Hisekelani Yindlu Ya Yehovha!

“Ndzi ta dyiwa hi ku hisekela yindlu ya wena.”—YOH. 2:17.

1, 2. Xana Yesu u endle yini etempeleni hi 30 C.E. naswona ha yini?

VONA xiendlakalo lexi hi tihlo ra mianakanyo. I nkarhi wa Paseka ya 30 C.E. Yesu se a a ri ni tin’hweti ta tsevu a sungule vutirheli byakwe laha misaveni. Sweswi u ya eYerusalema. Loko a ri etempeleni endzeni ka Xivava xa Vamatiko, Yesu u kuma “lava xavisaka tihomu ni tinyimpfu ni matuva ni vacincisi va mali va ri eswitshan’weni swa vona.” Endzhaku ko endla nkharisa hi mapindza, u khayime swifuwo hinkwaswo kutani vaxavisi va swi landzela. Yesu u tlhele a chulula timali ta nsimbi ta vacincisi va mali ivi a wisetela matafula ya vona. U lerisa lava xavisaka matuva leswaku va teka swilo swa vona va famba.—Yoh. 2:13-16.

² Leswi Yesu a swi endlaka swi kombisa leswaku wa khathala swinene hi tempele. U lerisa a ku: “Tshikani ku endla yindlu ya Tatana yi va yindlu ya bindzu!” Loko vadyondzisiwa va Yesu va vona swiendlakalo leswi, va tsundzuka marito lama tsariweke eka malembe-xidzana yo sungula hi mupisalema Davhida loko a ku: “Ndzi ta dyiwa hi ku hisekela yindlu ya wena.”—Yoh. 2:16, 17; Ps. 69:9.

3. (a) Ku hiseka i yini? (b) Hi xihi xivutiso lexi hi nga tivutisaka xona?

³ Leswi susumeteleke Yesu leswaku a teka goza, hi leswi a a khathala hi yindlu ya Xikwembu ni ku yi hisekela. Ku hiseka i “ku va ni mapfundza ni ku navela ku kuma nchumu wo karhi hi mbilu hinkwayo.” Eka lembe-xidzana leri ra vu-21, Vakreste lava tlulaka timiliyoni ta nkombo va kombisa leswaku va khathala hi yindlu ya Xikwembu. Un’wana ni un’wana wa hina a nga ha tivutisa a ku, ‘Xana ndzi nga ku antswisa njhani ku hisekela yindlu ya Yehovha?’ Leswaku hi pfuneka ku kuma nhlamulo ya xivutiso lexi, a hi rhangeni hi ku kambisisa leswi yindlu ya Xikwembu yi nga swona namuntlha. Kutani hi ta kambisisa swikombiso swa le Bibeleni swa vavanuna vo tshembeka lava kombiseke ku yi hisekela. Swikombiso swa vona swi tsaleriwe “ku letela hina” naswona swi nga hi khutaza leswaku hi hiseka swinene.—Rhom. 15:4.

Yindlu Ya Xikwembu eMinkarhini Ya Khale Ni Sweswi

4. Tempele leyi Solomoni a yi akeke a yi tirha yini?

⁴ Le Israyele wa khale, yindlu ya Xikwembu a ku ri tempele leyi a yi ri eYerusalema. Kahle-kahle, Yehovha a a nga tshami kona hi xiviri. U te: “Matilo i xiluvelo xa mina, misava i vunavelo bya mina. Kutani, xana yi kwihi yindlu leyi n’wina mi nga ndzi akelaka yona, naswona yi kwihi ndhawu leyi ndzi nga wiselaka eka yona?” (Esa. 66:1) Nilokoswiritano, tempele leyi akiweke hi nkarhi wa ku fuma ka Solomoni a yi ri yona ntsena ndhawu leyi Yehovha a a gandzeriwa eka yona, laha vanhu a va khongela va ri kona.—1 Tih. 8:27-30.

5. Xana vugandzeri bya le tempeleni ya Solomoni a byi fanekisela yini?

⁵ Namuntlha yindlu ya Yehovha a hi muako lowu nga le Yerusalema kumbe endhawini yin’wana. Kambe, i lunghiselelo ra leswaku hi tshinela eka yena hi ku gandzela exisekelweni xa gandzelo ra nkutsulo ra Kreste. Malandza ya Xikwembu hinkwawo yo tshembeka ya laha misaveni ma hlangana swin’we leswaku ma gandzela Yehovha etempeleni leyi yo fanekisela.—Esa. 60:4, 8, 13; Mint. 17:24; Hev. 8:5; 9:24.

6. Hi tihi tihosi ta le Yuda leti kombiseke ku hisekela vugandzeri bya ntiyiso?

⁶ Endzhaku ka loko tiko ra Israyele ri avanile hi 997 B.C.E., tihosi ta mune eka ta 19 leti tshameke ti fuma eYuda, ku nga xiphemu xa le dzongeni, ti kombise ku hisekela vugandzeri bya ntiyiso. A ku ri Asa, Yehoxafati, Hezekiya na Yosiya. Hi yihi dyondzo ya nkoka leyi hi yi kumaka eka swikombiso swa vona?

 Ku Tirha Swi Huma eMbilwini Swi Tisa Mikateko

7, 8. (a) Xana Yehovha u katekisa ntirho wa muxaka muni? (b) Hi xihi xitsundzuxo lexi hi nga xi kumaka eka xikombiso xa Hosi Asa?

⁷ Hi nkarhi wa ku fuma ka Hosi Asa, Yehovha u rhume vaprofeta leswaku va kongomisa tiko ra Yena leswaku ri famba hi ku tshembeka. Hi xikombiso, Bibele yi hi byela leswaku Asa u yingise muprofeta Azariya, n’wana wa Odedi. (Hlaya 2 Tikronika 15:1-8.) Mindzulamiso leyi Asa a yi endleke, yi hlanganise vanhu le Yuda xikan’we ni vanhu vo tala lava humaka emfun’weni wa Israyele lava teke eka nhlengeletano leyikulu ya le Yerusalema. Hinkwavo va hlambanyile leswaku va ta tiyimisela ku gandzela Yehovha hi ku tshembeka. Ha hlaya: “Va hlambanyela Yehovha hi rito lerikulu ni hi ku huwelela ka ku tsaka ni hi timhalamhala ni tinanga. Hiloko tiko ra Yuda hinkwaro ri tsaka hikwalaho ka nchumu lowu hlambanyiweke; hikuva a va hlambanye hi mbilu ya vona hinkwayo ni ku n’wi lava hi ku tsaka loku heleleke, lerova a endla leswaku va n’wi kuma; Yehovha a ya emahlweni a va nyika ku rhula ematlhelo hinkwawo.” (2 Tikr. 15:9-15) Hilaha ku fanaka Yehovha hakunene u ta hi katekisa loko hi n’wi tirhela swi huma embilwini.—Mar. 12:30.

⁸ Lexi twisaka ku vava, hi ku famba ka nkarhi Asa u hlundzukile loko a nyikiwa xitsundzuxo hi Hanane la vonaka ka ha ri emahlweni. (2 Tikr. 16:7-10) Xana hi angula njhani loko Yehovha a hi nyika xitsundzuxo kumbe nkongomiso hi ku tirhisa vakulu lava nga Vakreste? Xana hi hatla hi yi amukela ndzayo ya vona leyi sekeriweke eMatsalweni kutani hi papalata ku wela entlhan’wini wo hlundzuka?

9. Hi wihi nxungeto lowu Yehoxafati ni vanhu hinkwavo va le Yuda a va langutane na wona, naswona va endle yini?

⁹ Yehoxafati a a ri hosi ya le Yuda hi lembe-xidzana ra vukhume B.C.E. Yena swin’we ni tiko hinkwaro ra Yuda va langutane ni nxungeto wa mavuthu lama hlanganeke ya Amone, Mowabu ni vanhu lava tshamaka etindhawini ta le tintshaveni ta Seyiri. Xana hosi yi endle yini, hambileswi a yi chuhile? Yona ni vavanuna va yona swin’we ni vavasati va vona ni vana, va hlengeletane endlwini ya Yehovha leswaku va khongela. (Hlaya 2 Tikronika 20:3-6.) Hi ku ya hi marito ya Solomoni lama vuriweke emahlweni ko va tempele yi nyiketeriwa, Yehoxafati u susumeteleke ku khongela eka Yehovha a ku: “Oho Xikwembu xa hina, xana a wu nge va avanyisi? Hikuva hina a hi na matimba emahlweni ka ntshungu lowu lowukulu lowu wu taka ku ta lwa na hina; hina a hi swi tivi leswi hi faneleke hi swi endla, kambe mahlo ya hina ma le ka wena.” (2 Tikr. 20:12, 13) Endzhaku ka loko Yehoxafati a khongerile, kwalaho “exikarhi ka nhlengeletano,” moya wa Yehovha wu susumetele Yahaziyele lowa Mulevhi leswaku a vula marito lama chavelelaka lama khutazeke vanhu.—Hlaya 2 Tikronika 20:14-17.

10. (a) Xana Yehoxafati ni mfumo wa Yuda va wu kume njhani nkongomiso? (b) Hi nga wu tlangela njhani nkongomiso lowu Yehovha a hi nyikaka wona namuntlha?

¹⁰ Entiyisweni, hi nkarhi wolowo Yehoxafati ni mfumo wa Yuda va kume nkongomiso eka Yehovha hi ku tirhisa Yahaziyele. Namuntlha, Yehovha u hi chavelela ni ku hi nyika nkongomiso hi ku tirhisa ntlawa wa hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha. Kunene, minkarhi hinkwayo hi lava ku tirhisana ni ku va komba xichavo vakulu lava vekiweke, lava tirhaka hi matimba leswaku va hi risa ni ku hi nyika minkongomiso leyi humaka eka “hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha.”—Mat. 24:45; 1 Tes. 5:12, 13.

11, 12. Hi nga dyondza yini eka leswi humeleleke Yehoxafati ni vanhu va le Yuda?

¹¹ Hilaha Yehoxafati ni vanhu va yena va hlengeletaneke leswaku va lava nkongomiso wa Yehovha, hi nga honisi ku hlengeletana nkarhi ni nkarhi eminhlanganweni ya vandlha swin’we ni vamakwerhu va xinuna ni va xisati. Loko minkarhi yin’wana hi langutana ni swiyimo swo tika, hi nga swi tivi leswaku hi endla yini, a hi landzeleni xikombiso lexinene lexi vekiweke hi Yehoxafati ni vanhu va le Yuda kutani hi khongela eka Yehovha hi ri ni ntshembo wa leswaku u ta hi pfuna. (Swiv. 3:5, 6; Filp. 4:6, 7) Hambiloko hi ri hexe, swikombelo swa hina eka Yehovha swi hi hlanganisa ni ‘nhlengeletano hinkwayo ya vamakwerhu emisaveni.’—1 Pet. 5:9.

¹² Yehoxafati ni vanhu va yena va landzele nkongomiso wa Yahaziyele lowu humaka eka Xikwembu. Xana ku ve ni vuyelo byihi? Va hlurile enyimpini  kutani va vuya eYerusalema va “tsakile” naswona va ri “ni swichayachayana swa switende ni tiharipa ni timhalamhala, va nghena endlwini ya Yehovha.” (2 Tikr. 20:27, 28) Hilaha ku fanaka na hina hi fanele hi xixima nkongomiso wa Yehovha lowu a hi nyikaka wona hi ku tirhisa hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha naswona hi hlangana swin’we hi n’wi dzunisa.

Khathalela Tindhawu Leti Hi Khomelaka Eka Tona Minhlangano

13. Hi wihi ntirho lowu Hezekiya a wu sunguleke loko a ha ku sungula ku fuma?

¹³ En’hwetini yo sungula ya ku fuma kakwe, Hezekiya u kombise ku hisekela ku gandzela Yehovha hi ku tlhela a pfula ni ku pfuxeta tempele. U endle malunghiselelo ya leswaku vaprista ni Valevhi va basisa yindlu ya Xikwembu. Va endle tano hi masiku ya 16 ntsena. (Hlaya 2 Tikronika 29:16-18.) Matshalatshala wolawo ma hi tsundzuxa hi ta ntirho wo khathalela ni ku lunghisa tindhawu leti hi khomelaka minhlangano eka tona leswi endlaka leswaku ti va exiyin’weni lexi kombisaka ku hisekela ka hina vugandzeri bya Yehovha. Xana u tshame u yi twa mintokoto leyi kombisaka leswaku vanhu va tsakisiwa hi ku hiseka ka vamakwerhu lava hoxaka xandla entirhweni wo tano? Ina, matshalatshala ya vona ma yisa ku dzuneka eka Yehovha.

14, 15. Hi wihi ntirho lowu yisaka ku dzuneka eka Yehovha namuntlha? Nyika swikombiso.

¹⁴ Le dorobeni rin’wana ra le n’walungwini wa Nghilandhi, wanuna un’wana u ale leswaku Holo ya Mfumo leyi a yi ri kusuhi ni kaya rakwe yi pfuxetiwa. Vamakwerhu va kwalaho va angule kahle. Loko va vona leswaku khumbi leri avanyisaka Holo ya Mfumo ni muti wa muakelani a ri lava ku lunghisiwa, va n’wi byele leswaku va ta ri lunghisa mahala. Entiyisweni, va tirhe hi matimba naswona va tlhele va aka xiphemu lexikulu xa khumbi rolero hi vuntshwa. Xiyimo lexi va xi lulamise kahle lerova muakelani u cince langutelo rakwe. Sweswi u tshama a veke tihlo eHolweni ya Mfumo.

¹⁵ Vanhu va Yehovha va hoxa xandla eka ntirho wo aka lowu endliwaka emisaveni hinkwayo. Vamakwerhu va le mavandlheni ya le kusuhi va tirha swin’we ni vamakwerhu lava endlaka ntirho wo aka nkarhi hinkwawo lava humaka ematikweni man’wana leswaku va aka Tiholo ta Mfumo, Tiholo ta Tinhlengeletano ni makaya ya Bethele. Sam i munjhiniyara loyi a nga ni vutshila eka fambiselo ro hisisa muako, ro nghenisa moya emuakweni ni ro titimerisa muako. Yena ni nsati wakwe Ruth, va boheke ku ya ematikweni yo hambana-hambana le Yuropa ni le Afrika leswaku va ya pfuneta eka matsima yo aka. Kun’wana ni  kun’wana laha va yaka kona, a va tlhela va tiphina hi ku chumayela ni vamakwerhu va le mavadlheni ya kwalaho. Loko Sam a hlamusela leswi n’wi susumeteleke ku hoxa xandla eka matsima yo tano ya le matikweni yo hambana-hambana u ri: “Ndzi khutaziwe hi van’wana lava tshameke va tirha emakaya ya Bethele ni le matikweni yo hambana-hambana. Ku vona ndlela leyi a va hiseka ha yona ni ntsako lowu a va ri na wona swi ndzi susumetele ku tirha hi ndlela leyi.”

Yingisa Switsundzuxo Swa Xikwembu

16, 17. Hi wihi ntirho wo hlawuleka lowu vanhu va Xikwembu va wu endleke hi ku hiseka naswona ku ve ni vuyelo byihi?

¹⁶ Ku engetela eka ntirho wo pfuxeta tempele, Hezekiya u tlhele a endla leswaku Paseka yi tlangeriwa lembe ni lembe hi ku ya hilaha Yehovha a leriseke hakona. (Hlaya 2 Tikronika 30:1, 4, 5.) Hezekiya ni vaaki va le Yerusalema va rhambe tiko hinkwaro, ni vanhu va le mfun’weni wa le n’walungwini leswaku va va kona. Vanhu lava khomeke mapapila ya xirhambo va tsutsume etikweni hinkwaro.—2 Tikr. 30:6-9.

¹⁷ Emalembeni ya sweswinyana, hi hoxe xandla eka matsima lama fanaka yo rhamba vanhu. Hi tirhise swiphephana leswi kokaka mahlo leswaku hi rhamba vanhu ensin’wini ya ka hina leswaku va ta hlangana na hina loko hi tsundzuka Xilalelo xa Hosi hilaha Yesu a leriseke hakona. (Luka 22:19, 20) Hi kume swiletelo eka Minhlangano ya Ntirho naswona hi wu endle hi ku hiseka ntirho lowu. Naswona Yehovha u ma katekise swinene matshalatshala lawa! N’wexemu, hina vanhu va kwalomu ka timiliyoni ta nkombo hi hangalase swirhambo naswona ku ve ni vanhu va 17 790 631.

18. Ha yini ku hisekela vugandzeri bya ntiyiso swi ri swa nkoka swonghasi eka wena?

¹⁸ Ku vuriwe leswi hi Hezekiya: “A a tshemba Yehovha Xikwembu xa Israyele; kutani endzhaku ka yena a ku vanga na munhu la faneke na yena exikarhi ka tihosi hinkwato ta Yuda, hambi ku ri lava a va ri emahlweni ka yena. U hambete a namarhela Yehovha. A nga hambukanga eku n’wi landzeleni, kambe u ye emahlweni a hlayisa swileriso swakwe leswi Yehovha a swi leriseke Muxe.” (2 Tih. 18:5, 6) Onge na hina hi nga tekelela xikombiso xakwe. Ku hisekela yindlu ya Xikwembu swi ta hi pfuna leswaku hi ‘hambeta hi namarhela Yehovha’ hi ri ni ntshembo wo kuma vutomi lebyi nga heriki.—Det. 30:16.

Angula Hi Ku Hatlisa Loko U Kongomisiwa

19. Hi wahi matshalatshala lamakulu lama endliwaka hi nkarhi wa Xitsundzuxo?

¹⁹ Loko Yosiya a fuma tanihi hosi, na yena u endle malunghiselelo lamakulu ya leswaku ku tlangeriwa Paseka. (2 Tih. 23:21-23; 2 Tikr. 35:1-19) Hilaha ku fanaka na hina hi endla malunghiselelo lamakulu ya mintsombano ya muganga, tinhlengeletano ta xifundzha, tinhlengeletano ta siku ro hlawuleka ku katsa ni Xitsundzuxo. Ematikweni man’wana vamakwerhu va veka vutomi bya vona ekhombyeni leswaku va ta hlangana swin’we va tsundzuka rifu ra Kreste. Vakulu lava hisekaka va tiyiseka leswaku vamakwerhu hinkwavo evandlheni va va kona. Lava dyuhaleke ni lava va vabyaka va kuma mpfuno leswaku va va kona eka xiendlakalo xexo.

20. (a) I yini leswi humeleleke hi nkarhi wa ku fuma ka Hosi Yosiya, naswona u angule njhani? (b) Hi swihi switsundzuxo leswi hi faneleke hi swi tekela enhlokweni?

²⁰ Hi nkarhi wa ku vuyetela lowu hleriweke hi Hosi Yosiya, Muprista Lonkulu Hilkiya u “kum[e] buku ya nawu wa Yehovha leyi tsariweke hi voko ra Muxe.” U yi nyike Xafani matsalana wa hosi kutani yena a sungula ku yi hlayela Yosiya. (Hlaya 2 Tikronika 34:14-18.) Xana vuyelo bya kona byi ve byihi? Hi ku hatlisa hosi yi handzule tinguvu ta yona yi ri ni gome kutani yi lerisa vavanuna leswaku va kombela mpfuno eka Yehovha. Hi ku tirhisa Hulida muprofeta wa xisati, Xikwembu xi sole mikhuva yin’wana ya vukhongeri leyi a yi endliwa eYuda. Kutani matshalatshala ya Yosiya  ya ku susa vugandzeri bya swifansio swa hava yi xiyiwile, naswona u ye emahlweni a va la amukelekaka eka Yehovha ku nga khathariseki maxangu lawa ma profetiweke lawa a ma ta wela tiko hinkwaro. (2 Tikr. 34:19-28) Xana hi nga dyondza yini emhakeni leyi? Entiyisweni ku navela ka hina ka fana ni loku Yosiya a a ri na kona. Hi lava ku hatla hi angula loko Yehovha a hi kongomisa kutani hi swi tekela enhlokweni switsundzuxo swa swilo leswi nga ha humelelaka loko hi pfumelela vugwinehi ni ku nga tshembeki swi nghenelela eka vukhongeri bya hina. Naswona hi nga tiyiseka leswaku Yehovha u ta ku xiya ku hisekela ka hina vugandzeri bya ntiyiso hilaha a endleke hakona eka Yosiya.

21, 22. (a) Ha yini hi fanele ku hisekela yindlu ya Yehovha? (b) Hi ta kambisisa yini eka xihloko lexi landzelaka?

²¹ Tihosi toleto ta mune ta Yuda, ku nga Asa, Yehoxafati, Hezekiya, Yosiya ti hi vekele swikombiso leswinene hi ku hisekela yindlu ya Xikwembu ni vugandzeri bya xona. Hilaha ku fanaka ku hiseka ka hina ku fanele ku hi susumetela ku tshembela eka Yehovha ni ku tikarhatela ku seketela vugandzeri bya yena. Hakunene i vutlhari naswona swi tisa ntsako ku yingisa switsundzuxo leswi humaka eka Xikwembu ni ku angula eka nkhathalelo wa rirhandzu ni switsundzuxo leswi hi swi kumaka evandlheni ni le ka vakulu.

²² Xihloko lexi landzelaka xi ta hi khutaza swinene leswaku hi hisekela nsimu naswona xi ta khutaza vantshwa leswaku va hisekela ku tirhela Tata wa hina la nga ni rirhandzu. Hi ta tlhela hi kambisisa ndlela leyi hi nga wu papalataka ha yona wun’wana wa minkucetelo ya Sathana lowu nga ni khombo swinene. Loko hi ri karhi hi hisekela ku yingisa switsundzuxo hinkwaswo swo tano leswi humaka eka Yehovha, hi ta va hi landzela xikombiso xa N’wana wa Yehovha hi byakwe, ku nga Yesu, loyi ku vuriweke leswi ha yena: “Ku hisekela yindlu ya wena swinene ku ndzi dyile.”—Ps. 69:9; 119:111, 129; 1 Pet. 2:21.

Wa Tsundzuka Xana?

• Xana Yehovha u katekisa ntirho wa muxaka muni naswona ha yini?

• Hi nga swi kombisa njhani leswaku hi tshembela eka Yehovha?

• Xana ku hiseka swi nga hi susumetela njhani leswaku hi yingisa switsundzuxo swa Xikwembu?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Swifaniso leswi nga eka tluka 9]

Xana Asa, Yehoxafati, Hezekiya na Yosiya va swi kombise njhani leswaku va hisekela yindlu ya Yehovha?