho!

17. I yini lexi nga ta ku pfuna leswaku u hlawula ndlela leyinene yo hanya?

¹⁷ Ku fana ni tatana wihi na wihi la nga ni rirhandzu, Yehovha u lava leswaku u tiphina hi vutomi, u endla swilo leswinene naswona u papalata ku tivangela gome swi nga fanelanga. (Ekl. 11:9, 10) I yini lexi nga ta ku pfuna ku endla sweswo? Tivekele tipakani ta moya kutani u tirha hi matimba leswaku u ti fikelela. Kwalomu ka malembe ya 20 lama hundzeke, Javier a a fanele a hlawula exikarhi ka ntirho lowu hakelaka swinene wa ku va dokodela ni vutirheli bya nkarhi hinkwawo. U ri: “Hambileswi ntirho wa ku va dokodela wu nga enerisaka, ndzi ve ni ntsako lowukulu loko ndzi pfuna vanhu vo hlayanyana leswaku va tiva ntiyiso. Vutirheli bya nkarhi hinkwawo byi ndzi pfunile leswaku ndzi tiphina swinene hi vutomi. Lexi ndzi tisolaka ha xona hileswaku loko a ndzi lo sungula khale.”

18. Ha yini vutomi bya Yesu emisaveni a byi ri ni xikongomelo hakunene?

¹⁸ Kutani, i yini nchumu wa risima swinene  lowu hi faneleke hi tikarhatela ku wu kuma? Buku ya Eklesiasta yi ri: “Vito ra antswa ku ri ni mafurha lamanene, ni siku ra ku fa ku ri ni siku leri munhu a velekiweke ha rona.” (Ekl. 7:1) Vutomi bya Yesu hi byona byi yi kombisaka kahle mhaka leyi. Handle ko kanakana u tiendlele vito lerinene ngopfu na Yehovha. Loko Yesu a fa a tshembekile, u lwele vuhosi bya Tata wa yena kutani a nyikela gandzelo ra nkutsulo, leri endleke leswaku hi kota ku ponisiwa. (Mat. 20:28) Hi nkarhinyana wo koma lowu a wu heteke emisaveni, Yesu u veke xikombiso xo hetiseka—lexi hi tikarhatelaka ku xi tekelela—xa vutomi lebyi nga ni xikongomelo hakunene.—1 Kor. 11:1; 1 Pet. 2:21.

19. I ndzayo yihi ya vutlhari leyi Solomoni a yi nyikeleke?

¹⁹ Na hina hi nga tiendlela vito lerinene na Xikwembu. Ku va ni ndhuma leyinene emahlweni ka Yehovha i swa nkoka swinene eka hina ku tlula ku va ni rifuwo. (Hlaya Matewu 6:19-21.) Siku ni siku hi nga kuma tindlela ta ku endla swilo leswi nga swinene emahlweni ka Yehovha ni leswi nga ta hi vuyerisa evuton’wini. Hi xikombiso, hi nga chumayela van’wana mahungu lamanene, hi tiyisa vukati bya hina ni ndyangu wa hina hi tlhela hi antswisa vuxaka bya hina na Yehovha hi ku va ni dyondzo ya munhu hi yexe ni hi ku ya eminhlanganweni. (Ekl. 11:6; Hev. 13:16) Hikwalaho, xana wa swi lava ku tiphina hi vutomi lebyi nga ni xikongomelo hakunene? Loko swi te tano, hambeta u landzela ndzayo ya Solomoni leyi nge: “Chava Xikwembu xa ntiyiso u hlayisa swileriso swa xona. Hikuva leyi hi yona mfanelo hinkwayo ya munhu.”—Ekl. 12:13.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

A Wu Ta Hlamurisa Ku Yini?

• I yini lexi faneleke xi hi susumetela ku anakanyisisa swinene hi tipakani ta hina evuton’wini?

• Hi fanele hi swi teka njhani ku hlongorisa ntsako ni ku lava ku va ni swilo leswi vonakaka?

• I ntirho wa muxaka muni lowu nga ta hi enerisa hilaha ku nga heriki?

• Hi wihi nchumu wa nkoka lowu hi faneleke hi tikarhatela ku va na wona?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Xifaniso eka tluka 23]

Xana hi fanele hi byi teka njhani vuhungasi?

[Xifaniso eka tluka 24]

I yini lexi endlaka ntirho wo chumayela wu enerisa swinene?