Tintsumi I “Mimoya Ya Ntirho Wa Le Rivaleni”
Tintsumi I “Mimoya Ya Ntirho Wa Le Rivaleni”
“Xana hinkwato a hi mimoya ya ntirho wa le rivaleni, leyi rhumiweke ku ya tirhela lava nga ta dya ndzhaka ya ku ponisiwa?”—HEV. 1:14.
1. Hi wihi nchavelelo lowu hi nga wu kumaka eka Matewu 18:10 na Vaheveru 1:14?
YESU KRESTE u tsundzuxe un’wana ni un’wana loyi a nga ha khunguvanyisaka valandzeri vakwe a ku: “Tivoneleni leswaku mi nga n’wi languteli ehansi un’wana wa lava lavatsongo; hikuva ndza mi byela leswaku tintsumi ta vona etilweni minkarhi hinkwayo ti vona xikandza xa Tatana la nge tilweni.” (Mat. 18:10) Loko muapostola Pawulo a vulavula hi tintsumi to lulama u tsale a ku: “Xana hinkwato a hi mimoya ya ntirho wa le rivaleni, leyi rhumiweke ku ya tirhela lava nga ta dya ndzhaka ya ku ponisiwa?” (Hev. 1:14) Marito wolawo i xitiyisekiso lexi chavelelaka xa leswaku Xikwembu xi tirhisa tintsumi leswaku ti pfuna vanhu. Xana Bibele yi hi byela yini malunghana ni tintsumi? Xana ti hi pfuna njhani? Xana hi nga dyondza yini eka tona?
2, 3. Hi yihi mintirho yin’wana leyi endliwaka hi tintsumi?
2 Ku ni tintsumi to tshembeka ta timiliyoni etilweni. Hinkwato ka tona ti ni ‘matimba lamakulu, ti hetisisa rito rakwe.’ (Ps. 103:20; hlaya Nhlavutelo 5:11.) Vana volavo va moya va Xikwembu a va rhandzi swilo swo fana, va ni timfanelo to fana ni ta Xikwembu naswona va ni ntshunxeko wa ku tihlawulela. Va hleriwe hi ndlela yo hlawuleka naswona va ni swikhundlha leswi tlakukeke elunghiselelweni ra Xikwembu, ntsumi leyikulu i Mikayele (ku nga vito leri Yesu a vitaniwaka ha rona etilweni). (Dan. 10:13; Yudha 9) “Mativula [lawa] ya ntumbuluko hinkwawo” i “Rito,” kumbe Muvulavuleri wa Yehovha naswona u tirhisiwe hi Yena ku endla swilo leswin’wana hinkwaswo.—Kol. 1:15-17; Yoh. 1:1-3.
3 Tintsumi leti nga ehansi ka ntsumi leyikulu i tiserafi, leti twarisaka ku kwetsima ka Yehovha ni ku pfuna vanhu vakwe leswaku va tshama va ri karhi va hanya hi milawu ya yena. Nakambe ku ni makerubu, lama seketelaka vuhosi bya xona. (Gen. 3:24; Esa. 6:1-3, 6, 7) Tintsumi tin’wana, kumbe varhumiwa ti endla ku rhandza ka Xikwembu hi tindlela to hambana-hambana.—Hev. 12:22, 23.
4. Tintsumi ti titwe njhani loko ku simekiwa misava, naswona a ku ta va ku humelele yini loko vanhu a va lo tirhisa ntshunxeko wa ku tihlawulela hi ndlela leyinene?
4 Tintsumi hinkwato ti tsakile loko ku ‘simekiwa misava’ naswona ti tirhe ti tsakile entirhweni lowu ti averiweke wona loko misava yi endliwa kaya ra vanhu. (Yobo 38:4, 7) Yehovha u vumbe munhu a va “ehansinyana ka tintsumi” kambe u n’wi vumbe hi “xifaniso” xa Yena, xisweswo a endla leswaku vanhu va kota ku kombisa timfanelo ta Muvumbi. (Hev. 2:7; Gen. 1:26) Loko Adamu na Evha a va tirhise ntshunxeko wa vona wa ku tihlawulela hi ndlela leyinene, vona ni vana va vona a va ta va va tiphine hi vutomi ekaya leri nga paradeyisi va ri swirho swa ndyangu wa Yehovha wa le vuakweni hinkwabyo.
5, 6. Hi kwihi ku xandzuka loku veke kona etilweni naswona Xikwembu xi endle yini?
5 Swi le rivaleni leswaku tintsumi leto kwetsima ti fanele ti tsemeke nhlana loko ti vona swirho swin’wana swa ndyangu wa Xikwembu wa le tilweni swi sungula ku xandzuka. Ntsumi yin’wana exikarhi ka tona a yi nga ha enerisiwi hi ku dzunisa Yehovha kambe a yi navela ku gandzeriwa. Yi tiendle Sathana (leswi vulaka “Mukaneti”) hi ku tlhontlha mfanelo ya Yehovha yo fuma na hi ku simeka mfumo lowu kanetanaka ni wa Xikwembu. Loko Sathana a hembile, u yenge mpatswa wo sungula wa vanhu leswaku wu xandzukela Muvumbi wa wona wa rirhandzu swin’we na yena.—Gen. 3:4, 5; Yoh. 8:44.
6 Yehovha u hatle a avanyisa Sathana hi ku vula marito lama landzelaka eka vuprofeta byo sungula bya le Bibeleni, a ku: “Ndzi ta veka vulala exikarhi ka wena ni wansati ni le xikarhi ka mbewu ya wena ni mbewu ya yena. Yi ta ku pfotlosa nhloko kutani wena u ta yi luma xirhendze.” (Gen. 3:15) A ku ta tshama ku ri ni vulala exikarhi ka Sathana ni “wansati” wa Xikwembu. Ina, Yehovha a a teka nhlengeletano ya le tilweni ya swivumbiwa leswo tshembeka tanihi nsati loyi a rhandzekaka la nga ni vuxaka lebyikulu na yena tanihi Nuna wakwe. Vuprofeta lebyi byi veke xisekelo lexi tiyeke xa ntshembo, hambileswi byi tshameke byi ri “xihundla xo kwetsima” lexi a xi ta paluxiwa hakatsongo-tsongo. Xikwembu a xi tiyimisele leswaku un’wana exikarhi ka hlengeletano ya xona ya le tilweni a a ta pfotlosa vaxandzuki hinkwavo nileswaku hikwalaho ka yena “swilo swa le tilweni ni swilo swa le misaveni” swi ta hlengeletiwa.—Efe. 1:8-10.
7. Xana tintsumi tin’wana ti endle yini enkarhini wa Nowa, naswona Yehovha u ti endle yini?
7 Enkarhini wa Nowa, tintsumi to hlayanyana ti sukele “vutshamo bya tona lebyi faneleke,” kutani ti tihundzula ti ambala mimiri ya nyama leswaku ti ta kota ku tienerisa emisaveni. (Yudha 6; Gen. 6:1-4) Yehovha u lahlele vaxandzuki volavo endhawini ya munyama lowukulu, xisweswo va landzele Sathana hi ku va “mavandla lama hombolokeke ya moya” tlhelo valala lava nga ni khombo va malandza ya Xikwembu.—Efe. 6:11-13; 2 Pet. 2:4.
Xana Tintsumi Ti Hi Pfuna Njhani?
8, 9. Xana Yehovha u ti tirhise njhani tintsumi leswaku ti pfuna vanhu?
8 Abrahama, Yakobe, Muxe, Yoxuwa, Esaya, Daniyele, Yesu, Petro, Yohane na Pawulo i van’wana va vanhu lava pfuniweke hi tintsumi. Tintsumi to lulama ti hetisise vuavanyisi bya Xikwembu ti tlhela ti hundzisela rungula ra vuprofeta ni swileriso, ku katsa ni Nawu wa Muxe. (2 Tih. 19:35; Dan. 10:5, 11, 14; Mint. 7:53; Nhlav. 1:1) Leswi sweswi hi nga ni Rito ra Xikwembu leri heleleke, a swi bohi leswaku tintsumi ti hundzisela marungula lama humaka eka Xikwembu. (2 Tim. 3:16, 17) Hambiswiritano, exivandleni xa moya, tintsumi ti khomekile swinene hi ku endla ku rhandza ka Xikwembu ni ku seketela malandza ya xona.
9 Bibele ya hi tiyisekisa yi ku: “Ntsumi ya Yehovha yi aka nxaxa ku rhendzela hinkwavo lava n’wi chavaka, naswona ya va ponisa.” (Ps. 34:7; 91:11) Leswi Sathana a vuleke leswaku vanhu a va nge swi koti ku tshama va tshembekile eka Xikwembu loko va ringiwa, Yehovha u pfumelela Sathana leswaku a hi tisela miringo yo hambana-hambana. (Luka 21:16-19) Hambiswiritano, Xikwembu xa swi tiva loko se hi tiyisele ndzingo hi ndlela leyi eneleke lerova hi swi veka erivaleni leswaku hi ta tshama hi tshembekile eka xona. (Hlaya 1 Vakorinto 10:13.) Tintsumi ti tshama ti xalamukile leswaku ti nghenelela hi ku ya hi ku rhandza ka Xikwembu. Ti ponise Xadraka, Mixaka, Abedinigo, Daniyele na Petro kambe a ti va sivelanga valala leswaku va dlaya Stefano na Yakobo. (Dan. 3:17, 18, 28; 6:22; Mint. 7:59, 60; 12:1-3, 7, 11) Swiyimo ni timhaka leti a ti khumbeka a swi nga fani. Hilaha ku fanaka, vamakwerhu van’wana va dlayiwile etikampeni ta nxaniso ta Manazi, hambileswi Yehovha a pfuneke vo tala va vona leswaku va hambeta va hanya.
10. Ku engetela eka mpfuno lowu hi wu kumaka eka tintsumi, hi wihi mpfuno wun’wana lowu hi nga ha wu kumaka?
10 Matsalwa a ma dyondzisi leswaku munhu un’wana ni un’wana u ni ntsumi leyi n’wi sirhelelaka. Loko hi khongela hi ni ntshembo wa leswaku “ku nga khathariseki leswaku i yini lexi hi xi kombelaka hi ku ya hi ku rhandza ka [Xikwembu], xa hi twa.” (1 Yoh. 5:14) I ntiyiso leswaku Yehovha a nga ha rhumela ntsumi leswaku yi ta hi pfuna, kambe mpfuno wu nga ta hi ndlela yin’wana. Vakreste-kulorhi va nga ha susumeteleka ku hi pfuna ni ku hi chavelela. Xikwembu xi nga ha hi nyika vutlhari ni matimba lama lavekaka leswaku hi tiyisela “mutwa enyameni” lowu hi xanisaka onge hiloko hi makariwe hi “ntsumi ya Sathana.”—2 Kor. 12:7-10; 1 Tes. 5:14.
Tekelela Yesu
11. Xana tintsumi ti tirhisiwe njhani leswaku ti pfuna Yesu, naswona Yesu u hetisise yini hi ku tshama a tshembekile eka Xikwembu?
11 Xiya ndlela leyi Yehovha a tirhiseke tintsumi ha yona emhakeni ya Yesu. Ti tivise hi ta ku tswariwa ka yena ni ku pfuxiwa kakwe naswona ti n’wi pfunile loko a ha ri laha misaveni. Tintsumi a ti ta va ti sivele ku khomiwa ka yena ni ku dlayiwa ka yena hi ndlela ya tihanyi. Hambiswiritano, ematshan’weni ya sweswo, ku rhumeriwe ntsumi leswaku yi ta n’wi tiyisa. (Mat. 28:5, 6; Luka 2:8-11; 22:43) Hi ku ya hi xikongomelo xa Yehovha, Yesu u fe rifu ra gandzelo naswona u kombise leswaku munhu la hetisekeke a nga swi kota ku tshama a tshembekile eka Xikwembu hambiloko a langutane ni miringo leyikulu. Hikwalaho Yehovha u pfuxe Yesu a ya hanya etilweni a nga ha fi, a n’wi nyika “vulawuri hinkwabyo” ni ku endla leswaku tintsumi ti va ehansi ka yena. (Mat. 28:18; Mint. 2:32; 1 Pet. 3:22) Hikwalaho Yesu u tikombise a ri xiphemu lexikulu xa “mbewu” ya “wansati” wa Xikwembu.—Gen. 3:15; Gal. 3:16.
12. Xana hi nga xi tekelela njhani xikombiso xa Yesu xa ku va ni “mianakanyo yo hluteka”?
12 Yesu a a swi tiva leswaku a swi ta va swi hoxile leswaku a ringa Yehovha hi ku langutela leswaku tintsumi ti n’wi ponisa loko o teka goza ra vuphukuphuku. (Hlaya Matewu 4:5-7.) Hikwalaho a hi tekeleleni xikombiso xa Yesu hi ku hanya hi “mianakanyo yo hluteka,” hi nga tihoxi ekhombyeni swi nga fanelanga, kambe hi langutana ni nxaniso hi ri ni ntshembo.—Tito 2:12.
Leswi Hi Nga Swi Dyondzaka Eka Tintsumi To Tshembeka
13. Hi nga dyondza yini eka xikombiso xa tintsumi leto lulama leti ku vulavuriwaka ha tona eka 2 Petro 2:9-11?
13 Loko muapostola Petro a sola lava ‘tseketselaka’ malandza ya Yehovha lama totiweke, u vulavule hi xikombiso lexinene xa tintsumi to lulama. Hambileswi ti nga ni matimba lamakulu, tintsumi ti papalata ku tseketsela “hikwalaho ka leswi ti nga ni xichavo eka Yehovha.” (Hlaya 2 Petro 2:9-11.) Na hina a hi papalateni ku avanyisa swi nga fanelanga, hi xixima lava byarhisiweke vutihlamuleri byo rhangela evandlheni ivi hi tshikela timhaka emavokweni ya Yehovha, loyi a nga Muavanyisi Lonkulu.—Rhom. 12:18, 19; Hev. 13:17.
14. Hi nga dyondza yini eka tintsumi malunghana ni ku titsongahata?
14 Tintsumi ta Yehovha ti hi vekela xikombiso lexinene xo titsongahata. Tintsumi tin’wana ti arile ku byela vanhu mavito ya tona. (Gen. 32:29; Vaav. 13:17, 18) Hambileswi ku nga ni swivumbiwa swa moya swa timiliyoni etilweni, Bibele yi vulavula hi vito ra Mikayele ni ra Gabriyele ntsena. Leswi swi nga ha hi sirhelela leswaku hi nga xiximi tintsumi swi nga fanelanga. (Luka 1:26; Nhlav. 12:7) Loko muapostola Yohane a wele ehansi leswaku a gandzela ntsumi, yi n’wi tsundzuxile yi ku: “Tivonele! U nga endli sweswo! Mina ndzo va hlonga-kuloni swin’we ni vamakwenu.” (Nhlav. 22:8, 9) Hi fanele hi gandzela Xikwembu ntsena hi tlhela hi khongela eka xona ntsena.—Hlaya Matewu 4:8-10.
15. Xana tintsumi ti hi vekela xikombiso xa ku lehisa mbilu hi ndlela yihi?
15 Tintsumi ti tlhela ti veka xikombiso lexinene malunghana ni ku lehisa mbilu. Hambileswi ti swi navelaka hi mbilu hinkwayo ku tiva swihundla swo kwetsima swa Xikwembu, a ti swi tivi hinkwaswo. Bibele yi ri: “Tintsumi ti navela ku nyangisisa swona swilo leswi.” (1 Pet. 1:12) Hikwalaho, ti endla yini? Ti lehisa mbilu ti rindza kukondza ku fika nkarhi lowu Xikwembu xi wu vekeke leswaku “vutlhari byo hambana-hambana” bya xona byi ‘tivisiwa hi ku tirhisa vandlha.’—Efe. 3:10, 11.
16. Xana mahanyelo ya hina ma nga ti khumba njhani tintsumi?
16 Vakreste lava langutaneke ni ndzingo i ‘xihlekiso endlwini ya mintlango eka tintsumi.’ (1 Kor. 4:9) Tintsumi ta tsaka swinene loko ti vona swiendlo swa hina swa ku tshembeka niloko mudyohi a hundzuka. (Luka 15:10) Tintsumi ta ma xiya mahanyelo lamanene ya vavasati lava nga Vakreste. Bibele yi kombisa leswaku “wansati [u fanele] a va ni xikombiso xa vulawuri enhlokweni ya yena hikwalaho ka tintsumi.” (1 Kor. 11:3, 10) Ina, tintsumi ta tsaka loko ti vona vavasati lava nga Vakreste ni malandza hinkwawo ya Xikwembu ya laha misaveni ma fambisana ni nkongomiso wa Xikwembu ni ku xixima vunhloko. Ku yingisa ko tano i xitsundzuxo lexinene eka vana volavo va Xikwembu va le tilweni.
Tintsumi Ti Seketela Ntirho Wo Chumayela Hi Ku Hiseka
17, 18. Ha yini hi nga vulaka leswaku tintsumi ta hi seketela loko hi ri eku chumayeleni?
17 Tintsumi ta katseka eka swilo swin’wana leswi hlamarisaka leswi humelelaka “esikwini ra Hosi.” Swilo swa kona swi katsa ku simekiwa ka Mfumo hi 1914 ni ku cukumetiwa ka Sathana ni madimona yakwe hi “Mikayele ni tintsumi ta yena” va suka etilweni. (Nhlav. 1:10; 11:15; 12:5-9) Muapostola Yohane u vone “ntsumi . . . yi haha empfhukeni, yi ri ni mahungu lamanene lama nga heriki leswaku yi ma vula tanihi marungula lama tsakisaka eka lava tshamaka emisaveni.” Ntsumi yoleyo a yi huwelela yi ku: “Chavani Xikwembu mi xi vangamisa, hikuva nkarhi wa ku avanyisiwa hi xona wu fikile, gandzelani Loyi a endleke tilo ni misava ni lwandle ni minseledyana ya mati.” (Nhlav. 14:6, 7) Hikwalaho malandza ya Yehovha ma tiyisekisiwa leswaku tintsumi ta ma seketela loko ma ri karhi ma chumayela mahungu lamanene ya Mfumo lowu simekiweke ku nga khathariseki nkaneto lowukulu wa Diyavulosi.—Nhlav. 12:13, 17.
18 Namuntlha tintsumi a ti vulavuli na hina leswaku hi ya eka vanhu va timbilu letinene, hilaha ntsumi yi vulavuleke na Filipi hakona leswaku a ya eka mutsheniwa wa Muetiyopiya. (Mint. 8:26-29) Hambiswiritano, mintokoto yo tala ya manguva lawa yi nyikela vumbhoni bya leswaku tintsumi ta hi seketela entirhweni wa hina wo chumayela hi Mfumo hambileswi hi nga ti voniki naswona ta hi kongomisa leswaku hi ya eka lava nga ni “mboyamelo lowunene eka vutomi lebyi nga heriki.” * (Mint. 13:48) Kunene i swa nkoka leswaku hi ya ensin’wini nkarhi ni nkarhi leswaku hi hetisisa xiyenge xa hina xo kuma lava navelaka ku “gandzela Tatana hi moya ni ntiyiso”!—Yoh. 4:23, 24.
19, 20. Xana tintsumi ti hoxa xandla hi ndlela yihi eka swiendlakalo leswi funghaka “makumu ya mafambiselo ya swilo”?
19 Loko Yesu a vulavula hi nkarhi wa hina, u vule leswaku “emakumu ka mafambiselo ya swilo” tintsumi ti ta “hambanisa lavo homboloka eka lavo lulama.” (Mat. 13:37-43, 49) Tintsumi ti hoxa xandla eka ku hlengeleta ko hetelela ni ku funghiwa ka vatotiwa. (Hlaya Matewu 24:31; Nhlav. 7:1-3) Ku engetela kwalaho, Yesu u tirha ni tintsumi loko a “hambanisa tinyimpfu eka timbuti.”—Mat. 25:31-33, 46.
20 “Eku hlavuteriweni ka Hosi Yesu a huma etilweni swin’we ni tintsumi takwe ta matimba,” hinkwavo “lava va nga xi tiviki Xikwembu ni lava va nga ma yingisiki mahungu lamanene malunghana ni Hosi ya hina Yesu” va ta lovisiwa. (2 Tes. 1:6-10) Loko Yohane a vone xiendlakalo lexi fanaka exivonweni xa yena, u hlamusele Yesu ni mavuthu yakwe ya tintsumi ya le tilweni tanihi lama gadeke tihanci to basa leswaku ma ya lwa nyimpi hi ku lulama.—Nhlav. 19:11-14.
21. Hi rihi goza leri ntsumi leyi nga “ni xilotlelo xa khele ro enta ni nketana leyikulu evokweni ra yona” yi nga ta ri teka malunghana na Sathana ni madimona yakwe?
21 Yohane u tlhele a “vona ntsumi yi xika hi le tilweni yi ri ni xilotlelo xa khele ro enta ni nketana leyikulu evokweni ra yona.” A swi kanakanisi leswaku yoleyo i ntsumi leyikulu Mikayele, leyi yi nga ta boha Diyavulosi ni madimona yakwe kutani yi va lahlela ekheleni ro enta. Va ta ntshunxiwa swa xinkarhana eku heleni ka Ku Fuma ka Kreste ka Gidi ra Malembe laha vanhu lava hetisekeke va nga ta ringiwa ro hetelela. Endzhaku ka sweswo, Sathana ni vaxandzuki hinkwavo va ta heriseriwa makumu. (Nhlav. 20:1-3, 7-10; 1 Yoh. 3:8) Hinkwavo lava xandzukeleke Xikwembu va ta va va herisiwile.
22. Tintsumi ti katseka njhani eka leswi nga ta humelela ku nga ri khale, naswona hi fanele hi titwa njhani malunghana ni ntirho wa tona?
22 Kunene ku kutsuriwa eka mafambiselo ya swilo yo homboloka ya Sathana ku kwala nyongeni. Tintsumi ti ta va ni ntirho wa nkoka hi nkarhi wa swiendlakalo leswi xiyekaka leswi nga ta lwela vuhosi bya Yehovha ni ku hetisisa xikongomelo xa yena hi ku helela malunghana ni misava ni vanhu. Hakunene tintsumi leto lulama i “mimoya ya ntirho wa le rivaleni, leyi rhumiweke ku ya tirhela lava nga ta dya ndzhaka ya ku ponisiwa.” Hikwalaho a hi nkhenseni Yehovha Xikwembu hikwalaho ka ndlela leyi a tirhisaka tintsumi ha yona leswaku ti hi pfuna ku endla ku rhandza ka Xikwembu ni ku kuma vutomi lebyi nga heriki.
[Nhlamuselo ya le hansi]
^ par. 18 Vona buku leyi nge Timbhoni Ta Yehovha I Vahuweleri Va Mfumo Wa Xikwembu, matluka 549-551.
U Nga Hlamula Njhani?
• Xana swivumbiwa swa moya swa le tilweni swi hleriwe njhani?
• Xana tintsumi tin’wana ti endle yini enkarhini wa Nowa?
• Xikwembu xi ti tirhise njhani tintsumi leswaku ti hi pfuna?
• Hi wihi ntirho lowu tintsumi leto lulama ti wu endlaka enkarhini wa hina?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Xifaniso lexi nga eka tluka 21]
Tintsumi ta tsaka loko ti ri karhi ti hetisisa ku rhandza ka Xikwembu
[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]
Tintsumi ti tshama ti xalamukile leswaku ti nghenelela hi ku ya hi ku rhandza ka Xikwembu hilaha ti endleke hakona eka Daniyele
[Swifaniso leswi nga eka tluka 24]
Vanani ni xivindzi hikuva tintsumi ti seketela ntirho wo chumayela hi Mfumo!
[Xihlovo Xa Kona]
Globe: NASA photo