A Hi Nga Chavi—Yehovha A A Ri Na Hina

Hi ku vula ka Egyptia Petridou

Hi 1972, Timbhoni hinkwato ta le Kipra ti hlengeletanile le Nicosia leswaku ti ta yingisela nkulumo yo hlawuleka leyi a yi ta nyikeriwa hi Nathan H. Knorr, loyi se a ri ni malembe yo tala a rhangela eka ntirho wo chumayela wa Timbhoni ta Yehovha. A a nga ndzi rivalanga naswona ndzi nga si titivisa eka yena u ndzi vutisile a ku: “Ti ri yini ta le Egipta?” A ndzi tshame ndzi hlangana na Makwerhu Knorr eka malembe ya 20 lama hundzeke exidorobanini xa ka hina xa Aleksandriya, le Egipta.

NDZI velekeriwe eAleksandriya hi January 23, 1914, hi mina mativula eka hina vana va mune. Hi kulele ekusuhi ni lwandle. Hi nkarhi wolowo xidorobana xa Aleksandriya a xi saseke ngopfu xi tlhela xi va ni vanhu va tinxaka-xaka, naswona a xi dume hi miako ni matimu ya xona. Leswi vanhu va le Yuropa a va hanya ni Maarabu, hina vana hi dyondze ku vulavula Xiarabu, Xinghezi, Xifurwa ni Xintariyana, swin’we ni ririmi ra ka hina, ku nga Xigriki.

Loko ndza ha ku pasa exikolweni, ndzi kume ntirho efemeni yo rhunga swiambalo leyi a yi huma eFurwa, laha ndzi tsakeleke ku mpfampfarhuta ni ku rhunga swiambalo swo saseka swa vavasati va xiyimo xa le henhla. Nakambe a a ndzi rhandza vukhongeri naswona a ndzi rhandza ku hlaya Bibele, hambileswi a ndzi nga swi twisisi ngopfu leswi a ndzi swi hlaya.

Hi nkarhi wolowo—exikarhi ka va-1930—ndzi hlangane ni jaha ro saseka ra le Kipra. Theodotos Petrides a a ri ni vutshila eka ntlango wa ku dodombisana, kambe a a dyondzele ni ku endla swiwitsi naswona a a thoriwe efemeni leyi dumeke yo endla nhlama yo endla swilo swo hambana-hambana. Theodotos u sungule ku rhandzana na mina, ntombhi leyi nga ni misisi ya ntima. Minkarhi yo tala a a ndzi yimbelelela tinsimu ta rirhandzu ta Xigriki a ri ehansi ka fasitere ra kamara ra mina. Hi tekane hi June 30, 1940. Masiku wolawo a ma tsakisa ngopfu. A hi tshama efuletini ya le hansi ka leyi Manana a tshama eka yona. Mativula ya hina, John, u velekiwe hi 1941.

Ku Dyondza Ntiyiso Wa Le Bibeleni

Ku hele nkarhi wo lehanyana Theodotos a nga enerisiwi hi vukhongeri bya hina, naswona a a vutisa swivutiso malunghana ni Bibele. Timbhoni ta Yehovha a ti sungule ku dyondza na yena Bibele mina ndzi nga swi tivi. Siku rin’wana, loko ndzi ri ekaya ni xifanyetana xa hina, wansati un’wana u gongondzile enyangweni kutani a ndzi nyika khadi leri nga ni rungula ra le Bibeleni. Leswi a ndzi n’wi xixima, ndzi miyerilenyana kutani ndzi ri hlaya. Hiloko a ndzi nyika tibuku leti sekeriweke eBibeleni. Tibuku ta kona a ti fana ni leti Theodotos a vuyeke na tona ekaya.

Ndzi te: “Ndzi na tona tibuku leti. Ndzi kombela u nghena.” Hi nkarhi wolowo ndzi tlhave Eleni Nicolaou loyi a ri Mbhoni hi swivutiso. U ndzi hlamule hi ku tirhisa Bibele a ndzi lehisela mbilu.  Ndzi swi rhandzile sweswo. Hi ku hatlisa ndzi sungule ku twisisa rungula ra le Bibeleni. Loko ha ha miyerilenyana Eleni u vone xifaniso xa nuna wa mina. U huwelerile a ku: “Ndza n’wi tiva wanuna loyi!” Se a ndzi swi tiva leswi Theodotos a a swi endla naswona a ndzi hlamarile. Theo a a nga fambi na mina eminhlanganweni ya Vukreste naswona a a nga ndzi byeli leswaku u ya kwihi! Loko Theodotos a vuya ekaya siku rero, ndzi n’wi byerile ndzi ku: “Vhiki leri, ndzi ta famba na wena laha a wu ye kona vhiki leri nga hundza hi Sonto!”

Eka nhlangano wo sungula lowu ndzi yeke eka wona, vanhu va kwalomu ka khume a a va bula hi buku ya Bibele ya Mikiya. Ndzi twisise timhaka hinkwato leti a ti dyondziwa! Ku sukela kwalaho, madyambu man’wana ni man’wana hi Ravuntlhanu, George na Katerini va ka Petraki a va hi endzela va ta dyondza Bibele na hina. Tatana swin’we ni tindzisana ta mina timbirhi ta xinuna a a va nga yi tsakeli mhaka ya ku dyondza ka hina ni Timbhoni, kambe ndzisana ya mina ya xisati a a nga ri na mhaka, hambileswi a nga kalangiki a va Mbhoni. Hambiswiritano, Manana u amukele ntiyiso wa Bibele. Hi 1942, mina, Theodotos na Manana hi khuvuleriwe elwandle le Aleksandriya hi kombisa ku tinyiketela ka hina eka Yehovha.

Vutomi Bya Hina Byi Kavanyeteka

Hi 1939, ku tlhekeke Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava naswona yi nyanye ku hisa hi ku hatlisa. Eku sunguleni ka va-1940, Ndhuna-nkulu ya Mujarimani Erwin Rommel ni timovha ta matlhari ta mavuthu yakwe a va ri ekusuhi ni le El Alamein, kutani xidorobana xa Aleksandriya xi tale hi masocha ya le Britain. Hi hlengelete swakudya swo tala leswi nga boliki. Kutani Theodotos u komberiwe ku ya khathalela feme leyintshwa ya muthori wa yena laha a ku endliwa nhlama wo endla swilo swo hambana-hambana le Hlalukweni ra Taufiq ekusuhi ni le Suez, hiloko hi rhurhela kwalaho. Timbhoni timbirhi ta Magriki ti sungule ku hi lava. Hambileswi a ti nga ku tivi laha a hi tshama kona, ti chumayele hi yindlu ni yindlu kukondza ti hi kuma.

Loko hi ri le Hlalukweni ra Taufiq, hi dyondze Bibele na Stavros na Giula va ka Kypraios swin’we ni vana va vona, Totos na Georgia, naswona va ve vanghana va hina lavakulu. Stavros a a swi rhandza ngopfu ku dyondza Bibele lerova a a tlherisela swikomba-nkarhi swa le ndlwini yakwe endzhaku hi awara yin’we leswaku hi siyiwa hi xitimela xo hetelela lexi yaka ekaya kutani hi tshama nkarhi wo leha na vona. A hi bula kukondza ku va vusiku swinene.

Hi tshame tin’hweti ta 18 le Hlalukweni ra Taufiq, endzhaku ka sweswo hi tlhelela le Aleksandriya loko Manana a sungula ku vabya. U fe hi 1947, a tshembekile eka Yehovha. Hi tlhele hi vona ndlela leyi Yehovha a hi khutazeke ha yona hi ku tirhisa vanghana lava nga Vakreste lava wupfeke lava hi akeke emoyeni. Nakambe a hi rhurhela varhumiwa lava nga le ndleleni yo ya eswiavelweni swa vona swa le matikweni mambe, loko swikepe swa vona swi yime nkarhinyana le Aleksandriya.

 Mintsako Ni Maxangu

Hi 1952, ndzi veleke James, n’wana wa hina wa vumbirhi wa mufana. Tanihi vatswari, hi xiye nkoka wo kurisela vana va hina endhawini leyi vugandzeri lebyi tengeke byi tekiwaka byi ri bya risima, kutani hi pfule kaya ra hina leswaku ku khomeriwa kona minhlangano naswona minkarhi yo tala a hi amukela vatirheli va nkarhi hinkwawo. Hikwalaho, John, n’wana wa hina wa mativula u sungule ku rhandza ntiyiso wa Bibele, kutani u sungule ku phayona a ha ri emalembeni ya kondlo-a-ndzi-dyi. Hi nkarhi wolowo, a a nghena xikolo xa nivusiku leswaku a hetisa tidyondzo takwe ta xikolo.

Endzhakunyana ka kwalaho, Theodotos u kumeke a ri ni vuvabyi bya mbilu lebyi nga ni khombo kutani a khutaziwa ku tshika ntirho wo tihanyisa. James hi nkarhi wolowo a ri na mune wa malembe hi vukhale. Xana a hi ta endla yini? Xana Yehovha a nga tshembisanga a ku: “U nga chavi, hikuva ndzi na wena”? (Esa. 41:10) Wa nga anakanya ndlela leyi hi hlamaleke ha yona hi tlhela hi tsaka hi 1956 loko hi rhambiwa leswaku hi ya phayona le Ismailia ekusuhi na Mugerho wa Suez! Emalembeni lama landzeleke xiyimo a xi tika le Egipta, naswona vamakwerhu va Vakreste a a va lava xikhutazo.

Hi 1960, hi boheke ku rhurha aEgipta laha un’wana ni un’wana wa hina a a khome nkwama wun’we ntsena. Hi rhurhele eKipra, laha nuna wa mina a tswaleriweke kona. Hi nkarhi wolowo, Theodotos a a vabya ngopfu naswona a nga swi koti ku tirha. Hambiswiritano, makwerhu un’wana ni nkatakwe lava nga Vakreste va hi kombise malwandla hi ku hi pfumelela leswaku hi tshama na vona. Lexi vavisaka, endzhaku ka malembe mambirhi nuna wa mina u file, kutani a ndzi sele na James loyi a ha ri ntsongo. John, loyi na yena a a ri eKipra, a a tekile naswona a fanele a khathalela ndyangu wakwe.

Ku Khathaleriwa Hi Minkarhi Ya Maxangu

Stavros na Dora va ka Kairis va pfumele ku tshama na hina endlwini ya vona. Ndzi nkhinsamile ndzi nkhensa Yehovha leswi a tlheleke a enerisa swilaveko swa hina. (Ps. 145:16) Loko Stavros na Dora va endle xiboho xo xavisa yindlu ya vona kutani va aka yin’wana leyi nga ni Holo ya Mfumo exithezini xa le hansi, hi malwandla va akele mina na James xiyindlwana xa makamara mambirhi ekusuhi ni yindlu ya vona.

Eku heteleleni, James u teke nsati, naswona yena ni nsati wakwe va ve maphayona kukondza va kuma n’wana wa vona wo sungula eka lava mune. Hi 1974, malembe mambirhi endzhaku ka riendzo leri nga rivalekiki ra Makwerhu Knorr, ku ve ni  mpfilumpfilu wa politiki eKipra. * Vanhu vo tala, ku katsa ni Timbhoni va balekile emakaya ya vona naswona va boheke ku rhurhela kun’wana. N’wananga John a a ri un’wana wa vona. U rhurhele eCanada ni nkatakwe swin’we ni vana va vona vanharhu. Hambiswiritano, hi nkarhi wolowo hi tsakile ku vona vahuweleri va Mfumo va andza eKipra.

Loko ndzi sungula ku hola mudende, ndzi kote ku hlanganyela hi xitalo evutirhelini. Kambe eka malembe ma nga ri mangani lama hundzeke, ndzi hlaseriwe hi vuvabyi byo oma swirho kutani ndzi ya tshama ni n’wananga James swin’we ni ndyangu wakwe. Endzhakunyana, loko ndzi ya ndzi vabya swinene, ndzi tshame exibedlhele mavhiki yo hlayanyana ivi ndzi yisiwa ekaya ra vadyuhari. Hambileswi ndzi tshamaka ndzi ri ni switlhavi, ndzi chumayela vaongori, vavabyi-kulorhi ni vaendzi. Nakambe ndzi heta tiawara to tala ndzi ri karhi ndzi dyondza ndzi ri ndzexe, naswona vamakwerhu hi malwandla va ndzi pfuna hi ku famba na mina eka Dyondzo ya Buku ya Vandlha leyi nga ekusuhi.

Ku Chaveleriwa eMalembeni Ya Vudyuhari

Ndza chaveleleka loko ndzi twa marungula ya lava mina na Theodotos hi koteke ku va pfuna. Vana va vona vo tala ni vatukulu va vona i vatirheli va nkarhi hinkwawo—van’wana va tirha eAustralia, eCanada, eGreece, eNghilandhi ni le Switzerland. Namuntlha n’wananga John ni nkatakwe va tshama eCanada swin’we ni n’wana wa vona wa mufana. N’wana wa vona wa xisati lonkulu swin’we ni nuna wakwe i maphayona. Linda, nhwanyana wa vona lontsongo ni nuna wakwe, Joshua Snape, va rhambiwe ku ya eka ntlawa wa vu-124 wa Xikolo xa Giliyadi.

N’wananga James ni nkatakwe sweswi va tshama eJarimani. Vana va vona vambirhi va vafana va tirha eBethele—un’wana u le Athens, eGreece, naswona lowun’wana u le Selters, eJarimani. N’wana wa vona wa mufana lontsongo, n’wana wa vona wa nhwanyana ni nuna wakwe i maphayona le Jarimani.

Hi ta va ni timhaka to tala to ti byela Manana na Theodotos murhandziwa wa mina, loko va pfuxiwa eku feni! Va ta tsaka ngopfu ku vona ndzhaka leyinene leyi va yi siyeleke ndyangu wa vona. *

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 24]

Hi tlhele hi vona ndlela leyi Yehovha a hi khutazeke ha yona hi ku tirhisa vanghana lava nga Vakreste lava wupfeke lava hi akeke emoyeni

[Mepe lowu nga eka tluka 24]

(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)

KIPRA

NICOSIA

LWANDLE RA MEDITERANIYA

EGIPTA

CAIRO

El Alamein

Aleksandriya

Ismailia

Suez

Hlaluko ra Taufiq

Mugerho wa Suez

[Xihlovo Xa Kona]

Based on NASA/Visible Earth imagery

[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

Ndzi ri na Theodotos hi 1938

[Xifaniso lexi nga eka tluka 25]

N’wananga James ni nkatakwe

[Xifaniso lexi nga eka tluka 25]

N’wananga John ni nkatakwe