Ku Kuma Xuma Lexi “Tumbetiweke Hi Vukheta Eka Yena”

“Leswi tumbetiweke hi vukheta eka yena i xuma hinkwaxo xa vutlhari ni xa vutivi.”—KOL. 2:3.

1, 2. (a) Hi swihi swilo leswi tshuburiweke hi 1922, naswona swi helele kwihi? (b) Rito ra Xikwembu ri rhamba un’wana ni un’wana leswaku a endla yini?

EMINKARHINI yo tala loko ku kumiwa xuma lexi fihliweke mhaka ya kona ku vulavuriwa hi yona emahungwini. Hi xikombiso, hi 1922 endzhaku ka loko Howard Carter muyimburi wa le Britain a tirhe hi matimba ehansi ka swiyimo swo tika ku ringana makume ya malembe, u tshubule nchumu lowu tsakisaka swinene. U tshubule sirha leri a ri nga si onhaka ra le vuhosini ra mufumi wa le Egipta la vuriwaka Tutankhamen, leri a ri ri ni swilo swa kwalomu ka 5 000.

² Ku fana ni swilo leswi tsakisaka leswi tshuburiweke hi Carter, swilo swo tala leswi a swi tshubuleke sweswi swi kumeka etimuziyamu kumbe swi tekiwe hi vanhu van’wana va ya tihlayisela swona. Swi nga ha hi tsundzuxa timhaka ta matimu kumbe vuswikoti bya vampfampfarhuti, kambe a swi hi pfuni nchumu eka vutomi bya hina bya siku ni siku. Hambiswiritano, Rito ra Xikwembu ri hi rhamba leswaku hi lavisisa xuma lexi nga ta hi pfuna hakunene. Xirhambo lexi xi rhamba un’wana ni un’wana, naswona vuyelo bya kona byi tlula xuma xa swilo leswi vonakaka.—Hlaya Swivuriso 2:1-6.

3. Xuma lexi Yehovha a khutazaka vagandzeri vakwe leswaku va xi lavisisa xi pfuna hi tindlela tihi?

³ Xiya nkoka wa xuma lexi Yehovha a khutazaka vagandzeri vakwe leswaku va xi lavisisa. Xi katsa “ku chava Yehovha,” loku nga hi sirhelelaka eminkarhini leyi ya maxangu. (Ps. 19:9) Ku kuma “vutivi bya Xikwembu” swi nga hi endla leswaku hi va ni lunghelo lerikulu leri nga kumiwaka hi munhu un’wana ni un’wana, ku nga ku va ni vuxaka lebyikulu ni La nge Henhla-henhla. Naswona loko hi ri ni vutlhari, vutivi ni ku twisisa, ku nga xuma lexi humaka eka Xikwembu, hi ta kota ku hlula swiphiqo ni mivilelo ya siku ni siku. (Swiv. 9:10, 11) Xana hi nga xi kuma njhani xuma xo tano xa risima?

Ku Kuma Xuma Lexi Xikwembu Xi Hi Khutazaka Ku Xi Lavisisa

4. Hi nga xi kuma njhani xuma lexi hi tshembisiweke xona hi Xikwembu?

⁴ Ku hambana ni vayimburi ni valavisisi van’wana lava hakanyingi va lavisisaka xuma kun’wana ni kun’wana, hina hi ku tiva kahle laha hi nga kumaka xuma lexi Xikwembu xi hi khutazaka ku xi lavisisa. Ku fana ni mepe wa risima, Rito ra Xikwembu ri hi kongomisa endhawini leyi hi nga ta kota ku kuma xuma lexi Xikwembu xi hi tshembiseke xona. Loko muapostola Pawulo a vulavula hi Kreste, u tsale a ku: “Leswi tumbetiweke hi vukheta eka yena i xuma hinkwaxo xa vutlhari ni xa vutivi.” (Kol. 2:3) Loko hi ri karhi hi hlaya marito wolawo, hi nga ha vutisa: ‘Ha yini hi fanele hi lavisisa xuma xolexo? Xana xi ‘tumbetiwe’ njhani eka Kreste? Naswona hi nga xi kuma njhani?’ Leswaku hi kuma tinhlamulo ta swivutiso leswi, a hi kambisiseni marito ya muapostola loyi hi vukheta.

5. Ha yini Pawulo epapileni ra yena a vulavule hi xuma lexi Xikwembu xi hi khutazaka ku xi lavisisa?

⁵ Pawulo u tsale marito wolawo a ma tsalela Vakreste va le Kolosa. U va byele leswaku u le ku xanisekeni hikwalaho ka vona leswaku “timbilu ta vona ti chaveleriwa [ni] leswaku va hlanganisiwa swin’we hi vun’we erirhandzwini.” (Hlaya Vakolosa 2:1, 2.) Hikwalaho ka yini a a karhatekile swinene? Entiyisweni, Pawulo a a swi xiya leswaku swi nga ha endleka vamakwerhu va kuceteriwe hi van’wana exikarhi ka vona lava a va seketela tifilosofi ta Magriki kumbe a va namarhele swinene eka Nawu wa Muxe. U tsundzuxe Vakreste-kulobye a ku: “Tivoneleni: swi nga ha endleka ku va ni  un’wana loyi a nga ta mi phasa hi filosofi ni vuxisi bya hava hi ku ya hi ndhavuko wa vanhu, hi ku ya hi swilo swa masungulo swa misava, ku nga ri hi ku ya hi Kreste.”—Kol. 2:8.

6. Ha yini hi fanele hi tikarhatela ku yingisa ndzayo ya Pawulo?

⁶ Namuntlha hi langutana ni minkucetelo leyi fanaka leyi humaka eka Sathana ni le ka mafambiselo yakwe. Tifilosofi ta misava, ku katsa ni dyondzo ya leswaku vanhu va nga kuma ntsako ni ku hanya kahle handle ka vukhongeri ni dyondzo ya ku tihundzukela ka swilo, swi cinca mianakanyo ya vanhu, mahanyelo, tipakani ta vona ni mikhuva leyi va hanyaka ha yona. Vukhongeri bya mavunwa byi hoxa xandla swinene eka minkhuvo yo tala leyi dumeke ya tiholideyi. Tindhawu ta vuhungasi ti enerisa ku navela ka nyama loku nga riki kunene naswona swilo swo tala leswi nga eka Internet swi hoxa vantshwa ni vanhu lavakulu ekhombyeni. Loko hi tala ku va etindhawini leti ni ku tirhisa swilo leswi ni ku hlongorisa tifexeni ta misava, swi nga yi onha hi ku olova ndlela leyi hi titwaka ha yona ni langutelo ra hina eka nkongomiso lowu Yehovha a hi nyikaka wona, swi endla leswaku hi nga ha khomeleli swinene evuton’wini bya xiviri. (Hlaya 1 Timotiya 6:17-19.) Swi le rivaleni leswaku hi fanele hi twisisa leswi marito ya Pawulo lawa a ma tsaleleke Vakolosa ma vulaka swona ivi hi yingisa ndzayo ya yena loko hi nga lavi ku wela emintlhan’wini ya Sathana.

7. Hi swihi swilo swimbirhi leswi Pawulo a vuleke leswaku swi nga pfuna Vakolosa?

⁷ Nakambe loko hi languta marito lawa Pawulo a ma tsaleleke Vakolosa, hi xiya leswaku endzhaku ko va a va byele leswi a karhatekaka ha swona, u kandziyise swilo swimbirhi leswi nga ta va pfuna leswaku va chaveleleka ni ku va ni vun’we erirhandzwini. Xo sungula, u vulavule hi “ku tiyiseka loku heleleke ka ku twisisa ka vona.” A va fanele va khorwiseka hi ku helela leswaku a va ma twisisa kahle Matsalwa, leswaku ripfumelo ra vona ri ta va ni masungulo lamanene. (Hev. 11:1) Nakambe u vulavule hi “vutivi lebyi kongomeke bya xihundla xo kwetsima xa Xikwembu.” A va fanele va va ni vutivi lebyi kongomeke bya ntiyiso va tlhela va swi twisisa kahle swilo leswi enteke swa Xikwembu. (Hev. 5:13, 14) Kunene ndzayo leyi yi va pfunile Vakolosa naswona na hina ya hi pfuna namuntlha! Kambe, xana hi nga xi kuma njhani xitiyisekiso xo tano ni vutivi lebyi kongomeke? Pawulo u nyikele nhlamulo ya kona eka rungula rakwe leri twisisekaka leri vulavulaka hi Yesu Kreste a ku: “Leswi tumbetiweke hi vukheta eka yena i xuma hinkwaxo xa vutlhari ni xa vutivi.”

Xuma Lexi ‘Tumbetiweke Eka’ Kreste

8. Hlamusela leswi xiga lexi nge ku ‘tumbetiwa eka’ Kreste xi vulaka swona.

⁸ Loko ku vuriwa leswaku xuma hinkwaxo xa vutlhari ni xa ku twisisa xi ‘tumbetiwe eka’ Kreste, a swi vuli swona leswaku xi tumbetiwe laha vanhu va nga kotiki ku xi kuma. Ematshan’weni ya sweswo, swi vula leswaku loko hi lava ku xi kuma, hi fanele hi endla matshalatshala lamakulu naswona hi dzikisa mianakanyo ya hina eka Yesu Kreste. Mhaka leyi yi fambisana ni leswi Yesu a swi vuleke malunghana na yena n’wini, a ku: “Hi mina ndlela ni ntiyiso ni vutomi. A nga kona loyi a taka eka Tatana handle ko ta ha mina.” (Yoh. 14:6) Ina, leswaku hi kuma vutivi bya Xikwembu, hi fanele hi lava mpfuno ni nkongomiso lowu Yesu a wu nyikaka.

9. Hi yihi mintirho leyi Yesu a yi endlaka?

⁹ Yesu a nga vulanga leswaku hi yena “ndlela” ntsena, kambe u tlhele a vula leswaku hi yena “ntiyiso ni vutomi.” Leswi swi kombisa leswaku ntirho wa yena a hi ku endla leswaku hi tshinela eka Tatana ntsena. U tlhela a va ni mintirho ya nkoka, ku nga ku endla leswaku hi twisisa ntiyiso wa le Bibeleni ni ku endla leswaku hi kuma vutomi lebyi nga heriki. Entiyisweni, leswi tumbetiweke eka Yesu i xuma xa risima swinene, lexi vekeriweke lava hlayaka Bibele hi vukheta leswaku va xi kuma. A hi kambisiseni xuma lexi khumbaka vumundzuku bya hina hi ku kongoma ni vuxaka bya hina ni Xikwembu.

10. Hi nga dyondza yini malunghana na Yesu eka Vakolosa 1:19 na 2:9?

¹⁰ “Ku tala hinkwako ka mfanelo ya vukwembu ku tshama eka yena hi tlhelo ra miri.” (Kol. 1:19; 2:9) Leswi Yesu a hanyeke ni Tata wakwe wa le tilweni ku ringana nkarhi wo leha swinene, u swi tiva kahle leswi Xikwembu xi swi rhandzaka ni vumunhu bya xona ku tlula munhu un’wana ni un’wana. Eka vutirheli byakwe hinkwabyo bya laha misaveni, Yesu u dyondzise van’wana leswi Tata wakwe a n’wi dyondziseke swona, ni ku tlhela a ti kombisa hi swiendlo timfanelo leti Tata wakwe  a n’wi dyondziseke ku va na tona. Hi yona mhaka leyi Yesu a vuleke a ku: “Loyi a ndzi voneke u vone na Tatana.” (Yoh. 14:9) Vutlhari hinkwabyo ni vutivi bya Xikwembu byi tumbetiwile kumbe byi le ka Kreste, naswona a yi kona ndlela yo antswa leyi hi nga dyondzaka ha yona malunghana na Yehovha handle ko va hi dyondza swilo hinkwaswo hi vukheta hilaha hi nga kotaka hakona malunghana na Yesu.

11. Hi kwihi ku fambisana loku nga kona exikarhi ka Yesu ni vuprofeta bya le Bibeleni?

¹¹ “Ku nyikela vumbhoni hi Yesu hi swona swi huhutelaka ku profeta.” (Nhlav. 19:10) Marito wolawo ma kombisa leswaku Yesu hi yena munhu wa nkoka eku hetisekeni ka vuprofeta byo tala bya Bibele. Eka xitshembiso xa Yehovha xo sungula malunghana ni vuprofeta lebyi tsariweke eka Genesa 3:15 ku ya eka xivono xa vuprofeta lexi vangamaka xa buku ya Nhlavutelo, vuprofeta byebyo bya Bibele byi nga twisisiwa kahle ntsena loko hi kambisisa ntirho wa Yesu eka Mfumo wa yena. Sweswo swi kombisa xivangelo xo va vuprofeta byo tala eka Matsalwa ya Xiheveru byi va tikela ku byi twisisa lava nga n’wi amukeliki Yesu tanihi Mesiya la tshembisiweke. Nakambe leswi swi kombisa xivangelo lexi endleke leswaku Yesu va nga n’wi teki a ri munhu wa nkoka vanhu lava a va teka Matsalwa ya Xiheveru ma nga ri ya nkoka, lama nga ni vuprofeta byo tala lebyi vulavulaka hi Mesiya. Ku va ni vutivi ha Yesu swi endla leswaku vanhu va Xikwembu va twisisa leswi vuprofeta bya Bibele lebyi nga ta hetiseka byi vulaka swona.—2 Kor. 1:20.

12, 13. (a) Yesu i “ku vonakala ka misava” hi ndlela yihi? (b) Leswi se valandzeri va Kreste va ntshunxiweke eka munyama wa vukhongeri, xana va boheka ku endla yini?

¹² “Hi mina ku vonakala ka misava.” (Hlaya Yohane 8:12; 9:5.) Loko ka ha sele malembe yo tala leswaku Yesu a velekiwa emisaveni, muprofeta Esaya u profetile a ku: “Vanhu lava a va famba emunyameni va vone ku vonakala lokukulu. Loko ku ri lava tshamaka etikweni ra ndzhuti lowukulu, ku vonakala ku va voningerile.” (Esa. 9:2) Muapostola Matewu u hlamusele leswaku Yesu u hetisise vuprofeta byebyo loko A sungula ku chumayela a ku: “Hundzukani, hikuva mfumo wa matilo wu tshinele.” (Mat. 4:16, 17) Ntirho wa Yesu wu endle leswaku vanhu va twisisa Matsalwa wu tlhela wu va ntshunxa evuhlongeni bya tidyondzo ta vukhongeri ta mavunwa. Yesu u te: “Mina ndzi tile ndzi ri ku vonakala emisaveni, leswaku loyi a vekaka ripfumelo eka mina a nga tshami emunyameni.”—Yoh. 1:3-5; 12:46.

¹³ Endzhaku ka malembe yo tala, muapostola  Pawulo u byele Vakreste-kulobye a ku: “Khale a mi ri munyama, kambe sweswi mi ku vonakala mayelana ni Hosi. Hambetani mi famba tanihi vana va ku vonakala.” (Efe. 5:8) Leswi Vakreste va ntshunxekeke eka vuhlonga bya munyama wa vukhongeri, va boheka ku famba tanihi vana va ku vonakala. Leswi swi fambisana ni leswi Yesu a swi byeleke valandzeri vakwe eDyondzweni ya le Ntshaveni a ku: “Ku voninga ka n’wina a ku vonakale emahlweni ka vanhu, leswaku va ta vona mintirho ya n’wina leyinene kutani va vangamisa Tata wa n’wina la nge matilweni.” (Mat. 5:16) Xana wa xi tlangela xuma lexi Xikwembu xi hi khutazaka ku xi lavisisa lexi u xi kumeke eka Yesu lerova u nga khutaza ni van’wana leswaku va xi lava, hi ku vulavula na vona na hi ku tikhoma hi ndlela leyinene ya Vukreste?

14, 15. (a) Tinyimpfu ni swiharhi swin’wana a swi tirhisiwa njhani evugandzerini bya ntiyiso eminkarhini ya Bibele? (b) Ha yini Yesu a ri xuma xa nkoka swinene entirhweni wa yena tanihi “Xinyimpfana xa Xikwembu”?

¹⁴ Yesu i “Xinyimpfana xa Xikwembu.” (Yoh. 1:29, 36) EBibeleni hinkwayo, tinyimpfu a ti tirhiseriwa ku endla ntirho wa nkoka wa ku rivaleriwa ka xidyoho ni ku tshinela eka Xikwembu. Hi xikombiso, loko Abrahama a kombise leswaku u tsakela ku nyikela hi n’wana wakwe Isaka, u byeriwe leswaku a nga vavisi Isaka, hiloko a nyikiwa khuna kumbe nyimpfu ya xinuna leswaku a nyikela hi yona ematshan’weni ya Isaka. (Gen. 22:12, 13) Loko Vaisrayele va ntshunxiwile aEgipta, tinyimpfu ti tlhele ti tirhiseriwa ku endla ntirho wa nkoka, sweswi a ti tirhisiwa eka “paseka ya Yehovha.” (Eks. 12:1-13) Ku engetela kwalaho Nawu wa Muxe a wu pfumela leswaku vanhu va nyikela hi swiharhi swo hambana-hambana ku katsa ni tinyimpfu ni timbuti.—Eks. 29:38-42; Lev. 5:6, 7.

¹⁵ Entiyisweni eka switlhavelo swoleswo hinkwaswo leswi vanhu a va swi nyikela, a xi kona lexi a xi ta va ntshunxa hi ku helela eka xidyoho ni rifu. (Hev. 10:1-4) Hi tlhelo rin’wana Yesu i “Xinyimpfana xa Xikwembu lexi susaka xidyoho xa misava.” Mhaka leyi yi ri yoxe yi endla Yesu a va xuma xa risima swinene ku tlula xuma xin’wana ni xin’wana xa swilo leswi vonakaka lexi tshameke xi kumiwa. Hikwalaho, hi endla kahle loko hi tinyika nkarhi wo dyondza hi mhaka ya nkutsulo hi vukheta ni ku kombisa ripfumelo eka lunghiselelo leri ra risima. Hi ku endla tano, hi ta va ni ntshembo wo kuma mikateko leyinene ni hakelo, laha lava va “ntlhambinyana” va nga ta va ni lunghelo ro va na Kreste etilweni ivi lava “tinyimpfu tin’wana” va kuma vutomi lebyi nga heriki eParadeyisini emisaveni.—Luka 12:32; Yoh. 6:40, 47; 10:16.

16, 17. Ha yini swi ri swa nkoka leswaku hi twisisa ntirho wa Yesu tanihi “Murhangeri Lonkulu ni Muhetisekisi wa ripfumelo ra hina”?

¹⁶ Yesu i “Murhangeri Lonkulu ni Muhetisekisi wa ripfumelo ra hina.” (Hlaya Vaheveru 12:1, 2.) Eka Vaheveru ndzima 11, hi kuma rungula lerinene ra Pawulo leri vulavulaka hi ripfumelo, leri katsaka nhlamuselo yo koma ni nxaxamelo wa swikombiso swa vavanuna ni vavasati lava kombiseke ripfumelo lerikulu vo tanihi Nowa, Abrahama, Sara na Rahava. Loko Pawulo a ha anakanya hi mhaka leyi, u khutaze Vakreste-kulobye leswaku va “languta swinene-nene eka Murhangeri Lonkulu ni Muhetisekisi wa ripfumelo ra hina, Yesu.” Ha yini?

¹⁷ Hambileswi vavanuna ni vavasati volavo vo tshembeka lava longoloxiweke eka Vaheveru ndzima 11 va veke ni ripfumelo leri tiyeke eka xitshembiso xa Xikwembu, a va nga ri na vuxokoxoko hinkwabyo malunghana ni ndlela leyi Xikwembu xi nga ta hetisisa xitshembiso xa xona ha yona hi ku tirhisa Mesiya ni Mfumo wa xona. Hikwalaho ka sweswo ripfumelo ra vona a ri nga hetisekanga. Entiyisweni, hambi ku ri lava va tirhisiweke hi Yehovha leswaku va tsala vuprofeta byo tala lebyi vulavulaka hi Mesiya a va nga swi twisisi hinkwaswo leswi va swi tsaleke. (1 Pet. 1:10-12) Munhu a nga va ni ripfumelo leri hetisekeke hi ku twisisa ntirho lowu endliwaka hi Yesu. Kunene i swa nkoka leswaku hi wu twisisa ni ku wu tiva kahle ntirho wa Yesu  tanihi “Murhangeri Lonkulu ni Muhetisekisi wa ripfumelo ra hina”!

Yanani eMahlweni Mi Xi Lavisisa

18, 19. (a) Boxa xuma xin’wana lexi tumbetiweke eka Kreste. (b) Ha yini hi fanele hi ya emahlweni hi langutela leswaku Yesu u ta hi nyika xuma lexi Xikwembu xi hi khutazaka ku xi lava?

¹⁸ Hi kambisise mintirho ya risima ya Yesu yo hlayanyana leyi khumbaka xikongomelo xa Xikwembu xo ponisa vanhu. Ka ha ri ni xuma xin’wana lexi tumbetiweke eka Kreste. Loko hi xi kuma hi ta kuma ntsako hi tlhela hi vuyeriwa. Hi xikombiso, muapostola Petro u vule leswaku Yesu i “Murhangeri Lonkulu wa vutomi” ni “nyeleti ya nimixo” leyi tsuvukaka. (Mint. 3:15; 5:31; 2 Pet. 1:19) Naswona Bibele yi tirhisa rito leri nge “Amen” loko yi vulavula hi Yesu. (Nhlav. 3:14) Xana wa swi tiva leswaku mintirho leyi yi vula yini nileswaku ha yini yi ri ya nkoka? Hilaha Yesu a vuleke hakona, “hambetani mi lava, kutani mi ta swi kuma.”—Mat. 7:7.

¹⁹ Ematin’wini hinkwawo a nga kona munhu loyi vutomi bya yena byi nga bya nkoka swinene ku fana ni bya Yesu naswona vutomi bya hina lebyi nga heriki byi titshege swinene hi vutomi bya yena. Eka yena ku ni xuma lexi Xikwembu xi hi khutazaka ku xi lavisisa lexi munhu un’wana ni un’wana swi nga n’wi olovelaka ku xi kuma loko a xi lava hi mbilu hinkwayo. Onge u nga kuma ntsako ni mikateko yo kuma xuma lexi “tumbetiweke hi vukheta eka yena.”

Wa Tsundzuka Xana?

• Hi xihi xuma lexi Vakreste va khutaziwaka ku xi lavisisa?

• Ha yini ndzayo leyi Pawulo a yi tsaleleke Vakolosa ya ha hi pfuna na hina namuntlha?

• Hlamusela leswaku hi xihi xuma lexi ‘tumbetiweke eka’ Kreste lexi Xikwembu xi hi khutazaka ku xi lavisisa.

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Swifaniso leswi nga eka tluka 5]

Bibele yi fana ni mepe lowu hi kongomisaka eka xuma lexi “tumbetiweke hi vukheta eka” Kreste