Vukati Bya Wena A Byi Ve “Ntambhu Ya Miluko Yinharhu”

“Ntambhu ya miluko yinharhu a yi nge tsemeki hi le xikarhi hi ku hatlisa.”—EKL. 4:12.

1. I mani loyi a nga catisa mpatswa wo sungula wa vanhu?

ENDZHAKU ka loko Yehovha Xikwembu a tumbuluxe swimilana ni swiharhi, u vumbe munhu wo sungula, ku nga Adamu. Xikwembu xi endle leswaku Adamu a etlela vurhongo lebyikulu, hiloko xi teka rin’we ra timbambu takwe kutani xi n’wi endlela mupfuni la hetisekeke. Loko Adamu a ku hahlu, mahlo a n’wi vona, u te: “Leri i rhambu ra marhambu ya mina ni nyama ya nyama ya mina.” (Gen. 1:27; 2:18, 21-23) Yehovha u kombise leswaku u amukela wansati wo sungula hi ku n’wi catisa ni wanuna wo sungula kutani a va katekisa.—Gen. 1:28; 2:24.

2. Xana Sathana u ku vange njhani ku avana exikarhi ka Adamu na Evha lava a va rhandzana?

² Lexi khomisaka gome, swi nga si ya kwihi xiboho xa vukati lexi Xikwembu xi xi simekeke xi kavanyetiwile. Njhani? Xivumbiwa xa moya lexo homboloka, lexi vuriwaka Sathana, xi kanganyise Evha leswaku a dya mbhandzu wa murhi lowu Xikwembu xi leriseke leswaku va nga wu dyi. Swi nga si ya kwihi, Adamu u landzele nsati wakwe kutani na yena a xandzuka, hi ndlela yoleyo va ale vulawuri lebyi lulameke bya Xikwembu ni nkongomiso wa xona lowunene. (Gen. 3:1-7) Loko Yehovha a vutisa mpatswa wolowo leswaku ku humelele yini, swi ve erivaleni leswaku vuxaka bya wona se a byi ri ni mitwa. Adamu u rile hi nsati wakwe, a ku: “Wansati loyi u ndzi nyikeke leswaku ndzi tshama na yena, u ndzi nyike mbhandzu wa murhi hiloko ndzi wu dya.”—Gen. 3:11-13.

3. Hi rihi langutelo leri hoxeke leri Vayuda van’wana a va ri na rona?

³ Se ku hele madzana ya malembe Sathana a ri karhi a tirhisa tindlela to tala ta vukanganyisi leswaku a vanga timholovo exikarhi ka vatekani. Hi xikombiso, minkarhi yin’wana u tirhise varhangeri va vukhongeri leswaku va vula swilo swo karhi hi vukati leswi kanetanaka ni Matsalwa. Varhangeri van’wana va Vayuda a va tekela milawu ya Xikwembu ehansi, va pfumelela vavanuna leswaku va tshika vasati va vona hi swivangelo leswi nga twaliki, swo tanihi loko va tate munyu eswakudyeni. Kambe Yesu u te: “Mani na mani la tshikaka nsati wakwe, a teka un’wana, ku nga ri hi xivangelo xa vumbhisa, u endla vuoswi.”—Mat. 19:9.

4. Lunghiselelo ra vukati ri hlaseriwa njhani namuntlha?

⁴ Ninamuntlha Sathana wa ha ri etsimeni ra yena ro tsema xiboho xa vukati. Ku pfumeleriwa ka vasodoma leswaku va tekana, vanhu lava tshamaka swin’we va nga tekananga ni ku dlaya vukati handle ka swivangelo leswi twalaka i vumbhoni bya leswaku Sathana u karhi wa hlula etsimeni ra yena ro endla leswaku vukati byi nga xiximeki. (Hlaya Vaheveru 13:4.) Hina tanihi Vakreste hi nga endla yini leswaku hi papalata ku kuceteriwa hi langutelo leri, leri tinyikeke matimba? A hi kambisiseni timfanelo tin’wana leti endlaka leswaku munhu a va ni vukati lebyinene ni lebyi tsakisaka.

Katsani Yehovha eVukatini Bya N’wina

5. Marito lama nge “ntambhu ya miluko yinharhu” ma vula yini emhakeni ya vukati?

⁵ Leswaku swilo swi famba kahle evukatini, vatekani va fanele va katsa na Yehovha evukatini bya vona. Rito ra yena ri ri: “Ntambhu ya miluko yinharhu a yi nge tsemeki hi le xikarhi hi ku hatlisa.” (Ekl. 4:12) Marito lama nge “ntambhu ya miluko yinharhu” i xifananisi. Loko xifananisi lexi xi tirhisiwa emhakeni ya vukati xi katsa nuna ni nsati, ku nga tintambhu timbirhi to sungula, leti ku rhangaka ku lukiwa tona ivi ku landzela ya vunharhu exikarhi ka tona, ku nga Yehovha Xikwembu. Loko mpatswa wu nghenisa Xikwembu evukatini bya wona wu kota ku  langutana ni swiphiqo naswona i xilotlelo xo va ni ntsako lowukulu evukatini.

6, 7. (a) Xana Vakreste va nga endla yini ku tiyisekisa leswaku va katsa Xikwembu evukatini bya vona? (b) Hi tihi timfanelo leti makwerhu un’wana wa xisati a ti rhandzaka eka nuna wakwe?

⁶ Kambe xana mpatswa wu nga endla yini leswaku wu tiyiseka leswaku vukati bya wona byi fana ni ntambhu yoleyo ya miluko yinharhu? Mupisalema Davhida u yimbelerile a ku: “Oho Xikwembu xanga, ndzi tsakisiwe hi ku endla ku rhandza ka wena, ni nawu wa wena wu le ndzeni ka swirho swa mina swa le ndzeni.” (Ps. 40:8) Loko hi rhandza Xikwembu hi susumeteleka ku xi tirhela hi mbilu hinkwayo. Hikwalaho, mpatswa wu fanele wu hlakulela ku va ni vuxaka lebyikulu na Yehovha naswona wu tsakela ku endla ku rhandza ka yena. Nakambe mpatswa wu fanele wu tikarhatela ku tiyisana leswaku wu hambeta wu rhandza Xikwembu.—Swiv. 27:17.

⁷ Loko nawu wa Xikwembu wu ri endzeni ka hina hakunene, hi ta kombisa timfanelo to tanihi ripfumelo, ntshembo ni rirhandzu naswona ti ta hi pfuna ku tiyisa xiboho xa vukati. (1 Kor. 13:13) Mukreste la vitaniwaka Sandra, la nga ni malembe ya 50 a tekiwile u ri: “Leswi ndzi swi rhandzaka swinene eka nuna wa mina i nkongomiso ni ndzayo leyi a ndzi nyikaka yona leyi sekeriweke eBibeleni ni leswi a rhandzaka Yehovha ku tlula mina.” Vavanuna, xana ku nga vuriwa leswi fanaka hi n’wina?

8. I yini leswi lavekaka leswaku mpatswa wu kuma “hakelo leyinene” evukatini?

⁸ Tanihi mpatswa, xana mi rhangisa vuxaka bya n’wina na Yehovha ni timhaka ta Mfumo evuton’wini bya n’wina? Ku tlula kwalaho, xana u languta munghana wa wena wa vukati tanihi mupfuni wa wena loko u ri karhi u tirhela Yehovha? (Gen. 2:24) Hosi Solomoni wo tlhariha u te: “Vambirhi va antswa ku tlula un’we, hikuva va ni hakelo leyinene ya ku tikarhata ka vona.” (Ekl. 4:9) Hakunene wanuna ni wansati va fanele va tirha hi matimba leswaku va ta kuma “hakelo leyinene” ku nga rirhandzu ni xiboho xa vutomi hinkwabyo lexi katekisiwaka hi Xikwembu.

9. (a) Hi byihi vutihlamuleri lebyi vavanuna va nga na byona? (b) Hi ku ya hi Vakolosa 3:19, xana wanuna u fanele a n’wi khoma njhani nsati wa yena?

⁹ Lexi kombaka leswaku mpatswa wu nghenise Xikwembu evukatini bya wona i matshalatshala lawa wanuna ni nsati wakwe va ma endlaka leswaku va hanya hi milawu ya xona. Vavanuna va ni vutihlamuleri lebyikulu bya ku khathalela swilaveko swa mindyangu ya vona hi tlhelo ra nyama ni ku yi pfuna leswaku yi tiyisa vuxaka bya yona na Yehovha. (1 Tim. 5:8) Nakambe va khutaziwa ku anakanyela ndlela leyi vasati va vona va titwaka ha yona. Vakolosa 3:19, yi hi byela leswi: “N’wina vavanuna lava tekeke, tshamani mi ri karhi mi rhandza vasati va n’wina naswona mi nga va hlundzukeli ku tlula mpimo.” Mukambisisi un’wana wa Bibele u vule leswaku marito lama nge “hlundzukeli ku tlula mpimo,” ma katsa “ku va tlhava hi marito kumbe ku va mbeyetela, ni ku nga va rhandzi, ku nga va khathaleli, ku nga va wundli, ku nga va sirheleli ni ku nga va pfuni.” Swi le rivaleni leswaku mahanyelo yo tano a ma amukeleki nikatsongo endyangwini wa Vakreste. Wanuna loyi a tirhisaka vunhloko byakwe hi ndlela leyi faneleke u endla leswaku nsati wa yena swi n’wi olovela ku titsongahata eka yena.

10. Hi rihi langutelo leri vavasati lava nga Vakreste va faneleke va va na rona?

¹⁰ Vavasati lava nga Vakreste lava tikarhatelaka ku katsa Yehovha evukatini bya vona na vona va fanele va fikelela swilaveko swa Xikwembu. Muapostola Pawulo u tsarile a ku: “Vavasati a va tiveke ehansi ka vanuna va vona hilaha va endlaka hakona eHosini, hikuva wanuna i nhloko ya nsati wakwe tanihi leswi Kreste na yena a nga nhloko ya vandlha.” (Efe. 5:22, 23) Sathana u kanganyise Evha, a n’wi byela leswaku loko a nga lawuriwi hi Xikwembu u ta va ni ntsako hilaha ku nga heriki. Namuntlha evukatini byo tala ku ni moya wo tilawula. Hambiswiritano, vavasati lava langutaka vukati hi ndlela leyi Xikwembu xi byi langutaka ha yona, a swi va tikeli ku titsongahata eka vanuna va vona lava va rhandzaka. Va tsundzuka leswaku Yehovha a a veke Evha leswaku a va “muhetisisi” wa nuna wakwe, ku nga xikhundlha lexi Xikwembu a xi xi teka xi xiximeka. (Gen. 2:18) Wansati la nga Mukreste la hanyaka hi ku ya hilaha Xikwembu xi leriseke hakona i “harhi” hakunene eka nuna wakwe.—Swiv. 12:4.

11. I yini leswi makwerhu un’wana a vuleke leswaku swi va pfunile evukatini bya vona?

¹¹ Xin’wana lexi nga pfunaka mpatswa leswaku wu katsa Xikwembu evukatini bya wona i ku dyondza Rito ra Xikwembu swin’we. Gerald loyi a nga ni malembe ya 55 a catile naswona a hanyisanaka kahle ni nghamu yakwe, u ri: “Nchumu wa nkoka lowu endlaka leswaku swilo swi famba kahle evukatini i ku va mi dyondza Bibele swin’we.” U tlhele a ku: “Ku endla swilo mi ri swin’we, ngopfu-ngopfu  leswi fambisanaka ni ku gandzela ka hina Xikwembu swi endla leswaku mpatswa wu rhandzana ni ku rhandza Yehovha swinene.” Ku dyondza Bibele swin’we swi pfuna ndyangu leswaku wu namarhela milawu ya Yehovha ni ku tiyisa vuxaka bya wona na yena ni ku wu pfuna leswaku wu hambeta wu endla nhluvuko.

12, 13. (a) Ha yini swi ri swa nkoka leswaku mpatswa wu khongela swin’we? (b) Hi yihi mintirho yin’wana ya Vukreste leyi tiyisaka vukati?

¹² Mimpatswa leyi hanyisanaka kahle yi khongela swin’we. Loko wanuna a ‘chulula mbilu yakwe’ a khongelela swilo leswi khumbaka ndyangu wakwe, a swi kanakanisi leswaku sweswo swi ta tiyisa vukati bya vona. (Ps. 62:8) Hi xikombiso, swi ta ku olovela ku rivala hi mholovo yihi na yihi leyi u veke na yona ni munghana wa wena wa vukati endzhaku ka loko u kombele nkongomiso eka Lowa Matimba Hinkwawo! (Mat. 6:14, 15) Hi ku pfumelelana ni leswi mi swi khongeleleke, swi ta va swinene leswaku ha un’we wa n’wina a pfuna munghana wakwe wa vukati ni ku “[hambeta] mi lehiselana mbilu ni ku rivalelana hi ku ntshunxeka.” (Kol. 3:13) Tsundzuka leswaku ku khongela swi kombisa leswaku u tshembele eka Xikwembu. Hosi Davhida u te: “Mahlo hinkwawo ma languta eka wena ma ri ni ntshembo.” (Ps. 145:15) Loko hi titshega hi Xikwembu hi xikhongelo naswona hi ri ni ntshembo, a hi nge vileli ngopfu hi ku tiva leswaku ‘xa hi khathalela.’—1 Pet. 5:7.

¹³ Xin’wana lexi nga pfunaka mpatswa leswaku wu katsa Yehovha evukatini bya wona i ku va kona eminhlanganweni ya vandlha ni ku tirha swin’we ensin’wini. Eminhlanganweni ya hina, mimpatswa yi dyondza tindlela to lwisana ni “marhengu” lawa Sathana a ma tirhisaka leswaku a hambanisa mindyangu. (Efe. 6:11) Nuna ni nsati lava tirhaka swin’we ensin’wini nkarhi na nkarhi va dyondza ku ‘tserhama, va nga tsekatsekisiwi.’—1 Kor. 15:58.

Loko Ku Va Ni Swiphiqo

14. Hi swihi swilo leswi nga vangaka ntshikilelo evukatini?

¹⁴ Swi nga ha endleka swiringanyeto leswi nga laha henhla swi nga ri swintshwa eka wena, hikwalaho swa antswa mi bula ha swona ni munghana wa wena wa vukati. Kambisisa loko ku ri ni lomu mi faneleke mi antswisa kona evukatini bya n’wina. Bibele yi vula leswaku hambi ku ri lava katsaka Xikwembu evukatini bya vona, “va ta va ni nhlomulo enyameni ya vona.” (1 Kor. 7:28) Hambi ku ri malandza ya Xikwembu lama tshembekaka, ma nga ha va ni ntshikilelo evukatini bya wona hikwalaho ka leswi vanhu va nga hetisekangiki, naswona ku nga ni minkucetelo yo biha ya misava leyi nga chaviki Xikwembu ni mintlhamu ya Diyavulosi. (2 Kor. 2:11)  Kambe Yehovha wa hi pfuna leswaku hi kota ku langutana ni swiphiqo leswi. Yobo wanuna wo tshembeka u feriwe hi swifuwo, malandza ni vana vakwe. Kambe Bibele yi ri: “Eka hinkwaswo leswi, Yobo a nga dyohanga kumbe ku vula leswi nga fanelangiki eka Xikwembu.”—Yobo 1:13-22.

15. Xana vanhu va nga ha endla yini loko va tshikilelekile, naswona mpatswa wu nga endla yini loko un’wana wa vona a ri exiyin’weni xo tano?

¹⁵ Hi hala tlhelo, nkata Yobo u n’wi byele leswi: “Xana wa ha khomelele u tiya eka vutshembeki bya wena nisweswi? Rhukana Xikwembu u fa!” (Yobo 2:9) Loko ku va ni makhombo kumbe swiyimo swin’wana swo tika, swi nga endla munhu a endla swilo kumbe a vulavula handle ko anakanya. Wanuna wo tlhariha u tshame a ku: “Ku tshikileriwa ku nga hlanganisa nhloko ya lowo tlhariha.” (Ekl. 7:7) Loko munghana wa wena wa vukati o tshuka a vula marito lama tlhavaka hikwalaho ko karhateka kumbe ‘ku tshikileleka,’ vana ni moya wo rhula. Loko na wena wo rihisela swi nga ha endla leswaku wena kumbe havambirhi ka n’wina mi vula nchumu lowu nga ta nyanyisa timhaka. (Hlaya Pisalema 37:8.) Hikwalaho yi be hi makatla “mhaka leyi humeke endleleni” leyi vangiwaka hi ku karhateka kumbe ku hela matimba.—Yobo 6:3.

16. (a) Marito ya Yesu lama kumekaka eka Matewu 7:1-5 ma tirha njhani evukatini? (b) Ha yini ku twisisa swi ri swa nkoka evukatini?

¹⁶ Mpatswa wu fanele wu ehleketa hi swilo leswi nga ha humelelaka evuton’wini bya wona. Un’wana wa vona a nga ha xiya mikhuva yo karhi eka munghana wa yena wa vukati kutani a tibyela leswi, ‘Ndzi ta n’wi cinca.’ Hikwalaho ka rirhandzu ni ku lehisa mbilu, u nga swi kota ku pfuna munghana wa wena wa vukati leswaku a cinca hakatsongo-ntsongo. Hambiswiritano, u nga rivali leswaku Yesu u fanise munhu loyi a vonaka swihoxo leswi nga nyawuriki eka munhu un’wana ni munhu la vonaka “xilavi” etihlweni ra makwavo kambe a tsandzeka ku vona “ntsandza” lowu nga etihlweni ra yena. Yesu u hi tsundzuxile a ku: “Tshikani ku avanyisa leswaku mi nga avanyisiwi.” (Hlaya Matewu 7:1-5.) Kambe leswi a swi vuli swona leswaku swihoxo leswikulu swi fanele swi honisiwa. Robert la nga ni malembe ya kwalomu ka 40 a tekile, u te: “Ku vulavurisana hi ku ntshunxeka na hi ku tshembeka ni ku tiyimisela ku amukela leswi munghana loyi un’wana a swi xiyeke eka loyi un’wana swi nga ha lava leswaku havumbirhi bya n’wina mi cinca mikhuva yo karhi evuton’wini bya n’wina.” Kutani vanani lava twisisaka. Ematshan’weni yo hlundzukisiwa hi leswi munghana wa wena wa vukati a nga riki na timfanelo to karhi, dyondza ku tlangela ni ku tiphina hi timfanelo letinene leti ana se a nga na tona.—Ekl. 9:9.

17, 18. Loko hi langutane ni swiphiqo leswi ringanaka ni ntshava, hi nga wu kuma kwihi mpfuno?

¹⁷ Ku cinca ka swiyimo swa vutomi swi nga vanga miringo. Mpatswa wu nga langutana ni swiphiqo loko wu ri ni vana. Munghana wa vukati kumbe n’wana a nga ha vabya swinene. Vatswari lava dyuhaleke va nga ha lava ku khathaleriwa hi ndlela yo hlawuleka. Vana lava se va kuleke va nga ha rhurha va ya tshama ekule ni le kaya. Ku endla swiavelo swa le vandlheni swi nga ha vanga ku cinca kun’wana. Ku cinca loku hinkwako ku nga vanga ntshikilelo ni ku vilela evukatini.

¹⁸ Xana u nga endla yini loko u vona onge a wu nge he swi koti ku tiyiselela swiphiqo swa vukati bya wena? (Swiv. 24:10) U nga lan’wi! A ku na xin’wana lexi Sathana a xi lavaka handle ko vona un’wana wa malandza ya Xikwembu a fularhela vugandzeri lebyi tengeke. A nga tsaka ni swikunwana loko mpatswa wo tshika vugandzeri lebyi tengeke. Hikwalaho, endla hinkwaswo leswi u nga swi kotaka leswaku vukati bya wena byi tshama byi ri ntambhu ya miluko yinharhu. Bibele yi vulavula hi vanhu vo tala lava nga tshama va tshembekile ku nga khathariseki miringo leyikulu leyi va langutaneke na yona. Hi xikombiso, siku rin’wana Davhida u chululele mbilu yakwe eka Yehovha a ku: “Oho Xikwembu, ndzi kombe tintswalo, hikuva munhu wa nyama . . . u tshamela ku ndzi tshikilela.” (Ps. 56:1) Xana u tshame u titwa u tshikileriwe hi “munhu wa nyama”? Ku nga khathariseki leswaku u tshikileriwa hi munhu un’wana kumbe hi munhu loyi u hanyaka na yena, tsundzuka leswi: Davhida u ma kumile matimba yo  tiyisela, kutani na wena u nga ma kuma. Davhida u tsale a ku: “Ndzi vutise Yehovha, kutani a ndzi hlamula, u ndzi kutsurile eku chaveni ka mina hinkwako.”—Ps. 34:4.

Mikateko Leyi Engetelekeke

19. Hi nga yi bakanya njhani minhlaselo ya Sathana?

¹⁹ Eminkarhini leyi ya makumu, mimpatswa yi fanele yi ‘hambeta yi chavelelana ni ku akana.’ (1 Tes. 5:11) U nga rivali leswaku Sathana u vule leswaku hi ta tshembeka eka Yehovha ntsena loko hi ta kuma swo karhi. U ta endla hinkwaswo leswi a nga swi kotaka, ku katsa ni ku hahlula vukati leswaku a endla hi nga tshembeki eka Xikwembu. Leswaku hi bakanya minhlaselo ya Sathana, hi fanele hi tshemba Yehovha hilaha ku heleleke. (Swiv. 3:5, 6) Pawulo u tsale a ku: “Eka swilo hinkwaswo ndzi ni ntamu hikwalaho ka loyi a ndzi nyikaka matimba.”—Filp. 4:13.

20. Hi yihi mikateko leyi vaka kona loko vanhu va katsa Xikwembu evukatini bya vona?

²⁰ Mimpatswa yi va ni mikateko ya ntsandza-vahlayi loko yi katsa Xikwembu evukatini bya yona. Swi ve tano eka Joel ni nkatakwe la nga ni malembe ya 51. U ri: “Ndzi nkhensa Yehovha minkarhi hinkwayo hikwalaho ka nsati wa mina ni vuxaka lebyi tsakisaka lebyi hi nga na byona. I munghana wa mina lonkulu.” I yini lexi va pfuneke leswaku va tiyisa vukati bya vona? U ri: “Minkarhi hinkwayo a hi tikarhatela ku kombisana musa, hi lehiselana mbilu ni ku rhandzana.” A nga kona ni un’we wa hina loyi a nga swi endlaka sweswo hinkwaswo hi ku hetiseka emafambiselweni lawa ya swilo. Kambe a hi tirheni hi matimba leswaku hi tirhisa misinya ya milawu ya Bibele naswona hi katsa Yehovha evukatini bya hina. Loko hi endla tano, vukati bya hina byi ta va ‘ntambhu ya miluko yinharhu leyi nga ta ka yi nga tsemeki hi le xikarhi.’—Ekl. 4:12.

Wa Tsundzuka Xana?

• Swi vula yini ku katsa Yehovha evukatini?

• Vanhu lava tekaneke va fanele va endla yini loko va langutane ni swiphiqo?

• Hi swi vonisa ku yini loko Xikwembu xi ri kona evukatini?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Swifaniso leswi nga eka tluka 18]

Ku khongela swin’we swi pfuna mimpatswa leyi tekaneke leswaku yi langutana ni swiyimo swo tika