“Nkarhi Wa Ku Miyela”

“KU VULAVULA swi fana ni silivhere, kasi ku miyela swi fana ni nsuku.” Xexo i xivuriso xa khale lexi ku vuriwaka leswaku i xa le matikweni ya le vuxeni bya Asia. Hi ku ya hi xihlamusela-marito xin’wana, xivuriso xa Xiheveru lexi fanaka na xona xi ri: “Loko rito ri ringana ni xikele yin’we, ku miyela swi ringana ni tixikele timbirhi.” (Brewer’s Dictionary of Phrase and Fable) Kasi Hosi Solomoni wo tlhariha wa le Israyele wa khale u tsale a ku: “Xin’wana ni xin’wana xi ni nkarhi wa xona lowu vekiweke, ni nkarhi wa mhaka yin’wana ni yin’wana ehansi ka matilo . . . nkarhi wa ku miyela ni nkarhi wa ku vulavula.”—Ekl. 3:1, 7.

Kambe, hi rini laha swi faneleke ku miyela? Xiga lexi nge “ku miyela” xi humelela ko tala eBibeleni. Mongo lowu xiga lexi xi tirhisiwaka eka wona wu kombisa leswaku ku miyela i swa nkoka eka swiyimo swo hlayanyana evuton’wini, kambe ngopfu-ngopfu eka swinharhu. A hi kambisiseni hi vukheta swiyimo leswi eka swona ku miyela swi nga xikombiso xa xichavo, vumbhoni bya ku va ni vutlhari ni ku twisisa ni leswaku swi hi pfuna ku anakanyisisa.

Xikombiso Xa Xichavo

Ku miyela i xikombiso xa xichavo. Muprofeta Habakuku u te: “Yehovha u le tempeleni yakwe yo kwetsima. Miyela emahlweni ka yena, wena misava hinkwayo!” (Hab. 2:20) Vagandzeri va ntiyiso va fanele va “rindzela ku ponisa ka Yehovha, [va] miyerile.” (Swir. 3:26) Mupisalema u yimbelele a ku: “Miyela emahlweni ka Yehovha n’wi rindzele hi ku swi rhandza. U nga karihi loko un’wana a humelela endleleni yakwe.”—Ps. 37:7.

Xana hi nga swi kota ku dzunisa Yehovha handle ko tirhisa marito ya hina? Minkarhi yin’wana loko hi vona swilo swo xonga leswi Yehovha a swi tumbuluxeke ha hlamala swinene lerova hi pfumala ni marito yo hlamusela ndlela leyi hi titwaka ha yona. Ku ehleketa hi vuxongi byo tano i ndlela yo dzunisa Muvumbi etimbilwini ta hina. Mupisalema Davhida u sungule rin’wana ra tinsimu takwe hi ndlela leyi: “Oho Xikwembu, eSiyoni ku ni ku dzunisiwa ka wena—ku miyela—; naswona xitshembiso lexi hlambanyiweke xi ta hetisisiwa eka wena.”—Ps. 65:1.

Leswi Yehovha hi byakwe a faneriwaka hi ku xiximiwa, ni marito yakwe hi fanele hi ma xixima. Hi xikombiso, loko Muxe, muprofeta wa Xikwembu, a nyikela nkulumo yakwe yo lela tiko ra Israyele, yena swin’we ni vaprista va khutaze hinkwavo lava a va ri kona va ku: “Miyela u  yingisa . . . , u fanele u yingisa rito ra Yehovha Xikwembu xa wena.” Loko tiko ra Israyele ri hlanganile leswaku ku hlayiwa Nawu wa Xikwembu, hinkwavo ku katsa ni vana a va fanele va yingisela hi vurhon’wana. Muxe u te: “Hlengeletani vanhu, vavanuna ni vavasati ni vana . . . leswaku va dyondza.”—Det. 27:9, 10; 31:11, 12.

Hakunene swa fanela leswaku ni vagandzeri va Yehovha va manguva lawa va yi yingisa hi xichavo dyondzo leyi va yi kumaka eminhlanganweni ya Vukreste ku katsa ni le mintsombanweni! Loko tidyondzo ta nkoka ta le Bibeleni ti ri karhi ti hlamuseriwa eplatifomo, hi ta va hi kombisa leswaku hi delela Rito ra Xikwembu swin’we ni nhlengeletano ya xona loko hi tibulela ni van’wana. Loko nongonoko wu ri karhi wu ya emahlweni, i nkarhi wa leswaku hi miyela kutani hi yingisela.

Hambiloko u vulavula ni munhu un’wana, loko u n’wi yingisela loko a ri karhi a vulavula swi kombisa leswaku wa n’wi xixima. Hi xikombiso, Yobo u byele lava a va n’wi hehla a ku: “Ndzi leteleni, kutani mina ndzi ta miyela.” Yobo a a tiyimisele ku miyela a yingisa loko va vulavula. Naswona loko nkarhi wa leswaku yena a vulavula wu fika, u kombele a ku: “Miyelani emahlweni ka mina, leswaku mina ndzi ta vulavula.”—Yobo 6:24; 13:13.

Vumbhoni Bya Ku Va Ni Vutlhari Ni Ku Twisisa

Bibele yi ri: “Loyi a tshamaka a kambela milomu yakwe u endla hi vutlhari.” “Munhu wa ku twisisa lokukulu u tshama a miyerile.” (Swiv. 10:19; 11:12) Xiya ndlela leyi Yesu a byi kombiseke kahle ha yona vutlhari ni ku twisisa hi ku va a miyela. Loko Yesu a xiye leswaku ku vulavula ni valala vakwe lava a va n’wi venga a swi nga ta pfuna nchumu, ‘u miyerile.’ (Mat. 26:63) Endzhakunyana ka kwalaho, loko Yesu a tengisiwa hi Pilato, “a nga hlamulanga.” Hi vutlhari u miyerile ku endlela leswaku mintirho yakwe leyi a a dume ha yona yi tivulavulela.—Mat. 27:11-14.

Ku ta va ku ri vutlhari loko na hina hi miyela, ngopfu-ngopfu loko vanhu va hi tlhontlha. Xivuriso xin’wana xi ri: “Loyi a hlwelaka ku hlundzuka u ni ku twisisa lokukulu, kambe loyi a helaka mbilu u engetela vuphukuphuku.” (Swiv. 14:29) Loko hi hatlisela ku hlamula exiyin’weni lexi tikaka swi nga endla leswaku hi tisola endzhaku ka nkarhi hileswi hi vulavuleke handle ko rhanga hi ehleketa. Eka swiyimo swo tano, marito ya hina ma nga ha vonaka ma ri ya vuphukuphuku naswona sweswo swi nga ha hi dyisa mbitsi.

Loko hi va ni vukheta hi leswi hi swi vulaka loko hi ri exikarhi ka vanhu vo homboloka swi kombisa leswaku hi tlharihile. Loko hi hlangana ni vanhu lava hi hlekulaka ensin’wini, swi nga ha pfuna swinene ku va hi miyela. Ku engetela kwalaho, loko swichudeni-kulorhi kumbe vatirhi-kulorhi va endla mafenya lama thyakeke kumbe va rhuketela, minkarhi yin’wana swi nga va vutlhari ku miyela hi kombisa leswaku a hi fambisani na swona sweswo. (Efe. 5:3) Mupisalema u tsale a ku: “Ndzi ta veka tomu enon’wini wa mina leswaku ri ndzi rindza, ntsena loko lowo homboloka a ha ri emahlweni ka mina.”—Ps. 39:1.

Munhu loyi a nga ni “ku twisisa lokukulu” a nge n’wi xengi munhu loyi a n’wi byeleke mhaka  leyi nga xihundla. (Swiv. 11:12) Mukreste wa ntiyiso a nge fambi a hangalasa timhaka leti nga xihundla. Ngopfu-ngopfu vakulu lava nga Vakreste va fanele va va ni vuxiyaxiya emhakeni leyi leswaku swirho swa vandlha swi va tshemba.

Ku miyela i swa nkoka swinene. Loko Sydney Smith, mutsari wa Munghezi wa lembe-xidzana ra vu-19, a vulavula hi munhu un’wana loyi a hanyeke enkarhini wakwe, u tsale a ku: “Leswi minkarhi yin’wana a a pfa a miyela, a swi endla leswaku ku bula na yena swi tsakisa swinene.” Vanghana vambirhi lava bulaka hi timhaka ta siku na siku va fanele va nyikana nkarhi wo vulavula. Munhu loyi a swi kotaka kahle ku vulavula ni vanhu van’wana u fanele a tlhela a va muyingiseri lonene.

Solomoni u lemukise a ku: “Ku tlula nawu a ku pfumaleki emaritweni yo tala, kambe loyi a tshamaka a kambela milomu yakwe u endla hi vutlhari.” (Swiv. 10:19) Hikwalaho, loko hi nga vulavuli ngopfu, hi ta papalata ku vula marito ya vuphukuphuku. Entiyisweni, “hambi ku ri xiphukuphuku, loko xi miyela, xi ta tekiwa xi tlharihile; un’wana ni un’wana la pfalaka milomu yakwe, u ta tekiwa a ri ni ku twisisa.” (Swiv. 17:28) Onge hi nga khongela eka Yehovha hi kombela leswaku a “veka murindzi ehenhla ka nyangwa ya milomu ya [hina].”—Ps. 141:3.

Ku Miyela Ku Hi Pfuna Ku Anakanyisisa

Loko Matsalwa ma vulavula hi munhu loyi a fambaka endleleni ya vululami ma hi byela leswaku “nawu [wa Xikwembu] u wu hlaya hi rito ra le hansi vusiku ni nhlikanhi.” (Ps. 1:2) Bibele yin’wana yi ri: “U titolovete ku anakanyisisa . . . hi nawu wa xona . . . vusiku ni nhlikanhi.” (The Amplified Bible) Hi xihi xiyimo lexi pfunaka swinene leswaku munhu a kota ku anakanyisisa hi ndlela yoleyo?

Isaka, n’wana wa Abrahama, “a a humile a famba-famba leswaku a ta anakanyisisa a ri enhoveni hi nkarhi wa madyambu.” (Gen. 24:63) U hlawule nkarhi ni ndhawu leyi nga riki na pongo leswaku a anakanyisisa. Kasi Hosi Davhida a a anakanyisisa exikarhi ka ku rindza ka nivusiku. (Ps. 63:6) Yesu, wanuna loyi a hetisekeke, a a tikarhatela ku tivekela nkarhi wo titshamela yexe a anakanyisisa etintshaveni, emananga ni le tindhawini tin’wana leti nga riki na pongo ekule ni mintshungu.—Mat. 14:23; Luka 4:42; 5:16.

Hakunene swa vuyerisa ku miyela. Swi nga hi pfuna leswaku hi tikambela, ku nga nchumu wa nkoka swinene lowu hi pfunaka ku endla mindzulamiso evuton’wini bya hina. Ku miyela swi nga endla leswaku hi va ni ku rhula evuton’wini. Ku anakanyisisa laha ku nga riki na pongo swi nga hi pfuna leswaku hi titsongahata ni ku swi tlangela swinene swilo leswi nga swa nkoka evuton’wini.

Hambileswi ku miyela swi nga swinene kambe wu kona ni “nkarhi wa ku vulavula.” (Ekl. 3:7) Vagandzeri va ntiyiso namuntlha va khomekile hi ku chumayela mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu “emisaveni hinkwayo leyi akiweke.” (Mat. 24:14) Sweswo swi endla leswaku ku va ni ntsako lowukulu hileswi nhlayo ya vona yi yaka yi andza. (Mik. 2:12) Hikwalaho, a hi hlanganyeleni ni lava ma chumayelaka hi ku hiseka mahungu lamanene ya Mfumo ni ku vulavula hi mintirho leyi hlamarisaka ya Xikwembu. Loko hi ri karhi hi hlanganyela entirhweni lowu wa nkoka, onge mahanyelo ya hina ma nga tlhela ma kombisa leswaku ha swi tiva leswaku ku miyela i swa nkoka minkarhi yin’wana.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 3]

Hi nkarhi wa minhlangano ya hina ya Vukreste hi fanele hi yingisa ni ku dyondza

[Xifaniso lexi nga eka tluka 4]

Ku miyela swi nga ha pfuna swinene loko hi rhuketeriwa ensin’wini

[Xifaniso lexi nga eka tluka 5]

Ku miyela swi hi pfuna leswaku hi anakanyisisa