Tinhla-nkulu Ta Buku Ya Nhlavutelo—I
Rito Ra Yehovha Ra Hanya
Tinhla-nkulu Ta Buku Ya Nhlavutelo—I
MUAPOSTOLA YOHANE loyi se a a dyuharile u kombiwe swivono swa 16 loko a khotsiwile exihlaleni xa Patmosi. Eka swona u vone leswi Yehovha Xikwembu na Yesu Kreste va swi endlaka hi siku ra Hosi—ku nga nkarhi lowu nga sungula loko ku simekiwa Mfumo wa Xikwembu hi 1914 naswona wu ta fika emakumu loko ku hela Mfumo wa Kreste wa Gidi ra Malembe. Buku ya Nhlavutelo leyi tsariweke hi Yohane kwalomu ka lembe ra 96 C.E., yi na rungula leri tsakisaka ra swivono leswi.
Sweswi a hi kambisiseni tinhla-nkulu ta Nhlavutelo 1:1–12:17, leti tameleke swivono swo sungula swa nkombo leswi kombiweke Yohane. Swivono leswi swi ta hi tsakisa hikuva swi vulavula hi swilo leswi humelelaka emisaveni sweswi naswona swi kombisa ndlela leyi Yehovha a nga ta teka goza ha yona ku nga ri khale. Lava va hlayaka rungula ra swivono leswi hi ripfumelo hakunene va chaveleriwa ni ku khutaziwa.—Hev. 4:12.
“XINYIMPFANA” XI PFULA XILEMO XA VUTSEVU EKA LESWA NKOMBO
Xo sungula, Yohane u vone Yesu Kreste loyi a kwetsimisiweke kutani a n’wi nyika marungula lama tlhandlamanaka lawa a a fanele a ma ‘tsala eka buku-nsongwa a ma rhumela eka mavandlha ya nkombo.’ (Nhlav. 1:10, 11) Ku landzele xivono xa xiluvelo lexi nga etilweni. Evokweni ra xinene ra Loyi a tshameke ehenhla ka xiluvelo ku na buku-nsongwa leyi lemiweke hi swilemo swa nkombo. Loyi a “fanelaka ku pfula buku-nsongwa” i “Nghala leyi nga ya nyimba ya Yuda” kumbe “xinyimpfana [lexi nga ni] timhondzo ta nkombo ni mahlo ya nkombo.”—Nhlav. 4:2; 5:1, 2, 5, 6.
Xivono xa vunharhu xi kombisa leswi humelelaka loko “Xinyimpfana” xi pfula swilemo swo sungula swa tsevu hi ku landzelelana ka swona. Loko xi pfula xilemo xa vutsevu ku va ni ku tsekatseka lokukulu ka misava kutani ku fika siku lerikulu ra vukarhi. (Nhlav. 6:1, 12, 17) Kambe xivono lexi landzelaka xi kombisa ‘tintsumi ta mune ti khome timheho ta mune ta misava swi tiya’ kukondza ku funghiwa ka lava 144 000 ku hela. “Ntshungu lowukulu” wa lava va nga funghiwangiki wu voniwe “wu yime emahlweni ka xiluvelo ni le mahlweni ka Xinyimpfana.”—Nhlav. 7:1, 9.
Tinhlamulo Ta Swivutiso Swa Matsalwa:
1:4; 3:1; 4:5; 5:6—Xana xiga lexi nge “mimoya ya nkombo” xi vula yini? Nhlayo nkombo yi vula ku helela hi ku ya hi langutelo ra Xikwembu. Hikwalaho, rungula leri yaka “emavandlheni ya nkombo” ri hetelela ri tirha eka vanhu va Xikwembu hinkwavo lava hlengeletanaka emavandlheni yo tlula 100 000 emisaveni hinkwayo. (Nhlav. 1:11, 20) Tanihi leswi Yehovha a tirhisaka moya lowo kwetsima hi ku ya hi leswi a lavaka ku swi hetisisa, xiga lexi nge “mimoya ya nkombo” xi vula ku tirha ka wona hi ku hetiseka leswaku wu endla leswaku vanhu lava yingisaka vuprofeta va va ni ku twisisa naswona va kuma mikateko. Buku ya Nhlavutelo yi tikomba yi vulavula hi mintlawa ya nkombo. Nhlayo nkombo laha yi vula ku helela naswona entiyisweni buku leyi yi vulavula hi ku “hetisisiwa” kumbe ku hetiwa “ka xihundla xo kwetsima xa Xikwembu.”—Nhlav. 10:7.
1:8, 17—Xithopo lexi nge “Alfa na Omega” ni lexi nge “wo Sungula ni wo Hetelela” swi kombetela eka vamani? Xithopo lexi nge “Alfa na Omega” xi kombetela eka Yehovha, xi kandziyisa leswaku a ku nga ri na Xikwembu xin’wana xa matimba hinkwawo emahlweni ka yena naswona a xi nge vi kona xin’wana endzhaku ka yena. Hi yena “masungulo ni makumu.” (Nhlav. 21:6; 22:13) Hambileswi eka Nhlavutelo 22:13 Yehovha a vuriwaka “wo sungula ni wo hetelela” hi leswi ku nga vangiki na un’wana emahlweni ka yena kumbe endzhaku ka yena, mongo lowu nga eka ndzima yo sungula ya Nhlavutelo wu kombisa leswaku xithopo lexi nge “wo Sungula ni wo Hetelela” xi kombetela eka Yesu Kreste. A a ri munhu wo sungula ku pfuxiwa eku feni a va xivumbiwa xa moya lexi nga fiki naswona a a ri wo hetelela ku pfuxiwa hi Yehovha hi byakwe.—Kol. 1:18.
2:7—I yini ‘paradeyisi ya Xikwembu’? Leswi marito lawa ma kongomisiweke eka Vakreste lava totiweke, paradeyisi leyi ku vulavuriwaka ha yona laha ku fanele ku ri xivandla xa paradeyisi ya le tilweni—laha Xikwembu xi tshamaka kona. Vatotiwa vo tshembeka va ta kuma hakelo ya ku dya “emurhini wa vutomi.” A va nge he fi.—1 Kor. 15:53.
3:7—Yesu u xi amukele rini “xilotlelo xa Davhida” naswona u xi tirhisa hi ndlela yihi? Loko a khuvuriwa hi 29 C.E., Yesu u ve Hosi leyi Hlawuriweke ya rixaka ra Davhida. Hambiswiritano, Yesu a nga xi amukelanga xilotlelo xa Davhida ku fika hi 33 C.E. loko a tlakuseriwe evokweni ra xinene ra Xikwembu etilweni. Loko a ri kwalaho u kume timfanelo hinkwato ta Mfumo wa Davhida. Ku sukela kwalaho Yesu a a tirhisa xilotlelo xexo ku pfula malunghelo lama engetelekeke lama fambisanaka ni Mfumo. Hi 1919 Yesu u veke “xilotlelo xa yindlu ya Davhida” ekatleni ra “hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha” hi ku veka ntlawa wolowo wa hlonga “ehenhla ka hinkwaswo leswi nga swa yena.”—Esa. 22:22; Mat. 24:45, 47.
3:12—Hi rihi ‘vito ra Yesu lerintshwa’? Vito leri ri fambisana ni xikhundlha lexintshwa xa Yesu swin’we ni malunghelo ya kona. (Filp. 2:9-11) Hambileswi a nga riki kona un’wana loyi a tivaka vito rero ku fana na Yesu, Yesu u ri tsala eka vamakwavo va yena vo tshembeka exivandleni xa le tilweni, a va endla va va ni vuxaka lebyikulu na yena. (Nhlav. 19:12) U tlhele a avelana na vona malunghelo man’wana ya yena yo hlawuleka.
Leswi Hi Swi Dyondzaka:
1:3. Leswi ‘nkarhi lowu vekiweke wa vuavanyisi bya Xikwembu eka misava ya Sathana wu nga kusuhi,’ ku ni xilaveko xa xihatla xo twisisa rungula ra buku ya Nhlavutelo ni ku teka goza lerinene.
3:17, 18. Leswaku hi fuwa hi tlhelo ra moya hi fanele hi xava “nsuku lowu tengisiweke hi ndzilo” eka Yesu. Leswi swi vula leswaku hi fanele hi tikarhatela ku va lava fuweke hi mintirho leyinene. (1 Tim. 6:17-19) Nakambe hi fanele hi ambala “tinguvu to basa ta le handle” leti kombisaka mfungho wa hina tanihi valandzeri va Kreste hi tlhela hi tirhisa “murhi wo tota mahlo,” tanihi xikhutazo lexi kumekaka eka magazini wa Xihondzo xo Rindza leswaku hi ta twisisa timhaka ta moya.—Nhlav. 19:8.
7:13, 14. Vakulu va 24 va yimela lava 144 000 exiyin’weni xa vona xo kwetsima etilweni laha va nga tihosi va tlhela va va vaprista. A va fanekiseriwa hi vaprista va le Israyele wa khale, laha Hosi Davhida a a va avanyise hi mintlawa ya 24. Un’wana wa vakulu u paluxele Yohane hi ta ntshungu lowukulu. Hikwalaho, ku pfuxiwa ka Vakreste lava totiweke ku fanele ku sungule emahlweni ka 1935. Ha yini? Hikuva hi lembe rero malandza ya Xikwembu lama totiweke ya laha misaveni ma nyikiwe nhlamuselo leyi kongomeke ya ntshungu lowukulu.—Luka 22:28-30; Nhlav. 4:4; 7:9.
KU PFURIWA KA XILEMO XA VUNKOMBO SWI ENDLA LESWAKU KU YIMBIWA TIMHALAMHALA TA NKOMBO
Xinyimpfana xi pfula xilemo xa vunkombo. Tintsumi ta nkombo ti nyikiwa timhalamhala ta nkombo. Tintsumi ta tsevu ti yimba timhalamhala ta tona ti twarisa marungula ya vuavanyisi eka “n’we-xa-nharhu” xa vanhu, ku nga Vujagana. (Nhlav. 8:1, 2, 7-12; 9:15, 18) Leswi hi leswi Yohane a swi vonaka eka xivono xa vuntlhanu. Yohane u hlanganyela eka xivono lexi landzelaka hi ku dya buku-nsongwa leyitsongo a tlhela a pima ndhawu yo kwetsima ya tempele. Endzhaku ka ku yimbiwa ka mhalamhala ya vunkombo ku twakala marito lama tlakukeke lama nge: “Mfumo wa misava se i mfumo wa Hosi ya hina ni wa Kreste wa yona.”—Nhlav. 10:10; 11:1, 15.
Xivono xa vunkombo xi nyikela nhlamuselo leyi engetelekeke malunghana ni leswi vuriweke eka Nhlavutelo 11:15, 17. Ku voniwa xikombiso lexikulu etilweni. Wansati wa le tilweni u veleka n’wana wa xinuna. Diyavulosi wa hlongoriwa etilweni. Leswi a kariheleke wansati wa le tilweni, u suke a ya “lwa nyimpi ni lava saleke va mbewu yakwe.”—Nhlav. 12:1, 5, 9, 17.
Tinhlamulo Ta Swivutiso Swa Matsalwa:
8:1-5—Ha yini ku ve ni ku miyela etilweni, naswona endzhakunyana ku lahleriwe yini emisaveni? Ku miyela ko fanekisela ku ve kona etilweni leswaku “swikhongelo swa vakwetsimi” lava nga emisaveni swi ta twiwa. Leswi swi endleke eku heleni ka nyimpi yo sungula ya misava. Vakreste lava totiweke a va tlhandlukelanga etilweni loko ku hela Minkarhi ya Vamatiko, hilaha vo tala a va langutele hakona. Va langutane ni swiyimo swo nonon’hwa hi nkarhi wa nyimpi. Kutani va khongele hi mbilu hinkwayo leswaku va kuma nkongomiso. Ntsumi yi hlamule swikhongelo swa vona hi ku lahlela ndzilo wo fanekisela emisaveni lowu susumeteleke Vakreste lava totiweke leswaku va endla ntirho wo tala. Hambileswi a va nga tati ni xandla, va sungule tsima ra ku chumayela emisaveni hinkwayo leri endleke leswaku Mfumo wa Xikwembu wu hundzuka mphikamakaneta leyi pfurhaka leyi lumekeke ndzilo eVujaganini. Ku twarisiwe switsundzuxo swa le Bibeleni leswi chavisaka ni ku vonakala ka ntiyiso wa Matsalwa, naswona vukhongeri bya mavunwa byi ninginisiwile hilaha ku heleleke ku fana ni miako leyi ninginisiwaka hi ku tsekatseka ka misava.
8:6-12; 9:1, 13; 11:15—Tintsumi ta nkombo ti tilunghiselele rini ku yimba timhalamhala ta tona, naswona mhalamhala yi yimbiwe swinene rini naswona njhani? Ku tilunghiselela ku yimba timhalamhala ta nkombo a swi katsa ku nyika nkongomiso eka swirho swa ntlawa wa Yohane leswa ha riki emisaveni leswi tlheleke swi nyikiwa matimba ku sukela hi 1919 ku ya eka 1922. Vakreste volavo lava totiweke a va sungula ku khomeka swinene hi ku tlhela va hlela ntirho wo chumayela erivaleni ni wa ku aka miako leyintshwa yo gandlisela eka yona. (Nhlav. 12:13, 14) Ku yimbiwa ka timhalamhala swi yimela ku byi twarisa hi xivindzi vuavanyisi bya Yehovha lebyi chavisaka emisaveni ya Sathana, hi vanhu va Xikwembu lava tirhisanaka na tintsumi. Leswi swi sungule hi ndlela leyi xiyekaka entsombanweni wa le Cedar Point, eOhio hi 1922 naswona swi ta va tano ku kondza ku fika nhlomulo lowukulu.
8:13; 9:12; 11:14—Xana timhalamhala tinharhu to hetelela ti huwelela “makhombo” hi ndlela yihi? Ku yimbiwa ka timhalamhala to sungula ta mune ku paluxa leswaku Vujagana a byi na vuxaka ni Xikwembu, kasi timhalamhala tinharhu to hetelela i makhombo hikuva ti tivisa swiendlakalo swo karhi. Ku yimbiwa ka mhalamhala ya vuntlhanu ku fambisana ni ku ntshunxiwa ka vanhu va Xikwembu hi 1919 ‘ekheleni ro enta’ laha a va nga koti ku endla nchumu ni le ka ntirho wa vona wa ku chumayela handle ko hela matimba, lowu a wu fana ni khombo leri vavisaka eka Vujagana. (Nhlav. 9:1) Ya vutsevu yona yi vulavula hi nhlaselo lowukulu wa vagadi va tihanci lowu veke kona ematin’wini ni hi tsima ra ku chumayela emisaveni hinkwayo leri sunguleke hi 1922. Ku yimbiwa ka mhalamhala yo hetelela ku fambisana ni ku tswariwa ka Mfumo wa Mesiya.
Leswi Hi Swi Dyondzaka:
9:10, 19. Tibuku leti tshembekaka ta “hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha” leti sekeriweke eBibeleni ti tamele rungula leri lumaka. (Mat. 24:45) Rungula leri ri yelana na mincila ya tinjiya leyi yi nga na “mindzhombo yo fana ni ya swipame” ni tihanci leti gadiweke leti nga ni ‘mincila yo fana ni tinyoka.’ Ha yini? Hikuva tibuku leti ti lemukisa hi “siku ra [Yehovha] ra ku rihisela.” (Esa. 61:2) A hi veni na xivindzi hi tlhela hi hiseka loko hi ri karhi hi ti hangalasa.
9:20, 21. Vanhu vo tala vo rhula lava va tshamaka ematikweni lawa ku vuriwaka leswaku a hi ya Vukreste va ri amukerile rungula leri hi ri twarisaka. Hambiswiritano a hi langutelanga leswaku vanhu vo tala lava nga riki eVujaganini lava vitaniwaka tanihi “vanhu lavan’wana hinkwavo” va hundzuka. Nilokoswiritano ha tiyisela entirhweni wo chumayela.
12:15, 16. “Misava,” ku nga xiyenge xa mafambiselo ya Sathana ya swilo kumbe matiko lama fumaka ematikweni yo hambana-hambana, ma endle leswaku ku va ni ntshunxeko wa vugandzeri. Ku sukela hi va-1940, mimfumo yoleyo yi ‘mite nambu wa ku xanisiwa lowu dragona yi wu kampfuleke hi nomu wa yona.’ Hakunene, loko Yehovha a hlawula ku endla sweswo a nga susumetela valawuri va mimfumo leswaku va hetisisa ku rhandza ka yena. Hikwalaho swa fanela leswi Swivuriso 21:1 yi nge: “Mbilu ya hosi yi fana ni swinambyana swa mati evokweni ra Yehovha. Yi hundzukela kun’wana ni kun’wana laha yi ku tsakelaka.” Leswi swi fanele swi tiyisa ripfumelo ra hina eka Xikwembu.