Nghena endzeni

Hundzela eka leswi nga endzeni

Hambetani Mi Endla Leswinene

Hambetani Mi Endla Leswinene

Hambetani Mi Endla Leswinene

“Hambetani . . . mi endla leswinene.”—LUKA 6:35.

1, 2. Ha yini minkarhi yo tala swi nga olovi ku endlela van’wana leswinene?

SWI nga ha tika ku endlela van’wana leswinene. Lava hi va kombisaka rirhandzu swi nga ha endleka vona va nga hi kombisi. Hambileswi hi endlaka hinkwaswo leswi hi nga swi kotaka leswaku hi pfuna vanhu hi ku va chumayela “mahungu lamanene lama vangamaka ya Xikwembu” ni N’wana wa xona, swi nga ha endleka va nga ma amukeli. (1 Tim. 1:11) Van’wana va tikombise va ri “valala [lava nga ni rivengo] va mhandzi ya nxaniso ya Kreste.” (Filp. 3:18) Tanihi Vakreste, xana hi fanele hi va khoma njhani?

2 Yesu Kreste u byele vadyondzisiwa va yena a ku: “Hambetani mi rhandza valala va n’wina, mi endla leswinene.” (Luka 6:35) Sweswi a hi kambisiseni xitsundzuxo xakwe hi vukheta. Hi ta tlhela hi vuyeriwa swinene eka tinhla tin’wana leti Yesu a ti vuleke malunghana ni ku endlela van’wana leswinene.

‘Rhandzani Valala Va N’wina’

3. (a) Katsakanya leswi vuriweke hi Yesu eka Matewu 5:43-45, hi marito ya wena n’wini. (b) Xana varhangeri va Vayuda va lembe-xidzana ro sungula a va va teka njhani Vayuda ni vanhu lava nga riki Vayuda?

3 EDyondzweni yakwe ya le Ntshaveni leyi dumeke, Yesu u byele vayingiseri vakwe leswaku va rhandza valala va vona va tlhela va khongelela lava va xanisaka. (Hlaya Matewu 5:43-45.) Lava a va ri kona eka xiendlakalo xolexo a ku ri Vayuda lava a va wu tiva nawu wa Xikwembu lowu nge: “U nga tshuki u rihisela kumbe u bimbindzela mahlundzu eka vana va vanhu varikwenu; u fanele u rhandza munhu-kuloni kukota loko u tirhandza.” (Lev. 19:18) Varhangeri va vukhongeri va Vayuda va lembe-xidzana ro sungula a va anakanya leswaku “vanhu varikwenu” ni “munhu-kuloni” a ku ri Vayuda ntsena. Nawu wa Muxe a wu vula leswaku Vaisrayele va fanele va tihambanisa ni vamatiko, kambe ku tangunuke moya wa leswaku hinkwavo lava nga riki Vayuda a va ri valala lava a va fanele va vengiwa.

4. Xana vadyondzisiwa va Yesu a va fanele va angula njhani eka valala va vona?

4 Ku hambana na vona, Yesu u te: “Hambetani mi rhandza valala va n’wina, mi khongelela lava mi xanisaka.” (Mat. 5:44) Vadyondzisiwa va yena a va fanele va kombisa rirhandzu eka hinkwavo lava va va vengaka. Hi ku ya hi Luka mutsari wa Evhangeli, Yesu u te: “Ndzi ri eka n’wina lava yingisaka, Hambetani mi rhandza valala va n’wina, mi endla leswinene eka lava va mi vengaka, mi katekisa lava mi rhukanaka, mi khongelela lava va mi sandzaka.” (Luka 6:27, 28) Ku fana ni vanhu va le ka lembe-xidzana ro sungula lava yingiseke leswi Yesu a swi vuleke, hi ‘endla leswinene eka lava va hi vengaka’ hi ku va hi nga va khomi hi ndlela yo biha loko vona va hi khoma hi ndlela yo biha. Hi ‘katekisa lava hi rhukanaka’ hi ku vulavula na vona hi musa. Naswona hi ‘khongelela lava va hi xanisaka’ kumbe lava va hi “sandzaka” hi tindlela tin’wana. Swikhongelo swo tano swi kombisa leswaku ha va rhandza valala va hina hikuva hi kombela leswaku Yehovha a va pfuna va cinca langutelo ra vona ni leswaku va teka goza leri nga ta endla leswaku va amukeleka eka yena.

5, 6. Ha yini hi fanele hi rhandza valala va hina?

5 Ha yini hi fanele hi rhandza valala va hina? Yesu u te: “Leswaku mi tikombisa mi ri vana va Tata wa n’wina la nge matilweni.” (Mat. 5:45) Loko hi yingisa ndzayo yoleyo, hi va “vana” va Xikwembu hikuva hi tekelela Yehovha, loyi “a tsuvukisaka dyambu ra yena eka vanhu vo homboloka ni lavanene naswona a nisaka mpfula yakwe ehenhla ka vanhu lava lulameke ni lava nga lulamangiki.” Hilaha rungula ra Luka ri swi vekaka hakona, Xikwembu xi “ni musa eka lava nga nkhensiki ni lavo homboloka.”—Luka 6:35.

6 Loko Yesu a kandziyisa nkoka wa ku va vadyondzisiwa va yena va ‘hambeta va rhandza valala va vona,’ u te: “Loko mi rhandza lava mi rhandzaka, mi vuyeriwa hi yini? Xana valuvisi na vona a va endli nchumu lowu fanaka? Kutani loko mi xeweta vamakwenu ntsena, i yini xo hlawuleka lexi mi xi endlaka? Xana vanhu va matiko na vona a va endli nchumu lowu fanaka?” (Mat. 5:46, 47) Loko a ho rhandza ntsena lava hi rhandzaka, leswi a swi nga ta endla leswaku hi “vuyeriwa” kumbe hi amukeleka eka Xikwembu. Ni valuvisi lava hi ntolovelo a va nga rhandziwi, a va rhandza vanhu lava a va va rhandza.—Luka 5:30; 7:34.

7. Ha yini a ku nga ta va nchumu wo hlawuleka loko hi xeweta ntsena ‘vamakwerhu’?

7 Hi ntolovelo loko Vayuda va xewetana a va katsa ni rito leri nge “ku rhula.” (Vaav. 19:20; Yoh. 20:19) A va navelela munhu loyi va n’wi xewetaka leswaku a va ni rihanyo lerinene, vuhlayiseki ni leswaku swilo swi n’wi fambela kahle. A ku nga ta va nchumu wo “hlawuleka” loko a hi xeweta ntsena lava hi va tekaka va ri ‘vamakwerhu.’ Hilaha Yesu a hlamuseleke hakona, ni “vanhu va matiko” a va endla tano.

8. Xana Yesu a a khutaza vayingiseri vakwe leswaku va endla yini loko a ku: ‘Mi fanele mi hetiseka’?

8 Xidyoho lexi vadyondzisiwa va Kreste va tswariweke na xona xi endle leswaku va endla swihoxo, va nga vi lava hetisekeke. (Rhom. 5:12) Kambe, Yesu u gimete xiyenge lexi xa nkulumo yakwe hi ku vula leswi: “Hikwalaho mi fanele mi va lava hetisekeke, tanihi leswi Tata wa n’wina wa le tilweni a hetisekeke.” (Mat. 5:48) A a khutaza vayingiseri vakwe leswaku va tekelela Yehovha ‘Tata wa vona la nge Tilweni,’ hi ku rhandza un’wana ni un’wana—ni ku rhandza valala va vona. Ku languteriwe leswi fanaka ni le ka hina.

Ha Yini Hi Fanele Hi Rivalela?

9. Hilaha Yesu a kombiseke hakona eka xikhongelo xakwe xa xikombiso, xana swi katsa yini ku hambeta hi endla leswinene?

9 Hi tshama hi ri karhi hi endla leswi nga swinene loko hi n’wi rivalela hi musa loyi a hi dyoheleke. Xikhongelo xa Yesu xa xikombiso xi ni marito lama nge: “Hi rivalele milandzu ya hina, tanihi leswi na hina hi rivaleleke lava nga ni milandzu eka hina.”—Mat. 6:12.

10. Xana hi nga xi tekelela njhani Xikwembu loko swi ta emhakeni yo rivalela?

10 Hi fanele hi tekelela Xikwembu, lexi hi ku ntshunxeka xi rivalelaka vadyohi lava hundzukaka. Muapostola Pawulo u tsale a ku: “Kombanani musa, mi tsetselelana swinene, mi rivalelana hi ku ntshunxeka tanihi leswi Xikwembu na xona xi mi rivaleleke hi ku ntshunxeka hi Kreste.” (Efe. 4:32) Mupisalema Davhida u yimbelerile a ku: “Yehovha u ni tintswalo ni nsovo, u hlwela ku hlundzuka naswona u ni musa wa rirhandzu wo tala. . . . A nga hi khomanga hi ku ya hi swidyoho swa hina; naswona a nga hi tiselanga leswi swi hi faneleke hi ku ya hi swihoxo swa hina. . . . Kukota leswi vuhuma-dyambu byi nga ekule ni vupela-dyambu, hi ndlela leyi fanaka, ku tlula ka hina milawu u ku veke ekule na hina. Kukota loko tatana a kombisa tintswalo eka vana vakwe, Yehovha u kombise tintswalo eka lava va n’wi chavaka. Hikuva yena u ku tiva kahle ku vumbeka ka hina, wa tsundzuka leswaku hi ntshuri.”—Ps. 103:8-14.

11. Xana Xikwembu xi rivalela vamani?

11 Vanhu va nga rivaleriwa hi Xikwembu, ntsena loko na vona va rivalela lava va va dyoheleke. (Mar. 11:25) Loko a kandziyisa mhaka leyi, Yesu u tlhele a ku: “Hikuva loko mi rivalela vanhu swivi swa vona, Tata wa n’wina wa le tilweni na yena u ta mi rivalela; kasi loko mi nga va rivaleli vanhu swivi swa vona, na yena Tata wa n’wina a nge mi rivaleli swivi swa n’wina.” (Mat. 6:14, 15) Ina, Xikwembu xi rivalela ntsena lava rivalelaka van’wana hi ku ntshunxeka. Naswona ndlela yin’wana yo hambeta hi endla leswinene i ku yingisa ndzayo ya Pawulo leyi nge: “Tanihi leswi Yehovha a mi rivaleleke hi ku ntshunxeka, na n’wina endlani sweswo.”—Kol. 3:13.

“Tshikani Ku Avanyisa”

12. Hi yihi ndzayo leyi Yesu a yi nyikeleke malunghana ni ku avanyisa van’wana?

12 Ndlela yin’wana yo endla leswinene yi boxiwe eka Dyondzo ya le Ntshaveni loko Yesu a byela vayingiseri vakwe leswaku va tshika ku avanyisa van’wana kutani a tirhisa xikombiso lexinene ngopfu leswaku a kandziyisa yinhla leyi. (Hlaya Matewu 7:1-5.) A hi kambisiseni leswi Yesu a a vula swona loko a ku: “Tshikani ku avanyisa.”

13. Xana vayingiseri va Yesu a va ta swi kotisa ku yini ku ‘hambeta va ntshunxa’?

13 Evhangeli ya Matewu yi tshaha Yesu loko a ku: “Tshikani ku avanyisa leswaku mi nga avanyisiwi.” (Mat. 7:1) Hi ku ya hi Luka, Yesu u te: “Tshikani ku avanyisa, kutani mi nga ka mi nga avanyisiwi; tshikani ku gweva, kutani mi nga ka mi nga gweviwi. Hambetani mi ntshunxa, kutani mi ta ntshunxiwa.” (Luka 6:37) Vafarisi va lembe-xidzana ro sungula a va avanyisa van’wana hi ndlela ya tihanyi, va tirhisa mindhavuko ya vona leyi nga sekeriwangiki eMatsalweni. Vayingiseri va Yesu lava a va endla sweswo a va fanele va ‘tshika ku avanyisa.’ Ematshan’weni ya sweswo a va fanele va ‘hambeta va ntshunxa,’ leswi vulaka ku rivalela van’wana swihoxo swa vona. Muapostola Pawulo u nyikele ndzayo leyi fanaka malunghana ni ku rivalela hilaha swi kombisiweke hakona laha henhla.

14. Loko vadyondzisiwa va Yesu va rivalela van’wana, xana sweswo a swi ta susumetela vanhu van’wana leswaku va endla yini?

14 Loko vadyondzisiwa va Yesu va rivalela, sweswo a swi ta susumetela vanhu leswaku na vona va rivalela. Yesu u te: “Ku avanyisa loku mi avanyisaka ha kona, mi ta avanyisiwa ha kona naswona xipimo lexi mi pimaka ha xona, va ta mi pimela ha xona.” (Mat. 7:2) Ndlela leyi hi khomaka van’wana ha yona yi endla leswaku hi tshovela leswi hi swi byaleke.—Gal. 6:7.

15. Yesu u swi kombise njhani leswaku swi hoxile ku xopaxopa van’wana swihoxo?

15 Tsundzuka leswaku loko Yesu a kombisa ndlela leyi swi biheke ha yona ku xopaxopa van’wana swihoxo, u vutisile a ku: “Kutani, ha yini u languta xilavi lexi nga etihlweni ra makwenu, kambe u nga lemuki ntsandza lowu nga etihlweni ra wena? Kumbe, u nga vurisa ku yini eka makwenu u ku, ‘Ndzi pfumelele ndzi susa xilavi etihlweni ra wena’; kasi, waswivo, ku ni ntsandza etihlweni ra wena?” (Mat. 7:3, 4) Munhu loyi a rhandzaka ku sola-sola van’wana u vona xihoxo lexitsongo lexi nga “etihlweni” ra makwavo. Muxopaxopi u vula leswaku makwavo a nga na matwisiselo lamanene ya timhaka naswona u vona timhaka hi ndlela leyi hoxeke. Hambileswi xihoxo xa kona xi nga xitsongo ku fana ni xilavi, muxopaxopi u lava ku “susa xilavi” xexo. Hi vukanganyisi u tinyiketela ku pfuna makwavo leswaku a ta vona timhaka hi ndlela yo antswa.

16. Ha yini ku nga vuriwaka leswaku Vafarisi a va ri ni “ntsandza” etihlweni ra vona?

16 Varhangeri va vukhongeri va Vayuda a va swi rhandza ngopfu ku sola-sola van’wana. Hi xikombiso: Loko wanuna un’wana la nga bofu loyi a hanyisiweke hi Kreste a vule leswaku Yesu u fanele a ri munhu la humaka eka Xikwembu, Vafarisi va hlundzukile va ku: “U velekiwe eswidyohweni hilaha ku heleleke, kambe wa ha dyondzisa hina?” (Yoh. 9:30-34) Loko swi ta eka langutelo lerinene ra moya ni vuswikoti byo avanyisa hi ku ya hi nawu wa Yehovha, Vafarisi a va ri ni “ntsandza” etihlweni ra vona naswona a va fe mahlo hilaha ku heleleke. Hikwalaho Yesu u te: “Mukanganyisi! Sungula u susa ntsandza etihlweni ra wena n’wini, kutani u ta yi vona kahle ndlela yo susa xilavi etihlweni ra makwenu.” (Mat. 7:5; Luka 6:42) Loko hi tiyimisele ku endlela van’wana leswinene ni ku va khoma kahle, a hi nge tshameli ku va vaxopaxopi lava minkarhi hinkwayo va langutaka swilavi swo fanekisela ematihlweni ya vamakwerhu. Ematshan’weni ya sweswo hi ta pfumela leswaku a hi hetisekanga naswona hi fanele hi papalata ku avanyisa ni ku sola-sola vapfumeri-kulorhi.

Ndlela Leyi Hi Faneleke Hi Khoma Van’wana Ha Yona

17. Hi ku ya hi Matewu 7:12, hi fanele hi va khoma njhani van’wana?

17 Yesu eka Dyondzo yakwe ya le Ntshaveni u vule leswaku Xikwembu xi khoma malandza ya xona tanihi tatana hi ku va xi hlamula swikhongelo swa wona. (Hlaya Matewu 7:7-12.) Lexi xiyekaka hileswaku Yesu u veke nawu lowu wa mahanyelo a ku: “Hikokwalaho, swilo hinkwaswo, leswi mi lavaka vanhu va swi endla eka n’wina, na n’wina mi fanele mi swi endla eka vona.” (Mat. 7:12) Loko ntsena hi khoma vanhu van’wana hi ndlela leyi, hi kona hi nga ta tikombisa hi ri valandzeri va Yesu Kreste va ntiyiso.

18. Xana “Nawu” wu swi kombise njhani leswaku hi fanele hi khoma van’wana hi ndlela leyi hi lavaka va hi khoma ha yona?

18 Endzhaku ko vula leswaku hi fanele hi khoma van’wana hi ndlela leyi hi lavaka va hi khoma ha yona, Yesu u tlhele a ku: “Leswi, entiyisweni hi leswi vuriwaka hi Nawu ni Vaprofeta.” Loko hi khoma van’wana hi ndlela leyi Yesu a yi hlamuseleke, hi endla hi ku pfumelelana ni xikongomelo xa “Nawu”—matsalwa lama vumbaka tibuku ta le Bibeleni ta Genesa ku ya eka Deteronoma. Tibuku leti ti boxa xikongomelo xa Yehovha xo humesa mbewu leyi a yi ta herisa vubihi hinkwabyo ti tlhela ti hlamusela Nawu lowu Xikwembu xi wu nyikeke tiko ra Israyele hi ku tirhisa Muxe hi 1513 B.C.E. (Gen. 3:15) Nawu wu tlhele wu swi veka erivaleni leswaku Vaisrayele a va fanele va nga vi na xihlawuhlawu, naswona a va fanele va pfuna lava xanisekaka ni valuveri lava nga etikweni ra vona.—Lev. 19:9, 10, 15, 34.

19. Xana “Vaprofeta” va swi kombise njhani leswaku hi fanele hi endla leswinene?

19 Yesu loko a vulavula hi “Vaprofeta” a a anakanya hi tibuku ta vuprofeta ta Matsalwa ya Xiheveru. Tibuku leti ti tamele vuprofeta bya Mesiya lebyi hetisekeke eka Kreste hi yexe. Vuprofeta byebyo byi tlhela byi komba leswaku Xikwembu xi katekisa vanhu va xona loko va endla leswi nga swinene emahlweni ka xona ni ku khoma vanhu van’wana hi ndlela leyi faneleke. Hi xikombiso, vuprofeta bya Esaya byi nyike Vaisrayele ndzayo leyi nge: “Yehovha u te: ‘Hlayisani vululami, mi endla leswi lulameke. . . . Wa tsaka munhu wa nyama la endlaka leswi, ni n’wana wa vanhu loyi a swi khomaka, . . . a hlayisaka ni voko rakwe leswaku a nga endli vubihi bya muxaka wihi ni wihi.’” (Esa. 56:1, 2) Hakunene Xikwembu xi langutele leswaku vanhu va xona va hambeta va endla leswinene.

Tshamani Mi Ri Karhi Mi Endlela Van’wana Leswinene

20, 21. Xana mintshungu yi angurise ku yini eka Dyondzo ya Yesu ya le Ntshaveni, naswona ha yini u fanele u anakanyisisa ha yona?

20 Eka tinhla to tala ta nkoka leti Yesu a ti hlamuseleke eka Dyondzo yakwe ya le Ntshaveni leyi ku nga riki na yin’wana leyi fanaka na yona, hi lo kambisisa tinhla ti nga ri tingani ntsena. Hambiswiritano, hi nga yi twisisa hi ku olova ndlela leyi vanhu lava va tweke leswi a swi vuleke kwalaho va anguleke ha yona. Bibele yi ri: “Loko Yesu a heta ku vula leswi, mintshungu yi hlamarisiwa hi ndlela yakwe yo dyondzisa; hikuva a a va dyondzisa kukota munhu la nga ni vulawuri, hayi kukota vatsari va vona.”—Mat. 7:28, 29.

21 Handle ko kanakana Yesu Kreste u tikombise a ri “Mutsundzuxi wo Hlamarisa,” loyi ku profetiweke ha yena. (Esa. 9:6) Dyondzo ya le Ntshaveni i xikombiso lexikulu xa ndlela leyi Yesu a yi tivaka ha yona ndlela leyi Tata wakwe wa le tilweni a langutaka swilo ha yona. Ku engetela eka tinhla leti hi buleke ha tona, dyondzo yoleyo yi ni tinhla to tala malunghana ni ku kuma ntsako wa xiviri, ndlela yo papalata ku tikhoma loko biha, ndlela yo kombisa vululami, leswi hi nga swi endlaka leswaku hi va ni vumundzuku lebyi sirhelelekeke ni lebyi tsakisaka ni timhaka tin’wana to tala. Swi nga va njhani loko wo tlhela u hlaya Matewu tindzima 5 ku ya eka 7 hi vukheta ni hi vuenti? Anakanyisisa hi ndzayo leyinene leyi Yesu a yi nyikeleke eka tindzima teto. Tirhisa leswi Kreste a swi vuleke eka Dyondzo yakwe ya le Ntshaveni. Kutani u ta tsakisa Yehovha hi ku hanyisana kahle ni van’wana ni ku hambeta u endla leswi nga swinene.

U Nga Hlamula Njhani?

• Hi fanele hi va khoma njhani valala va hina?

• Ha yini hi fanele hi rivalela van’wana?

• Xana Yesu u te yini malunghana ni ku avanyisa vanhu?

• Hi ku ya hi Matewu 7:12, xana hi fanele hi va khoma njhani van’wana?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Nkomiso eka tluka 10]

Xana wa swi tiva leswaku ha yini Yesu a te: “Tshikani ku avanyisa”?

[Xifaniso eka tluka 8]

Ha yini hi fanele hi khongelela lava hi xanisaka?

[Xifaniso eka tluka 10]

Xana u khoma van’wana hi ndlela leyi na wena u lavaka va ku khoma ha yona?