Ku Avela Van’wana Mintirho—Ha Yini Swi Ri Swa Nkoka Naswona Swi Nga Endlisiwa Ku Yini?

MHAKA ya ku avela van’wana mintirho yi sungule Misava yi nga si tumbuluxiwa. Yehovha u vumbe N’wana wakwe loyi a nga swakwe kutani a n’wi tirhisa tanihi “mutirhi la nga ni vuswikoti” leswaku a tumbuluxa vuako hinkwabyo. (Swiv. 8:22, 23, 30; Yoh. 1:3) Loko Xikwembu xi vumbe mpatswa wo sungula wa vanhu, xi va byele leswaku va “tata misava, [va] yi fuma.” (Gen. 1:28) Muvumbi u nyike vanhu ntirho wo ndlandlamuxa ntanga wa Edeni lowu a wu ri Paradeyisi leswaku wu hlanganisa misava hinkwayo. Ku sukela eku sunguleni, Yehovha swin’we ni lava n’wi tirhelaka va tiviwa hi ku avela van’wana mintirho.

I yini leswi katsekaka loko munhu a avela un’wana ntirho? Ha yini vakulu lava nga Vakreste va fanele va dyondza ku avela van’wana mintirho yo karhi ya vandlha naswona sweswo va nga swi endlisa ku yini?

Xana Swi Vula Yini Ku Avela Van’wana Mintirho?

“Ku avela van’wana mintirho” swi vula “ku byarhisa munhu ntirho wo karhi; ku veka munhu ku va muyimeri; ku nyika munhu vutihlamuleri kumbe vulawuri.” Hikwalaho ku avela van’wana mintirho swi lava leswaku u katsa van’wana leswaku mi ta hetisisa swikongomelo swo karhi. Sweswo hi ntolovelo swi lava leswaku mi avelana vutihlamuleri.

Lava va nyikiweke ntirho wo karhi evandlheni ra  Vukreste va languteriwe ku endla ntirho wolowo, va vika leswaku wu famba njhani naswona nkarhi ni nkarhi va lava mpfuno eka loyi a va nyikeke ntirho wa kona. Kambe vutihlamuleri lebyikulu byi le makatleni ya n’wini wa ntirho. U fanele a tiyiseka leswaku wu famba kahle naswona a nyikela mavonelo yakwe loko swi laveka. Kambe van’wana va nga ha vutisa, ‘Ha yini u fanele u avela van’wana ntirho lowu u nga kotaka ku wu endla?’

Ha Yini U Fanele U Avela Van’wana Mintirho?

Ehleketa hi Yehovha loko a vumba N’wana wakwe loyi a nga swakwe kutani a n’wi avela ntirho wa ku tumbuluxa swilo. Phela “ha yena swilo hinkwaswo swi tumbuluxiwile ematilweni ni le henhla ka misava, swilo leswi vonakaka ni swilo leswi nga vonakiki.” (Kol. 1:16) Muvumbi a a ta va a endle hinkwaswo hi byakwe, kambe a a lava leswaku N’wana wakwe na yena a tiphina hi ku endla ntirho wa ku tumbuluxa. (Swiv. 8:31) Leswi swi pfune N’wana ku dyondza swo tala hi timfanelo ta Xikwembu. Entiyisweni, Tatana u tirhise nkarhi lowu leswaku a dyondzisa N’wana wakwe loyi a nga swakwe.

Loko Yesu Kreste a ri laha misaveni, u tekelele Tata wakwe hi ku avela van’wana mintirho. Hakatsongo-tsongo u letele vadyondzisiwa vakwe. U rhume vaapostola va 12 naswona endzhakunyana u tlhele a rhuma vadyondzisiwa van’wana va 70 leswaku va rhangela entirhweni wo chumayela. (Luka 9:1-6; 10:1-7) Loko Yesu a ye etindhawini leti a a va rhume eka tona endzhakunyana, u kume se ku vekiwe masungulo lamanene leswaku a aka ehenhla ka wona. Loko Yesu a ta tlhandlukela etilweni, u nyike vadyondzisiwa vakwe lava leteriweke mintirho ya nkoka swinene, ku katsa ni ntirho wa ku chumayela mahungu lamanene emisaveni hinkwayo.—Mat. 24:45-47; Mint. 1:8.

Ku avela van’wana mintirho ni ku va letela a swi tolovelekile evandlheni ra Vukreste. Muapostola Pawulo u byele Timotiya a ku: “Swilo leswi swi nyike vanhu vo tshembeka, lava, na vona, va nga ta faneleka kahle ku swi dyondzisa van’wana.” (2 Tim. 2:2) Vanhu lava nga ni ntokoto va fanele va dyondzisa van’wana, lava na vona va nga ta dyondzisa lavan’wana.

Loko nkulu a avela van’wana ntirho wun’wana wakwe, a nga endla leswaku ntsako lowu a wu kumaka hi ku dyondzisa ni ku risa ntlhambi wu kumiwa ni hi van’wana. Ku xiya leswaku vuswikoti lebyi vanhu va nga na byona byi ringaniseriwile, swi ta pfuna vakulu ku va ni swivangelo leswi engetelekeke swo kombela van’wana leswaku va va pfuna hi mintirho ya vandlha. Bibele yi ri: “Vutlhari byi ni lava va titsongahataka.” (Swiv. 11:2) Munhu loyi a titsongahataka wa swi xiya leswaku a nge swi koti ku endla mintirho hinkwayo. Loko u ringeta ku endla hinkwaswo u ri wexe, u nga ha karhala swinene naswona u nga ha wu kumi nkarhi wa ku tshama ni ndyangu wa wena. Kutani i vutlhari ku avela van’wana mintirho leyi u nga na yona. Hi xikombiso, makwerhu loyi a nga muhlanganisi wa huvo ya vakulu a nga ha kombela vakulu van’wana leswaku va kambisisa maphepha ya timali ta vandlha. Loko vakulu volavo va kambisisa maphepha wolowo va nga tiva leswaku xiyimo xa timali evandlheni xi njhani.

Hambileswi ku avela van’wana mintirho swi endlaka leswaku van’wana va va ni vutshila ni ntokoto lowu lavekaka, swi nga tlhela swi pfuna n’wini wa ntirho ku vona vuswikoti lebyi lava a va aveleke wona va nga na byona. Xisweswo loko vakulu va avela van’wana mintirho leyi faneleke, va nga kota ku kambela vamakwerhu loko va “faneleka” ku va malandza ya vutirheli.—1 Tim. 3:10.

Xo hetelela, loko vakulu va avela van’wana mintirho va kombisa leswaku va va tshemba vanhu volavo. Pawulo u letele Timotiya hi ku tirha na yena eka ntirho wa vurhumiwa. Sweswo swi endle leswaku va va ni vuxaka lebyikulu. Pawulo u vule leswaku Timotiya i “n’wana wa xiviri eripfumelweni.” (1 Tim. 1:2) Hilaha ku fanaka, Yehovha na Yesu va ve ni  vuxaka lebyikulu loko va ri karhi va tirha swin’we va tumbuluxa swilo leswin’wana hinkwaswo. Loko vakulu va avela van’wana mintirho, va nga va ni vuxaka lebyikulu na vona.

Leswi Endlaka Van’wana Va Kanakana

Hambileswi vakulu va swi tivaka leswaku swa vuyerisa ku avela van’wana mintirho, vakulu van’wana swa va tikela ku endla tano, kumbexana hileswi va ehleketaka leswaku vutihlamuleri bya vona byi ta hunguteka. Va nga ha ehleketa leswaku minkarhi hinkwayo hi vona va faneleke va lawula. Kambe tsundzuka leswaku loko Yesu a nga si tlhandlukela etilweni, u pfumelele vadyondzisiwa vakwe ku endla mintirho ya nkoka swinene, naswona a a swi tiva leswaku va ta endla mintirho leyikulu ku tlula yakwe!—Mat. 28:19, 20; Yoh. 14:12.

Vakulu van’wana va nga ha va va avele van’wana mintirho enkarhini lowu hundzeke kambe ku nga vi na vuyelo lebyinene. Va nga ha ehleketa leswaku va nga wu endla kahle hi voxe va tlhela va hatla va wu heta. Kambe xiya xikombiso xa Pawulo. A a swi tiva leswaku ku avela van’wana mintirho i swa nkoka, kambe a a swi tiva ni leswaku minkarhi yin’wana lava a va letelaka va nge endli ntirho lowu a va nyikeke wona hi ndlela leyi a a yi languterile. Eka riendzo rakwe ro sungula ra vurhumiwa, Pawulo u letele murhumiwa-kulobye Marka loyi a a ha ritsongo. Pawulo u hele matimba swinene loko Marka a tshika ntirho wakwe wa vurhumiwa a tlhelela ekaya. (Mint. 13:13; 15:37, 38) Kambe sweswo a swi n’wi tshikisanga Pawulo ku dyondzisa van’wana. Hilaha se swi vuriweke hakona, u rhambe Timotiya, jaha rin’wana ra Mukreste leswaku ri famba na yena. Loko Timotiya se a swi lunghekerile ku byarha vutihlamuleri lebyikulu, Pawulo u n’wi siye aEfesa, a n’wi nyika vutihlamuleri byo veka valanguteri ni malandza ya vutirheli evandlheni.—1 Tim. 1:3; 3:1-10, 12, 13; 5:22.

Hilaha ku fanaka, vakulu va manguva lawa a va fanelanga va tshika ku letela vamakwerhu hileswi un’wana wa vona a nga wu endlangiki kahle ntirho lowu a averiweke wona. I swa nkoka naswona swi kombisa vutlhari ku dyondza ku tshemba vanhu van’wana ni ku va letela. Hi tihi tinhla leti vakulu va faneleke va ti tsundzuka loko va avela van’wana mintirho?

Ndlela Leyi Va Nga Avelaka Van’wana Mintirho Ha Yona

Loko u lava ku avela van’wana mintirho, kambisisa timfanelo ta vamakwerhu lava u lavaka ku va avela mintirho yoleyo. Loko ku ve ni xilaveko xa ku avela vanhu swakudya siku ni siku eYerusalema, vaapostola va hlawule ‘vavanuna va nkombo lava ku tiyisekiwaka ha vona, lava teleke moya ni vutlhari.’ (Mint. 6:3) Loko u kombela munhu loyi a nga tshembekangiki leswaku a endla ntirho wo karhi, a nga ha tsandzeka ku wu endla. Kutani rhanga hi ku n’wi avela mintirho leyitsongo. Loko a kombisa leswaku u tshembekile, a nga ha swi kota ku endla mintirho leyi engetelekeke.

Kambe ku ni swin’wana leswi katsekaka. Vumunhu ni vuswikoti bya vanhu a byi fani. Nakambe vanhu va ni ntokoto lowu nga faniki. Makwerhu loyi a nga ni xinghana, loyi a tshamaka a tsakile a nga wu endla kahle ntirho wo va murindzi, kasi makwerhu loyi a hlelekeke a nga va mupfuni lonene wa matsalana wa vandlha. Makwerhu wa xisati loyi a nga ni vutshila byo lunghisa swilo kahle a nga nyikiwa ntirho wo khavisa hi swiluva hi siku ra Xitsundzuxo.

Loko u avela van’wana mintirho, va hlamusele hi ku kongoma leswi va faneleke va swi endla. Loko Yohane Mukhuvuri a nga si rhuma vadyondzisiwa vakwe ku ya eka Yesu, u va hlamusele leswi a a lava ku swi tiva ni ndlela leyi a va fanele va n’wi vutisa ha yona. (Luka 7:18-20) Kasi loko Yesu a lerise vadyondzisiwa vakwe ku hlengeleta swiphemu leswi saleke swa swakudya leswi va swi kumeke hi singita, u  swi tshikele eka vona leswaku a va ta swi endlisa ku yini sweswo. (Yoh. 6:12, 13) Swo tala swi titshege hileswaku i ntirho wa njhani lowu makwerhu yoloye a nga ta wu endla nileswaku u ni timfanelo tihi. N’wini wa ntirho ni loyi a averiweke wona va fanele va twisisa leswaku hi xihi xikongomelo xa ku endliwa ka ntirho wolowo ni leswaku n’wini wa ntirho u fanele a tivisiwa kangani hi leswi se swi endliweke. Havumbirhi bya vona va fanele va tiva leswaku hi swihi swilo leswi loyi a averiweke ntirho a nga ta swi endla hi ku tirhisa mavonelo yakwe. Loko ntirho wa kona wu fanele wu hetiwa hi siku ro karhi, swi nga ha khutaza swinene loko siku ra kona ri vuriwe to ho suka naswona ku pfumelelaniwe ha rona ematshan’weni yo va ri vekiwa ku nga rhangaka ku vulavuriwa ha rona.

Munhu loyi a averiweke ntirho u fanele a nyikiwa mali, switirho ni mpfuno lowu a wu lavaka. Swi nga ha pfuna ku tivisa van’wana hi mhaka ya ntirho wolowo. Loko Yesu a byela Petro leswaku u ta n’wi nyika ‘swilotlelo swa mfumo wa matilo,’ vadyondzisiwa lavan’wana a va ri kona. (Mat. 16:13-19) Hilaha ku fanaka, eminkarhini yin’wana swi nga ha va swinene ku tivisa vandlha leswaku i mani loyi a endlaka mintirho yo karhi.

Kambe n’wini wa ntirho u fanele a va ni vuxiyaxiya. Loko wa ha ringeta ku langutela ntirho lowu u wu aveleke munhu un’wana leswaku a wu endla, swi fana ni loko u n’wi byela leswi, “A ndzi ku tshembi kahle.” I ntiyiso leswaku minkarhi yin’wana ntirho wu nge endliwi hi ndlela leyi a wu lava leswaku wu endliwa ha yona. Kambe loko makwerhu loyi a nyikiweke ntirho a pfumeleriwe ku wu endla hi ndlela yakwe, a swi kanakanisi leswaku u ta va ni ntokoto naswona u ta titshemba leswaku u ta swi kota ku wu endla. Kambe leswi a swi vuli swona leswaku a wu khathali hileswaku u ta wu endla njhani ntirho wolowo. Hambileswi Yehovha a nyikeke N’wana wakwe ntirho wo tumbuluxa swilo, kambe a a tirha na yena. U byele Mutirhi la nga ni Vuswikoti a ku: “A hi endle munhu hi xifaniso xa hina.” (Gen. 1:26) Kutani hi marito ni hi swiendlo, kombisa leswaku u seketela ntirho lowu endliwaka naswona u bumabumela loyi a wu endlaka hikwalaho ka matshalatshala yakwe. Swi nga pfuna ku tlhela mi kambisisa katsongo ntirho lowu endliweke. Loko ntirho wu nga endliwi hi ndlela leyi faneleke, u nga tshiki ku nyikela switsundzuxo kumbe mpfuno. Tsundzuka leswaku u fanele u amukela ntirho wa kona loko se wu herile.—Luka 12:48.

Vanhu vo tala va vuyeriwe ngopfu hileswi va averiweke mintirho ya vandlha hi vakulu lava a va va navelela leswinene. Hakunene vakulu va fanele va dyondza ku avela van’wana mintirho ni ku tiva ndlela leyi va faneleke va yi endlisaka xiswona loko va ri karhi va tekelela Yehovha.

[Bokisi leri nga eka tluka 29]

KU AVELA VAN’WANA MINTIRHO I

• ndlela yo pfuna van’wana leswaku va kuma ntsako hikwalaho ka leswi va swi endleke

• ndlela yo kota ku endla mintirho leyi engetelekeke

• ndlela yo kombisa leswaku u tlharihile naswona wa titsongahata

• ndlela yo letela van’wana

• ndlela yo kombisa leswaku wa va tshemba van’wana

[Bokisi leri nga eka tluka 30]

NDLELA YO AVELA VAN’WANA NTIRHO

• Hlawula vanhu lava fanelekaka ku endla ntirho wa kona

• Va hlamusele kahle kumbe u vulavula na vona hi ndlela leyinene

• Va hlamusele leswi va faneleke va swi endla

• Va nyike switirho leswi lavekaka

• Khathala hi ntirho lowu endliwaka naswona kombisa leswaku wa n’wi tshemba loyi a wu endlaka

• Tiyimisele ku amukela ntirho wa kona loko se wu herile

[Swifaniso leswi nga eka tluka 31]

Ku avela van’wana mintirho swi katsa ku va nyika ntirho ni ku tiva leswaku wu famba njhani