Xana Wa Yi Landzela “Ndlela Leyi Tlakukeke” Ya Rirhandzu?

“XIKWEMBU i rirhandzu.” Marito lawa ya muapostola Yohane ma kombisa mfanelo leyikulu swinene ya Xikwembu. (1 Yoh. 4:8) Lexi endlaka leswaku hi kota ku tshinela eka Xikwembu nileswaku hi va vanghana va xona hileswi xi hi rhandzaka. Hi yihi ndlela yin’wana leyi rirhandzu ra Xikwembu ri hi khumbaka ha yona? Ku vuriwe leswi: “Swilo leswi hi swi rhandzaka swi khumba ndlela leyi hi nga ta va xiswona.” Mhaka leyi i ntiyiso. Nakambe i ntiyiso leswaku hi ta fana ni vanhu lava hi va rhandzaka naswona va hi rhandzaka. Leswi hi vumbiweke hi xifaniso xa Xikwembu, hi ni vuswikoti byo tekelela rirhandzu ra xona evuton’wini bya hina. (Gen. 1:27) Hikwalaho, muapostola Yohane u tsale leswaku hi rhandza Xikwembu “hikuva hi xona xi nga sungula xi hi rhandza.”—1 Yoh. 4:19.

Marito Ya Mune Lama Hlamuselaka Rirhandzu

Muapostola Pawulo u vule leswaku rirhandzu i “ndlela leyi tlakukeke.” (1 Kor. 12:31) Ha yini a hlamusele rirhandzu hi ndlela leyi? Xana Pawulo a a vulavula hi rirhandzu ra muxaka muni? Leswaku hi kuma nhlamulo ya swivutiso leswi, a hi kambisiseni hi vukheta leswi rito leri nge “rirhandzu” ri vulaka swona.

Magriki ya khale a ma ri ni marito ya mune ya xisekelo yo hlamusela rirhandzu, lawa a ma tirhisiwa hi swivumbeko swo hambana-hambana: stor·geʹ, eʹros, phi·liʹa na a·gaʹpe. Eka marito lawa, leri nge a·gaʹpe, ri tirhisiwe ku hlamusela Xikwembu lexi nga “rirhandzu.” * Profesa William Barclay u vule leswi malunghana ni rirhandzu leri ebukwini ya yena leyi nge New Testament Words: “Rito leri nge agapē ri fambisana ni mianakanyo: a ko va ndlela leyi hi titwaka ha yona ntsena etimbilwini ta hina; i nawu lowu hi hanyaka ha wona. Rito leri nge agapē ri fambisana ngopfu ni leswi munhu a swi rhandzaka.” Emhakeni leyi, a·gaʹpe i rirhandzu leri lawuriwaka kumbe ri kongomisiwaka hi nawu, kambe hakanyingi ri fambisana ni ndlela leyi munhu a titwaka ha yona. Leswi ku nga ni milawu leyinene ni leyo biha, swi le rivaleni leswaku Vakreste va fanele va kongomisiwa hi milawu leyinene, leyi tsariweke eBibeleni hi Yehovha Xikwembu hi byakwe. Loko hi ringanisa tinhlamuselo ta le Bibeleni ta rito a·gaʹpe ni marito man’wana lama tirhisiweke eBibeleni ku hlamusela rirhandzu, hi ta ri twisisa ku antswa rirhandzu leri hi faneleke hi va na rona.

Rirhandzu Leri Kombisiwaka eNdyangwini

Kunene swa tsakisa ku tshama endyangwini lowu swirho swa wona swi rhandzanaka swi tlhela swi va ni vun’we. Stor·geʹ a ku ri rito ra Xigriki leri  hakanyingi a ri tirhiseriwa ku vula rirhandzu ra ntumbuluko leri swirho swa ndyangu leswi tshamaka endyangwini wun’we swi kombanaka rona. Vakreste va tikarhatela ku rhandza lava va tshamaka na vona emindyangwini ya vona. Pawulo u profete leswaku emasikwini ya makumu, vanhu hi ku angarhela va ta va “lava nga riki na xinakulobye xa ntumbuluko.” *—2 Tim. 3:1, 3.

Rirhandzu ra ntumbuluko leri faneleke ri kombisiwa hi swirho swa ndyangu a ri kona emisaveni ya namuntlha. Ha yini vamanana vo tala lava tikeke va susa makhwiri? Ha yini swirho swo tala emindyangwini swi nga va rhandzi vatswari va swona lava dyuhaleke? Ha yini mhaka ya ku dlaya vukati yi ya yi nyanya swonghasi? Xivangelo-nkulu xa sweswo hileswi vanhu va nga riki na xona xinakulobye xa ntumbuluko.

Ku engetela kwalaho, Bibele yi dyondzisa leswaku “mbilu yi kanganyisa ngopfu ku tlula hinkwaswo.” (Yer. 17:9) Rirhandzu leri hi rhandzaka swirho swa ndyangu ha rona ri fanele ri huma embilwini. Hambiswiritano, lexi tsakisaka Pawulo u tirhise a·gaʹpe ku hlamusela rirhandzu leri wanuna a faneleke a va na rona eka nsati wakwe. Pawulo u fanise rirhandzu rolero ni rirhandzu leri Kreste a ri kombisaka eka vandlha. (Efe. 5:28, 29) Rirhandzu rolero ri sekeriwe eka milawu leyi tsariweke hi Yehovha, Musunguri wa lunghiselelo ra ndyangu.

Ku rhandza swirho swa ndyangu swinene swi hi susumetela ku rhandza vatswari va hina lava dyuhaleke kumbe swi susumetela vatswari ku byarha vutihlamuleri byo khathalela vana va vona. Swi tlhela swi susumetela vatswari leswaku va tshinya vana va vona hi ndlela ya rirhandzu loko swi laveka naswona swi endla leswaku vatswari va nga kombisi vana va vona ntwela-vusiwana ku tlula mpimo, leswi hakanyingi swi endlaka leswaku va debyisa voko eka vana va vona.—Efe. 6:1-4.

Rirhandzu Ra Wanuna Ni Wansati Ni Milawu Ya Bibele

Rirhandzu leri kombisiwaka hi wanuna ni wansati lava tekaneke i nyiko leyi humaka eka Xikwembu. (Swiv. 5:15-17) Hambiswiritano, rito leri nge eʹros, leri vulaka rirhandzu ra wanuna ni wansati, a ri tirhisiwanga hi vatsari va Bibele lava huhuteriweke. Ha yini? Eka malembe yo tala lama hundzeke, Xihondzo xo Rindza xi te: “Namuntlha misava hinkwayo yi tikomba yi ri eku endleni ka xihoxo lexi fanaka ni lexi endliweke hi Magriki ya khale. A ma gandzela xikwembu lexi vuriwaka Eros, ma khinsama ealitarini ya xona ivi ma nyikela magandzelo eka xona. . . . Kambe matimu ma kombisa leswaku vugandzeri byo tano byo rhandza rimbewu, byi vange leswaku ku va ni mahanyelo yo biha, manyala ni ku dlaya vukati. Kumbexana sweswo hi swona swi endleke leswaku vatsari va Bibele va nga ri tirhisi rito rero.” Leswaku hina hi papalata ku rhandzana ni vanhu lava hi kokiwaka hi ku saseka ka vona, rirhandzu ra hina ri fanele ri lawuriwa hi milawu ya  le Bibeleni. Kutani tivutise, ‘Xana ndzi rhandza nkatanga hi rirhandzu ra xiviri?’

Hi nkarhi wa “vurhumbuki bya vuntshwa” laha hakanyingi ku navela ka rimbewu ku vaka ku ri ni matimba, vantshwa lava namarhelaka milawu ya Bibele va ta tshama va ri ni mahanyelo lama baseke. (1 Kor. 7:36; Kol. 3:5) Hi teka vukati byi ri nyiko leyi kwetsimaka leyi humaka eka Yehovha. Loko Yesu a vulavula hi mimpatswa leyi tekaneke u te: “Leswi Xikwembu xi swi paneke swin’we, ku nga tshuki ku va ni munhu la swi hambanisaka.” (Mat. 19:6) Ematshan’weni yo tshama swin’we ntsena hileswi ha ha rhandzanaka, hi teka vukati byi ri bya nkoka swinene. Loko ku va ni swiphiqo evukatini, a hi nambi hi dlaya vukati kambe hi tikarhatela ku kombisa timfanelo ta Xikwembu leswaku vutomi byi tsakisa endyangwini wa hina. Matshalatshala yo tano ma ta tisa ntsako lowukulu.—Efe. 5:33; Hev. 13:4.

Rirhandzu Ra Vanghana

Vutomi a byi nga ta tsakisa loko vanhu a va pfumala vanghana! Xivuriso xa le Bibeleni xi ri: “Ku ni munghana la namarhelaka ku tlula makwavo.” (Swiv. 18:24) Yehovha u lava leswaku hi va ni vanghana lavanene. Swa tiveka leswaku Davhida na Yonathani a va ri vanghana lavakulu. (1 Sam. 18:1) Naswona Bibele yi vula leswaku Yesu “a a ri ni xinakulobye” eka muapostola Yohane. (Yoh. 20:2) Rito ra Xigriki leri vulaka “xinakulobye” kumbe “xinghana” i phi·liʹa. A swi bihanga ku va ni vanghana lavakulu evandlheni. Kambe, eka 2 Petro 1:7, hi khutaziwa leswaku hi va ni rirhandzu (a·gaʹpe) eka “xinakulobye xa vumakwe[rhu],” (phi·la·del·phiʹa, ku nga riviti-nkatsano ra phiʹlos, rito ra Xigriki leri vulaka “munghana,” ni leri nge a·del·phosʹ, rito ra Xigriki leri vulaka “makwerhu”). Leswaku hi tshama hi ri ni vanghana lavakulu, hi fanele hi tirhisa ndzayo leyi. Hi endla kahle loko hi tivutisa hi ku, ‘Xana xinakulobye xa mina xi fambisana ni milawu ya le Bibeleni?’

Rito ra Xikwembu ri hi pfuna ku papalata xihlawuhlawu loko hi ri karhi hi tirhisana ni vanghana va hina. A hi nge kombisi vanghana va hina tintswalo ivi hi nga va khomi kahle vanhu lava nga riki vanghana va hina. Ku tlula kwalaho, a hi tlhomi vanhu van’wana tinsiva hileswi hi lavaka leswaku va va vanghana va hina. Xa nkoka swinene, loko hi tirhisa milawu ya le Bibeleni swi hi endla hi va ni ku twisisa loku lavekaka leswaku hi kota ku hlawula vanghana ni ku papalata ‘vunakulobye byo biha lebyi onhaka mikhuva leyi pfunaka.’—1 Kor. 15:33.

Xiboho Lexi Hlawulekeke Xa Rirhandzu!

Xiboho lexi hlanganisaka Vakreste xi hlawulekile hakunene! Muapostola Pawulo u tsarile a ku: “Rirhandzu ra n’wina ri nga vi na vukanganyisi. . . . Mi va ni xinakulobye lexikulu erirhandzwini ra vumakwerhu.” (Rhom. 12:9, 10) Kunene Vakreste va ni ‘rirhandzu (a·gaʹpe) leri nga riki na vukanganyisi.’ Rirhandzu leri a ro tiendlekela. Kambe ri sekeriwe eka milawu ya le Bibeleni. Hambiswiritano, Pawulo u tlhela a vulavula hi ‘rirhandzu ra vumakwerhu’ (phi·la·del·phiʹa) ni “xinakulobye lexikulu” (phi·loʹstor·gos, ku nga riviti-nkatsano leri hlanganisaka rito phiʹlos na stor·geʹ). Hi ku ya hi mukambisisi un’wana, ‘rirhandzu ra vumakwerhu’ i “xinakulobye xa rirhandzu, ku kombisa musa, ntwela-vusiwana ni ku pfuna van’wana.” Loko ri hlanganisiwe ni ra a·gaʹpe, ri endla leswaku vagandzeri va Yehovha va va ni vunghana lebyikulu. (1 Tes. 4:9, 10) Xiga xin’wana lexi hundzuluxeriweke va ku, “xinakulobye lexikulu” xi humelela kan’we ntsena eBibeleni naswona xi kombetela eka ku va ni vunghana lebyikulu, ku fana ni le ndyangwini. *

Eka xiboho lexi hlanganisaka Vakreste va ntiyiso ku va ku hlangane rirhandzu leri kombisiwaka endyangwini ni rirhandzu leri nga kona exikarhi ka vanhu lava nga vanghana va xiviri, laha rirhandzu ra kona ri sekeriweke eka milawu leyi nga eBibeleni. Vandlha ra Vukreste a hi ndhawu leyi munhu a telaka ku ta va ni vanghana ntsena, kambe i ndyangu lowu nga ni vun’we lowu gandzelaka Yehovha Xikwembu. Hinkwerhu hi titeka hi ri swirho swa ndyangu wun’we, hi yona mhaka hi vitanaka Vakreste-kulorhi leswaku i vamakwerhu. Leswi va nga swirho swa ndyangu wa hina, ha va rhandza ku fana ni vanghana va hina naswona minkarhi hinkwayo hi va khoma hi ndlela leyi fambisanaka ni milawu ya le Bibeleni. Onge hinkwerhu hi nga hambeta hi kombisa rirhandzu leri kondletelaka vun’we ni leri funghaka vandlha ra Vakreste va ntiyiso.—Yoh. 13:35.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 12]

Xana u ri kombisa njhani rirhandzu leri endlaka leswaku hi va ni vun’we?