Tinhla-nkulu Ta Mapapila Lama Yaka Eka Vakorinto
Rito Ra Yehovha Ra Hanya
Tinhla-nkulu Ta Mapapila Lama Yaka Eka Vakorinto
MUAPOSTOLA PAWULO a a karhateke ngopfu hi vandlha ra le Korinto. A a swi twile leswaku vamakwerhu va kwalaho va ni timholovo. Vanhu lava tikhomaka hi ndlela yo biha a va nga endliwi nchumu. Vandlha leri a ri tlhele ri tsalela Pawulo ri n’wi vutisa hi timhaka to karhi. Hikwalaho kwalomu ka 55 C.E., loko Pawulo a ri aEfesa eka riendzo ra yena ra vunharhu ra vurhumiwa, u tsale papila ra yena ro sungula leri yaka eka Vakorinto.
Papila ra vumbirhi leri handle ko kanakana ri tsariweke endzhaku ka tin’hweti ti nga ri tingani ku tsariwe lero sungula, a ku ri papila leri a ri yisa emahlweni lero sungula. Leswi swiyimo swa le ndzeni ni le handle ka vandlha ra le Korinto ra lembe-xidzana ro sungula swi fanaka hi tindlela to tala ni swa le nkarhini wa hina, rungula ra mapapila ya Pawulo lama yaka eka Vakorinto i ra nkoka swinene eka hina.—Hev. 4:12.
‘TSHAMANI MI HITEKILE, YIMANI MI TIYILE, VANANI NI MATIMBA’
Pawulo u khutazile: “Hinkwenu mi vulavula hi ku twanana.” (1 Kor. 1:10) A ku na ‘masungulo man’wana loko ku nga ri Yesu Kreste,’ laha munhu a nga hlakulelaka timfanelo ta Vukreste. (1 Kor. 3:11-13) Pawulo u vule leswi landzelaka malunghana ni mbhisa leyi a yi ri kona evandlheni: “Susani munhu wo homboloka exikarhi ka n’wina.” (1 Kor. 5:13) U te: “Miri a hi wa vumbhisa kambe i wa Hosi.”—1 Kor. 6:13.
Loko a va hlamula malunghana ni “swilo leswi [va] tsaleke ha swona,” Pawulo u va nyike ndzayo leyinene ni leyi tirhaka malunghana ni vukati ni ku nga ngheneli vukati. (1 Kor. 7:1) Endzhaku ko vulavula hi vunhloko bya Vukreste, ku hleleka eminhlanganweni ya Vukreste ni ku tiyiseka hi ku pfuxiwa ka vafi, Pawulo u nyikele xikhongotelo lexi: “Tshamani mi hitekile, yimani mi tiyile eripfumelweni, yanani emahlweni tanihi vavanuna, vanani ni matimba.”—1 Kor. 16:13.
Tinhlamulo Ta Swivutiso Swa Matsalwa:
1:21—Xana Yehovha u tirhisa “vuphukuphuku” hakunene leswaku a ponisa lava kholwaka? Doo, a nga tirhisi byona. Hambiswiritano, leswi “misava yi nga xi tivangiki Xikwembu hi vutlhari bya yona,” leswi xi swi tirhisaka ku ponisa vanhu swi languteka swi ri vuphukuphuku emisaveni.—Yoh. 17:25.
5:5—Swi vula yini ku “nyiketa munhu wo [homboloka] eka Sathana leswaku ku lovisiwa nyama, ku endlela leswaku ku ponisiwa moya”? Loko munhu la endleke xidyoho lexikulu naswona a nga hundzukangiki a susiwa evandlheni u tlhela a va xiphemu xa misava yo homboloka ya Sathana. (1 Yoh. 5:19) Hikwalaho, ku vuriwa leswaku u nyiketiwe eka Sathana. Ku hlongoriwa ka munhu yoloye swi endla leswaku ku herisiwa kumbe ku susiwa nkucetelo wo biha wa munhu yoloye evandlheni, ivi ku sirheleriwa moya wa rona kumbe langutelo ra rona leri lawulaka.—2 Tim. 4:22.
7:33, 34—Xana “swilo swa misava” leswi wanuna la tekeke kumbe wansati la tekiweke a vilelaka ha swona i yini? Pawulo a a vulavula hi timhaka leti fambisanaka ni swilo swa vutomi bya siku ni siku leti Vakreste lava ngheneleke vukati va faneleke va karhateka ha tona. Swilo swa kona swi katsa swakudya, swiambalo ni ndhawu yo tshama eka yona, kambe a swi katsi swilo swo biha swa misava leyi, leswi Vakreste va faneleke va swi papalata.—1 Yoh. 2:15-17.
11:26—Xana rifu ra Yesu ri fanele ri tsundzukiwa ‘kangani’ naswona ‘ku fikela’ rini? Pawulo a a nga vuli swona leswaku rifu ra Yesu ri fanele ri tsundzukiwa minkarhi hinkwayo. Rito ra Xigriki leri tirhisiweke leri vulaka “minkarhi hinkwayo loko,” ri vula leswaku “rini na rini” kumbe “nkarhi na nkarhi loko.” Hikwalaho, Pawulo a a vula leswaku nkarhi na nkarhi loko Vakreste lava totiweke va dya swifanekiselo swa Xitsundzuxo, kan’we hi lembe, hi Nisani 14, va “huwelela rifu ra Hosi.” Va endla leswi ku “kondza yi fika,” hileswaku ku kondza yi va amukela etilweni loko va pfuxiwa.—1 Tes. 4:14-17.
13:13—Rirhandzu i rikulu ku tlula ripfumelo ni ntshembo hi ndlela yihi? Loko “swilo leswi tshembiwaka” swi humelela ni loko “ku langutela loku tiyisekisiweke” ka swona ku hetiseka, ripfumelo ni ntshembo swi heleriwa hi ntirho. (Hev. 11:1) Rirhandzu i rikulu eka ripfumelo ni ntshembo hileswi ri tshamaka hilaha ku nga heriki.
15:29—Swi vula yini ku “khuvuri[wa] hi xikongomelo xa ku va lava feke”? Pawulo a a nga ringanyeti leswaku vanhu lava hanyaka va khuvuleriwa vanhu lava feke va nga khuvuriwanga. Laha Pawulo u vulavula hi ku khuvuriwa ka Vakreste lava totiweke hi moya endleleni ya vutomi laha va nga ta tshembeka ku kondza va fa ivi va pfuxeriwa evuton’wini bya moya.
Leswi Hi Swi Dyondzaka:
1:26-31; 3:3-9; 4:7. Ku tibuma hi Yehovha hi ku titsongahata, ku nga ri ku tibuma hi hina vini, swi kondletela vun’we evandlheni.
2:3-5. Loko a chumayela eKorinto, exivindzini xa filosofi ya Magriki ni ya dyondzo, swi nga ha endleka Pawulo a a karhateka hiloko a ta swi kota ku khorwisa vayingiseri va yena. Hambiswiritano, a nga pfumelelanga ku tsana kwihi na kwihi kumbe ku chava loku a nga ha vaka a ve na kona leswaku ku n’wi sivela ku endla vutirheli lebyi Xikwembu xi n’wi nyikeke byona. Hilaha ku fanaka, a hi fanelanga hi pfumelela swiyimo swo tika leswaku swi hi sivela ku twarisa mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu. Hi nga lava mpfuno eka Yehovha hi xivindzi hilaha Pawulo a endleke hakona.
2:16. Ku va ni “mianakanyo ya Kreste” i ku tiva ndlela leyi a anakanyaka ha yona ni leswaku ha yini a anakanya hi ndlela yoleyo, ku anakanya ku fana na yena, ku byi twisisa kahle vumunhu bya yena, ni ku tekelela xikombiso xa yena. (1 Pet. 2:21; 4:1) I swa nkoka leswaku hi ti hlaya hi vukheta timhaka leti vulavulaka hi vutomi ni vutirheli bya Yesu!
3:10-15; 4:17. Hi fanele hi kambisisa ni ku antswisa vuswikoti bya hina byo dyondzisa ni byo endla vadyondzisiwa. (Mat. 28:19, 20) Loko hi nga dyondzisi kahle, xichudeni xa hina swi nga ha endleka xi nga swi koti ku langutana ni miringo ya ripfumelo, naswona hi nga ha lahlekeriwa swinene lerova hambiloko hi pona swi nga ha fana ni loko hi “hundze endzilweni.”
6:18. Ku “baleke[la] vumbhisa” a hi ku papalata swiendlo swa por·neiʹa ntsena kambe ni swifaniso swo navetisa rimbewu, mahanyelo lama thyakeke, ku anakanya hi swilo leswi thyakeke, ku tlanga hi rirhandzu—nchumu wihi na wihi lowu nga endlaka leswaku munhu a endla vumbhisa.—Mat. 5:28; Yak. 3:17.
7:29. Vanghana va vukati va fanele va tivonela leswaku a va khathali swinene hi vukati bya vona lerova ku endla ntirho wa Mfumo ku nga ha vi ka nkoka ngopfu evuton’wini bya vona.
10:8-11. Yehovha u hlundzuke swinene loko Vaisrayele va gungulela Muxe na Aroni. I swinene leswaku hi nga titoloveti ku gungula.
16:2. Minyikelo leyi hi yi nyikelaka leswaku ntirho wo chumayela wu ta yisiwa emahlweni hi ta yi endla nkarhi na nkarhi loko hi kunguhate ka ha ri emahlweni naswona hi yi endla nkarhi na nkarhi.
‘YANANI EMAHLWENI MI OLOLOXEKA’
Pawulo u byele Vakorinto leswaku va fanele va n’wi “rivalela hi musa ni ku n’wi chavelela” mudyohi la hundzukeke loyi a tshinyiweke. Hambileswi papila ra yena ro sungula ri va hlunamiseke, Pawulo u tsakile hikuva a a va “hlunamele eku hundzukeni.”—2 Kor. 2:6, 7; 7:8, 9.
‘Tanihi leswi a va andza eka hinkwaswo,’ Pawulo u khutaze Vakorinto leswaku va ‘andza eku nyikeni.’ Endzhaku ko hlamula vakaneti, u nyikele ndzayo yo hetelela leyi yaka eka hinkwavo a ku: “Yanani emahlweni mi tsaka, mi ololoxeka, mi chaveleleka, mi ehleketa hi ku twanana, mi hanya hi ku rhula.”—2 Kor. 8:7; 13:11.
Tinhlamulo Ta Swivutiso Swa Matsalwa:
2:15, 16—Xana hina hi “nun’hwelo wo nandziha wa Kreste” hi ndlela yihi? Sweswo swi vangiwa hi leswi hi yingisaka leswi Bibele yi swi vulaka hi tlhela hi chumayela rungula leri kumekaka eka yona. Hambileswi “nun’hwelo” wolowo wu nga ha va nyangatsaka vanhu vo homboloka, wu nun’hwela kahle eka Yehovha ni le ka vanhu va timbilu letinene.
5:16—Xana Vakreste lava totiweke a va “tivi munhu hi tlhelo ra nyama” hi ndlela yihi? A va languti vanhu hi tihlo ra nyama, hileswaku a va rhandzi vanhu hi leswi va nga ni rifuwo, va nga va rixaka ro karhi kumbe hileswi va humaka etikweni ro karhi. Lexi nga xa nkoka eka vona i vuxaka bya vona bya moya ni vapfumeri-kulobye.
11:1, 16; 12:11—Xana Pawulo a a nga va anakanyeli Vakorinto? A a va anakanyela. Hambiswiritano, eka van’wana swi nga ha endleka a a vonaka a tibuma naswona a nga anakanyeli hikwalaho ka leswi a susumetelekeke ku swi vula leswaku a yimelela vuapostola bya yena.
12:1-4—I mani loyi a “tekeriwe[ke] eparadeyisini”? Leswi Bibele yi nga vulavuliki hi munhu un’wana loyi a voneke xivono xolexo naswona tindzimana leti ti vuriwe endzhaku ka loko Pawulo a yimelele vuapostola bya yena, kumbexana a a vulavula hi leswi n’wi humeleleke. Leswi muapostola a swi voneke exivonweni swi nga ha endleka a ku ri paradeyisi ya moya leyi vandlha ra Vukreste ri tiphinaka ha yona “enkarhini wa makumu.”—Dan. 12:4.
Leswi Hi Swi Dyondzaka:
3:5. Kahle-kahle, ndzimana leyi yi hi byela leswaku Yehovha hi yena a endlaka Vakreste va fanelekela vutirheli hi Rito ra yena, moya wa yena lowo kwetsima ni xiphemu xa laha misaveni xa nhlengeletano ya yena. (Yoh. 16:7; 2 Tim. 3:16, 17) Hi fanele hi hisekela ku dyondza Bibele ni tibuku leti sekeriweke eBibeleni, hi tshamela ku khongelela moya lowo kwetsima naswona hi ya eminhlanganweni ya Vukreste minkarhi hinkwayo hi tlhela hi hlanganyela eka yona.—Ps. 1:1-3; Luka 11:10-13; Hev. 10:24, 25.
4:16. Leswi Yehovha a pfuxetaka ‘munhu loyi hi nga yena endzeni siku ni siku,’ nkarhi na nkarhi hi fanele hi tirhisa malunghiselelo lawa Yehovha a hi endleleke wona, leswi vulaka leswaku a ri fanelanga ri pela hi nga endlanga nchumu lexi tiyisaka vuxaka bya hina na Xikwembu.
4:17, 18. Ku tsundzuka leswaku ‘nhlomulo i wa nkarhinyana naswona wa vevuka’ swi nga hi pfuna leswaku hi tshama hi tshembekile eka Yehovha loko hi ri emaxangwini.
5:1-5. Pawulo u yi hlamusela hi ndlela yo saseka ndlela leyi Vakreste lava totiweke va titwaka ha yona malunghana ni ntshembo wa vona wa ku ya hanya etilweni!
10:13. Hi nawu, hi fanele hi tirha ntsena nsimu leyi averiweke vandlha ra hina handle ka loko hi averiwe ku pfuneta laha ku nga ni xilaveko lexikulu.
13:5. Leswaku hi ‘tikambela ku vona loko ha ha ri eripfumelweni,’ hi fanele hi tiyiseka leswaku ndlela leyi hi tikhomaka ha yona yi pfumelelana ni leswi hi swi dyondzaka eBibeleni. Leswaku hi ‘tikombisa leswi hi nga swona,’ hi fanele hi kambisisa ndlela leyi hi kuleke ha yona hi tlhelo ra moya, ku katsa ni vuswikoti bya hina byo tirhisa ‘matimba ya hina ya ku twisisa’ ni mpimo wa mintirho ya hina ya ripfumelo. (Hev. 5:14; Yak. 1:22-25) Loko hi tirhisa ndzayo leyi twalaka ya Pawulo, hi nga hambeta hi famba endleleni ya ntiyiso.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 26, 27]
Xana marito lama nge “minkarhi hinkwayo loko mi dya xinkwa lexi ni ku nwa xinwelo lexi” ma vula yini?—1 Kor. 11:26